- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
باعدارلامالارعا باعالارىمىز بارشىلىق
ءاديا ءابۋتالىپ قىزى
2014.11.14 15:03 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
ۇلى وتاننىڭ ۇلان قايىر دارقان دالاسىندا رەفورما جاساپ، ەسىكتى ايقارا اشۋ دابىلى قاعىلىپ، جەر مەن كوكتى ءدۇر سىلكىندىرگەن نە ءبىر كەرەمەتتەر جاراتىلىپ، بارشانى وزىنە تامساندىرا دا قىزعاندىرا دا جالت قاراتتى. نارت قىزىل تۋ استىندا پاراساتتى دانا باسشىلىققا ۇيىعان ءار ۇلت حالقى دۇرىس تا داڭعىل جولمەن العا تارتىپ، سان-سالالى كاسىپتە تاۋداي تابىستارعا قول جەتكىزىپ، باسقالارمەن تەرەزەمىز تەڭەلىپ، مارتەبەمىز اسقاقتاپ، تۇعىرىمىز بەكەمدەلىپ، قۇشاعىمىز بۇتىندەلىپ، بيىكتەردەن كورىنىپ، الەم تورىنەن ورىن الدىق. مۇنداي تەڭدەسسىز وزگەرىس پەن جاڭالىق انا وتان توپىراعىندا جاساپ جاتقان ءاربىر ازاماتتىڭ ماقتانىشى، داڭقى. وسىنداي زور وزگەرىستەردى، سۇبەلى تابىستاردى سەكۋنت، مينۋد، ساعات سايىن ءتۇرلى اقپارات دانەكەرلەرىنەن ەستىپ ءبىلىپ، ايتىپ جەتكىسىز قۋانىشقا بولەندىك. وسىلاردىڭ ىشىندە راديونىڭ اۋەنى ەڭ قيىر شالعاي جەرلەرگە دەيىن تاراپ، ءار ۇلت حالقى، اسىرەسە، شەت جايلاپ كوشىپ – قونىپ جۇرەتىن قازاق حالقى، ەگىنشى – مالشىلارى الۋان مازمۇنداعى باعدارلامالاردان پارتيانىڭ ءۇنىن تىڭداپ، كۇندەلىكتى حابار–وشاردان، جاڭالىقتاردان حابارلى بولدى. ءسويتىپ، راديو بارشانىڭ سەنىمدى سەرىگى، ناعىز دوسىنا اينالىپ، كارى-جاس، ەر-ايەل دەمەي جانكۇيەر تىڭدارمانداردان بولدى.
الۋان تاقىرىپقا جۇكتى 19 ساعات بويى تىنىم تاپپاي «جاعى سەمبەي، تىكەسىنەن تىك تۇرىپ» قىزمەت ەتەتىن راديونى تىڭداۋدان بۇگىنگى كۇنى كىمدە-كىم جالىققان ەمەس، قازىر ءوز قالاۋى، اۋەسى، قاجەتى بويىنشا باعدارلاما ۋاقىتىن ءداپ باسىپ، قۇلاعىن توسەپ وتىراتىن تىڭدارماندار ساناپ تاۋىسقىسىز، دەمالىس شاقتارىن الاڭسىز وتكىزىپ جاتقان كاريالار، سوناۋ سار جايلاۋدىڭ قاس تورىندە مالىن ورىستەتىپ وتىرعان مالشىلار، التىن ءدانىن اتىزىندا باپتاعان ەگىنشىلەر، تيەسىلى ساعاتتىق قىزمەتىن تامامداپ ەرتەلى-كەش دامىلداي قالعان اق جاعالىلار، سونداي-اق، وقۋشىلار، بالدىرعان دوستار قاعىس قالعان جوق. تۇراقتى ۋاقىتتارىمەن اۋەگە كوتەرىلەتىن بۇل باعدارلامالار قىسقا دا نۇسقا وزىندىك «ماندەرىمەن» تىڭدارماندارىن باۋراپ، جۇرتتى كەلەسى جولى نەمەسە ەرتەڭ قانداي مازمۇن سيلار ەكەن دەپ ەلىتىپ وتىراتىن كۇيگە ەنگىزدى. اسىرەسە، ەفيرگە شىققانىنا ونشا ۇزاق بولا قويماعان «قوعام جانە زاڭ»، «التىن كوپىر»، «باعدار شام»، «دەنساۋلىق» باعدارلامالارى جۇرتقا ايرىقشا ۇنادى، بۇعان نەگە شاتتانباسقا ؟!
«قوعام جانە زاڭ» باعدارلاماسى ارقىلى زاڭنان ءتۇرلى كەڭەس تىڭداپ، زاڭدىق بىلىمدەرگە يە بولعان تىڭدارمانداردىڭ باعاسى وتە جوعارى، باعدارلاما تىڭدارماندارىنىڭ، كەڭەسكە قاتىناسۋشىلاردىڭ كۇن سايىن كوبەيۋى مۇنىڭ ناعىز ايعاعى. كەڭەس الاتىنداردىڭ ءبىلىم ورەسىنىڭ ءار ءتۇرلى ەكەنى تۇسىنىكتى، كەڭەس سۇراۋشىلاردىڭ كەيبىرەۋى ايتار ويىن جيناقتاپ نەمەسە ءدال جەتكىزە الماي تۇرعاندا باعارلامانىڭ جۇرگىزۋشىسى سەرىك قۇمار ۇلى قارسى جاقتىڭ ءسوزىن دەرەۋ ءىلىپ الىپ، ونىڭ ايتپاقشى ويىنىڭ باس-اياعىن بىرەر اۋىز سوزگە ۇعىنىقتى ەتىپ جيناقتاپ كەڭەس بەرۋشىگە جەتكىزگەنىنە كەڭەس سۇراۋشى دا، تىڭدارمان دا ءدان ريزا. بۇل باعدارلادان كەڭەس سۇراۋشى عانا ەمەس، تىڭدارماندار دا ۇقىق – مۇددەلەرىن قالاي قورعاۋ، زاڭنان قالاي پايدالانۋ جونىندە ايتا قالسىن زاڭدىق بىلىمدەرگە يە بولدى؛ «التىن كوپىر» باعدارلاماسى اتى – زاتىنا ساي كوپىرلىك رول اتقارىپ، الىستى جاقىنداتقان، جاقىندى كورشى ەتكەن اتاپ سوققان «قولقاناتقا» اينالدى. قولدا بارىن باسقانىڭ قاجەتىنە جاراتۋدى ويلاعان، كاسىپ ىزدەگەن، جوق قاراعان، كومەك سۇراعان، تاعى باسقا بىرەر ىسكە ءزارۋ جاندار مەن بۇلاردى قاجەت ەتكەندەر اراسىنا دانەكەر بولىپ، حالىقتىڭ قاجەتىن شەشۋگە جاراپ، جۇرتتىڭ كوكەيىنە بىردەن قونىپ، قۇنىعىپ تىڭدايتىن «جاقسى باعدارلاما» اتاندى. جۇرگىزۋشىسى ارداق پەن ءلاززات تىڭدارماندارىنا شىنايى قىزمەت وتەۋدە. ءبىر جولى ارداق تەلەفون جالعاعان ءبىر تىڭدارمانعا «. . . اۋىز ۇيدە سويلەسىپ تۇرسىزبا، تورگى ۇيگە كىرىپ ايتىڭىز، ءسوزىڭىز انىق بولماي تۇر. . .» دەگەنىندە، قارسى جاق تا «ماقۇل، مىنە تورگى ۇيگە باردىم...». «اۋىز ءۇي، ءتور ءۇي» اۋىل – قىستاقتا كوپ ايتىلاتىن، اۋىل ادامدارىنا تۇسىنىكتى ءسوز، ولارمەن وسىلاي «ءوز تىلدەرىندە» سويلەسۋ قانداي تاماشا! تاعى ءبىر جولى ارداق «. . . ءۇن حات تەكشەمىزدە حابارلاسىپ تۇراتىن قىز – جىگىتتەر بۇگىن جوق قوي، ايتشىلاپ كەتكەن بە، قالاي. . . » دەيدى، مۇنداي ورىندى ءازىل جاراسىپ-اق تۇر، وسى ءبىر ادامى قالجىڭ ارلاس بىرەر اۋىز ءسوز تىڭدارماندارىن باعدارلاما تىڭداۋعا ونان ارى جەتەلەيتىنىءسوزسىز، ارداقتىڭ باعدارلامادا ارا – تۇرا وسىنداي «تاپقىرلىق» جاراتۋى جۇرتقا جاناسقىش، تىڭدارمانمەن ەتەنە بولۋ ەرەكشەلىگىن ايگىلەيدى؛ «باعدار شام» باعدارلاماسى تىزگىن ۇستاعاندارعا شوفەرلىك كاسىپتەن ساباق بەرىپ قانا قويماي، جۇرگىنشىلەرگە ءجون كورسەتىپ، جۇرتتىڭ قاتىناس ەرەجەلەرىن انىق – قانىق بىلۋىنە، بويسۇنۋعا باعىت – باعدار كورسەتتى؛ كولەمدى ادەبي باعدارلاما «اسىل ارنانىڭ» جۇرتىنا «بەرەرى» مول باعدارلا، جۇرگىزۋشى قانات پەن ءمۇنيرا جاعىمدى قوڭىر داۋىستارىمەن قازاقتىڭ ۇلى تۇلعالارىن كوپكە ۇعىندىرىپ، ۇلتىمىزدىڭ ماڭدايعا ۇستار ءبىر تۋار ۇل – قىزدارىنىڭ اتى مەن زاتىنان مول ءبىلىم بەرىپ كەلەدى. «سالەم ساعاننان» تۋىس – تۋعان، دوس – جاران، ۇلكەن - كىشى ءبىر – بىرىنە سالەمدەرىن جولداپ مارە – سارە، ۇكىلى اق سالەمىن، ساعىنىشىن جولداعانداردىڭ جۇرەك جاردى سوزدەرىن ناق مايداندا «رەداكسيالاپ» ءارى كوركەم، ءارى جاتتىق سوزدەرمەن جەتكىزەتىن، اۋەنى مەن ءسوز الىسىنان قاشاندا ۇلكەنگە ىنىلىك، كىشىگە اعالىق تانىتىپ تۇراتىن قاناتقا العىستان باسقا ايتار جوق؛ باسقا اندەرمەن سالىستىرعاندا باستالۋ موزيكاسى وزگەشەلەۋ ءتۇس العان «قارا تورعاي» انىمەن اۋەگە كوتەرىلەتىن «جەتى بوياۋ»، «ءتىلسىم تابيعات» باعدارلاماسى قىسقا ۋاقىت ىشىندە جۇرت ۇناتىپ تىڭدايتىن باعدارلامالاردىڭ ءبىرى بولىپ توردەن ويىپ ورىن الدى. جۇرگىزۋشى ءدارياش پەن مارقۇلاننىڭ اسپاي – ساسپاي تاپتەشتەي تانىستىرۋىندا، تىڭدارماندار بىردە، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ التىن قورىندا ساقتالعان تاريحىنان، وزگەدەن ەرەك كەرەمەتتەرىنەن سۋسىنداسا، ەندى بىردە، الىپ جەر انا قۇشاعىنداعى ءتىلسىم سىرلارعا ورتاقتاسادى، دۇنيە الەمىندەگى سۇلۋ كوركىن سۋرەتتەۋگە ءتىل جەتپەيتىن ساياحات ورىندارىن سەرۋەندەيدى،ءارقايسى مەملەكەتتەردىڭ تاريحىنان، قازىنالى بايلىعىنان، ەرەكشەلىكتەرىنەن، باستى مەرەكەلەرىنەن تاعى باسقا ءمان – جايلارىنان قىسقاشا تۇسىنىككە يە بولىپ، سول ارادا جۇرگەندەي سەزىمگە بولەنەدى؛ شارۋالاردى عىلمي جولمەن ەگىن ەگىپ، مال باعىپ ورتاق اۋقاتانۋعا باستاۋدى وزەكتى مازمۇنى ەتكەن ەگىنشى – مالشىلارعا وسى جونىندە كەڭەس بەرەتىن «التىن القاپ» باعدارلاماسى جاپاكەش شارۋالاردىڭ تابانىنان تاۋسىلىپ «دارۋ» ىزدەمەي-اق ۇيىندە وتىرىپ مامانداردان، تەحنيكتەردەن كەڭەس الىپ قيىنشىلىعىن شەشۋىنە مۇمكىندىك اپەردى؛ «كوڭىلدىڭ كۇيىن سەن تىڭدا» باعدارلاماسى كوڭىل كۇي جاقتان جۇيكەسى جۇقارىپ، باسى اۋىرىپ، بالتىرى سىزداعان جانداردىڭ سىرلاس دوسىنا اينالىپ، ولاردىڭ رۋحي جاقتان سەرپىلۋىنە از دا بولسا مەدەت بەرۋدە؛ «بال داۋرەننەن» دارالىق ەرەكشەلىكتەرىن، اۋەستەرىن اۋەلەتۋگە كىشكەنتاي دوستار بەلسەنە قاتىناسىپ، وسى ارقىلى ولار ءبىر – بىرىنەن ۇلگى الدى، ۇيرەندى، شابىتتاندى؛ «دەنساۋلىق» باعدارلاماسىندا جانىنا شيپا ىزدەگەندەر شيپاگەرلەرمەن «اۋىز ەكى سويلەسىپ»، كوڭىلدەرى جاي تاپتى؛ باعدارلامالار ارقىلى ونەرلىلەر، اسىرەسە، اۋىل – قىستاقتاعى ونەرپازدار اۋەدە ءتىرى داۋىستارىمەن ءان سالىپ، اسەم كۇي تارتىپ، ولەڭ وقىپ، كۇلدىرگى ايتىپ، جۇمباق شەشىپ دەگەندەي، ونەرلەرىن كوپكە جاريا ەتۋ ورايىنا يە بولىپ، الىس-جۋىقتان ەفيردە جولىعىپ ورتانى دۋمانعا بولەدى.
