بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى    
  • ورتالىق
  • ەل ءىشى
  • شينجياڭ
  • حالىقارا

سۋرەتتى حابار

حالىق تورابى>>ءتىل-ادەبيەت

كۇلكى جانە جىلاۋ تۋرالى

2014.12.24 15:06     كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابى

  كۇلكى- كوڭىل-كۇيدىڭ قۋانىشىن ، شاتتىعىن، مەرەيىن، بەينەلەيتىن فەسحيكالىق قۇبىلستاردىڭ كوڭىل-بەينەسى بولىپ تابىلادى. كۇلكىنىڭ وزىندىك فەسيحولوگيالىق جانە فيزولوگيالىق جاقتاعى ادام ورگانيزىمدەرىنە تىكە قاتىناساتىن، تۇرمىسىن، بەت اجارىن، كوڭىل-كۇيىن، رۋحاني كوڭىل-كۇي بارسىن بەينەلەيتىن ادامزات اتاۋلىنىڭ بويىنا ساقتالعان تۇراقتى فەسحيكالىق بارىستاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. ادامزات ومىرىندە كۇلكى مەن اشۋ، كۇلكى مەن جىلاۋ، كۇلكى مەن جۇبانىش فەسيحيكالىق جاقتاعى قاراما-قارسىلىقتىڭ ءساتسىز بارسىن اڭعارتقان كۇيدى ايگىلەيدى. تومەندە ۇلتىمىزدىڭ كۇلكى تۋرالى بايىمداۋلارى جونىندە ورتاق پىكىرلەسىپ كورەلىك:

  (1) كۇلكى-قۋانىشتى كوڭىل-كۇيدى بەينەلەۋ وبيەكتىسىنە ساي، قىران كۇلكى، شاتتىق كۇلكى، قۋانىش كۇلكى، مەرەي كۇلكى قاتارلى تاعى باسقادا تۇرلەرگە بولىنەدى.

  (2)قايعى-قاسىرەتتى بەينەلەۋ وبيەكتىسىنە قاراي-مۇڭلى كۇلكى، قاسىرەت-قايعىلى كۇلكى،زارلىدا-ءزارلى كۇلكى قاتارلىلارعا تۇرلەنەدى.

  (3) سايقى-مازاق سيپاتتى كۇلكى بەينەلەۋدە: كەۋەك كۇلكى، كەرمەك كۇلكى، مازاق كۇلكى، سيقىر كۇلكى، كەكەسىن كۇلكى، كەلەمەج كۇلكى، ارامزا كۇلكى قاتارلى تۇرلەرگە بولۋگە بولادى.

  (4) كۇلكىنىڭ بەينەلەۋ تۇرىنە قاراي: جىميۋ، ەزۋ تارتۋ، بەتىنە كۇلكى ويناۋ، كوزىنە كۇلكى ءۇيىرلۋ،جىلى-شىراي بەينەلى كۇلكى سىندى بەينەلىك تۇرلەرى بار.

  (5) كۇلكى حارەكتىرىنە قاراي : وتىرىك كۇلكى، سيقىر كۇلكى، سايقى-مازاق كۇلكى، مىنەي كۇلۋ، سىناي كۇلۋ بولىپ بولىنەدى.

  (6)ادەپ-يبا شەكتەمەسىنە قاراي: ىرجاق كۇلكى، شارقىش كۇلكى، ءمانسىز كۇلكى قاتارلى تۇرلەرگە بولىنەدى.

  فەسيحيالىق بەينەلەۋدى ايگىلەيتىن: زورلىقتى كۇلكى، قورلىقتى كۇلكى، قارسى جاعىن مىنەي كۇلۋ، مۇقاتا كۇلۋ قاتارلى تۇرلەرگە بولىنەدى.

  قانە وزىڭىزدى ءوزىڭىز سىناپ كورىڭىز، ارينە ءسىزدىڭ بويىڭىزدا جوعارداعى كۇلكىنىڭ قاي ءتۇرى ساقتالعان، قايسى كۇلكىمەن كوڭىل-كۇيىڭىزدى بەينەلەي الاسىز!؟ يا، مۇلكىڭنەن ايرسادا، كۇلكىڭنەن ايىرماسىن، بارلىعىمىز شىنايى كۇلىپ جۇرەيىك. جىلاعاندى سۇراما، كۇلگەندى سۇرا- دەگەن اعايىن! جىلاۋ: جىلاۋ نەگىزنەن قايعى-قاسىرەتتەن تۋىندايتىن كوڭىل-كۇي ورنىقسىزدىعى مەن تۇتقيىل تۋىلاتىن كوڭىلسىزدىكتەن قالىپتاسادى. مۇندا، ادام ورگانيزىمنىڭ تىتىركەنە تۇسۋىنەن قاتتى كوڭىلسىزدىكتەن، قاسىرەتتەن بارىپ قالىپتاسىپ، وندا مۇڭلى داۋىس شىعۋمەن قاتار كولدەگەن كوز جاسى ارقىلى بەينەلەنەدى. جىلاۋدىڭ تۇرلەرى:

