- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
ءتۇزىمدى دارىپتەگەندە عانا شاراپ سالتى جويىلادى
2014.11.14 13:26 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ حالىق راديو ستانسياسى تورابى
شاراپ سالتىنىڭ ەتەك الۋىنان «ءتۇزىمدى دارىپتەمەي، كوڭىلگە قاراۋ، ءتارتىپتى ايتپاي، بايلانىسقا ءمان بەرۋدەي» كومەسكى زاڭدىلىقتى بايقاۋعا بولادى.
«كوك ورىكتى قايناتىپ، شاراپ ءىشىپ، ەگەيلەردىڭ ىزگى ءىسىن جىر ەتىپ ايتقان» ليۋ بەي مەن ساۋ ساۋدىڭ اڭگىمەسىنەن تارتىپ، «ءجۇزىم باعىندا شاراپ ءىشىپ شالقىعان كەش جونىندەگى جىرعا» دەيىن؛ «شىن سىرلاسار جان بولسا مىڭ بوكالعا تويمايسىڭ» دەيتىن دەگدارلىقتان تارتىپ، «شاراپ بۋى بويىن اپ، دوسىڭ قالعىپ بارادى، قوشتاسالىق وسىمەن» دەيتىن ەركە مىنەزگە دەيىن ەجەلگىلەردەن قالعان شاراپ جونىندەگى سان-ساناقسىز اسىل ءسوز بار. الايدا، «ادامدى ماس ەتەتىن اراق ەمەس، ماس بولاتىن ادامنىڭ ءوزى» دەگەندەي، قاشاننان باستالعانى بەلگىسىز بىزدەگى شاراپ سالتى اياق استىنان تۇرپايىلانىپ شىعا كەلدى. «اراقسىز داستارقانىڭ داستارقان بولمايدى، ونسىز داستارقان ادامدى ماس قىلا المايدى» دەسەتىن بولدى مىنا جۇرت! اسىرەسە، كەيبىر نەگىزگى ساتى ورگاندارىندا ۇكىمەت اقشاسىمەن اراق ءىشۋ، باسقالاردى اراققا زورلاۋ سالتى بىرتىندەپ اسقىنىپ، كوپتەگەن تراگەديالاردىڭ تىكەلەي سەبەپشىسى بولدى. جۋىردا انحۇيدىڭ چيمىن اۋدانىنداعى ءبىر قوعام حاۋىپسىزدىگى ساقشىسى باستىعىمەن بىرگە «تاجىريبە اۋىستىرىپ، ۇيرەنۋ جاساۋ» بارىسىندا اراق ءىشىپ ماس بولعاندىقتان، جىعىلىپ كەتىپ جان ۇزگەنى جايىنداعى ءىستىڭ ارتى ءالى اياقتاماي جاتىپ، گۋاڭدۇڭنىڭ لىچاڭ قالاشىعىنىڭ ورىنباسار باستىعى «اراققا قاتىستى» ماسەلەدەن تۇتقيىل ولگەنى جۇرت نازارىن وزىنە بۇردى.
ناشار شاراپ سالتى ساياسي ستيل مەن پارتيا ستيلىن بۇزدى دەۋ اسىرەلەگەندىك ەمەس. جۇرت اراسىندا: «توڭكەرىس دەپ كۇن سايىن شىم-شىم اراق ىشەدى، پارتيانىڭ ستيلى مەن ءوزىنىڭ اسقازانى تالقان بولادى» دەگەن ءسوز بار. «شاراپ كولشىگىندە مالتايدى»، «ءتۇنى بويى تىنباي ىشەدى» دەيتىن شاڭ پاتشالىعىنىڭ پاتشاسى جوۋ ۋاڭنان تارتىپ، اراققا سالىنىپ ادام جانىنا قۇنىققان، اراقتىڭ كەسىرىنەن ەل ءىسىن ۇمىتقان ءۇش پاتشالىق مەزگىلىندەگى ۋ ەلىنىڭ پاتشاسى سۇن حاۋعا دەيىنگى اڭگىمەلەر قۇمىراعا قۇمارتقانداردىڭ كوبىنەسە مەملەكەتى جويىلاتىنىن تۇسىندىرەدى. اراقكەشتىك اپاتى ەلگە تاراعان وبادان دا اۋىر؛ شەكتەۋسىز كەتكەن القاكولدىك تامىرىڭنان باستاپ بىرتىندەپ كەمىرەدى. وسى سەبەپتەن دە، ورتالىقتان تارتىپ جەرگىلىكتى ورىندارعا دەيىن اراققا توقتاماي تيىم سالىپ، ۇكىمەت اقشاسىمەن ءىشىپ-جەۋ ادەتىن اۋىزدىقتاۋدى پارتيا ستيلى مەن ۇكىمەت ستيلىن وڭاۋدىڭ نەگىزى ەتىپ كەلەدى.
