ۇكىمەت قىزمەتىنەن بايانداما
− 14 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 1 - ماجىلىسىندە 2023 - جىلى 3 - ايدىڭ 5 - كۇنى جاسالدى
مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي كىچياڭ
2023.03.17 13:48 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
ۋاكىلدەر:
وسى كەزەكتى ۇكىمەتتىڭ مىندەت وتەۋ مەرزىمى اياقتالۋ الدىندا تۇر. قازىر مەن مەملەكەتتىك كەڭەس اتىنان ماجىلىسكە ۇكىمەت قىزمەتىنەن بايانداما جاسايمىن، قاراپ شىعۋلارىڭىزدى ءارى مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ پىكىر ايتۋىن وتىنەمىن.
1. وتكەن ءبىر جىلعى جانە 5 جىلعى قىزمەتتەرگە شولۋ
2022 - جىل پارتيا مەن مەملەكەت تاريحىندا اسا ماڭىزدى ءبىر جىل بولدى. پارتيا 20 - قۇرىلتايى جەڭىسپەن اشىلىپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ ايبىندى جوباسى جاسالدى. اساۋ تولقىندى حالىقارالىق ورتا مەن ەل ىشىندەگى رەفورمانىڭ، دامۋدىڭ، ورنىقتىلىقتىڭ جاپالى دا اۋىر مىندەتى الدىندا، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى بۇكىل ەلدەگى ءار ۇلت حالقىن ىنتىماقتاستىرىپ جانە باستاپ، قيىنشىلىقتاردان تايسالماي، ىندەتكە توسقاۋىل قويۋ، ەكونوميكانى ورنىقتىرۋ، دامۋ حاۋىپسىز بولۋ تالابىن جاپپاي تياناقتاندىرىپ، ماكرولىق رەتتەۋ - مەڭگەرۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، ەكونوميكانىڭ ورنىقتى اينالىمىن، دامۋ ساپاسىنىڭ ورنىقتى جوعارىلاۋىن، قوعامدىق جالپى جاعدايدىڭ ورنىقتىلىعىن ساقتاۋدى جۇزەگە اسىردى، ەلىمىزدىڭ دامۋىندا وڭاي - وسپاق قولعا كەلمەيتىن تىڭ تابىستارعا قول جەتتى.
وتكەن ءبىر جىلدا، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق دامۋى ىندەت سياقتى ەل ءىشى - سىرتىنداعى مەجەدەن تىس فاكتورلاردىڭ قات - قابات سوققىسىنا ۇشىرادى. پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، ءبىز ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى جانە ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى جوعارى ءونىمدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ۆيرۋستىڭ وزگەرىسىنە جانە ىندەتتەن ساقتانۋ جاعدايىنا نەگىزدەلىپ، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شارالارىن ساپالىلاندىرىپ رەتتەدىك. ەكونوميكانىڭ جاڭا قۇلدىراۋ قىسىمى الدىندا باتىل توتەپ بەرىپ، دەر كەزىندە رەتتەپ - مەڭگەرىپ، سوڭعى جىلدارى دايىندالعان ساياساتتىق قۇرالداردى ىسكە قوسىپ، بەلگىلەنگەن ساياساتتىق شارالاردى ىرىقتىلىقپەن اتقارىپ، قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى بۇلجىماي ىلگەرىلەتىپ، ەكونوميكانى ورنىقتىرۋدىڭ ءبىر قىدىرۋ ساياساتتارى مەن ۇلاسپالى شارالارىن ارت - ارتىنان شىعارىپ، اتقارىپ، ەكونوميكالىق جالپى جاعدايدى ورنىقتىرۋ قىزمەتىن ورنالاستىرىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ ساياساتتى تياناقتاندىرۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋدى، قىزمەت وتەۋدى كۇشەيتىپ، جەر - جەردىڭ ساياسات كومەسكى كۇشىن بايقاۋىن قولداپ، ەكونوميكالىق ءىرى ولكەلەردىڭ باتىلدىقپەن اۋىر جۇك ارقالاۋىن قولداپ، ارتۋدى ورنىقتىرۋدى، جۇمىستانۋدى ورنىقتىرۋدى، زات باعاسىن ورنىقتىرۋدى كورنەكتىلەندىرىپ، ەكونوميكانىڭ ورنىقتى قالپىنا كەلۋىن ىلگەرىلەتتىك. تۇتاس جىلدا ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى قۇنى ％3 ارتىپ، قالا - قالاشىقتاردا 12 ميلليون 60 مىڭ ادام تىڭنان جۇمىستانىپ، جىل سوڭىندا قالا - قالاشىقتاردا انىقتالعان جۇمىسسىزدىق مولشەرى ％5. 5كە تومەندەدى، تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ باعاسى ％2 قىمباتتادى. زاتتىڭ يمپورت - ەكسپورت جالپى سوماسى ％7. 7 ارتتى. قازىنالىق قىزىل سيفر مولشەرىن ％8. 2كە تىزگىندەپ، ورتالىق قازىناسىنىڭ كىرىس - شىعىسى مەجە ەسەپكە ۇيلەسىپ، شىعىس انتەك ۇنەمدەلدى. حالىقارالىق كىرىس - شىعىس تەپە - تەڭدىكتى ساقتاپ، حالىق اقشاسى سىندىرىلىمىنىڭ دۇنيە جۇزىندەگى نەگىزگى اقشالار اراسىنداعى بەينەسى سالىستىرمالى تۇردە ورنىقتى، اقاۋسىز بولدى. استىق ءونىم مولشەرى ءبىر تريلليون 370 ميلليارد جىڭ بولىپ، ءتۇسىمى 7 ميلليارد 400 ميلليون جىڭ مولايدى. ەكولوگيالىق ورتانىڭ ساپاسى ۇزدىكسىز جاقساردى. قيىندىقتاردان قامال الۋ بارىسىندا ەكونوميكانىڭ جالپى جاعدايىن ورنىقتىرىپ، كۇردەلى دە قۇبىلمالى ورتادا دامۋدىڭ تۇتاس جىلدىق باستى نىسانا - مىندەتتەرىن نەگىزىنەن ورىندادىق، ەلىمىز ەكونوميكاسى پارمەندى سەرپىمدىلىك بايقاتتى.
كاسىپورىنداردىڭ ءوندىرىستى باسقارۋ قيىنشىلىعىنىڭ ارتۋىنا قاراتا، قيىنشىلىعىن شەشۋگە قولداۋ كورسەتۋ تەبىنىن كۇشەيتتىك. ىندەت سياقتى فاكتورلاردىڭ سوققىسىنا ۇشىراعاندىقتان، ءبىرتالاي كاسىپورىن جانە جەكە ونەركاسىپشىلەر مەن ساۋداگەرلەر ەرەكشە قيىنشىلىقتارعا ءدوپ كەلدى. تۇتاس جىلدىق ارتقان قۇن باجىسىنان دولايلاستىرىپ قايتارىلعان باجى 2 تريلليون 400 ميلليارد يۋاننان استى، باجىنى كەمەيتىپ، اقىنى تومەندەتۋ بويىنشا تىڭنان قوسىلعان قارجى ءبىر تريلليون يۋاننان استى، كەشىكتىرىپ تاپسىرىلعان باجى مەن اقى 750 ميلليارد يۋاننان استى. باجىنى كەمەيتىپ، اقىنى تومەندەتۋ ساياساتىنىڭ تياناقتاندىرىلۋىن پارمەندى تۇردە قولداۋ ءۇشىن، ورتالىقتىڭ جەرگىلىكتى ورىندارعا اۋدارىپ تولەيتىن شىعىسىن زور مولشەردە ارتتىردىق. فينانس قۇرىلىمدارىن سەنىمدى قارىز ۇسىنىلىمىن ارتتىرۋعا جەتەكتەپ، قارجى قۇراۋ وزىندىك قۇنىن تومەندەتىپ، كاسىپورىندارعا جاڭادان بەرىلگەن قارىز اقشانىڭ ورتاشا ءوسىم مولشەرىن ساناق جۇرگىزىلگەننەن بەرگى ەڭ تومەنگى دەڭگەيگە ءتۇسىرىپ، ىندەتتىڭ ىقپالىنا اۋىر دارەجەدە ۇشىراعان ورتاشا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىن، جەكە ونەركاسىپشىلەر مەن ساۋداگەرلەر جانە اس - سۋ، ساياحات، جۇك تاسىمالى سياقتىلارعا كەزەڭدىك سيپاتتى قارىز اقشاسىن وسىممەن قايتارۋ ۋاقىتىن ۇزارتۋ، شاعىن، ۇساق كاسىپورىندارعا جەڭىلدىك رەتىندە بەرىلگەن قارىز اقشانىڭ ءوسىمىن كەزەڭدىك سيپاتتى ازايتۋدى اتقاردىق. رەفورما ءتاسىلى ارقىلى بازاردىڭ ومىرشەڭدىگىن قاۋلاتتىق. سانى كوپ، كولەمى كەڭ ورتاشا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار جانە جەكە ونەركاسىپشىلەر مەن ساۋداگەرلەر جاپپاي يگىلىككە كەنەلدى.
ءونىمدى سۇرانىمنىڭ جەتكىلىكتى بولماۋى سىندى كورنەكتى قايشىلىققا قاراتا، كوپ ءتۇرلى شارانى قاتار قولدانىپ، قارجى قوسۋ كولەمىن كەڭەيتىپ، تۇتىنۋدى جەبەپ، سىرتقى ساۋدانى ورنىقتىردىق. بىلتىر سوڭعى تۇتىنۋ تىكەلەي سوققىعا ۇشىراپ، قارجى قوسۋ دا ىقپالعا ۇشىرادى. ”14 - بەسجىلدىق“ جوباداعى ءىشىنارا كەلەلى ينجەنەريا نىساندارىن كۇنى بۇرىن اتقارىپ، جەرگىلىكتى ۇكىمەتتىڭ ارناۋلى زايوم تاراتۋىن، ىستەتۋىن جەدەلدەتىپ، ارناۋلى قارىز قالدىعى ولشەمىن زاڭ بويىنشا ىسكە قوسىپ، ۇتىمدى پايدالانىپ، ساياساتتىق، اشۋ سيپاتىندىق فينانس قۇرالدارىنا ەكى مەرزىمگە ءبولىپ 740 ميلليارد يۋان قارجى قوسىپ، كەلەلى نىساندار قۇرىلىسىنا كاپيتال قورىن تولىقتادىق. ارناۋلى قايتالاي قارىز بەرۋ، ءوسىمىن قازىنادان تولەۋ سياقتى ساياساتتاردان پايدالانىپ، ءتۇيىندى سالالارداعى جابدىقتاردى جاڭالاۋعا، وزگەرتۋگە قولداۋ كورسەتتىك. بىرلەسىپ جۇمىس ءبىتىرۋ، جەرگىلىكتى ورىن ۋادە بەرۋ سياقتى تاسىلدەردى قولدانىپ، نىسانداردى تەكسەرىپ بەكىتۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتىق. تۇتاس جىلدا نەگىزدىك قۇرىلعىلارعا، جاساۋ كاسىبىنە قوسىلعان قارجى جەكە - جەكە ％4. 9، ％1. 9 ارتىپ، تۇراقتى مۇلىككە قوسىلعان قارجىنىڭ ％1. 5 ارتۋىن جەتەكتەپ، بۇل تۇتىنۋدىڭ تارايۋ ولقىلىعىن بەلگىلى دارەجەدە تولىقتادى. تۇتىنۋدىڭ جاڭا كاسىپ كۇيىن، جاڭا ۇلگىسىن دامىتىپ، اۆتوكولىك ساتىپ الۋدا باجىسىن كەمەيتۋ، كەشىرىم ەتۋ سياقتى شارالاردى قولدانىپ، اۆتوكولىك تۇتىنۋىن جەبەدىك، جاڭا ەنەرگيا اۆتوكولىگىنىڭ ساتىلۋ مولشەرى ％4. 93 ارتىپ، جاسىل، زەردەلى ءۇي ەلەكتر جابدىقتارىن، جاسىل قۇرىلىس ماتەريالدارىن اۋىلعا جەتكىزۋدى ورىستەتىپ، قوعامدىق تۇتىنۋ بۇيىمدارىنىڭ بولشەك ساتىلۋ جالپى سوماسى نەگىزىنەن ورنىقتى بولدى. فينانستىق قولداۋ ساياساتىن العا قويىپ، قاجەتتى جانە تۇرمىستى جاقسارتۋ سيپاتتى تۇرعىن ءۇي سۇرانىسىن قولداپ، ۋاعىندا ءبىتىرىپ تاپسىرۋعا كەپىلدىك ەتۋ، حالىق تۇرمىسىن ورنىقتىرۋ قىزمەتىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتتىك. سىرتقى ساۋدا كاسىپورىندارىنىڭ شيكىزات، جۇمىسشى ىستەتۋ، زات اينالىمى سياقتى قيىن ماسەلەلەردى شەشۋىنە كومەكتەسىپ، پورتتارداعى جيناۋ، تاراتۋ، تاسۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ، شەتەل قارجى قوسقان كاسىپورىندار ءجىتى قاداعالاپ وتىرعان ىستەرگە دەر كەزىندە اڭىس ءبىلدىرىپ جانە شەشىپ، زات يمپورت - ەكسپورتى مەجەدەگىدەن جاقسى بولدى، ءىس جۇزىندە ىستەتىلگەن شەتەل قارجىسى ورنىقتى ارتتى.