  قاتتى كوڭىلسىزدىكتەن تۋىنداعان جىلاۋدىڭ تۇرلەرى:

  (1) قاتتى داۋىستاپ وكىرىپ جىلاۋ، باقىرىپ جىلاۋ، شىڭعىرىپ جىلاۋ قاتارلىلاردى قامتيدى.

  (2)ءۇنسىز جىلاۋ. بۇل تۇردە قايعىلى –قاسىرەتتى شىكە بۇگىپ تەك كوز جاسىن كولدەتىپ ىشتەي قاسىرەت شەگىپ جىلاۋ نەمەسە وكسىك تارتىپ جىلاۋ بولىپ تابىلادى.

  (3)جاسىرىن جىلاۋ. بۇل جىلاۋ ءتۇرى نەگىزىنەن ىشكى ۋايىم-قايعىنى جاسىرىپ ءوز ۋايىمىن ءوزى عانا قۇپيا ساقتاپ جىلاۋ بولىپ تابىلادى.

  كورسىپ جىلاۋ: كورسىپ جىلاۋ ەكى ءتۇرلى جاعدايداعى جىلاۋدان كورنەكتىلەنەدى. ءبىرى ءولىم- جىتىم ۇستىندە تۋىستارىمەن جانە باسقا جاماعاتپەن بەت كورسۋ بارسىنداعى ايەلدەردىڭ داۋىس شىعارىپ بەلگىلى ولەڭ ۇيقاسى بويىنشا جوقتاۋ جىرىن ايتىپ جىلاۋ كورىس جىلاۋ بولىپ تابىلادىدا، ەرلەر جاعى وي-باۋىرىمداپ، ات بارىرىنا ءتۇسىپ داۋىستاپ جىلاۋ بارىسى دا قالىپتاسقان. ەندى ءبىرى ەلدەن جۇرتتان سىرتتاپ كەتكەن، كورىسپەگەلى كوپ بولعان تۋىستار ارا كەزدەسكەندەگى ءوزارا قۇشاقتاسىپ ساعىنشىن بەينەلەيتىن ولەڭ جولدارىمە كوڭىل-كۇيدى ءبىلدىرىپ جىلاۋ بولىپ، ول ءوزارا ساعىنىشتى، اماندىقتى بەينەلەۋ سيپاتىنداعى كورسىپ جىلاۋ بولىپ تابىلادى. كورسىپ جىلاۋ تەك ايەلدەر قاۋىمى جاعىنان عانا بولىپ قالماستان وتكەن زاماندا، ەرلەردىڭ دە كورسىپ جىلاۋ فورمالارى بار بولعان. مۇنان سىرت ەلگە، جەرگە كورسۋ، ەلمەن، جەرمەن قوشتاسۋ سىندى كورسىپ جىلاۋ تۇرلەرىدە تاريحي تۇرمىستىق سالت جىرلارىندا ساقتالعان.

  جيناقتاپ ايتقاندا: جىلاۋ فورما جاقتان: داۋىستاپ جىلاۋ، وكسىپ جىلاۋ، سىڭسىپ جىلاۋ، ىشتەي نازدانىپ جىلاۋ، ەكى ەتەگى جاسقا تولىپ جىلاۋ، سۇراپتاي جىلاۋ، قورقىپ جىلاۋ، قۋانىپ جىلاۋ سياقتى تۇرلەرگە بولىنەدى. مۇنان سىرت تەبىرەنىپ جىلاۋ، اسەرلەنىپ جىلاۋ، قورلانىپ جىلاۋ، ەگىلىپ جىلاۋ، زورلانىپ جىلاۋ، ورتاق جىلاسۋ باسقا جاقتان مازمۇندار بولىپ فورمالانادى. يا، الداعى جەردە مۇلكىڭنەن ايرسادا كۇلكىڭنەن ايرماسىن، اعايىن! جىلاعاندى سۇراما، كۇلگەندى سۇرا.

  فۋكاڭ قالالىق3-باستاۋىش مەكتەبى: ونەر حاميت ۇلى
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
 
  بۇل حابارعا باعاڭىز
  • 1. جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
    2. قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
    3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
    4. ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.