بۇكىل ەل بويىنشا جەر بەتى سۋىنىڭ ساپاسىندا «13 – بەسجىلدىق» جوبادان بەرى «قاتارىنان 6 رەت جوعارىلاۋ» جارىققا شىعىپ، ادام مەن سۋ جاراسىم تاپقان كوركەم كورىنىس قالىپتاستى (جاڭا جورىقتا ەكپىندەي ىلگەرىلەپ، جاڭا داۋىرگە ۇلەس قوسۋ – وزگەشە 10 جىل)
«حالىق گازەتىنىڭ» تىلشىلەرى ليۋ ي، كوۋ جياڭزى
2022.10.11 16:11 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
سۋ مەن اسپان بىردەي كوگىلدىر تارتىپ، سۋ بەتىندە ادەمى ساعىم ويناۋدا. حىنان ولكەسى انياڭ قالاسى يىندوۋ رايونى شۇييە قالاشىعىنىڭ تۇرعىنى جاڭ شياۋچين ءار كۇنى دەرلىك نەمەرە قىزىن ەرتىپ جۋچۋان وزەنىنىڭ بويىنا كەلىپ سەيىلدەيدى، وينايدى، ول: «سۋ بارعان سايىن تازارۋدا، بۇعان قۋانىپ جاتىرمىز» دەدى.
10 جىلدان بەرى تازا سۋدى قورعاۋ شايقاسىنىڭ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىلۋىنە ىلەسە، جەر – جەردىڭ سۋ ەكولوگيالىق ورتا ساپاسى كورنەكتى جوعارىلادى. باقىلاۋ – ولشەۋ ساندى مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، 2021 – جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن بۇكىل ەل بويىنشا جەر بەتى سۋىنىڭ ساپاسىنىڭ ساپالى قيما بەت سالىستىرماسى %84.9 كە كوتەرىلىپ، 2012 – جىلداعىدان 23.3 پايىز جوعارىلاعان، «13 – بەسجىلدىق» جوبادان بەرى «قاتارىنان 6 رەت جوعارىلاۋ» جارىققا شىققان. ءتۇيىندى سۋ الاپتارىنىڭ سۋ ساپاسى ءۇرتىس جاقسارعان، چاڭجياڭ وزەنى، جۋجياڭ وزەنى الاپتارىنىڭ سۋ ساپاسى ءۇرتىس ساپالى بولعان، حۋاڭحى وزەنى الابىنىڭ سۋ ساپاسى كورنەكتى جاقسارعان. سۋ تازارىپ، جاعا جاسىلدانىپ، بالىقتار تۋلاعان كورىنىس بارعان سايىن كوبەيگەن، ەلىمىزدىڭ سۋ ورتاسى ساپاسىندا بۇرىلىستىق وزگەرىس جارىققا شىققان.
لاستانۋدان ساقتانۋ – جونگە سالۋ قامال الۋ شايقاسى باتىلدىقپەن ويداعىداي جۇرگىزىلدى
پارتيانىڭ 18 – قۇرىلتايىنان بەرى ەلىمىز سۋ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ – جونگە سالۋ جۇيەسىن ۇزدىكسىز جاقسارتىپ، چاڭجياڭ وزەنىن قورعاۋ زاڭى، سۋدىڭ لاستانۋىنان ساقتانۋ – جونگە سالۋ زاڭى سياقتى ءبىرقىدىرۋ زاڭ – بەلگىلەمەنى جاساپ، وزگەرىس ەنگىزىپ، بىلعانىش زاتتاردى ىعىستىرۋعا قاتىستى 20 دان استام ولشەمدى جاساپ، سۋ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋدىڭ زاڭمەن جونگە سالۋ نەگىزىن بەكەمدەدى.
