جاپپاي دامىپ، بالالاردىڭ دەنە قۋاتى نىعايدى، جانارى نۇرلى بولدى (باس شۋجيدىڭ كوڭىل ءبولۋى، تياناقتاندىرۋدىڭ قايتىمدى اڭىسى)

”سالاماتتىقتى ءبىرىنشى ورىنعا قويۋ سىندى وقۋ - اعارتۋ ۇستانىمىنا تاباندى بولىپ، مەكتەپتەردىڭ دەنە تاربيە قىزمەتىن كۇشەيتىپ، جاستار مەن ورەندەردىڭ مادەنيەت ۇيرەنۋى مەن دەنە شىنىقتىرۋىنىڭ سايكەستى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، وقۋشىلاردىڭ دەنە شىنىقتىرۋ بارىسىندا ءلاززات الۋىنا، دەنە قۋاتىن كۇشەيتۋىنە، ادامگەرشىلىكتى كەمەلدەندىرۋىنە، ەرىك - جىگەرىن شىڭداۋىنا كومەكتەسۋ كەرەك“.

− 2020 - جىلى 9 - ايدىڭ 22 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ وقۋ - اعارتۋ، مادەنيەت، دەنساۋلىق ساقتاۋ، دەنە تاربيە سالاسىنداعى ماماندار ۋاكىلدەرىنىڭ اڭگىمە ماجىلىسىندە وسىلاي دەپ باسا دارىپتەدى.

ءبىر مەزگىلدەن بەرى نەگىزدىك وقۋ - اعارتۋ ساتىسىندا، كەيبىر مەكتەپتەر ەمتيحان نومىرىنە ءمان بەرىپ، شىنىعۋعا نەمقۇرايدى قارادى، اتا - انالار دا دەنە تاربيە قيمىلدارىنىڭ نومىرگە ىقپال جاساۋىنان الاڭدادى، سونىمەن بىرتە - بىرتە دەنە تاربيە ساباعى بوي جازۋ ساباعىنا اينالىپ، دەنە تاربيە ساباعى ۋ - شۋسىز جاعدايعا اۋىسىپ، ”سەمىز بالاقايلار“، ”كوزىلدىرىكتى وسپىرىمدەر“ سياقتى ماسەلەلەر ەرتە تۋىلىپ، كوپ بايقالاتىن نىساي جارىققا شىقتى.

جاستار مەن ورەندەردىڭ اقاۋسىز ەسەيىپ - ەرجەتۋىنە، جان - جاقتى دامۋىنا باس شۋجي شي جينپيڭ باستان - اياق كوڭىل ءبولىپ كەلەدى.

”بالالاردى اسىر سالىپ ويناتايىق“. 2020 - جىلى 9 - ايدىڭ 22 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ وقۋ - اعارتۋ، مادەنيەت، دەنساۋلىق ساقتاۋ، دەنە تاربيە سالاسىنداعى ماماندار ۋاكىلدەرىنىڭ اڭگىمە ماجىلىسىندە بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”سالاماتتىقتى ءبىرىنشى ورىنعا قويۋ سىندى وقۋ - اعارتۋ ۇستانىمىنا تاباندى بولىپ، مەكتەپتەردىڭ دەنە تاربيە قىزمەتىن كۇشەيتىپ، جاستار مەن ورەندەردىڭ مادەنيەت ۇيرەنۋى مەن دەنە شىنىقتىرۋىنىڭ سايكەستى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، وقۋشىلاردىڭ دەنە شىنىقتىرۋ بارىسىندا ءلاززات الۋىنا، دەنە قۋاتىن كۇشەيتۋىنە، ادامگەرشىلىگىن كەمەلدەندىرۋىنە، ەرىك - جىگەرىن شىڭداۋىنا كومەكتەسۋ كەرەك“.

وسى رەتكى اڭگىمە ماجىلىسىندە ”14 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندەگى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ جونىندە پىكىر جانە ۇسىنىس تىڭدالدى. جارىم جىلدان كەيىن، ”مەكتەپتەردىڭ دەنە تاربيە ساباعى مەن ساباقتان سىرتقى شىنىعۋ ۋاقىتىن قامتاماسىز ەتۋ“ ”14 - بەسجىلدىق“ جوبا باعدارلاماسىنا ەنگىزىلدى.

”بالالاردىڭ جۇگىرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋدى“ ارقاۋ ەتىپ، 5 جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، ساياساتتىڭ كۇش جالعاۋ قارقىنى ۇزدىكسىز تەزدەدى.

بالالاردىڭ ۋاقىت شىعارىپ جۇگىرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ دەنە تاربيە ساباعىن تولىق اشۋ شەشۋشى ءتۇيىن.

«جاڭا داۋىردەگى مەكتەپتەردىڭ دەنە تاربيە قىزمەتىن جاپپاي كۇشەيتۋ جانە جاقسارتۋ جونىندەگى پىكىر»، «بالالاردىڭ، جاستار مەن ورەندەردىڭ الىستى كورە الماۋىنان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ، نۇرلى ارەكەت قىزمەت جوباسى (2021 - جىلدان 2025 - جىلعا دەيىن)»، «اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋعا الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن قۇرۋ جونىندەگى پىكىر» سياقتى قۇجاتتار نەگىزدىك وقۋ - اعارتۋ ساتىسىنداعى مەكتەپتەردىڭ ءار كۇنى ءبىر ساعات دەنە تاربيە ساباعىن اشۋىنا دەم بەردى.

جيلين ولكەسى بۇرىنعى دەنە تاربيە ساباعى ۋاقىتى مەن تۇستەن كەيىنگى ساباق ارالىعىنىڭ وزگەرمەۋىنە كەپىلدىك ەتتى، 1 - جىلدىقتان 2 - جىلدىققا دەيىن اپتاسىنا ءبىر ساعات دەنە تاربيە قيمىلى ساباعى، 3 - جىلدىقتان 9 - جىلدىققا دەيىن اپتاسىنا 2 ساعات دەنە تاربيە قيمىلى ساباعى قوسىلدى؛ گۋاڭدۇڭ شىنجىن قالاسىنداعى كوپتەگەن رايون، كوپتەگەن مەكتەپتەر جاساندى زەردە تەحنيكاسىن ساباقحاناعا ءسىڭىرىپ، دارالىق دەنە تاربيە وقىتۋىمەن قامدادى ...

دەنە تاربيە ساباعى ”شىنداپ جاندانىپ“، ساباقتان سىرتقى جالپىلىق شىنىعۋ كۇشەيتىلدى.

«وقۋ - اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋ جوبا باعدارلاماسىندا (2024 - جىلدان 2035 - جىلعا دەيىن)» ”ورتا، باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ءار كۇنگى جالپىلىق دەنە تاربيە قيمىلىنىڭ ۋاقىتى 2 ساعاتتان تومەن بولماۋ“ ورتاعا قويىلدى، كوپتەگەن جەر ارت - ارتىنان قۇجات شىعارىپ ورنالاستىرۋ جاسادى؛ وقۋ - اعارتۋ مينيسترلىگى ”مەكتەپ ءىشى - سىرتىن ءوزارا ۇشتاستىرىپ، ءار كۇنى 2 ساعات شىنىعۋدى“ دارىپتەدى ... ”2 ساعات“ رەفورماسى كوپ جەردە سىناق ەتىلدى. شاندۇڭ، فۋجيان سياقتى جەرلەر ساباق ارالىعىنداعى 10 مينۋتتى 15 مينۋتقا ۇزارتتى، جياڭسۋ، حۋنان، حاينان سياقتى جەرلەر ارت - ارتىنان ءۇن قوستى. ساباق ارالىعىنداعى ۋاقىتتى بالالارعا قايتارىپ، 15 مينۋت ومىرشەڭدىك كۇشكە يە بولدى.

ءوسىپ - جەتىلۋگە دەم بەرۋ ءۇشىن، بەيجيڭ قالاسى ساباق ارالىعىنداعى 15 مينۋتتى جالپىلاستىرىپ، ورتا، باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ”دەنە تاربيەسىنىڭ 8 تارماعىن“، ”دەنساۋلىق اقاۋسىزدىعىنىڭ 20 تارماعىن“ شىعارىپ، دەنە تاربيە الاڭىنداعى ىزدەردى ادام تاربيەلەۋ ساپاسىن جوعارىلاتۋدىڭ تۇسىندىرمەسىنە اينالدىردى.

ءبىر نىسان وقۋشىلاردىڭ جاعدايىن نەگىز ەتتى. 1000 مەترگە جۇگىرگەندە، بەيجيڭ ءتورتىنشى ورتا مەكتەبىنىڭ وقۋشىسى شياۋسۇڭ ساباقتاس اڭتارىلىپ قالدى. مەكتەپ ساباقتان كەيىنگى قىزمەت وتەۋ ۋاقىتىنان پايدالانىپ، وقۋشىلاردىڭ ءالسىز تۇرلەرىنە قاراتا تۇرگە ءبولىپ ۇيىمداستىرىپ، مىندەتتى جەتەكشىلىك ەتتى. ”ون نەشە سەكۋند العا باستى“. ول بىلاي دەدى: دەنە قۋاتىمەن قامداۋ دا ۇيرەنۋدى ءتىپتى دە تاماشا كۇيگە ءتۇسىردى.

ساباق كەستەسى مەكتەپتىڭ قالىپتى جاعدايىن نەگىز ەتتى. بەيجيڭ قالاسى جيڭجۇڭ كوشەسى باستاۋىش مەكتەبىندەگى ءبىر كلاستىڭ ساباق كەستەسىن وقىپ كورىڭىز: بۇرىن سەيسەنبى مەن سارسەنبى كۇندەرى دەنە تاربيە ساباعى جوق بولاتىن، بيىل جىل باسىنان بەرى ءار كۇنى ءبىر ساعات دەنەتاربيە ساباعى قوسىلىپ، ساباق اتى ”دەنە تاربيە جانە سالاماتتىق“ دەپ وزگەرتىلدى. جاڭا ساباق كەستەسى ساباق ۋاقىتىن ءبولۋدى ساپالىلاندىرىپ، مەكتەپتىڭ وقىتۋ تانىمىندا بۇرىلىس جاسادى: باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتىپ، وقۋشىلاردىڭ دەنە قۋاتىن جوعارىلاتتى، ءبىر ساعاتتىق ساباقتى يەلەۋگە بولمايدى.

ءبىر ادەت اتا - انانىڭ كوڭىل كۇيىن نەگىز ەتتى. ”ءار اكە - شەشە بالاسىن باۋىر ەتى سانايدى“، كوپتەگەن اتا - انالار دەنە تاربيە ساباعىنا اناعۇرلىم ءمان بەردى، ”بالام كەيدە ليفتتى توسقاندا دا بىرنەشە جۇرەلەپ وتىرىپ تۇرۋ ارەكەتىن ىستەيتىن بولدى“. اتا - انا ۋاڭ حانىم بىلاي دەدى: دەربەس ارەكەت جاساۋ تانىمى كورنەكتى جوعارىلادى، ” ارەكەت ىستەۋ ادەتىن جەتىلدىرۋدى ەرجەتۋگە، قىزمەت ىستەۋگە قالتىرماڭىز“.

ءبىر ەمتيحان وقۋ - اعارتۋ ەكولوگياسىن نەگىز ەتتى. دەنە تاربيە ساباعى ورنىنىڭ جوعارىلاۋى وقۋ - اعارتۋدى باعالاۋ رەفورماسىنان باستالادى. بەيجيڭ ورتا مەكتەپتەردىڭ دەنە تاربيە ەمتيحانىنىڭ جالپى ءنومىرىن 40 نومىردەن 50 نومىرگە جوعارىلاتتى، بۇنداعى بارىستىق باعالاۋ 20 ءنومىردى ۇستايدى؛ 2027 - جىلى، 2029 - جىلى 60 ءنومىر جانە 70 نومىرگە جوعارىلاتپاق.

اعارتۋشى يە شىڭتاۋ كەزىندە ”وقۋ - اعارتۋ نە اۋىل شارۋاشىلىعى، نە ونەركاسىپ ەمەس“ دەگەندى تەڭەۋ ەتىپ، ءبىلىم بەرىپ، ادام تاربيەلەۋدىڭ ءمانىن ءتۇسىندىردى: بەينە ەگىن ەككەندەي، زاڭدىلىققا قۇرمەت ەتىپ، ەڭبەكتەنۋگە ءمان بەرۋ كەرەك.

باستاۋىش مەكتەپتىڭ 3 - جىلدىعىنان 6 - جىلدىعىنا دەيىنگى جازباشا تاپسىرمانىڭ ورتاشا ورىندالۋ ۋاقىتى 60 مينۋتتان، ورتالاۋ مەكتەپ 90 مينۋتتان اسپايدى؛ ەلەكتروندىق ونىمدەردەن پايدالانىپ وقىتۋ ۋاقىتى پرينسيپتىك جاقتان وقىتۋ جالپى ۋاقىتىنىڭ %30 ىنەن اسىپ كەتپەيدى ... ”ەكىنى ازايتۋدى“ مىقتى يگەرىپ، الىستى كورە الماۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ شارالارى ”عاسىرلىق ۇلى جوسپاردىڭ“ ۇزاق ۋاقىت ءوسىن شىعار ءتۇيىن ەتىپ، سالاماتتىقتى ءبىرىنشى ورىنعا قويۋعا تاباندى بولۋ سىندى وقۋ - اعارتۋ ۇستانىمىن جەتكىزدى.

ءوسىپ - جەتىلۋ ءبىر رەتكى ۇزاققا جۇگىرۋ بولىپ، كوڭىل كۇيدىڭ باياندى دامۋىن سىنايدى. مەيلى مەكتەپ تاربيەسى بولسىن، الدە وتباسى تاربيەسى بولسىن، ۇزاق بولاشاقتىق نىسانادان قاراعاندا، بالالاردىڭ ءومىر جولىندا جاقسى قادام تاستاۋىنا، الىسقا جۇگىرۋىنە نەگىز قالاۋ كەرەك.

”دەنە شىنىقتىرۋ كوبىرەك بولسا، ’سەمىز بالاقايلار‘، ’كوزىلدىرىكتى وسپىرىمدەر‘ ازىراق بولادى“، ”بالالاردىڭ ءتىپتى دە جاقسى ەسەيىپ - ەرجەتۋى ءبىزدىڭ ەڭ ۇلكەن ارمانىمىز“، ”بۇكىل قوعامدا عىلمي دارىندىلار كوزقاراسىن، دارىندى بولىپ جەتىلۋ كوزقاراسىن، وقۋ - اعارتۋ كوزقاراسىن ورناتۋ كەرەك“ ... باس شۋجيدىڭ ىقىلاستى تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاپ، ساياسات كۇش جالعاپ، تياناقتاندىرۋعا كۇش ۇستەپ، ءبىر ءتۇپ اعاش قالامشاسىن نارلەندىرىپ، تىرەكتى دارىندى ەتىپ جەتىلدىردى.