شاراپ سالتىن اۋىزدىقتاۋ نەگە وسىنشا قيىن بولىپ وتىر؟ مۇنداعى سەبەپ، اراق ىشۋگە كوپتەگەن «سۇرعىلت ءمان» ۇستەمەلەنۋدەن بولىپ وتىر: ۇكىمەتتىك قوناقاسىدا اراق بولماسا كوڭىلدىلىك تۋمايدى؛ كۇتىپ الۋدا اراق ىشپەسەڭ اڭگىمە ءمانسىز بولادى دەسەدى. كەيبىر جەرلەردە ءتىپتى ايپاراداي اشىق تۇردە: «اراق مايدانى دەگەنىمىز شايقاس مايدانى، قۇمىرا ورەنى بەلگىلەيدى، اراق كوتەرۋ قۋاتتى، اراق ستيلى ستيلدى بەلگىلەيدى» دەپ جەلىكتى. ناشار شاراپ سالتىنىڭ ارتىندا ءىرىپ-ءشىرۋدىڭ قۇيى جاسىرىنىپ جاتادى. ۇزاق جىلدىڭ الدىندا-اق، بۇقارا «ءبىر جەگەندە ءبىر سيىردى جەيتىن، ءبىر جىلدا ءبىر عيماراتتى جۇتىپ تاستايتىن» قۇبىلىسقا نالەت ايتقان بولاتىن، قاعىسقان رۋمكالار اراسىندا حالىقتىڭ قانشاما قان-تەرى كەتتى، الاۋراعان بەت، قىزارعان قۇلاقتاردىڭ اراسىندا قانشاما استىرتىن ايىرباستار جاسالدى، مۇنىڭ انىعىن بىلگەن ەشكىم جوق.شاراپ سالتىنىڭ ەتەك الۋى «ءتۇزىمدى دارىپتەمەي، كوڭىلگە قاراۋ، ءتارتىپتى ايتپاي، بايلانىسقا ءمان بەرۋدەي» كومەسكى زاڭدىلىقتى بىلدىرەدى. «رۋمكا كوتەرىلسە، ساياسات كەڭەيەدى، ساقپى كوتەرىلسە، جۇمىس بىتەدى»، كوڭىل نەگىزى قالىپتاسقاننان كەيىن، جۇمىس بىتىرەردە ىزدەيتىن ادامىڭدى دۇرىس تاباسىڭ، باراتىن ەسىگىڭە تۋرا باراسىڭ. ءبىر مەزگىل ىشىندە، كەيبىر جەرلەردىڭ كۇتىپ الۋ كەڭسەلەرى جاسىرىپ-جاپپاستان «كۇتىپ الۋ دەگەنىمىز وندىرگىش كۇش» دەگەندى العا قويدى، بۇل، ارينە، كوپتەگەن ادامداردىڭ «ءار تاراپتىڭ باسشىلارى مەن تەكسەرۋشىلەرىن» جاقسىلاپ قوناق ەتسەڭ، تىكە نەمەسە جاناما مۇددەدەن ەركىن يگىلىكتەنە الاسىڭ دەگەن كوزقاراسىنان كەلىپ شىققان.
