چيڭحاي – شيزاڭ ۇستىرتىندەگى مۇزدىقتار ۇزدىكسىز ەرۋدە

2016.04.20 13:17   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

　　سۋرەتتە: شيزاڭنىڭ لينجى قالاسى بومي اۋدانىنداعى ميدۇي مۇزدىعى ەرىگەننەن كەيىن ىركىلىپ قالعان تۇنبا كول.

　　جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى چيڭحاي – شيزاڭ ءۇستىرتىن زەرتتەۋ ورنىنىڭ ۇزاق ۋاقىت بويى قاشىقتان بارلاۋ جانە جەر بەتىنەن باقىلاۋىنا قارعاندا، وتكەن 30 جىلدا چيڭحاي – شيزاڭ ۇستىرتى مەن وعان ىرگەلەس جاتقان وڭىرلەردە مۇزدىقتاردىڭ كولەمى 53 مىڭ شارشى كيلومەتردەن 45 مىڭ شارشى كيلومەتر بولىپ كىشىرەيىپ، %15تى ەرىگەن. ەلىمىزدە 46000نان استام مۇزدىق بار، نەگىزىنەن چيڭحاي – شيزاڭ ۇستىرتىندە.

　　ءىشىنارا زەرتتەۋ ناتيجەلەرىنە قاراعاندا، چيڭحاي – شيزاڭ ۇستىرتىندەگى كوپتەگەن جەرلەردە مۇزدىقتار مەن ماڭگىلىك توڭ قاباتى كوپ وتپەي قۇرۋعا تايايدى، بۇل ازياداعى ءارقايسى وڭىرلەردىڭ تۇششى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋىنە ىقپال جاسايدى. «دۇنيە جوتاسى» دەپ اتالعان چيڭحاي – شيزاڭ ۇستىرتى چاڭجياڭ، حۋاڭحى، لانساڭجياڭ، يارلۇڭزاڭبو قاتارلى كوپتەگەن ءىرى وزەندەردىڭ باستاۋ الاتىن جەرى، بۇل ارا ازياداعى 2 ميللياردقا جۋىق ادامدى تۇششى سۋمەن قامداپ وتىر. الايدا، كليماتتىڭ ىقپالىنا ۇشىراعاندىقتان، بۇل اراداعى مۇزدىقتار جىلدام ەرۋدە، جايىلىم اۋدانى دا ۇزدىكسىز تارايۋدا، شولەيتتەنۋ اۋدانى ۇزدىكسىز ارتۋدا، وڭىرلىك جاۋىن – شاشىن قالىپسىز، بىرنەشە ءىرى وزەننىڭ سۋ دەڭگەيى ۇزدىكسىز تومەندەۋدە، ماڭگىلىك توڭ قاباتى دا ۇزدىكسىز ەرۋدە.

　　«شيزاڭ ءۇستىرتىنىڭ ورتا وزگەرىسىنە جاسالعان عىلمي ساراپتاما» اتتى ەڭ جاڭا مالىمەت بىلتىر قاراشادا جاريالاندى، مالىمەتكە قاراعاندا، شيزاڭ ۇستىرتىنىڭ ورتا وزگەرىسىندەگى كورنەكتى ەرەكشەلىك ــ جىلىنۋ مەن دىمقىلدانۋ. وتكەن 50 جىل ىشىندە چيڭحاي – شيزاڭ ۇستىرتىندە اۋا تەمپەراتۋراسى ورتا ەسەپپەن ءار ون جىلدا 0.32 گرادۋس جوعارىلاپ وتىرعان، ارتۋ مولشەرى دۇنيە ءجۇزىنىڭ ۇقساس ۋاقىتتاعى اۋا تەمپەراتۋراسىنىڭ ورتا ەسەپپەن ارتۋ مولشەرىنىڭ ەكى ەسەسىندەي بولعان. كليماتتىڭ جىلىنۋىنا بايلانىستى سۋ اينالىمى كۇشەيىپ، مۇزدىقتار جالپى بەتتىك كىشىرەيگەن، الايدا، شيزاڭ ۇستىرتىنىڭ ەكولوگيالىق جۇيەسى جالپى جاقتان جاقسى، ەكولوگيالىق ورتاسى باياعىسىنداي قورعالىپ كەلەدى. شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ دۇڭجۇن فوتوسى

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى