2025.11.03 16:15 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 ـ ايدىڭ 31 ـ كۇنى كورەيانىڭ چيڭجوۋىنان بەرگەن حابارى (تىلشىلەر سۇن حاۋ، چىڭ جيڭ). جەرگىلىكتى ۋاقىت 10 ـ ايدىڭ 31 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ كورەيانىڭ چيڭجوۋىندا ازيا - تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ 32 ـ رەتكى باسشىلار بەيرەسمي ماجىلىسىنە قاتىناسقان كەزدە كانادا زۇڭليى كارنەيمەن كەزدەستى.
شي جينپيڭ مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: بيىل جۇڭگو مەن كانادانىڭ ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 55 جىلدىعى جانە ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 20 جىلدىعى. ەكى جاقتىڭ بىرگە قۇلشىنۋىندا، جۇڭگو مەن كانادا قارىم ـ قاتىناسىندا قالپىنا كەلۋ، جاقسارۋعا بەت الۋ جاعدايى جارىققا شىقتى، بۇل ەكى ەلدىڭ ورتاق مۇددەسىنە ۇيلەسەدى. جۇڭگو جاق كانادا جاقتىڭ ەكى ەل قارىم ـ قاتىناسىنىڭ جاقسارۋىن، دامۋىن ناقتى، سىندارلى تاسىلمەن ىلگەرىلەتۋدى قالايتىندىعى جونىندەگى پوزيتسياسىنا باسا ءمان بەرەدى، كانادا جاقپەن بىرگە قۇلشىنىپ، وسى رەتكى كەزدەسۋدى وراي ەتىپ، جۇڭگو - كانادا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ اقاۋسىز، ورنىقتى، باياندى دۇرىس ارناعا ەرتەرەك ورالۋىن ىلگەرىلەتىپ، ەكى ەل حالقىن اناعۇرلىم ويداعىداي باقىتقا كەنەلتۋدى قالايدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو مەن كانادا ەكى جاق وبيەكتيۆ اقىلدىق تانىم ورناتىپ، ءبىر ـ بىرىنە دۇرىس مامىلە جاساپ، ەكى ەلدىڭ ورتاق جانە ۇزاق بولاشاقتىق مۇددەسىن شىعار ءتۇيىن ەتىپ، جۇڭگو - كانادا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك. ءوزارا پايدا جەتكىزىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولىپ، ەكونوميكا ـ ساۋدا، ەنەرگيا سياقتى سالالارداعى ناقتى ىستەر سەلبەستىگىن كەڭەيتۋى كەرەك. گۋمانيتارلىق اۋىس ـ كۇيىستى جيىلەتىپ، ەكى ەلدەگى ءار سالانىڭ ءوزارا ءتۇسىنىسۋدى كۇشەيتۋىن قولداپ، ەكى جاقتى قارىم ـ قاتىناستىڭ حالىق رايى نەگىزىن بەكەمدەۋى كەرەك. بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى سياقتى كوپ جاقتى جۇلگەدەگى سايكەستىكتى جانە سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، اناعۇرلىم ءادىل، ۇيلەسىمدى الەمدىك باسقارۋ جۇيەسىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتىپ، حالىقارالىق ادىلدىكتى، تۋراشىلدىقتى قورعاۋى كەرەك.
كارنەي مىنالاردى ءبىلدىردى: ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقان 55 جىلدان بەرى، كانادا مەن جۇڭگو ۇزاق ۋاقىت تاماشا قارىم ـ قاتىناستى ساقتاپ كەلدى. كانادا جاڭا ۇكىمەتى جۇڭگومەن قارىم ـ قاتىناسىنا ايرىقشا ءمان بەرەدى، ەكى ەل قارىم ـ قاتىناسىنىڭ جاقسارۋ، دامۋ ورايىن مىقتى يگەرىپ، ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتۋ اۋەلگى ماقساتىن قايتا ەسكە الىپ، زايا كەتكەن ۋاقىتتى قايتارىپ الۋدى، ەكى جاقتى سەلبەستىكتى قايتا باستاۋدى، ناقتى جانە سىندارلى تاسىلدەرمەن كانادا - جۇڭگو قارىم قاتىناسىنىڭ اناعۇرلىم كوپ جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزۋىن ىلگەرىلەتۋدى ءۇمىت ەتەدى. كانادا جاق جۇڭگو جاقپەن جوعارى جىكتەگىلەردىڭ بارىس ـ كەلىسىن جيىلەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى، ەنەرگيا، كليمات وزگەرىسى سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى ىلگەرىلەتىپ، ءوزارا پايدا جەتكىزىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدى جۇزەگە اسىرىپ، ەكى ەل حالقىن اناعۇرلىم كوپ ىرىس ـ قۇتقا كەنەلتۋدى قالايدى. حالىقارالىق ىستەردە كانادا مەن جۇڭگو ەكى ەلدىڭ ۇستانىمى قارايلاس، ىستەستىكتى كۇشەيتۋگە بولادى، كوپ جاقتىلىقتى بىرگە امالياتتا ايگىلەپ، ەركىن ساۋدانى قورعاپ، حالىقارالىق ەكونوميكالىق ءتارتىپ رەفورماسىن ىلگەرىلەتۋگە بولادى.
ەكى جاق ءار سالاداعى اۋىس ـ كۇيىستى، سەلبەستىكتى قالپىنا كەلتىرىپ، قايتا باستاپ، ءوزارا ءجىتى قاداعالاپ وتىرعان ناقتى ەكونوميكا ـ ساۋدا ماسەلەسىن شەشۋدى ىلگەرىلەتىپ، بۇرىلىس جاساۋ جاعدايىن بەكەمدەپ، جۇڭگو ـ كانادا ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسىنىڭ دامۋىن بىرگە ىلگەرىلەتۋگە قوسىلدى.
ساي چي، ۋاڭ ي قاتارلىلار قاتىناستى.
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 ـ ايدىڭ 31 ـ كۇنى كورەيانىڭ چيڭجوۋىنان بەرگەن حابارى (تىلشىلەر حان لياڭ، ساۋ جيايۋە). جەرگىلىكتى ۋاقىت 10 ـ ايدىڭ 31 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ كورەيانىڭ چيڭجوۋىندا ازيا - تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ 32 ـ رەتكى باسشىلار بەيرەسمي ماجىلىسىنە قاتىناسقان كەزدە تايلاند زۇڭليى انۋتينمەن كەزدەستى.
شي جينپيڭ شى ليجي پاتشا اناسىنىڭ قايتىس بولعاندىعىنا قايعىلى ازا ءبىلدىردى ءارى ۋاجيرالوڭكورن پاتشاعا شىنايى سالەم جولداۋىن تاپسىردى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جۇڭگو مەن تايلاند جاقسى كورشى، جاقسى دوس، جاقسى تۋىس، جاقسى سەرىك، ۇنەمى بارىس ـ كەلىس جاساپ، ءبىر ءۇيلى جانداي بولىپ كەتكەن. 2022 ـ جىلى 11 ـ ايدا مەن تايلاندتا ساپاردا بولدىم، جۇڭگو مەن تايلاندتىڭ قارىم ـ قاتىناسى تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا قۇرۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە ءوتتى، ەكى ەلدىڭ دوستىق نەگىزى اناعۇرلىم بەكەمدەلىپ، سەلبەستىك قوزعالىس قۋاتى اناعۇرلىم كۇشەيدى. بيىل جۇڭگو مەن تايلاندتىڭ ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 50 جىلدىعى جانە ”جۇڭگو - تايلاند دوستىعىنىڭ التىن 50 جىلى“. جاڭا باستامادا ەكى جاق الدىڭعىلاردىڭ ءىزىن باسىپ، بولاشاققا جول اشىپ، جۇڭگو - تايلاند تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى قۇرىلىسىنىڭ تەرەڭدەۋىن، ناقتىلانۋىن بىرگە ىلگەرىلەتىپ، ەكى ەلدىڭ وزدەرىنىڭ وسىزامانداندىرۋ ۇردىسىنە دەم بەرىپ، ءوڭىردىڭ بەيبىتشىلىگى، ورنىقتىلىعى جانە دامۋى، گۇلدەنۋى ءۇشىن اناعۇرلىم زور ۇلەس قوسۋى كەرەك.