قاجىرلىلىقپەن قامال الىپ، لاستانۋدان ساقتاندى، جونگە سالدى. 2015 – جىلى «سۋدىڭ لاستانۋىنان ساقتانۋ – جونگە سالۋ ارەكەت پلانى» (قىسقاشا «سۋ 10 تارماعى» دەلىنەدى) باسىپ تاراتىلىپ، اتقارىلدى، وندا 10 تارماقتى، 238 تۇردەن تۇراتىن پارمەندى شارالار بەلگىلەندى ءارى ناقتى باستاماشى تاراۋلارعا جانە قاتىناسۋشى تاراۋلارعا دەيىن بىرتىندەپ تياناقتاندىرىلىپ، ۇكىمەت، كاسىپورىن، الەۋمەت بىرىككەن كۇش قالىپتاستىرىپ، تازا سۋدى قورعاۋ شايقاسىن باتىلدىقپەن ويداعىداي جۇرگىزدى.
«سۋ 10 تارماعىندا» «سۋدى جاقسى قورعاۋعا»، «ناشار سۋدى جونگە سالۋعا» كۇش سالىندى. اۋىز سۋدىڭ قاينار كوزى سياقتى سۋ ساپاسى ءبىرشاما جاقسى سۋ اۋماعى زور كۇشپەن قورعالىپ، سۋ ساپاسى اناعۇرلىم جوعارىلاتىلدى؛ سونىمەن بىرگە، زور دارەجەدە لاستانعان ناشار Ⅴ تۇرىندەگى سۋ اۋماعى، اسىرەسە، حالىقتىڭ تۇرمىسى مەن وندىرىسىنە ءبىرشاما زور ىقپال جاساعان ساسىق سۋ اۋماعى بارىنشا ازايتىلدى.
اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى اناعۇرلىم قامتاماسىزداندىرىلدى. «13 – بەسجىلدىق» جوبادان بەرى بۇكىل ەل بويىنشا شوعىرلى ۇلگىدەگى اۋىز سۋ قاينار جەرىنىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋ ارناۋلى ارەكەتى ىشكەرىلەي ورىستەتىلىپ، اۋىز سۋ قاينارىن قورعاۋ ءوڭىرى ىشىندەگى زاڭعا قايشى سالىنعان قۇرىلىس نىساندارى زاڭ بويىنشا اداقتالىپ، سۋ قاينارى جەرىندەگى 2 مىڭ 804 ماسەلە انىقتالىپ، جونگە سالىنىپ، 770 ميلليون تۇرعىنعا ساياتىن اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋ دەڭگەيى پارمەندى جوعارىلاتىلدى. 2021 – جىلى بۇكىل ەل بويىنشا ايماق دارەجەلى جانە ونان جوعارى دارەجەدەگى قالالاردا باقىلاۋ – ولشەۋ جۇرگىزىلگەن 876 شوعىرلى ۇلگىدەگى اۋىز سۋ قاينار جەرىنىڭ سۋ ساپاسىنىڭ ولشەمگە جەتۋ شاماسى %94.2 بولدى.
قالالارداعى قارا، ساسىق سۋدى جونگە سالۋدا كورنەكتى ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزىلدى. «13 – بەسجىلدىق» جوبا مەزگىلىندە ايماق دارەجەلى جانە ونان جوعارى دارەجەدەگى قالالاردا 99 مىڭ كيلومەتر سۋ تورابى جاڭادان سالىندى. قارا، ساسىق سۋدى جونگە سالۋعا تىكەلەي قوسىلعان قارجى ءبىر تريلليون 500 ميلليارد يۋان بولىپ، لاستانۋدى جونگە سالۋمەن بىرگە، جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ قارجى قوسۋىن جانە ەكونوميكانى دامىتۋىن پارمەندى جەبەدى. 2021 – جىلدىڭ سوڭىنا كەلگەندە بۇكىل ەل بويىنشا ناشار Ⅴ تۇرىندەگى سۋ اۋماعىنىڭ سالىستىرماسى %1.2 كە تومەندەدى؛ ايماق دارەجەلى جانە ونان جوعارى دارەجەدەگى 295 قالادا قارا، ساسىق سۋ نەگىزىنەن جوعالتىلدى، قالالارداعى قارا، ساسىق سۋلاردى جونگە سالۋدان قامال الۋ شايقاس نىساناسى نەگىزىنەن ىسكە اسىرىلىپ، قالالاردىڭ ساپاسى جوعارىلاتىلىپ، قونىس ورتاسى جاقسارتىلدى.