جۇمىستانۋ قىسىمىنىڭ كورنەكتىلەنۋىنە قاراتا، جۇمىس ورنىن ورنىقتىرىپ، جۇمىستانۋ ارناسىن كەڭەيتۋگە ساياساتتىق قولداۋ كورسەتۋدى كۇشەيتتىك. بىلتىر قالا - قالاشىقتاردا تەكسەرىلگەن جۇمىسسىزدىق مولشەرى ءبىر مەزگىل كورنەكتى جوعارىلادى. قازىنا - باجى، فينانس، قارجى قوسۋ سياقتى ساياساتتاردى اتقارۋدا جۇمىستانۋدى ورنىقتىرۋعا اناعۇرلىم ءمان بەردىك. قيىنشىلىعى بار سالالاردىڭ، كاسىپورىنداردىڭ قوعامدىق قامسىزداندىرۋ قاراجاتىن كەشىكتىرىپ تاپسىرۋىن اتقارىپ، جۇمىسسىزدىق قامسىزداندىرۋى ارقىلى جۇمىس ورنىن ورنىقتىرىپ، قامسىزداندىرۋ قورىن بەلگىلى سالىستىرما بويىنشا وزىنە قايتارۋدى بارىنشا جوعارىلاتىپ، جۇمىس ورنىن ورنىقتىرۋ، جۇمىس ورنىن كەڭەيتۋ جاردەمىن مولايتتىق. كەپىلدىكپەن قارىز اقشا بەرۋ، ماياقىسىن ازايتۋ، كەشىرىم ەتۋ سياقتى شارۋاشىلىق قۇرۋدى قولداۋ ساياساتتارىن تياناقتاندىردىق. جوعارى مەكتەپتەردەن وقۋ تاۋىسقان وقۋشىلاردى جۇمىستاندىرۋ قىزمەتىن كورنەكتى تۇردە ويداعىداي ىستەپ، جۇمىستانۋ جاعىندا قيىنشىلىعى بارلارعا ارناۋلى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋدى ورىستەتتىك. ءتۇيىندى ينجەنەريا قۇرىلىستارىندا قۇرىلىس ارقىلى قۇتقارۋدى جالپىلاستىردىق. كەدەيلىكتەن ارىلعانداردىڭ جۇمىستانۋ كولەمى 32 ميلليون ادامنان اسىپ، ورنىقتىلىق بارىسىندا ارتۋدى جۇزەگە اسىردىق. جۇمىستانۋ جاعدايى جالپى تۇلعالىق جاقتان ورنىقتىلىقتى ساقتادى.
بۇكىل الەمدە اقشا قۇنسىزدانۋىنىڭ جوعارى بولۋىنىڭ ىقپالىنا قاراتا، استىق پەن ەنەرگيانى ءتۇيىن ەتىپ، ۇسىنىمعا كەپىلدىك ەتۋ، باعانى ورنىقتىرۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەدىك. بىلتىر بۇكىل الەمدە اقشانىڭ قۇنسىزدانۋى 40 نەشە جىلدان بەرگى جاڭا جوعارى دەڭگەيگە جەتىپ، ەل ىشىندەگى باعانىڭ ورنىقتىلىعى نەداۋىر ۇلكەن قىسىمعا ءدوپ كەلدى. تاسقىن، قۋاڭشىلىق سياقتى اۋىر جاراتىلىستىق اپاتتارعا ءونىمدى توتەپ بەرىپ، ەگىس ۋاقىتىن وتكىزىپ الماي، استىق ەگۋدى جانە جيناۋدى مىقتى يگەرىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىنىڭ جۇمىس جۇرگىزۋىن قۋزاپ جانە مۇنى سايكەستىرىپ، ەگىس جۇمىستارى قيمىلدارىنىڭ تارتىپپەن ورىستەتىلۋىن قامتاماسىز ەتىپ، استىق ەگەتىن شارۋالارعا اۋىل شارۋاشىلىق ماتەريالدارى قوسىمشا قاراجاتىن 3 توپقا ءبولىپ تاراتىپ، استىقتان مول ءونىم الۋعا جانە ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىمەن ورنىقتى قامداۋعا كەپىلدىك ەتتىك. كومىردىڭ تۇلعالىق ەنەرگيا رولىن ساۋلەلەندىرىپ، كومىردىڭ وزىق ءوندىرىس قۋاتىن ارتتىرىپ، ەلەكتر تاراتاتىن، جىلۋمەن قامدايتىن كاسىپورىنداردى قولداۋ سەرپىنىن كۇشەيتىپ، ەنەرگيامەن قالىپتى قامداۋدى قامتاماسىز ەتتىك. بۇكىل الەمدە اقشانىڭ قۇنسىزدانۋى جوعارى بولعان جاعدايدا، ەلىمىزدىڭ زات باعاسى ءبىرشاما تومەن دەڭگەيدى ساقتادى، بۇل وڭاي - وسپاق قولعا كەلگەن جوق.
ءىشىنارا بۇقارانىڭ تۇرمىستىق قيىنشىلىقتارىنىڭ كوبەيۋىنە قاراتا، حالىقتىڭ نەگىزگى تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتتىك. ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامتاماسىز ەتۋ سياقتى قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ ساياساتىنىڭ قامتۋ كولەمىن كەزەڭدىك سيپاتتى كەڭەيتىپ، قيىنشىلىعى بار اناعۇرلىم كوپ شوعىردى قامتاماسىز ەتۋ كولەمىنە ەنگىزدىك. جۇمىسسىزدىق قامسىزداندىرۋى قامتاماسىز ەتۋ كولەمىن كەڭەيتۋ ساياساتىن ۇزدىكسىز اتقارىپ، جۇمىسسىزداردان جيىنى 10 ميلليوننان استام ادامعا جۇمىسسىزدىقتى قامسىزداندىرۋ مامىلەسىن جاسادىق. ءتىپتى دە كوپ تومەن كىرىستى بۇقاراعا باعا جاردەم قاراجاتىن تاراتتىق، ودان شامامەن 67 ميلليون ادام يگىلىككە كەنەلدى. جوعارى مەكتەپتەردەن وقۋ تاۋىسقان ەكونوميكالىق قيىنشىلىعى بار وقۋشىلاردىڭ 2022 - جىلعى مەملەكەتتىك وقۋ كومەك قاراجاتى قارىزىنىڭ ءوسىمىن كەشىردىك ءارى قارىز اقشانى قايتارۋ ۋاقىتىن ۇزارتۋعا رۇقسات ەتتىك. ىندەت، اپات سەبەبىنەن قيىنشىلىققا تاپ بولعان بۇقاراعا ۋاقىتتىق كومەك بەرۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەپ، حالىق تۇرمىسىنىڭ ەڭ تومەنگى شەگىن شىنايى مىقتى يگەردىك.
سونىمەن بىرگە، ءبىز ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسىنىڭ ورنالاستىرۋلارىن جاپپاي تياناقتاندىرىپ، 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 5 - ماجىلىسىندە بەكىتىلگەن ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامانىڭ ورنالاستىرۋى بويىنشا، ەكونوميكالىق، قوعامدىق ءار سالاداعى قىزمەتتەردى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتتىك. قاجىرلىلىقپەن قۇلشىنۋ ارقىلى قازىرگى تۇتىنۋ سۇرانىمى، بازار اينالىمى، ونەركاسىپ ءوندىرىسى، كاسىپورىن مەجەسى سياقتىلاردى كورنەكتى جاقسارتتىق، ەكونوميكانىڭ ارتۋى ورنىقتى العا باسۋدا، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىندا وراسان زور كومەسكى كۇش جانە دامۋ قوزعاۋشى كۇشى بار.
ۋاكىلدەر!
وتكەن 5 جىل اسا وزگەشە ءارى ايرىقشا 5 جىل بولدى. شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، ءبىز دۇنيە ءجۇزى جاعدايىنىڭ جەدەل وزگەرۋى، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس ىندەتىنىڭ سوققىسى، ەل ءىشى ەكونوميكاسىنىڭ قۇلدىراۋى سياقتى قات - قابات سىناقتاردان سۇرىنبەي ءوتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە ۋاعىندا قول جەتكىزىپ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعامدى ۋاعىندا ورناتىپ، ءبىرىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىن جۇزەگە اسىرىپ، ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىنىڭ جاڭا جورىعىنا اتتاندىق. وڭىرلەر، تاراۋلار شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جەتەكشى ەتۋگە تاباندى بولىپ، ”ەكىنى تۇراقتاندىرۋدىڭ“ شەشۋشى ءمانىن تەرەڭ ۇعىنىپ، ”ءتورت تانىمدى“ كۇشەيتىپ، ”ءتورت سەنىمدى“ بەكەمدەپ، ”ەكىنى قورعاۋدى“ ورىنداپ، پارتيا 19 - قۇرىلتايىنىڭ جانە 19 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتتىڭ ءار رەتكى جالپى ماجىلىستەرىنىڭ رۋحىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ قىزمەت جالپى ارناسىنان جازباي، جاڭا دامۋ ۇستانىمىن تولىق، دالمە - ءدال، جان - جاقتى دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا دامۋ جاعدايىن قالىپتاستىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىندا دۇنيە ءجۇزىن جالت قاراتقان كەلەلى تابىستارعا قول جەتكىزدى.
− ەكونوميكانىڭ دامۋىن تاعى دا تىڭ ساتىعا كوتەردىك. ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى قۇنى 121 تريلليون يۋانعا ارتىپ، 5 جىلدا جىلىنا ورتا ەسەپپەن ％2. 5 ارتىپ، 10 جىلدا 70 تريلليون يۋانعا جۋىق ارتىپ، جىلىنا ورتا ەسەپپەن ％2. 6 ارتىپ، جوعارى تاعاندىق سان نەگىزىندە ورتاشادان جوعارى قارقىندى ارتۋدى جۇزەگە اسىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋعا قادام تاستادىق. قازىنالىق كىرىس 20 تريلليون 400 ميلليارد يۋانعا ارتتى. استىق ءونىم مولشەرى جىل سايىن ءبىر تريلليون 300 ميلليارد جىڭنان جوعارى تۇراقتىلىقتى ساقتادى. ونەركاسىپتىڭ ارتقان قۇنى 40 تريلليون يۋاننان استى. قالا - قالاشىقتاردا جىلىنا ورتا ەسەپپەن 12 ميلليون 700 مىڭنان استام ادام تىڭنان جۇمىستاندى. شەتەل اقشاسى زاپاسى 3 تريلليون امەريكا دوللارىنان استام ورنىقتىلىقتى ساقتادى. ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق قۋاتى كورنەكتى جوعارىلادى.
− كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مىندەتىن جەڭىسپەن ورىندادىق. 8 جىل جالعاستى كۇش سالۋ ارقىلى اۋىل - قىستاقتاعى 100 ميلليونعا جۋىق كەدەي جان سانىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋىن جۇزەگە اسىرىپ، مەملەكەت بويىنشا 832 كەدەي اۋداننىڭ كەدەيلىك قالپاعىن تۇگەلدەي الىپ تاستاپ، 9 ميلليون 600 مىڭنان استام كەدەي جان سانىن باسقا جەرگە كوشىرۋدى جۇزەگە اسىرىپ، مۇلدەم كەدەيلىك ماسەلەسىن تاريحي سيپاتتى شەشتىك.
− عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ جەتىستىكتەرىندە سۇبەلى تابىسقا قول جەتكىزدىك. بۇكىل مەملەكەت بويىنشا جۇمىلاتىن جاڭاشا ءتۇزىلىس ورناتىپ، مەملەكەت تاجىريبەحاناسىن قۇرىپ، مەملەكەتتىك ءتۇيىندى تاجىريبەحانالاردى قايتا قۇرۋدى توپقا ءبولىپ ىلگەرىلەتتىك. كەيبىر شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكالاردان قامال الۋدا تىڭ تابىستارعا قول جەتكىزىپ، عارىشقا ادام الىپ ۇشۋ، ايدى بارلاۋ، مارستى بارلاۋ، تەرەڭ تەڭىزدى بارلاۋ، تەرەڭ جەر قاباتىن بارلاۋ، اسقىن كومپيۋتەر، جاساندى سەرىك باعىتتاۋشى، كۆانتتىق ينفورماتسيا، يادرو ەلەكتر تەحنيكاسى، ءىرى ۇشاق جاساۋ، جاساندى زەردە، بيولوگيالىق ءدارى - دارمەك سياقتى سالالاردا جاڭالىق اشۋ جەتىستىكتەرى ۇزدىكسىز مولىنان شىقتى. تۇتاس قوعامنىڭ زەرتتەۋ - اشۋ قاراجاتى قوسىلىمىنىڭ كۇشەمەلىلىگىن ％1. 2تەن ％5. 2تەن استامعا كوتەرىپ، عىلىم - تەحنيكانىڭ العا باسۋىنا ۇلەس قوسۋ سالىستىرماسىن ％60تەن استامعا جوعارىلاتىپ، جاڭالىق اشۋدىڭ دامۋعا تىرەك بولۋ قابىلەتىن ۇزدىكسىز كۇشەيتتىك.
− ەكونوميكالىق قۇرىلىمدى ونان ارى ساپالىلاندىردىق. جوعارى تەحنيكالى جاساۋ كاسىبىنىڭ، جابدىق جاساۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى جەكە - جەكە جىلىنا ورتا ەسەپپەن ％6. 10، ％9. 7 ارتتى، سيفرلى ەكونوميكانى ۇزدىكسىز زورايتىپ، جاڭا كاسىپ سالاسىنىڭ، جاڭا كاسىپ كۇيىنىڭ، جاڭا ۇلگىنىڭ ارتقان قۇنىنىڭ ىشكى ءوندىرىس جالپى قۇنىندا يەلەگەن سالماعىن ％17تەن اسىردىق. وڭىرلىك سايكەستى دامۋ ستراتەگياسىن، وڭىرلىك كەلەلى ستراتەگيانى تەرەڭدەي اتقاردىق. تۇرعىلىقتى حالىقتىڭ قالا - قالاشىقتانۋ مولشەرىن ％2. 60تەن ％2. 65كە كوتەرىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن جاپپاي اتقاردىق. ەكونوميكالىق دامۋدىڭ جاڭا قوزعاۋشى كۇشىن جەدەل جەتىلدىردىك.
− نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى اناعۇرلىم كەمەلدەندىردىك. تاسقىننان ساقتانىپ، قۋاڭشىلىققا قارسى كۇرەسۋ، سۋ باستاۋ، سۋ رەتتەۋ سياقتى ءبىر توپ كەلەلى سۋ يگىلىگى ينجەنەريالارى قۇرىلىسىن باستادىق. جوعارى قارقىندى تەمىر جولدىڭ تاسىمال ارالىعىن 25 مىڭ كيلومەتردەن 42 مىڭ كيلومەترگە، جوعارى قارقىندى تاس جولدىڭ ۇزىندىعىن 136 مىڭ كيلومەتردەن 177 مىڭ كيلومەترگە جەتكىزدىك. جاڭادان جاتقىزىلعان، وزگەرتىلگەن اۋىل - قىستاق تاس جولى ءبىر ميلليون 250 مىڭ كيلومەتر بولدى. جاڭادان كوبەيتىلگەن اۋەجايلاردىڭ سيىمدىلىعىن 400 ميلليون ادامعا (رەت) جەتكىزدىك. گەناراتورلاردىڭ سيىمدىلىعى ％40تەن استام ارتتى. ايماق دارەجەلى قالالاردىڭ بارىندە گيگابايتتى وپتيكالىق جەلى جالپىلاستىرىپ، اكىمشىلىك قىستاقتاردىڭ بارىنە ينتەرنەت جەتكىزدىك.
− رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتتىك. رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى جاپپاي تەرەڭدەتىپ، جاڭا دامۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋدى ىلگەرىلەتتىك. ۇسىنىم جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى ىشكەرىلەي جۇرگىزىپ، ۇكىمەتتى ىقشامداپ، ۇقىقتى تومەنگە بەرۋ، ۇقىقتى تومەنگە بەرۋ مەن باسقارۋدى ۇشتاستىرۋ، ساپالى قىزمەت وتەۋ رەفورماسىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن كورنەكتى جاقسارتتىق. ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتتىك. وڭىرلىك جالپى بەتتىك ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس كەلىسىمىنىڭ (RCEP) كۇشكە ەنىپ اتقارىلۋىن جەبەپ، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن ەركىن ساۋدا رايونىن قۇردىق. زات يمپورت - ەكسپورت جالپى سوماسى جىلىنا ورتا ەسەپپەن ％6. 8 ارتىپ، 40 تريلليون يۋاننان اسىپ، ءۇرتىس كوپ جىل دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ماڭداي الدى ورىندى يەلەپ، شەتەل قارجىسىن باۋراۋدا جانە شەتەلگە قارجى قوسۋدا دۇنيە جۇزىندە الدىڭعى قاتاردا بولدى.
− ەكولوگيالىق ورتانى كورنەكتى جاقسارتتىق. ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى قۇنىنداعى ەنەرگيانىڭ بىرلىكتىك جۇمسالىمى ％1. 8 تومەندەدى، كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋى ％1. 14 تومەندەدى. ايماق دارەجەلى جانە ودان جوعارى دارەجەلى قالالارداعى ۇساق شاڭ - توزاڭداردىڭ ( 5. PM2) ورتاشا قويۋلىعى ％5. 27 تومەندەپ، اۋىر لاستانعان كۇن سانى ％50تەن استام تومەندەپ، بۇكىل ەلدەگى جەر بەتى سۋى ساپالى سۋ سالىستىرماسى ％9. 67تەن ％9. 87كە جوعارىلادى. العاشقى توپتاعى 5 مەملەكەت باقشاسىن اشىپ، ءار دارەجەلى، ءار ءتۇرلى جاراتىلىستىق قورىقتاردان 9000نان استامىن قۇردىق. كورىكتى جۇڭگو قۇرىلىسىندا ماڭىزدى قادام تاستادىق.
− حالىقتىڭ تۇرمىس دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتىق. تۇرعىندار كىرىسىنىڭ ارتۋى ەكونوميكانىڭ ارتۋىمەن نەگىزىنەن قادامداس بولدى، بۇكىل ەلدەگى تۇرعىنداردىڭ ورتاشا قولداعى تابىسى جىلىنا ورتا ەسەپپەن ％1. 5 ارتتى. تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ باعاسى جىلىنا ورتا ەسەپپەن ％1. 2 ارتتى. جاڭادان قوسىلعان ەڭبەككۇشتەردىڭ ورتاشا تاربيە الۋ جىل شەگى 5. 13 جىلدان 14 جىلعا ۇزاردى. نەگىزگى زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋىنا قاتىناسقانداردىڭ سانى 140 ميلليون ادام ارتىپ، ءبىر ميلليارد 50 ميلليون ادامدى قامتىپ، نەگىزگى ەمدەۋ قامسىزداندىرۋىنىڭ دەڭگەيى ورنىقتى قاداممەن جوعارىلادى. كوپ جىلدان بەرى لاشىقتى اۋماقتاردا 42 ميلليوننان استام تۇرعىن ءۇيدى قايتادان سالىپ، 100 ميلليوننان استام ادام لاشىقتى اۋماقتان عيماراتقا كوشىپ، جايلى قونىستانۋدى جۇزەگە اسىردىق.
كوپ جىل زەر سالا دايىندالۋ ارقىلى بەيجيڭ قىسقى وليمپياداسىن، قىسقى پاروليمپياداسىن قاراپايىم، حاۋىپسىز، تارتىمدى تۇردە ءساتتى وتكىزىپ، بۇقارالىق سيپاتتى قار - مۇز سپورتىن جەبەۋگە، وليمپيادا سپورتىنىڭ دامۋىن جەبەۋگە، دۇنيە ءجۇزى حالقىنىڭ ىنتىماعى مەن دوستىعىن جەبەۋگە ماڭىزدى ۇلەس قوستىق.
جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس ىندەتى تۋىلعان 3 جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى حالىقتى بارىنەن جوعارى قويۋعا، ادام ءومىرىن بارىنەن جوعارى قويۋعا باستان - اياق تاباندى بولىپ، ەمدەۋ بايلىعى مەن ماتەريالدىق قامتاماسىزدىقتى كۇشەيتىپ، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس ىندەتىنە شالدىققان ناۋقاستارعا بار كۇشپەن قۇتقارۋ - ەمدەۋ جۇرگىزىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ ءومىرىنىڭ حاۋىپسىزدىگى مەن دەنساۋلىعىن ءونىمدى قورعاپ، جاعدايعا، اۋقىمعا قاراي ساقتانۋ - تىزگىندەۋ ساياسات - شارالارىن ساپالىلاندىردى، رەتتەدى، بۇكىل ەل حالقى قايسارلىق كورسەتىپ، كەلەلى شەشۋشى جەڭىستەرگە قول جەتكىزدى. ىندەتكە قارسى اتتانۋدىڭ ايرىقشا جورىعىندا وڭىرلەر، تاراۋلار، ورىندار قىرۋار جۇمىس ىستەدى، ءار سالا، ءار كاسىپ ۋاقىتتىق قيىنشىلىقتاردى بىرگە جەڭدى، بارشا ەمدەۋ قىزمەتكەرلەرى جاپا - ماشاقاتتان قورىقپاي، وتە - موتە، سان ميلليونداعان حالىق قات - قابات قيىنشىلىقتاردى جەڭدى، تەر توكتى جانە ۇلەس قوستى، مۇنىڭ ءبارى وڭاي - وسپاق ءىس ەمەس، كوپشىلىك ىندەتتىڭ اۋىر سىندارىنا بىرگە توتەپ بەردى، ءالى اياقتالماعان ىندەت جاعدايى الدىندا ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدىڭ جانە ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ جەتىستىكتەرىن ءالى دە ۇزدىكسىز بەكەمدەۋدە، ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدا.
ۋاكىلدەر!
5 جىلدان بەرى، ءبىز شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرى مەن ورنالاستىرۋلارىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، باستىسى، مىناداي قىزمەتتەردى ىستەدىك:
(1) ماكرولىق رەتتەۋ - مەڭگەرۋدە جاڭالىق اشىپ، ەكونوميكالىق اينالىمدى ۇيلەسىمدى ارالىقتا ساقتادىق. ساۋدا قورعامپازدىعىنىڭ باس كوتەرۋى، ىندەتتىڭ سوققىسى سياقتى ارت - ارتىنان كەلگەن قاتاڭ سىن - سايىستار الدىندا ماكرولىق رەتتەۋ - مەڭگەرۋ تاسىلىندە جاڭالىق اشىپ، قارجى قوسۋعا شەكتەن تىس يەك ارتپاي، قازىنا، اقشا سياقتى ساياساتتاردى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ پايدالانىپ، باعىتتامالىلىعىن، ونىمدىلىگىن كۇشەيتىپ، بازاردىڭ وزگەرىسىنە بەتپە - بەت كەلىپ، بازار تۇلعالارىنىڭ قيىنشىلىق قىسپاعىنان قۇتىلۋىنا، دامۋىنا ءتۇيىندى قولداۋ كورسەتىپ، سول ارقىلى جۇمىستانۋدى ورنىقتىرىپ، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتتىك. جىلدىق نەگىزگى مەجەلى نىسانانى ورگانيكالىق تۇتاس تۇلعا رەتىندە يگەرىپ، وڭىرلەر ارا رەتتەپ - مەڭگەرۋدى، باعىتتامالى رەتتەپ - مەڭگەرۋدى، جاعدايعا قاراي رەتتەپ - مەڭگەرۋدى، دالمە - ءدال رەتتەپ - مەڭگەرۋدى كۇشەيتىپ، تەبىندى باتىل كۇشەيتىپ، سونداي - اق ”مول سۋمەن كولدەتىپ سۋارماي“، كۇنى بۇرىن شىعىس ەتپەي، ”التىنى ورنىقتىرۋ“، ”التىنى قامتاماسىزداندىرۋ“ قىزمەتىن جالعاستى ويداعىداي ىستەپ، تۇرعىنداردىڭ جۇمىستانۋىن قامتاماسىز ەتۋدى، نەگىزدىك حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋدى، بازار تۇلعاسىن قامتاماسىز ەتۋدى، استىق، ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدى، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ورنىقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋدى، نەگىزگى ساتىنىڭ اينالىمىن قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتىپ، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ ءادىسى ارقىلى ەكونوميكانىڭ تار جول، تايعاق كەشۋلەردەن ءوتىپ، باياندى العا باسۋىن ىلگەرىلەتتىك.
بەلسەندى قازىنا ساياساتىن اتقارۋعا تاباندى بولدىق. قىزىل سيفر كولەمىن ۇيلەسىمدى يگەرىپ، 5 جىلدا جالپى قىزىل سيفر مولشەرىن ％3 كولەمىندە تىزگىندەپ، ۇكىمەت قارىزى مولشەرىن ％50 اينالاسىندا تىزگىندەدىك. شىعىس قۇرىلىمىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرۋمەن بىرگە، وقۋ - اعارتۋ، عىلىم - تەحنيكا، ەكولوگيالىق قورشاعان ورتا، نەگىزدىك حالىق تۇرمىسى سياقتى ءتۇيىندى سالالار پارمەندى قامتاماسىز ەتىلدى. كەڭ كولەمدە باجىنى كەمەيتۋ، اقىنى تومەندەتۋ ساياساتىن اتقارىپ، تۇزىمدىك ورنالاستىرۋ مەن كەزەڭدىك شارالاردى ءوزارا ۇشتاستىردىق، ىندەت تۋىلعاننان كەيىن باجىنى كەمەيتۋ، اقىنى تومەندەتۋ تەبىنىن ونان ارى كۇشەيتىپ، سوققىعا توتەپ بەرۋدىڭ شەشۋشى شاراسىنا اينالدىردىق. تيجارات باجىسىن ارتقان قۇن باجىسىنا وزگەرتۋ مىندەتىن تۇبەگەيلى ورىنداپ، تيجارات باجىسىن كۇشىنەن قالدىردىق، ارتقان قۇن باجىسى كىرىسى سالىستىرماسى ەڭ جوعارى، ساياتىن كاسىپ سالاسى كەڭ بولعان باجى مولشەرىن ％17تەن ％13كە تومەندەتىپ، ساتىلى تۇردە شاعىن كولەمدە باجى تاپسىرۋشىلاردىڭ ارتقان قۇن باجىسى باستالعىسىن ايلىق ساتىلىم سوماسى 30 مىڭ يۋاننان 150 مىڭ يۋانعا جوعارىلاتىپ، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ تابىس باجىسىنىڭ ەڭ تومەنگى ناقتى باجى اۋىرتپالىعى مولشەرىن ％10تەن ％2.5كە تومەندەتتىك. باجىنى كەمەيتۋ، اقىنى تومەندەتۋ ءادىل، جالپىعا ءتيىمدى، جوعارى ءونىمدى بولىپ، تىكە جەتىپ، 5 جىلدا جيىنى 5 تريلليون 400 ميلليارد يۋان باجىنى كەمەيتىپ، 2 تريلليون 800 ميلليارد يۋان اقىنى تومەندەتتىك، بۇل كاسىپورىنداردىڭ قيىن كەزەڭنەن ءوتىپ، نەگىزىن ساقتاۋىنا سەپتىگىن تيگىزدى ءارى ولاردىڭ ءومىر سۇرۋىنە مۇمكىندىك تۋدىرىپ، باجى كوزدەرىن ساقتاپ قالدىق، جىلىنا تىڭنان ارتقان باجىعا ساياتىن كاسىپورىندار جانە جەكە ونەركاسىپشىلەر مەن ساۋداگەرلەر قاتارلىلار ورتا ەسەپپەن 11 ميلليوننان اسىپ، ورتالىقتىڭ ءار جىلعى قازىنالىق كىرىس مەجە ەسەبىن ءساتتى ورىنداپ، دولايلاستىرىپ سالىق قايتارۋ فاكتورىن ويلاستىرىپ، بۇكىل ەلدىڭ قازىنالىق كىرىسىن 10 جىلدا 2 ەسەگە جۋىق ارتتىردىق. قازىنا كۇشىن تومەنگە ءتۇسىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ورتالىقتىڭ جاي الەۋمەتتىك مەجە ەسەپ شىعىسىنداعى جەرگىلىكتى ورىندارعا اۋدارىپ تولەۋدىڭ سالىستىرماسىن ％70 اينالاسىندا جوعارىلاتىپ، ورتالىقتىڭ قازىنا قارجىسىن تىكە جەتكىزۋ مەحانيزمىن ورناتىپ جانە ۇدايىلاندىرىپ اتقاردىق. ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەر تارتا جۇمساۋعا تاباندى بولىپ، جاي شىعىستى قاتاڭ تەجەپ، ورتالىقتاعى تاراۋلار باس بولىپ شىعىستى تەجەپ، ازايتىپ، ىركىندى قارجى مەن ىستەتىلمەي تۇرعان مال - مۇلىكتى كادەگە جاراتىپ، شىعارىلعان قارجىنى امالىن تاۋىپ كاسىپورىندارعا تيىمدىلىك جەتكىزۋگە، حالىقتى بايىتۋعا جۇمساپ، مەملەكەت بويىنشا قازىنا شىعىسىنىڭ ％70تەن استامىن حالىق تۇرمىسىنا جۇمسادىق.
ورنىقتى، اقاۋسىز اقشا ساياساتىن اتقارۋعا تاباندى بولدىق. جاعدايدىڭ وزگەرىسىنە ساي، ساياساتتىڭ تەبىنىن يكەمدى يگەرىپ، اينالىمنىڭ ۇيلەسىمدى، جەتكىلىكتى بولۋىن ساقتاپ، ولشەمدى تومەندەتۋ، قايتالاي قارىز اقشا الۋ سياقتى ساياساتتىق قۇرالدان ويداعىداي پايدالانىپ، تۇلعالىق شارۋاشىلىقتى ۇتىمدى قولداۋدى كۇشەيتىپ، ورتا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ قارجى قۇراۋى قيىن بولۋ، قارجى قۇراۋى قىمبات بولۋ سياقتى ماسەلەلەرىن شەشتىك. جاساۋ كاسىبى قارىزىنىڭ ىركىندىسى 16 تريلليون 300 ميلليارد يۋاننان 27 تريلليون 400 ميلليارد يۋانعا ارتتى. شاعىن، ۇساق كاسىپورىندارعا بەرىلەتىن جالپىعا ءتيىمدى قارىز اقشا قالدىق سوماسىن 8 تريلليون 200 ميلليارد يۋاننان 23 تريلليون 800 ميلليارد يۋانعا كوبەيتىپ، جىلىنا ورتا ەسەپپەن ％24 ارتتىردىق، قارىز اقشانىڭ ورتاشا ءوسىم مولشەرىن 5 جىلدىڭ الدىنداعىدان 1.5 پايىز تومەندەتتىك. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ قايتارماي كەشەۋىلدەتكەن قارىز اقشاسىن اداقتاۋ تەبىنىن كۇشەيتتىك. حالىق اقشاسى سىندىرىلىمىن ۇيلەسىمدى، بىركەلكى دەڭگەيدە يكەمدى ارتتىردىق، ورنىقتىلىعىن نەگىزىنەن ساقتادىق. مەملەكەت مەنشىگىندەگى ساۋدا بانكەسى جانە اۋىل - قىستاق امانات - قارىز كووپەراتيۆى سياقتىلاردىڭ تاريحتا مىندەتىنە العان ءبىر تريلليون 448 ميلليارد 600 ميلليون يۋاندىق فينانس رەفورماسى وزىندىك قۇنىن بۇكىلدەي جويدىق. بازارلاندىرۋ، زاڭمەن باسقارۋ تاسىلىنەن پايدالانىپ، ءبىر توپ كولەمدى كاسىپورىن توبى حاۋىپ - قاتەرىن دالمە - ءدال ءبىر جاقتى ەتىپ، جوعارى حاۋىپ - قاتەرلى ورتا، شاعىن فينانس قۇرىلىمدارىنىڭ حاۋىپ - قاتەرىن ورنىقتى شەشىپ، كولەمدى فينانس قۇرىلىمدارىن اقاۋسىز دامىتىپ، فينانس جۇيەسى ورنىقتى، اقاۋسىز جۇمىس جۇرگىزىپ، جۇيەلىك حاۋىپ - قاتەر تۋىلماۋدىڭ سوڭعى شەگىن ساقتادىق.جۇمىستانۋدى الدىمەن ويلاستىرۋ ساياساتتىق بەتالىسىن كۇشەيتتىك. جۇمىستانۋدى ورنىقتىرۋدى ەكونوميكالىق اينالىمنىڭ ۇيلەسىمدى ارالىقتاعى شەشۋشى كورسەتكىشى ەتتىك. بازارلانعان، قوعامدانعان جۇمىستاندىرۋدى كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، كاسىپورىنداردىڭ جۇمىس ورنىن ورنىقتىرۋىن، كەڭەيتۋىن قولداۋ تەبىنىن كۇشەيتتىك. زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋ وتەمىن مەكەمە ورىندار تاپسىرۋ سالىستىرماسىن ％20تەن ％16كە تومەندەتتىك، سونىمەن بىرگە مەملەكەتتىك قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ قورىن تولىقتادىق، زاپاس قور كولەمى ءبىر تريلليون 800 ميلليارد يۋاننان 2 تريلليون 500 ميلليارد يۋانعا ارتتى. جۇمىسسىزدىق قامسىزداندىرۋ قورىن جۇمىس ورنىن ورنىقتىرۋ بويىنشا قايتارىپ بەرۋ، جۇمىستان بوساتپاي كۋرستان وتكىزگەندەرگە كومەك قاراجات بەرۋ سياقتى ساياساتتاردى اتقاردىق. كوپ بولىپ شارۋاشىلىق قۇرۋ، جالپى قاۋىم جاڭالىق اشۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەتتىك كوپ بولىپ شارۋاشىلىق قۇرۋ، جالپى قاۋىم جاڭالىق اشۋ قيمىلى اپتالىعىن ءۇرتىس 8 كەزەك وتكىزىپ، قاتىناسقاندار 520 ميلليون ادامنان (رەت) اسىپ، شارۋاشىلىق قۇرۋ ارقىلى جۇمىستانۋعا جەتەكشىلىك ەتۋگە شابىتتاندىرىپ، ەڭبەكشىلەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قورعاۋدى كۇشەيتىپ، جاڭا جۇمىستانۋ فورماتسياسى مەن يكەمدى جۇمىستانۋ جۇمىستانىپ كىرىسىن ارتتىرۋدىڭ ماڭىزدى ارناسىنا اينالدى. جوعارى مەكتەپتەن وقۋ تاۋىسقان وقۋشىلار، قوسىننان قايتقان اسكەريلەر، حالىق جۇمىسكەرلەرى سياقتى قاۋىمدى جۇمىستاندىرۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەدىك. جۇمىسسىزدىق قامسىزداندىرۋ قورى سياقتى قارجىدان پايدالانىپ، شەبەرلىككە باۋلۋدى قولداپ - قۋاتتادىق. جوعارى دارەجەلى كاسىپتىك مەكتەپتەردىڭ كەڭىنەن وقۋشى قابىلداۋ جانە كاسىپتىك شەبەرلىكتى جوعارىلاتۋ 3 جىلدىق قيمىلىن اتقارىپ، جالپى 4 ميلليون 130 مىڭ ادامدى كەڭەيتىپ قابىلداپ، 83 ميلليوننان استام ادامدى (رەت) تاربيەلەدىك. جۇمىستانۋ − حالىق تۇرمىسىنىڭ نەگىزى، بايلىقتىڭ كوزى. ءبىر ميلليارد 400 ميلليوننان استام جان سانى بار ءىرى ەلدىڭ جۇمىستانۋ ورنىقتىلىعىن ساقتاۋ جەڭىل - جەلپى شارۋا ەمەس، مۇندا اسا زور جاسامپازدىق قۋات قامتىلىپ جاتىر.
زات باعاسى جالپى جاقتان ورنىقتى بولدى. سوققىعا توتەپ بەرۋ بارىسىندا قىزىل سيفر كولەمى جالعاستى زور دارەجەدە ارتپادى، سونداي - اق اقشانى ارتىق تاراتپادىق، بۇل زات باعاسىنىڭ ورنىقتىلىعىنا ماكرولىق شارت - جاعداي ازىرلەدى. اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىسىن كۇش سالا يگەرىپ، ءوندىرۋ مەن ساتۋدى ۇشتاستىرۋدى جانە زاپاس ساقتاۋدى، رەتكە سالۋدى كۇشەيتىپ، استىق جانە ءتىرى شوشقا، كوكونىس سياقتىلارمەن ورنىقتى قامداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، كومىر جانە ەلەكترمەن قامداۋداعى تاپشىلىق ماسەلەسىن دەر كەزىندە شەشىپ، حالىق تۇرمىسىندا جانە وندىرىستە ەنەرگيادان پايدالانۋ قاجەتىن قامتاماسىز ەتىپ، قاتىناستىڭ، زات اينالىمىنىڭ ىركىلىسسىزدىگىن قامتاماسىز ەتتىك. بازاردى باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتىپ، قالىپتى باعا ءتارتىبىن قورعادىق. 10 جىلدان بەرى ەلىمىز تۇرعىندارىنىڭ تۇتىنۋ باعاسىنىڭ قىمباتتاۋ مولشەرى ％2 شاماسىندا ءبىرشاما تومەن دەڭگەيدە تۇراقتادى، بۇل وڭاي سياقتانعانىمەن، كەرىسىنشە ماشاقاتتى، بازار شارۋاشىلىعى ءتارتىبىن قورعاۋمەن بىرگە، ماكرولىق ساياساتتىڭ اتقارىلۋىنا دا كەڭىستىك ازىرلەدى، حالىقتىڭ نەگىزگى تۇرمىسىن اناعۇرلىم ويداعىداي قامتاماسىز ەتۋگە دە ءتيىمدى بولدى.
(2) كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە ۋاعىندا قول جەتكىزىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەدىك، ۇلعايتتىق. جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ ەڭ جاپالى، ەڭ اۋىر مىندەتى اۋىل - قىستاقتاردا، اسىرەسە، كەدەي وڭىرلەردە. كەدەيلەردى دالمە - ءدال سۇيەمەلدەۋگە تاباندى بولىپ، نازاردى ”ءۇش رايون، ءۇش وبلىس“ سياقتى وتە كەدەي وڭىرلەرگە شوعىرلاندىرىپ، ساياساتتىق بەيىمدەلۋدى، قولداۋدى كۇشەيتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋعا قارجى قوسۋدى الدىمەن قامتاماسىز ەتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋ قيىنشىلىعى اۋىر اۋدانداردىڭ جانە قىستاقتاردىڭ شايقاسىن باسى - قاسىندا قاداعالادىق. كاسىپ سالاسى، جۇمىستاندىرۋ، ەكولوگيا، وقۋ - اعارتۋ، دەنساۋلىق، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ سياقتىلار جونىندەگى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋدى ىشكەرىلەي اتقارىپ، قونىس جاڭالاعاننان كەيىن جالعاستى سۇيەمەلدەۋدى كۇشەيتىپ، ”ەكىدەن تارىقتىرماۋ، ءۇشتى قامتاماسىز ەتۋ“ ماسەلەسىن ءتۇيىندى تۇردە شەشىپ، كەدەيلىكتەن ارىلعان بۇقارانى ىشەر اس، كيەر كيىمنەن الاڭداتپاي، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدى، نەگىزدىك ەمدەۋدى، تۇرعىن ءۇي حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتتىك، اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگىن دە قامتاماسىز ەتتىك. كەدەي وڭىرلەردەگى اۋىل - قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسىن كورنەكتى تۇردە ارتتىرىپ، ءوندىرىس، تۇرمىس شارت - جاعدايىن كورنەكتى جاقسارتتىق.
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋدى، كەڭەيتۋدى اۋىل - قىستاقتى كوركەيتۋمەن ۇتىمدى ۇلاستىرۋدى ىلگەرىلەتتىك. وتپەلى مەزگىلدەگى نەگىزگى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ ساياساتتارىنىڭ جالپى جاقتان ورنىقتىلىعىن ساقتاپ، ”ءتورتتى توقتاتپاۋ“ تالابىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، قايتا كەدەيلەسۋدەن ساقتانۋدى باقىلاۋ - ساراپتاۋ جانە كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، كەمەلدەندىرىپ، ىندەت، اپات جاعدايى سىندى ءتيىمسىز ىقپالدارعا پارمەندى توتەپ بەرىپ، كولەمدى قايتالاي كەدەيلەسۋدىڭ تۋىلماۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتىك. مەملەكەت بويىنشا اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدە ءتۇيىندى كومەكتەسىپ - سۇيەمەلدەيتىن 160 اۋداندى تۇراقتاندىرىپ جانە شوعىرلى قولداپ - قۋاتتاپ، قونىس جاڭالاپ شوعىرلى ورنالاستىرۋ ءوڭىرى سياقتى ءتۇيىندى وڭىرلەردى قولداۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، شىعىس بولىك پەن باتىس بولىك سەلبەسۋ، باعىتتامالى كومەكتەسۋ، نىسانالى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ سياقتى مەحانيزمگە تاباندى بولىپ ءارى كەمەلدەندىرىپ، ەمدەۋدە، وقۋ - اعارتۋدا ”ۇيىرمە قۇراۋ فورماسىندا“ كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ كادر - دارىندىلارىن جانە عىلىم - تەحنيكا ارناۋلى قىزمەتكەرىن تاڭداپ جىبەرۋدەن ويداعىداي پايدالانىپ، كەدەيلىكتەن ارىلعان وڭىرلەردىڭ دامۋىن تەزدەتۋدى جانە بۇقارانىڭ كىرىسىن ورنىقتى ارتتىرۋدى ىلگەرىلەتتىك.
(3) نازاردى ءتۇيىندى سالالار مەن شەشۋشى بۋىندار رەفورماسىن تەرەڭدەتۋگە شوعىرلاندىرىپ، بازاردىڭ ومىرشەڭدىك قۋاتى مەن قوعامنىڭ جاسامپازدىق قۋاتىن اناعۇرلىم جالىنداتتىق. سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعىنىڭ رەفورما باعىتىنا تاباندى بولىپ، ۇكىمەت پەن بازاردىڭ قارىم - قاتىناسىن ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتىپ، بازاردىڭ بايلىقتى ورنالاستىرۋ بارىسىنداعى شەشۋشى رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ۇكىمەتتىڭ رولىن ءتىپتى دە ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، ءونىمدى بازار مەن ىسكەر ۇكىمەتتى اناعۇرلىم ويداعىداي بىرلەستىرۋدى ىلگەرىلەتتىك.
ۇكىمەت فۋنكتسياسىندا بۇرىلىس جاساۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتىك. مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ جانە جەرگىلىكتى ۇكىمەت قۇرىلىمدارىنىڭ رەفورماسىن ورىندادىق. بۇكىل ەل بويىنشا بىرلىككە كەلگەن ءىرى بازار قۇرۋدى جەدەلدەتىپ، جوعارى ولشەمدى بازار جۇيەسىن ورناتتىق. بازارلانعان، زاڭمەن باسقارىلاتىن، حالىقارالانعان تيجارات - ساۋدا ورتاسىن قالىپتاستىردىق. ۇلى قاعيدا جاي ىستەردەن تۋادى، ساياسات ۇعىنىقتى بولسا، اتقارۋ وڭاي بولادى. ۇكىمەتتىڭ وزىندىك مۇددەسىنە اسەر ەتەتىن رەفورمانى ىلگەرىلەتۋگە تاباندى بولدىق. ۇكىمەتتى اناعۇرلىم ىقشامداپ، ۇقىقتى تومەنگە بەرىپ، بازارعا كىرۋ رۇقساتىن جەڭىلدەتىپ، بازارعا كىرۋدە رۇقسات ەتىلمەيتىندەر ءتىزىمى ءتۇزىمىن جاپپاي اتقارىپ، ءتىزىم باسقارۋ شارالارى ءتۇزىم ورناتىلعان العاشقى كەزدەگىدەن ％64 ازايىپ، اكىمشىلىك جاقتان رۇقسات ەتىلگەن ىستەر تۇگەلدەي ءتىزىم باسقارۋعا ەنگىزىلدى. كوپ جىلدان بەرى اكىمشىلىك رۇقسات ىستەرىنەن ءبىر مىڭنان استامىن كۇشىنەن قالدىرىپ جانە تومەنگە ءتۇسىرىپ، ورتالىق ۇكىمەت تاراپىنان تەكسەرىپ بەكىتىلىپ، قارجى قوسىلعان نىساندار ％90تەن استام ازايىپ، ونەركاسىپ ونىمدەرىن ءوندىرۋ رۇقسات كۋالىگى 60 تۇرلىدەن 10 تۇرلىگە ازايىپ، ينجەنەريالىق قۇرىلىس نىساندارىنىڭ جالپى بارىسىن قاراپ بەكىتۋ ۋاقىتى 120 قىزمەت كۇنىنەن اسپاۋعا ىقشامدالدى. ساۋدا ىستەرى تۇزىمىنە رەفورما جاساپ، ”كۋالىك پەن انىقتامانى ءبولۋ“ رەفورماسىن جۇرگىزىپ، كاسىپورىن قۇرۋعا جۇمسالاتىن ءبىر ايدان استام ۋاقىتتى قازىرگى ورتا ەسەپپەن 4 قىزمەت كۇنىنە قىسقارتىپ، ورتا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردى وڭاي تىزىمنەن شىعارۋدى اتقاردىق. ۇقىقتى تومەنگە بەرۋ مەن باسقارۋدى ۇشتاستىرۋعا تاباندى بولىپ، ءىس بارىسىندا، ىستەن كەيىن باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتىپ، باقىلاۋ - باسقارۋ جاۋاپكەرشىلىگىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، باقىلاۋ - باسقارۋدىڭ كەمشىلدىگىنەن، قايتالاۋدان، جەڭىل - جەلپى باسقارۋدان ساقتانىپ، ازىق - تۇلىك، ءدارى - دارمەك سياقتى ءتۇيىندى سالالاردىڭ ساپاسىن جانە حاۋىپسىزدىگىن باقىلاپ - باسقارۋدى كۇشەيتىپ، ”كەز كەلگەن ۋاقىتتا تەكسەرۋ، كەز كەلگەن ۋاقىتتا تەكسەرۋشى جىبەرۋ، ءبىردى اشىق جاريالاۋ“ سياقتى تاسىلدەردى جولعا قويىپ، ءادىل باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتىپ، اكىمشىلىك شەشىم جاساۋ ۇقىعىن جۇيەلى جۇرگىزدىك. مونوپوليالاۋعا قارسى تۇرۋ مەن جوسىقسىز باسەكەگە قارسى تۇرۋدى كۇشەيتىپ، ءادىل باسەكەنى تەكسەرۋ ءتۇزىمىن جاپپاي تياناقتاندىرىپ، مونوپوليالاۋعا قارسى تۇرۋ زاڭ اتقارۋ ءتۇزىلىس رەفورماسىن جاسادىق. كاپيتالدىڭ اقاۋسىز دامۋىن زاڭ بويىنشا جۇيەگە ءتۇسىرىپ جانە وعان جەتەكشىلىك ەتىپ، كاپيتالدىڭ ءتارتىپسىز كەڭەيۋىن زاڭ بويىنشا باتىل مەڭگەردىك. قىزمەت وتەۋدى ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرىپ، ۇكىمەتتىك قىزمەت وتەۋدى شوعىرلاندىرا ءبىتىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ءتۇرلى دالەلدەۋ ىستەرىن ازايتىپ، سيفرلى ۇكىمەت قۇرىلىسىن جەدەلدەتىپ، ۇكىمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ ％90تەن استامىن ينتەرنەتتە ءبىتىرۋدى جۇزەگە اسىرىپ، نوپوس كۋالىگى، قوعامدىق قامسىزداندىرۋدى تۇتاستىرۋ سياقتى 200 تۇرلىدەن استام بۇقارا ۇنەمى بىتىرەتىن ءىس تۇرلەرىن ولكە اتتاپ ءبىتىرۋدى جۇزەگە اسىردىق. بارلىق ولكە شەكاراسىنداعى جوعارى قارقىندى تاس جولدارداعى اقى الۋ پۋنكتىن كۇشىنەن قالدىردىق. شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋ، بازار تۇلعاسىن تىركەۋگە الىپ باسقارۋ، جەكەشە ونەركاسىپشىلەر مەن ساۋداگەرلەردى دامىتۋدى جەبەۋ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ قارىز تولەۋىن قامتاماسىز ەتۋ سياقتى تارماقتاردى بەلگىلەپ اتقاردىق. رەفورما ادامداردىڭ ساۋدامەن شۇعىلدانۋىنا، كاسىپورىن قۇرۋىنا ءتىپتى دە كوپ قولايلىلىق جانە كەڭىستىك جاراتىپ، بىلتىر جىل سوڭىندا كاسىپورىنداردىڭ سانى 52 ميلليوننان، جەكەشە ونەركاسىپشىلەر مەن ساۋداگەرلەردىڭ سانى 110 ميلليوننان استى، بازار تۇلعالارىنىڭ جالپى مولشەرى 160 ميلليوننان استى، بۇل 10 جىلدىڭ الدىنداعىدان 3 ەسەلەندى، دامۋدىڭ ىشكى قوزعاۋشى كۇشى ايتارلىقتاي كۇشەيدى.
كوپ ءتۇرلى مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتىڭ بىرگە دامۋىن جەبەدىك. سوتسياليستىك نەگىزگى شارۋاشىلىق تۇزىمىنە تاباندى بولىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، ”ەكىدەن تيتتەي دە اۋىتقىماۋعا“ تاباندى بولدىق. مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار رەفورماسىنىڭ 3 جىلدىق ارەكەت مىندەتىن ورىنداپ، وسى زامانعى كاسىپورىن ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ نازاردى نەگىزگى جاۋاپكەرشىلىككە، نەگىزگى كاسىپكە شوعىرلاندىرىپ ساپالىلانۋىن، قايتا ۇيىمداسۋىن، ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋىن ىلگەرىلەتتىك. حالىق باسقارۋىنداعى كاسىپورىنداردىڭ اقاۋسىز دامۋىن جەبەپ، ءتۇرلى كومەسكى كەدەرگىلەردى الاستاپ، بارلىعىنا بىردەي ساياساتتىق قولداۋ كورسەتىپ، حالىقتىق قارجى قوسۋ سەنىمدىلىگىن سەرپىلتتىك. مال - مۇلىك ۇقىعىن قورعاۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، كاسىپورىنشىلاردىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسىن قورعاپ، كاسىپورىنشىلار رۋحىن ساۋلەلەندىردىك.
قازىنا - باجى، فينانس ءتۇزىلىسى رەفورماسىن ىلگەرىلەتتىك. مەجە ەسەپ باسقارۋ ءتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، مەجە ەسەپتى جاريا ۇستاۋ تەبىنىن كۇشەيتىپ، ورتالىق پەن جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ قازىنالىق ءىس ۇقىعى مەن قاتىستى شىعىس جاۋاپكەرلىگىن ءبولۋ رەفورماسىن ىلگەرىلەتىپ، جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەردىڭ قارىز باسقارۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، شوعىرلاندىرۋ مەن تۇرگە ايىرۋ ءوزارا بىرلەسكەن جەكەلەردىڭ تابىس باجىسى ءتۇزىمىن ورناتىپ، باجى كىرىسىن جيناۋ - باسقارۋ رەفورماسىن اناعۇرلىم تەرەڭدەتتىك. فينانستى باقىلاۋ - باسقارۋ ءتۇزىلىسى رەفورماسىن ىلگەرىلەتىپ، ورتا، شاعىن بانكەلەردىڭ كاپيتال تولىقتاۋ جانە رەفورما جاساپ، قاتەردى جويۋىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتىپ، جارنا تاراتۋ، تىركەۋگە الدىرۋ تۇزىمىنە رەفورما جاساۋدى ىلگەرىلەتىپ، كاپيتال بازارى نەگىزدىك ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، فينانستى ورنىقتىرۋ، زاڭمەن باسقارۋ قۇرىلىسىن كۇشەيتتىك.
(4) جاڭالىق اشۋ ارقىلى دامۋعا دەم بەرۋ ستراتەگياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، شارۋاشىلىق قۇرىلىمىنىڭ ساپالىلانۋىن، دارەجەسىنىڭ جوعارىلاۋىن ىلگەرىلەتتىك. قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى تەرەڭدەتىپ، مەملەكەت پەن جەرگىلىكتى ورىننىڭ جاڭالىق اشۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، عىلىم - تەحنيكادا ءوز كۇشىنە سۇيەنۋدى، ءوزىن الۋەتتەندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، جاڭالىق اشىپ، ناقتى ەكونوميكانىڭ دامۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋعا تىعىز سۇيەنىپ، جاڭا قوزعاۋشى ەنەرگيانى ۇزدىكسىز جەتىلدىرىپ، ۇلعايتىپ، دامىتىپ، سىرتتىڭ قىسىم كورسەتۋىنە، تەجەۋىنە ءونىمدى توتەپ بەردىك.
عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدىڭ جەتەكشىلىك رولىن كۇشەيتتىك. مەملەكەتتىڭ ستراتەگيالىق عىلىم - تەحنيكا قۋاتىن كۇشەيتىپ، ءبىر توپ عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدىڭ كەلەلى نىساندارىن اتقارىپ، شەشۋشى وزەكتى تەحنيكادان قامال الۋدى كۇشەيتتىك. جوعارى مەكتەپتەردىڭ، عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىنىڭ رولىن ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، جاڭا تيپتەگى زەرتتەۋ - اشۋ قۇرىلىمدارىنىڭ دامۋىن قولدادىق. حالىقارالىق جانە وڭىرلىك عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ ورتالىعى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، جالپىلىق سيپاتتى مەملەكەتتىك عىلىم ورتالىعىن قۇرۋدى ورنالاستىردىق. نەگىزدىك زەرتتەۋ مەن قولدانىلمالى نەگىزدىك زەرتتەۋدى قولداپ - قۋاتتاپ، مەملەكەت بويىنشا نەگىزدىك زەرتتەۋ قاراجاتىن 5 جىلدا ءبىر ەسە ارتتىردىق. عىلمي زەرتتەۋ نىساندارى مەن قاراجات باسقارۋ تۇزىمىنە رەفورما جاساپ، عىلمي زەرتتەۋ ورىندارى مەن عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرىنە اناعۇرلىم زور ءوزىن - ءوزى باسقارۋ ۇقىعىن بەرىپ، بارشا عىلىم - تەحنيكا قىزمەتكەرلەرىن كۇردەلى اكىمشىلىك ىستەردەن بوساتۋعا كۇش سالدىق. ءبىلىم مەنشىگى ۇقىعىن قورعاۋدى كۇشەيتىپ، جاڭالىق اشۋ قوزعاۋشى كۇشىن قاۋلاتتىق. حالىقارالىق عىلىم - تەحنيكا اۋىس - ءتۇيىسى مەن سەلبەستىگىن جەبەدىك. بازارلاندىرۋ مەحانيزمى ارقىلى كاسىپورىنداردى جاڭالىق اشۋعا شابىتتاندىرىپ، كاسىپورىنداردىڭ زەرتتەۋ - اشۋ قاراجاتىن ۇستەمەلەپ ەسەپتەپ باجىدان بۇرىن تارتىپ قالۋ سالىستىرماسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، جاساۋ كاسىبى كاسىپورىندارىن، عىلىم - تەحنيكا تيبىندەگى ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردى جەكە - جەكە ％50تەن، ％75 تەن ％100كە جوعارىلاتتىق ءارى ساتىلىق سيپاتىن بارلىق قولايلى كاسىپتەرگە دەيىن كەڭەيتىپ، كاسىپورىنداردىڭ نەگىزدىك زەرتتەۋ جۇرگىزۋ، جابدىق ساتىپ الۋ ۇسىنىلىمىنا ساياساتتىق قولداۋ كورسەتىپ، جاڭالىق اشۋدى قولدايتىن ءتۇرلى باجى جەڭىلدىك ساياساتىنىڭ جىلدىق كولەمىن ءبىر تريلليون يۋاننان اسىردىق. جاڭالىق اشۋدى قولداپ - قۋاتتاۋدىڭ فينانستىق ساياسات قۇرالدارىن جاساپ، كاسىپ جاراتۋ، قارجى قوسۋ سياقتىلاردى دامىتۋعا جەتەكشىلىك ەتتىك. كاسىپورىنداردىڭ زەرتتەۋ - اشۋ ۇسىنىلىمىنىڭ ەكى ورىندى سانمەن ارتۋىن ساقتادىق، جاڭالىق اشاتىن كاسىپورىندار توپ - توبىمەن جارىققا شىقتى.
شارۋاشىلىقتىڭ ورتاشا، جوعارى دەڭگەيگە قادام تاستاۋىن ىلگەرىلەتتىك. جاساۋ كاسىبىن تۇلعالىق شارۋاشىلىقتى دامىتۋدىڭ ءتۇيىنى ەتىپ، ونەركاسىپتىڭ، ەكونوميكانىڭ ورنىقتى اينالىمىن جەبەپ، جاساۋ كاسىبىنىڭ ارا سالماعىنىڭ نەگىزىنەن ورنىقتى بولۋىن ساقتادىق. ورتانى قورعاۋ، ساپا، حاۋىپسىزدىك سياقتى زاڭ - ەرەجەلەر ولشەمىن قاتاڭ اتقارىپ، مەشەۋ ءوندىرىس قۋاتىن قاتاردان قالدىردىق. ءتۇيىندى كاسىپ سالاسىندا تىزبەكتى كۇشەيتۋ، تىزبەكتى تولىقتاۋ ارەكەتىن ورىستەتتىك. ءبىر توپ كاسپ سالاسىنىڭ نەگىزىن قايتا تۇلعالاۋ ينجەنەرياسىن اتقاردىق. كاسىپورىنداردىڭ جابدىقتاردى جاڭالاۋدى جانە تەحنيكالىق قايتا قۇرۋدى تەزدەتۋىنە دەم بەرىپ، تۇراقتى مۇلىكتىڭ توزۋ مەرزىمىنىڭ قىسقارۋى جونىنەن جەڭىلدىك بەرۋ ساياساتىن بارلىق جاساۋ كاسىبىنە دەيىن كەڭەيتتىك. جوعارى دەڭگەيدەگى جابدىق، بيولوگيالىق ءدارى - دارمەك، وپتيكالىق ەلەكترون ينفورماتسياسى، جاڭا ەنەرگيالى اۆتوكولىك، فوتوۆولت، جەل ەلەكترى سياقتى جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارىنىڭ جەدەل دامۋىن ىلگەرىلەتتىك. سيفرلى ەكونوميكا مەن ناقتى ەكونوميكانىڭ تەرەڭدەي توعىسۋىن جەبەدىك. ينتەرنەتتىڭ قارقىنىن تەزدەتىپ، اقىسىن تومەندەتۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، ”ينتەرنەت +“دى دامىتتىق. جىلجىمالى ينتەرنەت پايدالانۋشىلاردىڭ سانى ءبىر ميلليارد 450 ميلليونعا كوبەيدى. ونەركاسىپ ينتەرنەتىنىڭ دامۋىن قولداپ، جاساۋ كاسىبىنىڭ سيفرلانۋىن، زەردەلىلەنۋىن پارمەندى جەبەدىك. ماماندانعان، سارالانعان، ەرەكشەلەنگەن، جاڭالانعان ورتا، شاعىن كاسىپورىندار 70 مىڭنان استى. تەكشە ەكونوميكاسىنىڭ اقاۋسىز، باياندى دامۋىن جەبەپ، ولاردىڭ جۇمىستانۋدى، شارۋاشىلىق قۇرۋدى جەبەۋ، تۇتىنۋ بازارىن كەڭەيتۋ، ءوندىرىس ۇلگىسىندە جاڭالىق اشۋ سياقتى رولىن ساۋلەلەندىردىك. زەرتتەپ - جاساۋ، جوبالاۋ، وسى زامانعى زات اينالىمى، تەكسەرۋ، ولشەۋ، مويىنداۋ سياقتى ءوندىرىس سيپاتتى قىزمەت وتەۋ كاسىبىن دامىتتىق. جالپى بەتتىك ساپا باسقارۋدى جانە ساپا نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسىن كۇشەيتتىك. جۇڭگو جاساعان ونىمدەردىڭ ساپاسى مەن باسەكەلىك قۋاتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتىق.
(5) ەل ىشىندەگى ۇتىمدى سۇرانىم اياسىن كەڭەيتىپ، وڭىرلىك سايكەسە دامۋدى جانە جاڭاشا قالا - قالاشىقتانۋدى ىلگەرىلەتتىك. جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋدى ارقاۋ ەتىپ، وراسان زور كولەمدەگى بازار باسىمدىعىن تابان تىرەر تياناق ەتىپ، ىشكى سۇرانىمدى كەڭەيتۋ ستراتەگياسىن اتقارۋدا تاباندى بولىپ، ەكونوميكانى ارتتىراتىن اناعۇرلىم كوپ قوزعاۋشى كۇش قاينارىن جەتىلدىردىك.
تۇتىنۋ مەن ۇتىمدى قارجىلاندىرۋدى كۇش سالا كەڭەيتتىك. ىندەت تۋىلۋدان بۇرىن، تۇتىنۋ ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋىنداعى باستى سۇيرەۋشى كۇشكە اينالدى. سۇرانىستىڭ جەتكىلىكسىز بولۋى، ءتىپتى، تارايۋى تۋىلعان كەزدە، ءبىز تۇتىنۋدىڭ تەز ارادا قالپىنا كەلۋىن جەبەدىك. تۇرعىنداردىڭ كىرىسىن ارتترۋدى كوپ ءتۇرلى ارنامەن جەبەپ، جوعارى، ورتا، تومەن كىرىستى قاۋىمنىڭ كىرىسىن جوعارىلاتتىق. اۆتوموبيل، ءۇي ەلەكتر جابدىقتارى سياقتى كوپ قولدى تۇتىنۋعا قولداۋ كورسەتتىك، اۆتوموبيلدىڭ قولداعى سانى 300 ميلليوننان اسىپ، ％7. 46 ارتتى. جەلىدە، جەلىدەن تىس تۇتىنۋدىڭ ىشكەرىلەي توعىسۋىن ىلگەرىلەتتىك. ناقتى زاتتىق تاۋاردىڭ توراپتا بولشەك ساتىلۋ سوماسى قوعامدىق تۇتىنۋ بۇيىمدارىنىڭ بولشەك ساتىلۋ جالپى سوماسىندا يەلەيتىن سالماعى ％8. 15تەن جوعارىلاپ ％2. 27كە جەتتى. قالاداعى الەۋمەتتىك اۋماقتاردى حالىققا قولايلى، ساۋداعا قولايلى ەتىپ دامىتىپ، اۋىل - قىستاقتاردىڭ جەدەل جەتكىزۋ زات اينالىمى جونەلتۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىردىك. ساياحات كاسىبىن دامىتۋعا كومەك كورسەتىپ، سۇيەمەلدەدىك. ولقىلىقتاردى تولىقتاۋ، قۇرىلىمدى رەتتەۋ، ارىن ۇستەۋ ارقىلى ۇتىمدى قارجى قوسۋدى كەڭەيتتىك. قارجى قوسۋ، قارجى قۇراۋ ءتۇزىلىس - مەحانيزمىندە جاڭالىق اشىپ، مەجە ەسەپ ىشىندەگى قارجى قوسۋعا جەتەكتەۋ مەن قوعامدىق قارجى قوسۋدى ەسەلەپ ارتتىرىپ، جەرگىلىكتى ورىن ۇكىمەتتەرىنىڭ ارناۋلى زايوم سوما ۇلەسىن ارتتىرىپ، قاتىناس، سۋ يگىلىگى، ەنەرگيا، ينفورماتسيا سياقتى نەگىزدىك قۇرىلعىلار مەن حالىق تۇرمىسى ينجەنەريا قۇرىلىسىن ءتۇيىندى تۇردە قولداپ، قوعامدىق كاپيتالدىڭ قۇرىلىس اينالىمىنا ات سالىسۋىن شابىتتاندىرىپ، حالىقتىق قارجى قوسۋ بەلسەندىلىگىن جۇمىلدىردىق.