ءىس جۇزىندە، نەگىزگى ساتىداعى ۇكىمەت قىزمەتكەرلەرى جونىنەن العاندا، كۇتىپ الۋ دەگەن ءبىر ازاپ، ابىرجۋ مەن ۇرەي بيلەگەن كوڭىل كۇيدىڭ ار جاعىندا كوپتەگەن شاراسىزدىق جاتادى. مىسالى، ىشكى موڭعۇلدىڭ ءمالىم اۋدانى اراسانىمەن اتاعى شىققان جەر، سىرتقى ۇگىت قىزمەتىنە جاۋاپتى ورىنباسار اۋدان اكىمى ءبىر كۇندە باستىقتارمەن بىرگە 8 رەت اراسانعا ءتۇسىپ، اقىرىندا تالىپ تۇسۋگە تاياعان؛ باتىس بولىكتەگى ءمالىم اۋداننىڭ قابىلداۋ كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ءبىر كەشتە 8 جەردەگى قوناقاسىعا بارعان. ەگەر شىنىمەن تەكسەرىپ-زەرتتەۋگە كەلگەن ادام بولسا، جاي تاماق، جارىم كەسە شاي دا جەتەر ەدى، ەندى وعان بولا جۇرت بولىپ شابىلۋدىڭ نە كەرەگى؟
وسىعان قاراعاندا، شاراپ سالتىن اۋىزدىقتاۋ ءۇشىن تۇزىمگە دەن قويماي بولمايتىن كورىنەدى، اسىرەسە، تۇزىمشىلدىكتى «جوعارىدان تومەنگە قاراي» جۇرگىزۋ كەرەك. ويلاپ كورەلىك، ەگەر ءتۇزىم بويىنشا جۇمىس ءبىتىرىپ، «ەركىن شەشىم جاساۋ ۇقىعى» ازايتىلسا، تاعى كىمدەر «جوعارىدان اقشا الۋ» ءۇشىن كورىنگەندى قىمبات اراق-تەمەكىمەن قوناق قىلار ەدى؟ ەگەر «زەرتتەۋ ۇيىرمەسى»، «تەكسەرۋ گرۋپپاسى» وزدەرىن پاك ۇستاپ، تارتىپكە قاتاڭ بويسۇنسا، ولاردى قابىلداعان قايسى نەگىزگى ساتى ۇيىمى استا-توك قوناعاسى ۇيىمداستىرار ەدى؟ «پارتيا، ۇكىمەت ورىندارىنىڭ ۇنەمشىلىكتە بەرىك تۇرىپ، ىسىراپشىلدىققا قارسى تۇرۋ ەرەجەسى»، «پارتيا، ۇكىمەت ورىندارىنىڭ مەملەكەت ىشىندە ۇكىمەتتىك قابىلداۋ ىستەرىن باسقارۋ ءتۇزىمى»، «ورتالىق پەن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ءىسساپار قاراجاتىن باسقارۋ ادىستەرى»... سياقتى جاقسى بەلگىلەمەلەر جاريالاندى. جاقسى بەلگىلەمە بولسا ونى تولىق تياناقتاندىرعاندا عانا ماسەلەنى تۇبىرىنەن شەشۋگە بولادى.راقاتقۇمارلىق پەن ىسىراپشىلدىققا قارسى تۇرۋدا، «ءتىل ۇشىنداعى ءىرىپ-ءشىرۋدى»، ءسوزسىز، وڭاۋ كەرەك. «8 ءتۇرلى بەلگىلەمەگە» قاراما-قارسى ءىس ىستەۋشىلەردى قاتىستى بەلگىلەمە بويىنشا قاتاڭ ءبىر جايلى ەتۋ قاجەت؛ اراق ۇستەلىندە مۇددەگە كەنەلۋدى قاتىستى زاڭ بويىنشا قاتاڭ جازالاۋ ءتيىس. ءتىپتى دە ماڭىزدىسى، مەجە ەسەپتى قاتاڭ تەكسەرىپ، ۇكىمەتتىڭ «اقشا قاپشىعىن» مىقتى ۇستاپ، شەكتەن تىس ءىشىپ-جەۋگە جول قالدىرماۋ كەرەك، اسىرەسە، باجى تاپسىرۋشىلاردىڭ اقشاسىمەن «اراق قۇرباندارىن» سيلاۋدىڭ الدىن الۋ كەرەك. قالىپتاسقان ناشار سالتتى ۇستىندە جونگە سالىپ، ءىس تۋىلعان سايىن تەكسەرىپ-تەكتەپ، كىشكەنە ىستەردى شاۋجايلاۋ ارقىلى ۇلكەن ءىس تۋىلۋىنىڭ الدىن الۋ ارقىلى 4 ءتۇرلى ناشار ستيلدى، شاراپ سالتىن جويىپ، پارتيا ستيلىن جونگە سالىپ، ۇكىمەت ستيلىن جەبەۋگە بولادى.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