«چاڭجياڭ، حۋاڭحى وزەندەرى ستراتەگياسى» تۇراقتاندىرىلىپ، اتقارىلدى
چاڭجياڭ وزەنى ەكونوميكالىق بەلدەۋىن دامىتۋ ستراتەگياسى تۇراقتاندىرىلىپ، «قاۋىرت دامۋدى بىرگە يگەرۋ، قاۋىرت اشۋعا سالىنباۋ» تالاپ ەتىلدى؛ حۋاڭحى وزەنى الابىنىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋ جانە ساپالى دامىتۋ ستراتەگياسى تۇراقتاندىرىلىپ، «حۋاڭحى وزەنىن حالىققا باقىت جاراتاتىن باقىت وزەنىنە اينالدىرۋعا» كۇش سالىندى. مەملەكەتتىڭ «چاڭجياڭ، حۋاڭحى وزەندەرى ستراتەگياسى» تۇراقتاندىرىلىپ، اتقارىلدى.
«وزەن بويىندا كەزىندە كوپتەگەن كەمەجاي جانە زاۆود بار بولاتىن، اۋداعى بىلعانىش گاز قولقانى جاراتىن». جياڭسۋ ولكەسى نانتۇڭ قالاسىنداعى ءبىر فوتو سۋرەت اۋەسكەرى ۋشان جانە يانجياڭ وڭىرىندەگى كورىنىستى ەسكە الدى. 2016 – جىلى نانتۇڭ قالاسى ەكولوگيانى قورعاۋ، قالپىنا كەلتىرۋ ينجەنەرياسىن باستاپ، يانجياڭ وڭىرىندە ون نەشە جىل بويى ونەركاسىپ شوعىرلانۋدان تۋىنداعان ەكولوگيا قيىنشىلىعىن كۇش سالا شەشتى. بۇل كۇندە 200 قانشا ەكولوگيانى قورعاۋ – قالپىنا كەلتىرۋ نىسانى ءساتتى تامامدالدى، 14 كيلومەتر جاعالاۋدى الىپ جاتقان ۋشان جانە يانجياڭ ءوڭىرى جاسىل بەلدەۋگە، گۇل – باقشاعا اينالدى.
دامۋ بارىسىندا قورعادى، قورعاۋ بارىسىندا دامىتتى. چاڭجياڭ وزەنىن قورعاۋ – قالپىنا كەلتىرۋدەن قامال الۋ شايقاسىندا چاڭجياڭ وزەنىنىڭ بويىنداعى جەرلەر جاعالاۋدان شەگىنىپ شىققان لەنيا 162 كيلومەترگە جەتتى، قايراڭ، جاعالاۋدا 12 ميلليون 250 مىڭ شارشى مەتر اۋماق قايتادان جاسىلداندىرىلدى. چاڭجياڭ وزەنى ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋدا بۇرىلىستىق وزگەرىس بولدى، نەگىزگى اعاردىڭ تۇتاس لەنياسىندا Ⅱ تۇردەگى سۋ اۋماعى ءۇرتىس ساقتالدى. وزەن بويىنداعى 11 ولكە، قالا، اۆتونوميالى رايوننىڭ ەكونوميكالىق جالپى مولشەر بويىنشا بۇكىل ەلدەگى سالىستىرماسى 2015 – جىلعى %45.1 تەن 2021 – جىلعى %46.6 كە جوعارىلادى، بۇكىل ەلدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋىنداعى ۇلەس شاماسى %47.7 تەن %50.5 كە جوعارىلادى.
حۋاڭحى وزەنىنىڭ قاينارىنداعى زاليڭ كولى، ىليڭ كولى كوكپەڭبەك بولىپ كوز جەتكىسىز اۋماقتى الىپ جاتىر. ءۇش وزەنى قاينارى مەملەكەتتىك باقشاسى حۋاڭحى وزەنى قاينارى باقشا رايونى ۇلكەن رەفورما جۇرگىزىپ، مادو اۋدانىنىڭ مەملەكەت جەرى، ورمان، ورتانى قورعاۋ، سۋ ىستەرى سياقتى تاراۋلارىن ءبىر تۇتاس باسقارۋ كوميتەتىنە وتكىزىپ بەردى. «ءبىر ماڭدايشالىق، ءبىر باسشىلىق القاسى حۋاڭحى وزەنى قاينارىن تولىق، تىڭعىلىقتى باسقاراتىن بولدى» دەدى حۋاڭحى وزەنى قاينارى باقشا رايونى باسقارۋ كوميتەتى بايلىق، ورتا زاڭ اتقارۋ مەكەمەسى زاڭ اتقارۋ ۇلكەن اترەتىنىڭ باستىعى رىنچيڭدوجە.
جونگە سالۋ ارقىلى يرەلەڭدەگەن حۋاڭحى وزەنى كۇنى – ءتۇنى بۋىرقانا اعىپ، ومىرشەڭدىك قۋاتى قالپىنا كەلدى. حۋاڭحى وزەنىنىڭ نەگىزگى اعارىنىڭ تۇتاس لەنياسى Ⅲ تۇردەگى سۋ اۋماعىنا جەتتى نەمەسە ودان جاقسى بولدى، بيىل 8 – ايدا ءۇرتىس 23 جىل ۇزىلمەي اقتى، حۋاڭحى وزەنىنىڭ جاعالاۋىنداعى ولكە، قالا، اۆتونوميالى رايوندار ساپالى دامۋدا ارشىندى قادام تاستادى.
سۋدى جونگە سالۋدىڭ كەشەندى شارالارىن اتقاردى
تاڭ ءسارى، جىجياڭ ولكەسى جياشيڭ قالاسى حاييان اۋدانى بايياڭ وزەنى سازدىق باقشاسىندا ءان اۋەنى جۇرەكتى تەربەيدى. جاقىن ماڭايدان كەلگەن تۇرعىن گاۋ جىنحۋا مەن دوستارى سامالدىقتىڭ ىشىندە ءان شىرقاۋدا، ول: «قازىر بايياڭ وزەنى شىنىندا كورىكتەنە ءتۇستى!» دەدى.
بۇل ارا كەزىندە شاعىن مەتال بۇيىمدار كاسىپورنى شوعىرلانعان جەر ەدى، لاس سۋ وزەنگە تىكەلەي قويا بەرىلىپ، وزەن سۋى بىلعانىپ جاتاتىن. يانچىڭ اۋدانى مىعىم بەكىممەن وزەندى جونگە سالۋعا كۇش سالىپ، وسى وڭىردەگى 69 كاسىپورىندى جاپتى، جوتكەدى، لاستانۋدى جونگە سالۋ، ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋ، كورىنىس تۇيىندەرىن قالىپتاستىرۋ، مادەنيەت ورەسىن جوعارىلاتۋ سياقتى ءبىرقىدىرۋ كەشەندى شارانىڭ ارقاسىندا بايياڭ وزەنىنىڭ سۋ ساپاسى Ⅲ تۇرگە جوعارىلاپ، سول جەردىڭ كورنەكتى تانىسقىسىنا اينالدى.
سۋدا بالىق بار ما؟ توڭىرەكتەگى تۇرعىندار ريزا ما؟ 10 جىلدان بەرى وڭىرلەر، تاراۋلار سۋدى جونگە سالۋدا ىعىستىرۋ مولشەرىن ازايتۋ، ىعىستىرۋ ولشەمى جاقتارىندا توقتاپ قالمادى، قايتا سۋ ساپاسىنىڭ جاقسارۋىن تىكەلەي باعالاۋ ولشەمى ەتىپ، ورتا ساپاسىنىڭ جاقسارۋ ونىمدىلىگىن شەشۋشى ءتۇيىن رەتىندە يگەردى. سۋ ورتاسى ساپاسىن جاقسارتۋدىڭ قاتاڭ شەكتەمەسى جاعدايىندا ءمالىم تۇردەگى تيجاراتقا ەرەكشە رۇقسات ەتۋ شارالارى ارت – ارتىنان جارىققا شىقتى.
