«حالىق گازەتىنىڭ» تىلشىلەرى حۋ جيان، ۋاڭ يۇننا
2025.07.22 16:49 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
دۇنيە جۇزىندەگى تۇڭعىش A تيپتى جۇقپالى تۇماۋعا قارسى PB2 جاڭا ءدارىسى اڭلاديۋەي مەملەكەتتىك ءدارى ـ دارمەك باقىلاۋ ـ باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ بەكىتۋىمەن بازارعا شىعارىلدى؛ ي - حاڭ زەردەلى تولىق قارجىلى تارماق سەرىكتەستىگى بۇكىل ەل بويىنشا تۇڭعىش توپتاعى ادامزاتتىڭ حالىقتىق ۇشقىشسىز ۇشۋ اپپاراتتارىن جۇرگىزۋ تولىمدىلىق كۋالىگىن الدى؛ اۆتوماتتى جۇرگىزۋ كاسىپورنى ۋىنيۋان جىشيڭ اۆتوماتتى جۇرگىزۋ قىزمەت وتەۋىنەن ۇلگى كورسەتۋ 8 ارناۋلى لەنياسىن اشتى... بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا گۋاڭدۇڭ گۋاڭجوۋ ستراتەگيالىق جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارىنىڭ دامۋىندا تىڭ ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزدى.
2023 ـ جىلى 4 ـ ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ گۋاڭدۇڭدا قىزمەت تەكسەرگەندە بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدا شىندىقتان قول ءۇزىپ، جالعاندىققا بەت الۋ جولىمەن جۇرۋگە بولمايدى، ءسوز جوق، ناقتى ەكونوميكانى تىرەك ەتكەن وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن جەدەل قۇرۋ كەرەك“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرعان گۋاڭجوۋ عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدى كوزدەپ، ساياساتتىق جەتەكشىلىكتى كۇشەيتىپ، ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرىپ، ستراتەگيالىق جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارىنىڭ دامۋ قوزعاۋشى كۇشىن جانداندىرىپ، بيولوگيالىق ءدارى ـ دارمەك جانە سالاماتتىق، زەردەلى جابدىق جانە قۇلتەمىر سياقتى جاڭادان گۇلدەنگەن تىرەكتى كاسىپ سالالارىن بار كۇشپەن دامىتىپ، جاساندى زەردە، تومەن كەڭىستىك ەكونوميكاسى جانە اۆياتسيا، عارىش سياقتى ستراتەگيالىق جەتەكشى كاسىپ سالالارىن باعىتتامالى دامىتتى.
عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدى كوزدەپ، كاسىپ سالاسىن دامىتۋدىڭ ”قۋاتتى قوزعالتقىشىن“ سومدادى _
تاياۋدا گۋاڭدۇڭ جۇڭشىڭ رۇيجيان بيو عىلىم ـ تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىندە ءبىرىنشى توپتاعى اڭلاديۋەي ءدارىسى ءوندىرىلدى.
”شاعىن عانا ءبىر تال ءدارىنىڭ استارىندا ءار سالاداعى زەرتتەۋ كۇشتەرىنەن قالىپتاسقان جاڭالىق اشۋ تىزبەگى جاتىر“. جۇڭگو ينجەنەريا اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، گۋاڭجوۋ مەملەكەتتىك تاجىريبەحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جۇڭ نانشان بىلاي دەپ تانىستىردى: گۋاڭجوۋ مەملەكەتتىك تاجىريبەحاناسى باستاماشى بولىپ، گۋاڭجوۋ تىنىس الۋ سالاماتتىعىن زەرتتەۋ ورنى سياقتىلاردى ۋاكىل ەتكەن عىلمي زەرتتەۋ قۇرىلىمدارى عىلمي زەرتتەۋدە جەكە تۇيىندە قامال الۋدى جانە جۇيەلى شوعىرلى جاڭالىق اشۋدى باستادى، گۋاڭجوۋ مەديتسينا داشۋەسى سياقتى جوعارى مەكتەپتەر ءدارى ـ دارمەك نەگىزدىك زەرتتەۋى سياقتى بۋىنداردا كۇش سالىپ، جۇڭشىڭ رۇيچۋاڭ سياقتى كاسىپورىندار جاڭا ءدارى ـ دارمەكتىڭ قوماقتى مولشەردە بازارعا شىعارىلۋىن ىلگەرىلەتتى.
عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدان قوزعاۋشى كۇش الىپ، ”نەگىزدىك زەرتتەۋ − تەحنيكادان قامال الۋ − جەتىستىكتەردى كادەگە جاراتۋ − كاسىپ سالاسى قولدانىسى“ تۇتاس تىزبەكتى جاڭالىق اشۋ جۇيەسىن ورناتتى، گۋاڭجوۋ مەملەكەتتىك تاجىريبەحانا، جالپىلىق تۇردەگى مەملەكەتتىك تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ ورتالىعى، مەملەكەتتىڭ كەلەلى عىلىم - تەحنيكا نەگىزدىك قۇرىلعىلارى، حالىقارالىق ءىرى عىلىم جوسپارى سياقتى مەملەكەت دارەجەلى كەلەلى جاڭالىق اشۋ تۇعىرى شوعىرلانعان قالاعا اينالدى.
ساياسات ارقىلى جەتەكشىلىك ەتۋدى كۇشەيتىپ، كاسىپ سالاسىن دامىتۋدىڭ ”جاڭا سۋ جولىن“ اشتى − ۇشقىش بولماسا دا، تىك ۇشىپ - قونا الادى، ءبىرىڭعاي ەلەكتر كۇشىمەن قوزعالادى... گۋاڭجوۋ قالاسى سۇيگاڭ كەمەجايىندا ي - حاڭ زەردەلى سەرىكتەستىگى دەربەس زەرتتەپ جاساعان EH216—S ۇشقىشسىز ۇشۋ اسپابى كوككە كوتەرىلدى. ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتىڭ الدىندا ول ولشەمدى ۇشۋ جارامدىلىق كۋالىگىنە، تيپتىك تولىمدىلىق كۋالىگىنە جانە ءوندىرىس رۇقسات كۋالىگىنە يە بولعان. وسىنىڭ الدىندا ي - حاڭ زەردەلى سەرىكتەستىگى قاراماعىنداعى تولىق قارجىلى تارماق سەرىكتەستىك ادامزاتتىڭ حالىقتىق ۇشقىشسىز ۇشۋ اپاراتتارىن جۇرگىزۋ تولىمدىلىق كۋالىگىن الدى، ەندى وسى ارادا تومەن كەڭىستىكتە تاماشالاۋ مادەنيەت ـ ساياحات نىسانىن قۇرماق.
”ءتورت كۋالىككە يە بولعاننان كەيىن، ءبىز ساۋدالاندىرۋعا نىق قادام تاستادىق“ دەدى ي - حاڭ زەردەلى سەرىكتەستىگى باس القاسىنىڭ ورىنباسارى شۋە پىڭ تەبىرەنە.
تومەن كەڭىستىك ەكونوميكاسىنا كۇش سالعان گۋاڭجوۋ ءبىرقىدىرۋ ساياساتتى شوعىرلى شىعاردى: بىلتىر 5 ـ ايدا «گۋاڭجوۋ قالاسىنىڭ تومەن كەڭىستىك ەكونوميكاسىن دامىتۋدى اتقارۋ جوباسىن» جاريالادى، بىلتىر 7 ـ ايدا «گۋاڭجوۋ قالاسىنىڭ تومەن كەڭىستىك ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋدەگى ءبىرقانشا شاراسىن» جاريالادى. وتكەن جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن گۋاڭجوۋدىڭ تومەن كەڭىستىك ەكونوميكاسىنا قاتىستى كاسىپورىندار 4000 نان استى، مۇنىڭ ىشىندە ي - حاڭ زەردەلى سەرىكتەستىگى، شياۋپىڭ حۇيتيان سياقتى دارا كاسىپورىندار دا بار.
گۋاڭجوۋ قالالىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى تانىستىرىپ بىلاي دەدى: بيىل گۋاڭجوۋ ەلەكترلى تىك ۇشىپ - قونۋ ۇشۋ جابدىعى سياقتىلاردان ۇلگى كورسەتۋدى، قولدانۋدى ءتۇيىندى تۇردە ىلگەرىلەتىپ، العاشقى توپتاعى 99 تيپتىك قولدانىلمالى كورىنىستى رەتتەدى، مۇنىڭ ىشىندە 30 اينالىم تۇلعاسى مەن اۋە كەڭىستىگى، اۋە جولى ايقىندالدى، بۇل زات اينالىمى، جەتكىزۋ، ادام الىپ ساياحاتتاۋ، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ، قۇتقارۋ سياقتى سالالاردى قامتيدى.
ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىنداعى ”جۇمساق تىرەكتى“ بەكەمدەدى −
”اۆتوكولىكتىڭ ءجۇرىسى ورنىقتى، اسەرىمىز وتە جاقسى“. ۋىنيۋان جىشيڭ توبىنىڭ اۆتوماتتى كىرە اۆتوموبيلىنە وتىرىپ اۋەجايعا بارعاننان كەيىن گۋاڭجوۋ قالاسىنىڭ تۇرعىنى لي ميڭ: جاڭا تەحنيكانىڭ وسىنشاما تەز داميتىنىن ويلاماعان ەكەنمىن، _ دەدى.
”قىسقا عانا بىرنەشە جىلدا سەرىكتەستىكتىڭ اۆتوماتتى جۇرگىزۋ تەحنيكاسىندا قامال الىنىپ، ونىمدەرى شوفەرسىز شاعىن اۆتوبۋز، جول سىپىرۋ ماشيناسى سياقتىلارعا دەيىن كەڭەيدى“. ۋىنيۋان جىشيڭ توبى باس القاسىنىڭ ورىنباسارى حۋاڭ يەحۋا بىلاي دەدى: ”سەرىكتەستىكتىڭ تەز قارقىنمەن دامۋى گۋاڭجوۋدىڭ جاڭالىق اشۋعا شابىتتاندىراتىن شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىنان ايرىلا المايدى“.
گۋاڭجوۋ _ ەل ىشىندەگى اۆتوماتتى جۇرگىزۋ جونىندە ءبىرشاما ەرتە ىزدەنىس جاساعان قالالاردىڭ ءبىرى، جولاۋشى وتىرعىزۋ سىناق ءنومىر تاقتاسى، جول تاسىمال تيجارات كۋالىگى سياقتى جاقتاردا الدىمەن سىناق جۇرگىزدى. بيىل 2 ـ ايدا گۋاڭجوۋ قالاسىنىڭ «زەردەلى توراپ بىرلەسكەن اۆتوموبيلىن جاڭالىق اشا دامىتۋ ەرەجەسى» اتقارىلىپ، جاڭالىق اشا قولدانىسى، حاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ، قاتىناس شىرعالاڭىنىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى سياقتى مازمۇندار ايقىندالىپ، زەردەلى توراپ بىرلەسكەن اۆتوموبيلىنىڭ زاڭدى، ەرەجەگە ۇيلەسىمدى جولعا تۇسۋىنە مۇمكىندىك جاسالدى.
جاڭادان گۇلدەنگەن 3 ءىرى تىرەكتى كاسىپ سالاسى مەن جاڭادان گۇلدەنگەن 5 ءىرى ابزال كاسىپ سالاسى شوعىرلانعان گۋاڭجوۋ قالاسىنىڭ ستراتەگيالىق جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسىندا 2024 ـ جىلى ارتقان قۇن ءبىر تريلليون 2 ميلليارد 252 ميلليون يۋان بولىپ، وڭىرلىك ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنىنداعى سالىستىرماسى %32.3 كە جەتتى.
”باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ىقىلاستى تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاعان گۋاڭجوۋ كاسىپ سالاسىن ءبىرىنشى ورىنعا قويۋعا، جاساۋ كاسىبىندە بازار اشۋعا تاباندى بولىپ، ءتۇرلى بايلىق فاكتورلارىن جاساۋ كاسىبىنە شوعىرلاندىرۋعا جەتەكتەپ، ستراتەگيالىق جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارىنىڭ دامۋىن، زورايۋىن جەبەدى“ دەدى گۋاڭدۇڭ ولكەلىك پارتكومنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، گۋاڭجوۋ قالالىق پارتكومنىڭ شۋجيى گو يۇڭحاڭ.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى