- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
«شەكارا قورعاۋشى وتباسىلارىنىڭ» باقىتتى تۇرمىسى
2016.08.30 13:06 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
شينجياڭ − وتانىمىزداعى كولەمى ەڭ ۇلكەن، قۇرلىقتىق شەكاراسى ەڭ ۇزىن، شەكارالاسىپ جاتاتىن ەل ەڭ كوپ رايون، توڭىرەكتە رەسەي، قازاقستان، قىرعىزستان، تاجىكستان، پاكيستان، موڭعۇليا، ءۇندىستان، اۋعانستان سياقتى 8 ەلمەن شەكارالاسادى، شەكارا لەنياسىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 5700 نەشە كيلومەتر بولىپ، ەلىمىزدىڭ قۇرلىقتىق شەكارا لەنياسىنىڭ تورتتەن ءبىر بولەگىن يەلەيدى.
شەكارا بەكەم بولسا، ەل تىنىش بولادى. 5700 كيلومەتردەن استام شەكارا لەنياسىندا شەكارا قورعانىس جاۋىنگەرلەرى جىلدار بويى كۇزەتتە تۇرادى، سونىمەن بىرگە 4 ماۋسىم كۇزەتتە تۇراتىن شەكارا قورعانىس قارۋلى ساقشىلارى بار، تاريحتان بەرى وسىندا تىرشىلىك ەتىپ كەلگەن سان مىڭداعان ءار ۇلت بۇقاراسى بار، ولاردىڭ ءبارى دە شەكارا قورعاۋشىلار. «ءبىر كيىز ءۇي ءبىر قاراۋىل، ءبىر شەكارا تۇرعىنى ءبىر كۇزەتشى»، ءداۋىر وزگەرگەنىمەن، شەكارا تۇرعىندارىنىڭ شەكارانى قورعاۋداي ادالدىق تەگى وزگەرگەن جوق. ءار ۇلت شەكارا تۇرعىندارى كوپ جىلداردان بەرى شەكارادا تىرشىلىك ەتىپ، مال باعىپ، ەگىن سالىپ، شەكارانى قورعاپ كەلدى، شەكارا كۇزەتۋ مادەنيەتى ولاردىڭ جان جۇيەسىنە ۇيالاپ، شينجياڭنىڭ دامۋىن، ورنىقتىلىعىن جانە وتاننىڭ تۇتاستىعىن قورعاۋعا ماڭىزدى ۇلەس قوستى.
گازەتىمىزدىڭ «شەكاراعا ساپار» اتىنداعى تىلشىلىك گرۋپپاسى ساپارىن شىعىس شينجياڭنان باستاپ، سولتۇستىك شينجياڭدى ارالاپ، وڭتۇستىك شينجياڭعا ەندەي ءوتىپ، ءوز كوزىمەن كورگەندەرىن ارقاۋ ەتىپ، وقىرمان قاۋىمعا شەكاراداعى ەڭ جاڭا حابارلاردان سىر شەرتەدى.
ەندەشە، بۇگىننەن باستاپ وسى ايدارداعى ماقالالارعا كوز قىدىرتىڭىز.
جاڭ حايفىڭ، يان شياۋجۋان، بارشا تەگىس قىزى
26 - تامىزدا تىلشىلەر قۇمىل ايماعىنان شىعىسقا قاراي 190 كيلومەتردەن استام جەردەگى كوك جاساڭدى شەكارا ءوڭىر − اراتۇرىك اۋدانىنا ات باسىن بۇردى؛ اۋدان قالاشىعىنان شىعىسقا قاراي 48 كيلومەتر جۇرگەندە باي اۋىلىنا باراسىز، بۇل ارا جۇڭگو - موڭعۇليا شەكاراسىنا 48 كيلومەتر عانا جەردە. 800 نەشە تۇرعىنى بار شەكاراداعى شاعىن قالاشىق جىم - جىرت، ءار الۋان اعاشتار، اسەم گۇلدەر اسفالت جولدىڭ ەكى جاعىن كومكەرىپ جاتىر، 4 قاباتتى عيماراتتار جازعى كۇننىڭ اسەم ارايىندا ەرەكشە كوزگە تۇسەدى. تىلشىلەر ەندى «شەكارا كۇزەتشىلەرىنىڭ» تۇرمىسى جونىندە اڭگىمە شەرتەدى.
جىلدىق كىرىسى 100 مىڭ يۋاننان اسادى
ءتىلشى باي اۋىلىنىڭ شەكارا قورعانىس ساقشى بولىمشەسىنە كەلىپ جاعداي يەلەگەندە، اۋىلدا «شەكارا قورعاۋشىلار» عانا ەمەس، تاعى «شەكارا قورعايتىن وتباسىلارى» بار ەكەندىگىن ءبىلدى. ساقشى بولىمشەسىنىڭ جەتەكشىسى ديڭ بينرىن تىلشىگە 4780 شارشى كيلومەتر كەلەتىن باي اۋىلىندا 87.3 كيلومەتر كەلەتىن شەكارا لەنياسى بار ەكەندىگىن ايتتى.
باي اۋىلىنىڭ حالقى «ەلدىڭ ءبارى قورعاۋشى، ءاربىر وتباسى ءبىر قاراۋىل، ءاربىر قىستاق ءبىر قامال» دەسەدى ەكەن. شەكارا قورعاۋشىلار اسكەري قوسىنمەن جانە قارۋلى ساقشى اترەتىندەگى وفيتسەر - جاۋىنگەرلەرمەن سايكەسىپ شەكارانىڭ اماندىعىن بىرلەسىپ باسقارادى، بۇل ولاردىڭ بورىشى. باي اۋىلدىق ساقشى بولىمشەسى 1964 - جىلى قۇرىلعاننان قازىرگە دەيىن قاراستىلىعىنداعى اۋماقتا جارتى عاسىر بويى ىشتە جاسىرىنۋ، سىرتقا قاشۋ وقيعاسى، 36 جىلدان بەرى قىلمىستىق ىستەر دەلوسى تۋىلماعان. مۇندا شەكارا قورعاۋشىلاردىڭ ەڭبەگى وتە زور.
26 - تامىز تۇستەن كەيىن، ءبىز قارۋلى ساقشى اترەتىندەگى 2 جاۋىنگەرمەن بىرگە «شەكارا قورعاۋشى وتباسى» ياقۇپ ءاليدىڭ ۇيىنە كەلدىك، قاريا اۋىلدىق ۇكىمەتتىڭ قاسىنداعى جاڭادان سالىنعان 4 قاباتتى ۇيدە تۇرادى ەكەن، 64 جاسقا كەلگەن ياقۇپ شەكارانى شارلاپ جاڭا عانا ورالعان ەكەن، ول موتوتسيكلىن توقتاتىپ بىزبەن شىن ىقىلاسپەن قول الىسىپ امانداسىپ ۇيگە باستادى. ءبىز ونىڭ ءۇيىنىڭ 1 - قاباتىنداعى ۇلكەن مۇزداتقىشتى، قازىرگى ەڭ جاڭا ۇلگىدەگى تەلەۆيزوردى، اشەكەيلى بەزەلگەن اس ءۇي مەن تازالىق ءۇيىن، جەرگە تولتىرىپ توسەلگەن ادەمى كىلەمدەردى، تورگە اسىلعان ءۇي ىشىندەگىلەرمەن بىرگە تۇسكەن توپتىق سۋرەتتى كورىپ تاڭ قالدىق، كوپشىلىك ياقۇپتىڭ ءۇيىن «وتە ادەمى، رەتتى، جاقسى ەكەن» دەپ اۋىز جاپپاي ماقتادى. ياقۇپ ماقتانىشپەن ساقالىن سيپاپ: ول، ارينە، بۇل اۋىلدىڭ 2015 - جىلى سالىپ بەرگەن بەيقۇت ءۇيى، مەن ءوزىم 36 مىڭ يۋان عانا شىعاردىم، - دەدى.
وتباسىنىڭ كىرىسى جونىندە توقتالعاندا، ياقۇپ تىلشىگە بىلاي دەدى: «ءبىر ۇيدە 5 جان بارمىز، 2 قىزىم، ءبىر ۇلىم بار، ءبىر قىزىم باسقا اۋىلعا ۇزاتىلىپ كەتتى، قازىر تورتەۋى باي قىستاعىندا تۇرادى. مەن، ۇلىم جانە قىزىم ۇشەۋىمىز شەكارا قورعايمىز، ۇكىمەت ءارقايسىمىزعا ايىنا 260 يۋاننان تولىقتاما قاراجات بەرەدى. ونىمەن قويماي، تاعى قول تەلەفون تاراتىپ بەرۋمەن بىرگە، تەلەفون اقىسىن دا تولەيدى. كەمپىرىم ەكەۋىمىز تاعى ايىنا 348 يۋاننان زەينەتاقى الامىز، مەملەكەت تاعى جايلىم ەكولوگياسىن قورعاۋ سيلىق قوسىمشا قاراجاتىن بەرىپ تۇرادى. ۇلىم اۋىلدا جۇمىس ىستەپ ايىنا 2000 يۋان ەڭبەكاقى الادى. قىزىم اۋىلدان ءبىر شارۋالار شاتتىعى ساياجايىن اشىپ الدى، جىلىنا، كەم دەگەندە 40 - 50 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزەدى. 6 مۋ جەرىمىزدى باسقالارعا كوتەرتىپ بەردىك، ودان ءبىر جىلدا 2000 يۋانعا جۋىق كىرىس كىرەدى، ءوزىم تاعى 4 تۇيە، 40 - 50 سيىر باعىپ وتىرمىن، وسىلاي ەسەپتەگەندە، وتباسىمىزدىڭ ءبىر جىلداعى كىرىسى 10 مىڭ يۋاننان اسادى».
باي اۋىلىنىڭ باستىعى مۇعالىپ اسان تىلشىگە: 2015 - جىلى باي اۋىلىنداعى حالىقتىڭ جان باسىندىق تازا كىرىسى ورتاشا ەسەپپەن 15 مىڭ 800 يۋانعا جەتىپ، «كەدەي اۋىل» دەگەن قالپاقتى الدە قاشان لاقتىرىپ تاستادىق، - دەدى.
«مەملەكەت تىنىش بولسا عانا، ءبىز الاڭسىز بولامىز»
شەكارا كۇزەتۋ تۋرالى ءسوز بولعاندا، ياقۇپتىڭ كوزى جايناپ، رازىنكەلى قاپپەن قاپتالعان قول تەلەفونىن كورسەتىپ: بۇل شەكارا كۇزەتشىلەرىنە بەرىلگەن تەلەفون، ىستەتۋگە وتە قولايلى. مەن 20 نەشە جىل شەكارا كۇزەتشىسى بولدىم، قازىر شارت - جاعداي كۇن سايىن جاقسارىپ كەلەدى. بۇرىن سيىر جايىپ ءجۇرىپ شەكارا شارلايتىنبىز، جول جامان بولعاندىقتان، اتپەن بارىپ - كەلگەنگە، كەمىندە، 2 كۇن كەتەتىن. قازىر جول جاقساردى، موتوتسيكلمەن جارتى كۇندە اينالىپ قايتىپ كەلەمىز، - دەدى.
ءار جولى شەكارانى شارلاعان كەزدە، دەن قويا باقىلاۋ، تانىس جەرلەردە بەيتانىس اياق ىزدەردىڭ، دوڭگەلەك ىزدەرىنىڭ بار - جوقتىعىن، مالداردىڭ شەكارادان اسقان - اسپاعانىن، شەكاراداعى تەمىر توردىڭ بۇلىنگەن - بۇلىنبەگەنىن قاراۋ كەرەك. بىرەر قالىپسىزدىق بايقالسا بولدى، دەرەۋ شەكارا قاراۋىل بولىمشەسىنە حابارلاۋ كەرەك.
قازىر ياقۇپ سيىرى مەن تۇيەسىن بىرەۋگە باقتىرىپ وتىر، مال ءورىسى شەكارا سىزىعىنىڭ جانىندا ەكەن. ول اپتا سايىن ءبىر رەت بارىپ، مالىنىڭ جايىن ءبىلىپ، سونىمەن قوسا شەكارا كۇزەتشىسىندىك مىندەتىن وتەپ قايتادى؛ ۇلى جارتى ايدا ءبىر رەت بارىپ تۇرادى؛ قىزى اۋىلدا جەكە ساۋدامەن شۇعىلداناتىندىقتان، شەكارا قاراۋىلى بولىمشەسىنە ۇنەمى بارىپ، اۋىلدىڭ جاعدايىنان ينفورماتسيا بەرىپ تۇرادى.
نە ءۇشىن شەكارا كۇزەتشىسى بولاسىڭ؟ ياقۇپ بۇل سۇراۋدىڭ قاجەتى شامالى دەپ بىلەدى، «بالا كۇنىمدە اتام مەن اكەم وسىلاي ىستەپ كەلىپتى، مەن ەسەيىپ، ولاردىڭ جولىن جالعادىم، مەنىڭ ۇلىم، نەمەرەم دە وسىلاي جالعاستىرا بەرەدى. اۋىلداعىلاردىڭ ءبارى شەكارانى قورعاۋ جاۋاپكەرشىلىگىن سانالىلىقپەن ارقالاعان، ويتكەنى بۇل جەر ءبىزدىڭ مەكەنىمىز، شەكارانى كۇزەتۋ مەملەكەتىمىزدىڭ، سونداي - اق ءوزىمىزدىڭ حاۋىپسىزدىگىمىز ءۇشىن؛ مەملەكەت تىنىش بولسا عانا، ءبىز الاڭسىز بولامىز»، - دەيدى ول.
قالا تۇرعىندارىنا ۇقساس تۇرمىس كەشىرەتىن بولدىق
ياقۇپتىڭ وسى 80 شارشى مەترلىك ۇيىنەن سىرت، تاعى ءبىر ءۇيى بار. ول ءبىزدى باستاپ ءبىر شاعىن قورا - جايعا ەرتىپ باردى. تىنىستى قورا - جايعا ءبىر قاتار رەتتى كەرپىش ءۇي سالىنعان، اۋلاعا كۇنباعىس جانە باسقا دا گۇل - شوپتەر وسىرىلگەن. اۋلادا 2 قىز بالا اسىر سالىپ ويناپ ءجۇر. بۇل ياقۇپتىڭ جيەن قىزدارى ەكەن.
«بۇرىن جان - جاعىنان جەل كەۋلەپ تۇراتىن، توزىعى جەتكەن تام ۇيدە تۇراتىنبىز. 2008 - جىلى وسى بەيقۇت ۇيگە كوشىپ كىرگەندە 10 نەشە مىڭ يۋان تاپسىردىق. ول كەزدە وسىنداي كەرپىش ۇيگە كوشىپ كىرگەنىمىزگە شۇكىرشىلىك ەتكەن ەدىك. 2015 - جىلى تازا، جانعا جايلى، تۇرمىسقا قولايلى عيمارات ۇيگە كوشىپ كىرەرىمىزدى ويلاپ تا كورمەگەن ەدىك. قازىر قالا تۇرعىندارىنا ۇقساس تۇرمىس كەشىرەتىن بولدىق»، - دەيدى ياقۇپ.
كەش باتىپ، باي اۋىلىنىڭ كوشە شىراقتارى جارقىرادى. ياقۇپ دالالىق اۆتوكولىگىمەن 10 نەشە كيلومەتر جول باسىپ، ءبىزدى «قورىعىنا» اپاردى. 30 مۋ كەلەتىن وسى جەمىس باعىندا بىرنەشە بولمەلى كەرپىش ءۇي سالىنعان. بۇل قىزى شارۋاشىلىق جۇرگىزەتىن شارۋالار تاعامجايى ءارى ءبىر ءۇيلى جاننىڭ «ساياجايى» ەكەن. باقتا سالقىنداپ ءبىراز دەمالدىق. جانتايمالى ورىندىقتا جاتقان ياقۇپتىڭ جۇزىنەن ريزاشىلىق بەينە بايقالادى.
اۋىل باستىعى مۇعالىپ بىزگە: مەملەكەت بيىل شەكارا كۇزەتشىلەرىنە بەرىلەتىن قوسىمشا قاراجاتتى جوعارىلاتپاقشى، جۋىق ارادا تاراتىلادى. اۋدان ەگىنشى - مالشىلاردىڭ زەينەتاقىسىن دا جوعارىلاتپاقشى. 2020 - جىلى باي اۋىلىنىڭ جان باسىندىق ورتاشا تازا كىرىسىنىڭ 30 مىڭ يۋانعا جەتىپ، دوڭگەلەك داۋلەتتى نىسانانى جۇزەگە اسىرۋىندا گاپ جوق، - دەدى.
كەلۋ قاينارى: شينجياڭ گازەتى - ءتاڭىرتاۋ تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى (پراكتيكانت)
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