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: تاياۋدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءتورتىنشى جالپى ءماجىلىسى ءساتتى اشىلىپ، ”15 ـ بەسجىلدىق“ جوبا ۇسىنىسىن قاراپ ماقۇلدادى. جۇڭگو جاق تايلاند جاقپەن دامۋ ستراتەگياسىن ۇشتاستىرۋدى كۇشەيتىپ، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگونىڭ دامۋ تاجىريبەلەرىن ءبولىسۋدى قالايدى. ەكى جاق جۇڭگو - تايلاند تەمىر جول قۇرىلىسىن جەدەلدەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ساۋداسى، جاسىل ەكونوميكا، سيفرلى جاڭالىق اشۋ سياقتى سەلبەستىكتەردى كۇشەيتىپ، ەكى ەل حالقىن اناعۇرلىم كوپ تابىس سەزىمىنە كەنەلتۋى كەرەك. ساياحات، جاستار، جەرگىلىكتى ورىندار سياقتى جاقتارداعى گۋمانيتارلىق اۋىس ـ كۇيىستى تەرەڭدەتىپ، ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 50 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ قيمىلىن ويداعىداي وتكىزىپ، حالىق تىلەگىنىڭ توعىسۋىن جەبەۋ كەرەك. ينتەرنەتتە قۇمار ويناۋ، تەلەگراف الدامكوستىگى سياقتى شەكارا اتتاعان قىلمىستارعا سوققى بەرۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، ەكى ەلدىڭ بارىس ـ كەلىسى مەن سەلبەستىگىنە حاۋىپسىز ورتا ازىرلەۋ كەرەك. اۋمالى ـ توكپەلى حالىقارالىق جاعداي الدىندا، جۇڭگو جاق تايلاند جاقپەن بىرگە الەمدىك باسقارۋ باستاماسىن تياناقتاندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، حالىقارالىق ادىلدىك پەن تۋراشىلدىقتى، جەر شارىنىڭ وڭتۇستىگىنىڭ ورتاق مۇددەسىن قورعاۋدى قالايدى.
انۋتين مىنالاردى ءبىلدىردى: ءتوراعا شي جينپيڭ شى ليجي پاتشا اناسىنىڭ قايتىس بولعاندىعىنا ازا ءبىلدىردى، بۇل تايلاند حالقى جونىنەن كەلەلى ءمان الادى، تايلاند جاق بۇعان ايرىقشا العىس ايتادى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءتورتىنشى جالپى ءماجىلىسى ءساتتى اشىلدى ءارى ”15 ـ بەسجىلدىق“ جوبا ۇسىنىسىن ماقۇلدادى، جۇڭگونىڭ دامۋ جەتىستىكتەرى ادامدى ءتانتى ەتەدى. بيىل تايلاند پەن جۇڭگونىڭ ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 50 جىلدىعى، بۇل ەكى جاقتى قارىم ـ قاتىناستىڭ دامۋىنداعى ماڭىزدى بەلەس. تايلاند جاق وسىنى وراي ەتىپ، جۇڭگو جاقپەن جوعارى جىكتەگىلەردىڭ بارىس ـ كەلىسىن جيىلەتىپ، ەكونوميكا ـ ساۋدا، عىلىم ـ تەحنولوگيا، ۇلاستىرۋ ـ تۇتاستىرۋ، ساياحات سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، تايلاند - جۇڭگو قارىم ـ قاتىناسىن تىڭ دەڭگەيگە كوتەرۋدى قالايدى. تايلاند جاق ينتەرنەتتە قۇمار ويناۋ، تەلەگراف الدامكوستىگى قىلمىستىق ارەكەتتەرىنە ۇزدىكسىز قاتاڭ سوققى بەرەدى. ءتوراعا شي جينپيڭ العا قويعان 4 ءىرى الەمدىك باستاما جۇڭگونىڭ حالىقارالىق ىستەردەگى جاۋاپكەرشىلىك ارقالايتىن ءىرى ەلدىك رولىن ايگىلەدى، تايلاند جاق مۇنى ايرىقشا القايدى ءارى بەلسەنە قولدايدى. تايلاند جاق جۇڭگو جاقپەن كوپ جاقتى ىستەستىكتى كۇشەيتىپ، ءوڭىردىڭ بەيبىتشىلىگىن، ورنىقتىلىعىن، گۇلدەنۋىن قول ۇستاسا جەبەۋدى قالايدى.
ساي چي، ۋاڭ ي قاتارلىلار قاتىناستى.
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 ـ ايدىڭ 31 ـ كۇنى كورەيانىڭ چيڭجوۋىنان بەرگەن حابارى (تىلشىلەر چياۋ جيحۇڭ، ما جويان). جەرگىلىكتى ۋاقىت 10 ـ ايدىڭ 31 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ كورەيانىڭ چيڭجوۋىندا ازيا - تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ 32 ـ رەتكى باسشىلار بەيرەسمي ماجىلىسىنە قاتىناسقان كەزدە ۇسىنىس بويىنشا جاپونيا باس ءۋازىرى گاۋشى زاۋمياۋمەن كەزدەستى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جۇڭگو مەن جاپونيا ەكى ەلدىڭ اراسىن تەڭىز ءبولىپ جاتقان ىرگەلەس ماڭىزدى كورشى ەل، جۇڭگو مەن جاپونيا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ۇزاق ۋاقىت اقاۋسىز، ورنىقتى دامۋىن ىلگەرىلەتۋ ەكى ەل حالقى مەن حالىقارالىق قوعامنىڭ جالپى بەتتىك تىلەگىنە ۇيلەسەدى. جۇڭگو جاق جاپونيا جاقپەن بىرگە جۇڭگو ـ جاپونيا 4 ساياسي حۇجاتىندا تۇراقتانعان پرينسيپ پەن باعدار بويىنشا، ەكى جاقتى قارىم ـ قاتىناستىڭ ساياسي نەگىزىن قورعاپ، ستراتەگيالىق ءوزارا تيىمدىلىك جەتكىزۋ قارىم ـ قاتىناسىن ىلگەرىلەتىپ، جاڭا ءداۋىر تالابىنا ۇيلەسەتىن سىندارلى، ورنىقتى جۇڭگو - جاپونيا قارىم ـ قاتىناسىن ورناتۋعا كۇش سالۋدى قالايدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: قازىر جۇڭگو - جاپونيا قارىم ـ قاتىناسىندا وراي مەن سىن ـ سايىس قاتار ءومىر سۇرۋدە. جاپونيا جاڭا بيلىك كەڭسەسىنىڭ جۇڭگو جونىندە دۇرىس تانىم ورناتىپ، ەكى ەلدىڭ اعا بۋىن ساياساتشىلارى مەن ءار سالا قايراتكەرلەرىنىڭ جۇڭگو - جاپونيا قارىم ـ قاتىناسىن دامىتۋ جولىندا سىڭىرگەن جۇرەك قانى مەن قۇلشىنىسىن قادىرلەۋىن، جۇڭگو مەن جاپونيانىڭ بەيبىتشىلىك، دوستىق، سەلبەستىك سىندى ۇلكەن بەتالىسىندا تاباندى بولۋىن ءۇمىت ەتەمىن. ءبىرىنشى، ماڭىزدى ورتاق تانىمعا قاتاڭ بويسۇنۋ كەرەك. ”ستراتەگيالىق ءوزارا تيىمدىلىك جەتكىزۋ قارىم ـ قاتىناسىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋ“، ”ءوزارا سەلبەستىك سەرىكتەس بولىپ، ءبىر ـ بىرىنە حاۋىپ توندىرمەۋ“، ”تاريحتى اينا ەتۋ، بولاشاققا بەت الۋ“ سياقتى ساياسي ورتاق تانىمدى ناقتى تياناقتاندىرۋ كەرەك. جۇڭگو - جاپونيا 4 ساياسي حۇجاتىنىڭ تاريح، تايۋان سياقتى كەلەلى پرينسيپتىك ماسەلەلەر جونىندە جاساعان ايقىن بەلگىلەمەلەرىنە قاتاڭ بويسۇنىپ جانە ونى اتقارىپ، جۇڭگو - جاپونيا قارىم ـ قاتىناسى نەگىزىنىڭ زيانعا ۇشىراماۋىنا، اۋىتقىماۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. ”سۇنشان سۇحباتىندا“ جاپونيانىڭ شاپقىنشىلىق تاريحى قاتەلىگى جونىندە تەرەڭ ويلانىلعان ءارى زيانكەستىككە ۇشىراعان ەلدەردەن كەشىرىم سۇرالعان، بۇل رۋح اسقاقتاتۋعا تاتيدى. ەكىنشى، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولۋ كەرەك. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءتورتىنشى جالپى ءماجىلىسى ”15 ـ بەسجىلدىق كەزىندەگى“ جۇڭگونىڭ دامۋ جوباسىن كەسكىندەدى، جۇڭگو مەن جاپونيانىڭ سەلبەستىك ءورىسى كەڭ. جۇڭگو مەن جاپونيانىڭ وزىق جاساۋ، سيفرلى ەكونوميكا، جاسىل دامۋ، قازىنا ـ فينانس، ەمدەۋ، زەينەتكەرلىك، 3 ـ جاق بازارى سياقتى جاقتارداعى سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسى مەن كاسىپ تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ورنىقتى، ىركىلىسسىز بولۋىن بىرگە قورعاۋىنا بولادى. ءۇشىنشى، حالىق تىلەگىنىڭ توعىسۋىن جەبەۋ كەرەك. ۇكىمەت، ساياسي پارتيا، زاڭ شىعارۋ قۇرىلىمى سياقتىلاردىڭ تىلدەسۋىن ۇزدىكسىز ورىستەتىپ، گۋمانيتارلىق جاقتاعى جانە جەرگىلىكتى ورىندار اراسىنداعى اۋىس ـ كۇيىستى تەرەڭدەتىپ، كەڭەيتىپ، حالىقتىڭ سۇيىسپەنشىلىگىن جاقسارتۋ كەرەك. ءتورتىنشى، كوپ جاقتى سەلبەستىكتى كۇشەيتۋ كەرەك. تاتۋ كورشىلىك، دوستىق، تەڭ تۇرعىدا ءوزارا پايدا جەتكىزۋ، ءبىر ـ ءبىرىنىڭ ىشكى ىسىنە كيلىكپەۋ پرينسيبىن ۇستانىپ، ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەپ، ازيا - تىنىق مۇحيت ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. بەسىنشى، الاۋىزدىقتاردى ۇيلەسىمدى باسقارۋ، مەڭگەرۋ كەرەك. كەلەلى جاعدايدى كوزدە ۇستاپ، ورتاقتىققا ۇمتىلىپ، پارىقتاردى ساقتاپ، ۇقساستىقتاردى ۇيىستىرىپ، پارىقتاردى جويىپ، قايشىلىقتىڭ، الاۋىزدىقتىڭ ەكى ەل قارىم ـ قاتىناسىنىڭ انىقتاماسىنا اينالۋىنان ساقتانۋ كەرەك.
گاۋشى زاۋمياۋ مىنالاردى ءبىلدىردى: جۇڭگو جاپونيانىڭ ماڭىزدى كورشى ەلى، جاپونيا مەن جۇڭگو ەكى ەل ءوڭىردىڭ جانە دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن گۇلدەنۋى جونىنەن كەلەلى جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ وتىر. جاپونيا جاق جۇڭگو جاقپەن جوعارى جىكتەگىلەردىڭ بارىس ـ كەلىسىن ساقتاپ، ءار جىكتەگىلەردىڭ اۋىس ـ كۇيىسىن جيىلەتىپ، بايلانىستى كۇشەيتىپ، ءتۇسىنىسۋدى ارتتىرىپ، سەلبەستىكتى جەبەپ، ەكى ەلدىڭ ستراتەگيالىق ءوزارا تيىمدىلىك جەتكىزۋ قارىم ـ قاتىناسىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، سىندارلى دا ورنىقتى جاپونيا - جۇڭگو قارىم ـ قاتىناسىن ورناتۋدى قالايدى. تايۋان ماسەلەسىندە جاپونيا 1972 ـ جىلعى جاپونيا - جۇڭگو بىرلەسكەن مالىمدەمەسىندەگى مايدانىندا بەرىك تۇرادى.