وزەن، كول باستىقتارى ايقىندالدى. وزەن باستىعى ءتۇزىمى، كول باستىعى ءتۇزىمى جۇيەسى جاپپاي ورناتىلدى، بۇكىل ەل بويىنشا ولكە، قالا، اۋدان، اۋىل، قىستاق 5 دارەجەلى ءبىر ميلليون 200 مىڭ وزەن، كول باستىعى مىندەتكە وتىرىپ، بار كۇشتەرىمەن سۋدى جونگە سالۋعا كىرىستى.
بىلعانىشتاردى ىعىستىرۋ اۋىزدارىن مىقتاپ باسقاردى. ەلىمىز وزەنگە، تەڭىزگە قۇياتىن بىلعانىش ىعىستىرۋ اۋىزدارىن باسقارۋ رەفورماسىن ىلگەرىلەتىپ، چاڭجياڭ وزەنىندە، بوحاي تەڭىزىندە جانە حۋاڭحى وزەنىندە وزەنگە، تەڭىزگە قۇيىلاتىن بىلعانىشتاردى ىعىستىرۋ اۋىزدارىن تەكسەرىپ جونگە سالۋدى جاپپاي ورىستەتتى. قۇرلىق پەن تەڭىزدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدى كۇشەيتىپ، تەڭىزگە قۇياتىن وزەن ارنالارىندا Ⅴ تۇردەگى سۋ ساپاسىن نەگىزىنەن جوعالتتى، جاعاعا تاياۋ تەڭىز الابىنىڭ سۋ ساپاسىنىڭ جاقسى بولۋ سالىستىرماسى كورنەكتى جوعارىلادى.
جوعارعى، تومەنگى اعارداعىلار بىرگە كۇش سالدى. ەكولوگيانى قورعاۋ قوسىمشا قاراجات ءتۇزىمى ورناتىلىپ، كەمەلدەندىرىلدى، سۋدى جونگە سالۋ «اركىمنىڭ ءىسى بولۋدان» «ورتاق مۇددەگە» وزگەرتىلدى. انحۇي، جىجياڭ سياقتى 18 ولكە، اۆتونوميالى رايون، توتە قاراستى قالا شين – ان وزەنى، چىشۇي وزەنى سياقتى 13 الاپتا ولكە اتتاعان جوعارعى، تومەنگى اعار وڭىرلەرىنىڭ ەكولوگيانى قورعاۋ تولىقتاماسى جاعىندا ىزدەنىس جاساپ، جوعارعى، تومەنگى اعارداعىلار، وڭ، سول جاعالاۋداعىلار بىردەي جونگە سالۋ تاماشا جاعدايى قالىپتاسۋدا. حۋاڭحى وزەنىنىڭ حىنان ولكەسىنەن شاندۇڭ ولكەسىنە كىرەتىن بولەگىنىڭ سۋ ساپاسى كورنەكتى جاقساردى ءارى Ⅱ تۇردەن جوعارى ورەنى ساقتادى، بيىل يگىلىك كورۋشى جاق شاندۇڭ ولكەسى جوعارعى اعارداعى حىنان ولكەسىنەن 126 ميلليون يۋان ەكولوگيا قوسىمشا قاراجاتىن ناقتىلاندىرىپ بەردى.
2021 – جىلى حىبەي ولكەسىنىڭ بايياڭديان وڭىرىندە وزەن سۋلارىنىڭ ساپاسى تۇگەلىمەن Ⅲ تۇردەگى ولشەمگە جەتىپ، ناشار Ⅴ تۇردەن Ⅲ تۇرگە دەيىنگى سەكىرىس جۇزەگە اسىرىلىپ، «سولتۇستىك جۇڭگوداعى مەرۋەرت» قايتادان كەلبەتىن ايگىلەدى. جۇڭگونىڭ بايتاق الابىندا ادام مەن تابيعات جاراسىم تاپقان كوركەم كورىنىستەر ارت – ارتىنان جارىققا شىعىپ، الۋان تىرشىلىككە ءنار بەرگەن، حالىققا باقىت جاراتقان وزەندەر تولاسسىز جوڭكىلە اعۋدا.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
سۋرەتتى حابار
لەبىز جازۋ
