- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
داستارقانداعى تاربيەلىك تاعىلىم
2014.11.14 13:27 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ حالىق راديو ستانسياسى تورابى
ۇلتىمىز داستارقاندى، اۋەلى، وعان سالىنعان ءدامدى قادىرلەيدى، داستارقان ۇستىنە كەلگەن ادام ءدام تاتپاي كەتسە، داستارقان يەسىنىڭ سوگىسىنە قالادى. اسىرەسە، داستارقانداعى تاڭەرتەڭگى استان «تاڭەرتەڭگى استى تاستاما، كەشكى اسقا قاراما» دەپ داستارقان دامىنەن ءوز رىزدىعىن الۋعا شاقىرادى. ودان اۋىز تيمەسە ءوز رىزدىعىن ءوزى قاقتى دەپ ەسەپتەيدى. اسىعىس جۇرگەن ادامداردىڭ وزىنە «قۋىس ۇيدەن قۇر شىقپا» دەپ ءدام تاتقىزىپ اتتاندىرادى. ەگەر ۇيگە كەلگەن ادام ءۇي يەسى جوق بولىپ، سول ۇيدەن قۇر اۋىز شىقسا، اتتەگەن-اي! «قۋىس ۇيدەن قۇر شىققانى-اي» دەپ وكىنىشتى كوڭىل نازاسىن بىلدىرەدى، جۇمىسپەن كەلگەن ادام اسىعىس بولسا، داستارقاننان نان اۋىز ءتيىپ، ءوز باتام وزىمدە دەپ اتتانىپ كەتەدى.
وكپە-ناز، ەنجارلىق، كيكىلجىڭ، ات كەكىلىن كەسىپ كەتكەن، كوڭىل قالعان ادامدار اراسىن بەرەكە-بىرلىككە، ىنتىماققا، تاتۋلىققا شاقىراتىن ۇلكەن قوزعاۋشى كۇش −− داستارقان. سوندىقتان حالقىمىز «ادامنان اتتاساڭ دا، دامنەن اتتاما»، «جاستان ۇلكەن بولساڭ دا، استان ۇلكەن ەمەسسىڭ» دەگەن اتالى سوزدەردى ايتىپ، جوسىنعا، جونگە جۇگىنگەن.
ۇلتىمىز قانداي ءبىر قىسىلتاياڭ، اسىعىس كەزدەردە دە داستارقانسىز تاماق ىشپەگەن، داستارقاندى تازا ۇستاعان، داستارقاندى باسپاعان، ودان اتتاماعان. داستارقانداعى نان قوقىمدارىن بالالارعا جەگىزگەن، ءدام ءتۇيىلىپ كەلگەن داستارقاندى قۇر قايتارماعان. ەجەلدەن كەلە جاتقان ەسكى سالت داستارقانداعى نان قوقىمدارىن سول شاڭىراقتاعى جاسى ەڭ كىشكەنە بالاعا «مىنانى جەسەڭ باي، باقىتتى، مىقتى بولاسىڭ» دەپ جەگىزەدى. بۇدان حالقىمىزدىڭ ۇرپاقتاردى استا-توك ىسىراپشىلدىقتان اراشالاپ، ۇنەمشىلدىككە، ۇقىپتى بولۋعا تاربيەلەگەنىن كورەمىز.
داستارقاننان اس-سۋ ءىشىپ بولعاننان كەيىن، ونى دەرەۋ جيناستىرادى، جيناماي ۇزاق ۋاقىت قويىپ قويسا، داستارقانداعى ءدام زارىعادى، سارعايادى، ۇزاق ۋاقىت توسىپ تۇرمايدى دەپ ىرىمداپ داستارقان دۇعاسىن ايتىپ، ونىڭ ءبىر جاق بۇرىشىن قايىرىپ قويادى.
داستارقانداس بولعان ادامدار داستارقان باسىندا ءوزىنىڭ سي-قۇرمەتى بويىنشا جايعاسادى جانە داستارقانداس بولعاندار ءبىرىن-ءبىرى ۇمىتپايدى. ولار ءبىر-بىرىمەن جيى كەزدەسسىن، ياكي كەزدەسپەسىن، اڭگىمەلەرىندە داستارقانداس، دامدەس بولعانبىز دەپ اۋىزدارىنان تاستاماي ايتىپ، ءوزارا تەپە-تەڭ قۇرمەتكە بولەنگەندىكتەرىن بىلدىرەدى.