وسىنداي ءوز–ءوز دارا مازمۇندارىمەن ەفيردە تىڭدارماندارمەن جۇزدەسۋگە جول العان باعدارلامالار تىڭداۋشىلاردىڭ جانە قاتىناسۋشىلاردىڭ كوڭىلىن نۇرعا بولەۋدە. مال سوڭىندا، ەگىن باسىندا ءجۇرىپ تەلەفون جالعاپ اقىل-كەڭەس الاتىن، باعدارلاماعا، جۇرگىزۋشىلەرگە راقىمەتىن ايتىپ تەلەفون جالعايتىن جانكۇيەر تىڭدارماندار بارعان سايىن مولايۋدا. باعدارلاما جۇرگىزۋشىلەرىنە تەلەفون جالعاپ وزدەرىنىڭ ريزاشىلدىق كوڭىلدەرىن جەتكىزۋ كوپتەگەن ادامنىڭ ساناسىندا قاراپايىم نەمەسە كىشكەنتاي ءىس سياقتى سەزىلۋى ىقتيمال، دەي تۇرعانمەن، ەندى ءبىر جاعىنان بۇلءوزىمىزدىڭ قول جەتكىزگەن جاڭالىعىمىزدى، جاقسىلىعىمىزدى كورە، سەزە بىلگەندىك، باسقارلاردىڭ ەڭبەگىن قولداۋ، قۇرمەتتەۋ بولماق.
ساعاتتىق، كۇندىك، اپتالىق، ايلىق جوسپارلارىن ءتۇزىپ، حالىققا ءتيىمدى قانداي تاقىرىپتاعى، مازمۇنداعى ماقالا دايىندايمىن دەپ كۇندى تۇنگە جالعاپ، كوپ ءۇشىن ەڭبەكتەنىپ زەيىندەرىن جۇمساپ جاتقان راديو باعدارلامالارىنا جاۋاپتى رەداكتورلارعا، جۇرگىزۋشىلەرگە راقىمەت ايتامىز، سىزدەردىڭ ەڭبەكتەرىڭىزدى حالىق جوعارى باعالايدى. باعدارلامالارىڭىزعا جاقسى باعامىز بارشىلىق. بۇدان كەيىن حالىقتىڭ قاجەتىنە جارايتىن، كۇندەلىكتى تۇرمىسقا بايلانىسىپ جاتاتىن مۇناندا كوپ تارتىمدى باعدالامالارمەن جۇزدەستىرەتىندىكتەرىڭىزگە سەنەمىز.
كەزەكتە، وسى باعدارلامالاردى باعالاۋ قيمىلى قاۋىرت جۇرگىزىلۋدە. «جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايت، نۇرى تاسىسىن...» دەيدى دانا حالقىمىز، ءبىز تەك تىڭدارمان عانا بولماي، اۋىز جۇزىندە ءبىر – بىرىمىزگە باعدارلامالار تاماشا دەپ ايتىپ قانا قويماي، باعدارلامالاردى، اسىرەسە، جۇرت كوڭىلىنەن شىققان جاقسى، وزىمىزگە ۇناعان باعدارلامالاردى باعالاۋ قيمىلىنا كوپ بولىپ بەلسەنە اتسالىسىپ قاتىناسىپ، جابىلا بەلەت تاستالىق، «كوپ تۇكىرسە كول» دەگەندەيىن، جاقسىلىقتارىمىزدى باسقالار دا ءبىلسىن، كورسىن. مۇنى ۇلتىمىزدىڭ جەتىستىكتەرىن ارداقتاۋ، جاقسىلىعىمىزدى، تابىسىمىزدى اسپەتتەۋ، قادىرلەۋ تۇرعىسىنان تۇسىنەلىك. قولدا باردىڭ قادىرىنە جەتە ءبىلىپ، ونى قولداپ-قۋاتتايىق اعايىن.
اۆتوردىڭ قىزمەت ورنى: التاي ايماقتىق ساياسي كەڭەس قىزمەت كوميتەتى
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