دامگە شاقىرۋ ۇلتىمىزدىڭ ەنشىسى بولىنبەگەن اس-سۋ مادەنيەتىنىڭ ءبىرى، مەيلى قانداي قوناققا سي-قۇرمەت كورسەتسىن، وعان استا-توك سي-قۇرمەت كورسەتكەنىن ايتپاي، تەك داستارقان جايدىم دەگەن ءبىر اۋىز سوزبەن قۇرمەت بىلدىرگەن. سوندىقتان دا حالقىمىز «ءبىر كۇن ءدام تاتقانعا قىرىق كۇن سالەم» دەيدى.
ءدام تاتىرىپ داستارقان جايۋ دا ءبىر-بىرىنەن پارىقتالىپ وتىرعان. ماسەلەن، ۇلتتىق مەرەكەمىزدىڭ ءبىرى ناۋرىز تۋرالى داستارقان باسقا داستارقانداردان وزگەشە. ۇلكەن-كىشى اسىعا كۇتكەن كوكتەم مەرەكەسى. كۇن مەن ءتۇن تەڭەسىپ، جەر كوكتەپ، جان-جانۋارلار جادىراپ، حان دا، قارا دا مارە-سارە كۇي كەشەدى. ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى قۇتتى بولسىن!-دەسىپ، اۋىل-ايماقتاعىلار تازا كيىمىن كيىپ، قۇشاقتاسىپ كورىسىپ، قۋانىشقا بولەنەدى. وتكەنگە سالاۋات ايتىسادى.
ال، وسى سياقتى جانە ءبىر جايىلاتىن داستارقان اقسارباس سويىلىپ، قۇداي دەسىپ قۇدا بولعان قۇدالىق داستارقانى. داستارقاننىڭ قويانجوندانىپ كول-كوسىر، استا-توك، ات شاپتىرىم بولىپ جايىلۋىنان سىرت، قۇيرىق-باۋىر اساتۋ جولى دەيتىن كادەمىز بار. بۇل قۇداندالى بولعانداردىڭ ءدام ايقاستىرۋ بارىسىنداعى كادە-جورالعىمىز. قۇيرىق-باۋىر نەگىزىنەن: قۇيرىق ماي، باۋىر جانە ايرانمەن ارالاستىرىپ جاسالىپ، باۋىرداي جاقىن، قۇيرىق مايداي ءتاتتى، ايرانداي ۇيىعان اق تىلەكتەن تۋىپ، ودان بارلىق قۇدالار اۋىز تيەدى. ارتىنان قۇيرىق-باۋىر داستارقانىنا سول ورتاداعى جاسى ۇلكەن، دۋالى اۋىز كاريا باتا بەرەدى، بۇل باتانىڭ وزىندە دە اسا ۇلكەن ءداستۇرلى تاربيەلىك قۇن جاتادى.
داستارقاندى ادالدىقتىڭ، پاكتىكتىڭ، انت-سەرتتىڭ كۋاسى ەسەپتەپ، «مىنە ءدام»، «مىنە داستارقان» دەپ بەكىمگە كەلىپ، شەشىلمەيتىن تۇيىنشەك، ورىندالمايتىن ۋادە داستارقان باسىندا ءوز شەشىمىن تاۋىپ، ەل كوڭىلىن ورنىقتىرعان. مەيلى كىمگە قانداي سي-قۇرمەت كورسەتىلسىن، داستارقانعا تاماشا باتا-تىلەك بەرىلىپ، قوناقتار قوناق يەسىنە قۇرمەتىن كورسەتەدى. سوندىقتان دا دانا حالقىمىز «قوناعىڭنىڭ التىنىن الما، العىسىن ال» دەگەن ءسوزدى قالدىرعان. قورىتا كەلگەندە، داستارقان تۋرالى بۇل تاقىرىپتا ءسوز قوزعاۋ ارقىلى تۇرمىس-سالت، ادەپ-عۇرىپتاردى جالعاستىرۋدىڭ ءبىر بۇتاعى بولعان اس-سۋ مادەنيەتىمىزدى، داستارقان داعدىلارىن وقىرماندارمەن ورتاقتاستىرۋ جانە تۇرمىس-سالتقا قاتىستى مازمۇندارمەن جاناستىرۋ، وسى ارقىلى ۇلتتىق سالتىمىزدى اسپەتتەۋ.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