وڭىرلىك دامۋدىڭ تەڭگەرىمدىلىگى مەن سايكەسىمدىلىگىن كۇشەيتتىك. باتىس بولىكتى قاۋىرت اشۋدى، شىعىس سولتۇستىكتى جاپپاي كوركەيتۋدى، ورتا بولىكتەگى وڭىرلەردى سەرپىلتۋدى، شىعىس بولىكتى الدىمەن دامىتۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتتىك، ورتا، باتىس بولىك رايونداردىڭ ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ قارقىنى جالپى جاقتان شىعىس بولىك رايونداردان جوعارى بولدى. توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار، ۇلتتىق وڭىرلەر، شەكارا وڭىرلەرگە قولداۋ كورسەتۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، ورتالىق قازىنانىڭ قاتىستى وڭىرلەرگە اۋدارىپ تولەيتىن شىعىسىنىڭ سالىستىرماسى 5 جىلدىڭ الدىنداعىدان ％8. 66 ارتتى. بەيجيڭ − تيانجين − حىبەيدىڭ سايكەستى دامۋىن، چاڭجياڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ دامۋىن، چاڭجياڭ اتىراۋىنىڭ ءبىر تۇلعالانىپ دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، حۋاڭحى وزەنى الابىنىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋدى جانە جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتتىك. شيۇڭان جاڭا رايونىن جوعارى ولشەممەن، جوعارى ساپامەن قۇردىق. تەڭىز - مۇحيت ەكونوميكاسىن دامىتتىق، ەكونوميكالىق قيىنشىلىعى بار وڭىرلەردىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، بايلىق سيپاتتى وڭىرلەردىڭ تيپ جاڭالاپ دامۋىن جەبەپ، جاعدايى جار بەرەتىن وڭىرلەردى جەتەكتەۋشىلىك ىستەۋ رولىن ءتىپتى دە ساۋلەلەندىرە تۇسۋىنە شابىتتاندىرىپ، ءتىپتى دە كوپ جاڭا ارتۋ ۇيەگىنىڭ، بەلدەۋىنىڭ قالىپتاسۋىن جەبەدىك.
ادامدى وزەك ەتكەن جاڭاشا قالا - قالاشىقتانۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتىك. ەلىمىز ءالى دە قالا - قالاشىقتاندىرۋ بارىسىندا تۇر، ءار جىلى اۋىل - قىستاقتان 10 ميلليوننان استام ادام قالا - قالاشىقتارعا ويىسادى. قالانىڭ، اسىرەسە، اۋدان قالاشىعىنىڭ فۋنكتسياسىن كەمەلدەندىرىپ، جالپىلىق كوتەرىمدىلىك قۋاتتى كۇشەيتتىك، قالا - قالاشىقتاردىڭ نوپوس قوندىرۋ شەكتەمەسىن تۇرلەر بويىنشا كەڭەيتىپ نەمەسە كۇشىنەن قالدىرىپ، 10 جىلدا 140 ميلليون اۋىل - قىستاق حالقى قالا - قالاشىقتارعا ىرگە تەپتى. قالا شوعىرى جانە ورتالىق قالا شەڭبەرىن ءتارتىپتى دامىتىپ، ءىرى، ورتا، شاعىن قالالاردىڭ سايكەستى دامۋىن جەبەدىك. چىڭدۋ − چۇڭچيڭ ءوڭىرى قوس قالا ەكونوميكالىق شەڭبەر قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتتىك. ءۇي ساۋدالاۋعا ەمەس، تۇرۋعا ارنالعان دەگەن ۇستانىمعا تاباندى بولىپ، قورا - جاي كاسىبىنىڭ باياندى مەحانيزمىن ورناتىپ، قامتاماسىز ەتۋ سيپاتىنداعى تۇرعىن ۇيلەرمەن قامداۋدى كەڭەيتىپ، ءۇيدى ۇزاق ۋاقىت جالعا بەرۋ بازارى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، جەر باعاسىن ورنىقتىرىپ، ءۇي باعاسىن ورنىقتىرىپ، مەجەلى مەرزىمىن ورنىقتىرىپ، قالا جاعدايىنا قاراي شارا قولدانىپ، قورا - جاي شارۋاشىلىعى بازارىنىڭ اقاۋسىز دامۋىن جەبەدىك. قالانىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن كۇشەيتتىك. رەليستى قاتىناس - تاسىمال جولى 4500 نەشە كيلومەتردەن اسىپ، 10 مىڭ كيلومەترگە تايادى، سۋ ىعىستىرۋ قۇبىرى 630 مىڭ كيلومەتردەن 890 مىڭ كيلومەترگە كوبەيدى. قالا - قالاشىقتارداعى 167 مىڭ بايىرعى، كونە شاعىن اۋماقتى وزگەرتىپ، 29 ميلليوننان استام وتباسىن يگىلىككە كەنەلدىردىك.
(6) مەملەكەتتىڭ استىق حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتىپ، اۋىل - قىستاقتى كوركەيتۋ ستراتەگياسىن كۇش سالا اتقاردىق. اۋىل شارۋاشىلىعىن الۋەتتەندىرۋ، شارۋالارعا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىن ۇزدىكسىز مىقتى يگەرىپ، ويداعىداي مىقتى يگەرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل - قىستاقتى وسىزامانداندىرۋدى جەدەل ىلگەرىلەتتىك.
اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ جالپىلىق ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتتىق. استىق ەگىلەتىن جەر اۋماعىن ورنىقتىرىپ جانە كەڭەيتىپ، سويا بۇرشاق مايلى داقىلىن كەڭەيتىپ ەگىپ، ءوندىرىس قۇرىلىم ورنالاسىمىن ساپالىلاندىرىپ، بىرلىك ءونىمدى جانە ساپاسىن جوعارىلاتتىق. استىق ءوندىرىسىن قولداۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرىپ، استىق ەگەتىن ديقاندارعا تولىقتاما قاراجات بەرۋدى ورنىقتىرىپ، كۇرىشتىڭ، ءبيدايدىڭ ەڭ تومەنگى ساتىپ الۋ باعاسىن ۇيلەسىمدى ايادا تۇراقتاندىرىپ، استىق وندىرۋدەگى ءىرى اۋدانداردى سيلاۋ تەبىنىن كۇشەيتىپ، ساياساتتىق اۋىل شارۋاشىلىعى قامسىزداندىرۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىردىق. ەگىستىك جەردى قورعاۋدى كۇشەيتىپ، قارا توپىراقتى قورعاۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، سۋ يگىلىگى قۇرىلعىلارىن كەمەلدەندىرىپ، 456 ميلليون مۋ جوعارى ولشەمدى ەگىنجايدى تىڭنان قۇردىق. مەملەكەتتىڭ استىق حاۋىپسىزدىگى كاسىپ سالاسى بەلدەۋى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتتىك. تۇقىم شارۋاشىلىعى، اۋىل شارۋاشىلىق ماشيناسى سياقتى جاقتاردا عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدى جانە جالپىلاستىرىپ قولدانۋدى جەدەلدەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىق داقىلدارىن ەگۋدەگى، جيناۋداعى جالپىلىق ماشينالاسۋ مولشەرى ％67تەن ％73كە جەتتى. استىق حاۋىپسىزدىگىنە پارتيا مەن ۇكىمەت بىردەي جاۋاپتى بولۋدى جاپپاي تياناقتاندىرىپ، استىقتىڭ جانە ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ ءوندىرىسىنىڭ ورنىقتى، قامداۋدىڭ جەتكىلىكتى بولۋىن كۇشەيتىپ، ءبىر ميلليارد 400 ميلليوننان استام جۇڭگو حالقىنىڭ ىشەر اسى ءوزىنىڭ مەڭگەرۋىندە بولۋىنا باستان - اياق تالىقپاي قۇلشىندىق.
اۋىل - قىستاق رەفورماسىن جانە دامۋىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتتىك. اۋىل - قىستاقتاردىڭ نەگىزدىك تيجارات ءتۇزىمىن بەكەمدەپ جانە كەمەلدەندىرىپ، كوتەرمەگە العان جەردىڭ ۇقىعىن تۇراقتاندىرىپ، تىزىمگە الىپ، كۋالىك بەرۋدى جانە اۋىل - قىستاقتاردىڭ كوللەكتيۆ مال - مۇلىك ۇقىعى ءتۇزىمى رەفورماسىنىڭ كەزەڭدىك مىندەتتەرىن ورىنداپ، ءتۇرلى فورماداعى، ۇيلەسىمدى كولەمدەگى تيجاراتتى ورنىقتى ىلگەرىلەتتىك. وتباسىلىق ەگىس الاڭدارى مەن شارۋالار سەلبەستىك كووپەراتيۆىن دامىتۋدى ويداعىداي يگەرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنا قوعامدانعان قىزمەت وتەۋدى دامىتۋدى جەدەلدەتتىك. اۋىل - قىستاق قۇرىلىسى ارەكەتىن باستاپ اتقارىپ، اۋىل - قىستاقتاردىڭ قونىس ورتاسىن ۇزدىكسىز وڭاپ، جاقسارتىپ، سۋ، ەلەكتر، جول، تابيعي گاز، ينفورماتسيا، پوچتا سياقتى نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىستارىن كۇشەيتىپ، شارتقا ۇيلەسەتىن اۋىل - قالاشىقتاردا جانە قۇرىلىمدىق قىستاقتاردا قاتتىلاندىرىلعان جول، جولاۋشى اۆتوكولىگىنىڭ تۇتاسۋىن ىسكە اسىرىپ، اۋىل - قىستاقتاردا قۇبىر سۋىنىڭ جالپىلاسۋ مولشەرىن ％80تەن ％87كە جوعارىلاتىپ، كوپ جىلدان بەرى اۋىل - قىستاقتاعى 24 ميلليوننان استام حاۋىپتى ءۇيدى جاڭالاپ سالدىق. قامداۋ - ساۋدا سەلبەستىك كووپەراتيۆى، كوللەكتيۆ ورمان ۇقىعى، تىڭ يگەرۋ سياقتىلاردىڭ رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، ەرەكشە بايلىققا سۇيەنىپ اۋىل - قىستاقتاردىڭ كاسىپ سالاسىن دامىتىپ، ديقانداردىڭ جۇمىستانۋىن، شارۋاشىلىق قۇرۋىن، كىرىسىن ارتتىرۋىن جەبەدىك. شارۋا جۇمىسكەرلەردىڭ تيەسىلى ەڭبەكاقىسىن دەر كەزىندە قولىنا تيگىزۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن، ديقان جۇمىسكەرلەردىڭ ەڭبەكاقىسىن كەشەۋىلدەتۋدى جونگە سالۋدى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، شارۋا جۇمىسكەرلەردىڭ ەڭبەكاقىسىن تولەۋدى قامتاماسىز ەتۋ ەرەجەسىن شىعارىپ، ادەيى كەشەۋىلدەتۋ ارەكەتىنە قاتاڭ سوققى بەردىك.
(7) سىرتقا ەسىك اشۋدى تاباندىلىقپەن كەڭەيتىپ، ءوزارا تيىمدىلىك جاساۋ، تەڭ يگىلىكتەنۋ سىندى حالىقارالىق ەكونوميكا - ساۋدا سەلبەستىگىن تەرەڭدەتتىك. سىرتقى ورتانىڭ وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ ءۇشىن، اناعۇرلىم بەلسەندى، ىرىقتى اشىق ۇستاۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، جوعارى دەڭگەيدە اشىق ۇستاۋ ارقىلى رەفورمانى، دامۋدى اناعۇرلىم پارمەندى جەبەدىك.
يمپورت - ەكسپورتتىڭ ورنىقتىلىق بارىسىندا ساپاسىنىڭ جوعارىلاۋىن ىلگەرىلەتتىك. ەكسپورتتان باجى قايتارۋ، امانات قامسىزداندىرۋ، امانات - قارىز سياقتىلارعا ساياساتتىق قولداۋ كورسەتۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، كاسىپورىنداردىڭ ەكسپورتتان باجى قايتارۋدى ءبىتىرۋ ۋاقىتىن 6 قىزمەت كۇنى ىشىنە قىسقارتتىق. سىرتقى پەرەۋاتتىق قىزمەت وتەۋدى ساپالىلاندىردىق. سىرتقى ساۋدا جاڭا فورماتسياسىن دامىتىپ، شەكارا اتتاعان 152 ەلەكتروندى ساۋدا كەشەندى سىناق رايونىن جاڭادان قۇرىپ، شەتەلدەن ءبىر توپ قامبا سالۋعا قولداۋ كورسەتتىك. حالىقارالىق يمپورت كورمەسى، گۋاڭجوۋ جارمەڭكەسى، جۇڭگو حالىقارالىق قىزمەت وتەۋ ساۋدا جارمەڭكەسى، جۇڭگو حالىقارالىق تۇتىنۋ بۇيىمدارى كورمەسى سياقتى كەلەلى كورمەلەردىڭ، جارمەڭكەلەردىڭ رولىن ساۋلەلەندىردىك. كەدەننەن ءوتۋدىڭ قولايلى بولۋىن ىلگەرىلەتىپ، يمپورت - ەكسپورتتا كەدەننەن ءوتۋ ۋاقىتىن جەكە - جەكە ％67 جانە ％92 ازايتىپ، يمپورت - ەكسپورت بۋىنىندا ولشەمگە تولىمدى بولۋعا جۇمسالاتىن وزىندىك قۇندى كورنەكتى ازايتتىق. كەدەن باجىسىنىڭ جالپى دەڭگەيىن ％8. 9تەن ％4. 7كە تومەندەتتىك. قىزمەت وتەۋدە، ساۋدادا جاڭالىق اشۋدى دامىتۋ سىناق تۇيىندەرىن جاپپاي تەرەڭدەتىپ، شەكارا اتتاعان قىزمەت وتەۋ ساۋداسى بويىنشا ۇنامسىز تىزىمدىكتى شىعاردىق. يمپورت - ەكسپورتتىڭ تۇراقتى ارتۋى ەكونوميكانىڭ دامۋىنا پارمەندى تىرەك بولدى.
شەتەل قارجىسىنان بەلسەندى، ۇتىمدى پايدالاندىق. شەتەل ساۋداگەرلەرىنىڭ قارجى قوسۋ زاڭىن اتقارۋ ەرەجەسىن شىعارىپ، شەتەل ساۋداگەرلەرىنىڭ قارجى قوسۋ ورتاسىن ۇزدىكسىز جاقسارتتىق. شەتەل قارجىسىنىڭ بازارعا كىرۋىنە رۇقسات ەتۋدى ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، بۇكىل ەلدەگى جانە ەركىن ساۋدا سىناق رايوندارىنداعى ۇنامسىز تىزىمدىكتەگىلەردى جەكە - جەكە ％51 جانە ％72 قىسقارتتىق، جاساۋ كاسىبى سالاسىن نەگىزىنەن جاپپاي ەركىن ۇستاپ، فينانس سياقتى قىزمەت وتەۋ كاسىبىن اشىق ۇستاۋ دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتىق. 21 ەركىن ساۋدا سىناق رايونىن قۇرىپ، حاينان ەركىن ساۋدا پورتى قۇرىلىسىن ورنىقتى ىلگەرىلەتتىك. جەر - جەر تاسىلدە جاڭالىق اشىپ، شەتەل قارجىسىمەن قىزمەت وتەۋدى جەبەۋدى كۇشەيتىپ، ساۋداگەر شاقىرىپ قارجى ەنگىزۋ جانە نىسانداردى ءتۇيىلىستىرۋ تەبىنىن ارتتىردى. ءبىر توپ شەتەل قارجىلاندىرعان ءىرى نىساندار تياناقتانىپ، ەلىمىز شەتەل ساۋداگەرلەرىنىڭ قارجى قوسىپ، شارۋاشىلىقتى گۇلدەندىرۋدىڭ داڭسالى جەرىنە ۇزدىكسىز اينالدى.
”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ جوعارى ساپامەن بىرگە قۇرۋدى ىلگەرىلەتتىك. بىرگە اقىلداسۋ، بىرگە قۇرۋ، تەڭ يگىلىكتەنۋگە تاباندى بولىپ، بازار پرينسيبىنە جانە حالىقارالىق جالپىلىق قاعيداعا بويسۇنىپ، ءوزارا ۇلاستىرۋ - تۇتاستىرۋ جانە ءوندىرىس قۋاتى سەلبەستىك نىساندارىنان ءبىر توبىن اتقاردىق. جىبەك جولى بويىنداعى مەملەكەتتەرمەن تاۋار يمپورت - ەكسپورت سوماسى جىلىنا ورتا ەسەپپەن ％4. 13 ارتىپ، ءارقايسى سالاداعى اۋىس - كۇيىس سەلبەستىگىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتتىك. باتىس وڭىردەگى قۇرلىق - تەڭىز جولى جاڭا ارنا قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتتىك. شەتەلگە قارجى قوسۋدى اقاۋسىز، ءتارتىپتى دامىتۋعا جەتەكشىلىك ەتىپ، شەكارا سىرتىنداعى حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋدى - مەڭگەرۋدى كۇشەيتتىك. 6 ەركىن ساۋدا كەلىسىمىنە جاڭادان قول قويىپ جانە دارەجەسىن جوعارىلاتتىق. ەركىن ساۋدا سەرىكتەرىمەن بولعان تاۋار يمپورت - ەكسپورت سوماسىنىڭ يەلەيتىن سالىستىرماسى ％26تەن ％35 اينالاسىندا جوعارىلادى. كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن باتىل قورعاپ، ساۋدا قورعامپازدىعىنا قارسى تۇرىپ، ەكونوميكا - ساۋدا قاجالىسىنا بايسالدى توتەپ بەرىپ، ساۋدا مەن قارجى قوسۋدىڭ ەركىن، قولايلى بولۋىن جەبەدىك.
(8) ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدى كۇشەيتىپ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى دامۋدى جەبەدىك. جاسىل تاۋ، تۇنىق سۋ − باعالى بايلىق ۇستانىمىنا تاباندى بولىپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت ءتۇزىمى جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، دامۋ مەن قورعاۋدىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ءبىر جايلى ەتىپ، باياندى دامۋ قابىلەتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتىق.
لاستانۋدى وڭاۋ مەن ەكولوگيالىق قۇرىلىستى كۇشەيتتىك. لاستانۋدى دالمە - ءدال وڭاۋعا، لاستانۋدى عىلمي وڭاۋعا، لاستانۋدى زاڭ بويىنشا وڭاۋعا تاباندى بولىپ، لاستانۋدان ساقتانۋ - وڭاۋدان قامال الۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتتىك. كوپ لاستاۋشى زاتتاردى سايكەستى وڭاۋعا جانە وڭىرلىك بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋگە ءمان بەرىپ، ايماق دارەجەلى جانە ودان جوعارى دارەجەلى قالالاردىڭ اۋا ساپاسىنىڭ تاماشا كۇن سانى سالىستىرماسىن ％5. 86كە جەتكىزىپ، 4 پايىز جوعارىلاتتىق. ايماق دارەجەلى جانە ودان جوعارى دارەجەلى قالالارداعى قارا قوشقىل، ساسىق سۋلاردى نەگىزىنەن جوعالتىپ، ماڭىزدى وزەن - كولدەردىڭ، جاعاعا تاياۋ تەڭىز الابىندا لاستانۋدان ساقتانۋدى، وڭاۋدى ىلگەرىلەتتىك. توپىراقتىڭ لاستانۋىنىڭ حاۋىپ - قاتەرىنەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى جانە قالپىنا كەلتىرۋ تەبىنىن كۇشەيتىپ، قاتتى جاراقسىز زاتتار مەن جاڭا لاستاۋشى زاتتاردى وڭاۋدى كۇشەيتتىك. ەگىستىك جەرلەردى جانە ماڭگىلىك، نەگىزگى ەگىنجايلاردى قورعاۋدىڭ قىزىل سىزىعىن، ەكولوگيانى قورعاۋدىڭ قىزىل سىزىعىن جانە قالا - قالاشىقتاردى اشۋدىڭ كولەمىن جاپپاي بەلگىلەدىك. تاۋ، سۋ، ورمان، اتىز، كول، جايلىم، قۇمدىقتى ءبىر تۇلعالاندىرىپ قورعاۋعا جانە جۇيەلى وڭاۋعا تاباندى بولىپ، ءبىر توپ كەلەلى ەكولوگيالىق ينجەنەريالاردى اتقارىپ، وزەن، كول باستىعى ءتۇزىمىن، ورمان باستىعى ءتۇزىمىن جاپپاي ىلگەرىلەتتىك. چاڭجياڭدى قاۋىرت قورعاۋدى بىرگە يگەرۋدى ىلگەرىلەتىپ، چاڭجياڭ وزەنىندەگى ماڭىزدى سۋ ايدىنىندا بالىق اۋلاۋعا 10 جىل تيىم سالۋدى ىشكەرىلەي اتقاردىق. ورگانيزمدەردىڭ كوپ تۇرلىلىگىن قورعاۋدى كۇشەيتتىك. ەكولوگيانى قورعاۋعا تولەم بەرۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىردىك. ورمانمەن كومكەرىلۋ مولشەرىن ％24كە جەتكىزىپ، جايلىمنىڭ وسىمدىك جامىلعىسىمەن جالپىلىق كومكەرىلۋ مولشەرىن جانە سازداردى قورعاۋ مولشەرىن جەكە - جەكە ％50تەن اسىرىپ، سۋ - توپىراق زايا بولعان، قۇمايتتانعان، قۇمدىققا اينالعان جەرلەردىڭ اۋماعى جەكە - جەكە 106 مىڭ شارشى كيلومەتر، 38 مىڭ شارشى كيلومەتر، 33 مىڭ شارشى كيلومەتر ازايدى. حالىق بۇقاراسى كوك اسپاننان، اقشا بۇلتتان، تۇنىق سۋدان، جاسىل تاۋدان بارعان سايىن كوپ يگىلىكتەندى.
ەنەرگيا ۇنەمدەپ، كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن تومەندەتۋدى ورنىقتى ىلگەرىلەتتىك. ەنەرگيامەن حاۋىپسىز، ورنىقتى قامداۋ مەن جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى دامۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋدىڭ بەلگىلەنگەن وركەش ءمانى مەن كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاۋدى عىلمي، ءتارتىپتى ىلگەرىلەتتىك. ەنەرگيا قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرىپ، ەڭ تومەن دارەجەدە ىعىستىراتىن كومىر ەلەكتر اگراگاتتارى ءبىر ميلليارد 50 ميلليون كيلوۆاتتان اسىپ، قايتا تۋىندايتىن ەنەرگيا پايدالانىلاتىن گەنەراتور اگراگاتتار كولەمى 650 ميلليون كيلوۆاتتان اسىپ ءبىر ميلليارد 200 ميلليون كيلوۆاتتان استامعا جەتىپ، تازا ەنەرگيادان تۇتىنۋ سالىستىرماسى ％8. 20تەن ％25تەن استامعا جوعارىلادى. بايلىقتى ۇنەمدەۋ قىزمەتىن جالپى بەتتىك كۇشەيتىپ، جاسىل شارۋاشىلىق پەن اينالمالى شارۋاشىلىقتى دامىتىپ، ەنەرگيا ۇنەمدەيتىن قورشاعان ورتانى قورعايتىن تەحنيكالار مەن ونىمدەردى زەرتتەپ - اشۋدى، قولدانۋدى جەبەدىك. ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ كومىر قىشقىل گازدى ءسىمىرۋ قۋاتىن جوعارىلاتتىق. جاسىل دامۋعا فينانستىق قولداۋ كورسەتۋ تەبىنىن كۇشەيتتىك. ەنەرگيانىڭ سارىپ بولۋىن باعالاۋ ءتاسىلىن كەمەلدەندىردىك. كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ جونىندەگى حالىقارالىق سەلبەستىككە بەلسەنە ات سالىسىپ، الەمدىك كليماتتى وڭاۋدى ىلگەرىلەتۋگە جۇڭگو ۇلەسىن قوستىق.
(9) حالىق تۇرمىسىن شىنايى قامتاماسىز ەتىپ جانە جاقسارتىپ، قوعامدىق ىستەردىڭ دامۋىن جەدەلدەتتىك. حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىن دايەكتىلەندىرىپ، حالىق تۇرمىسىنا ۇسىنىلىمدى ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، بار كۇشپەن نەگىزگە كەپىلدىك ەتىپ، تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەي، ادىلدىكتى جەبەپ، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، نەگىزدىك الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدى بىركەلكىلەندىرۋدى جەبەپ، دامۋ بارىسىندا حالىقتىڭ ىرىس - قۇتىن ۇزدىكسىز ارتتىردىق.وقۋ - اعارتۋدىڭ ادىلدىگى مەن ساپاسىنىڭ جوعارىلاۋىن جەبەدىك. عاسىرلىق ۇلى جوسپار وقۋ - اعارتۋدى نەگىز ەتەدى. قازىنالىق وقۋ - اعارتۋ قاراجاتىنىڭ ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى ءونىم قۇنىندا ۇستايتىن سالىستىرماسى جىلىنا ％4تەن جوعارى دەڭگەيدى ساقتادى، وقۋشىلاردىڭ جان باسىندىق قاراجات قوسىلىمى زور دارەجەدە ارتتى. اۋىل - قىستاقتاردىڭ مىندەتتى وقۋ - اعارتۋىنداعى ءالسىز بۋىنداردى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، قالا - قالاشىقتارداعى ۇلكەن نورمالى كلاستاردى نەگىزىنەن جوعالتىپ، قالاعا كىرىپ جۇمىس ىستەيتىندەردىڭ پەرزەنتتەرىنىڭ وقۋعا ءتۇسۋ ماسەلەسىن شەشۋدى ىلگەرىلەتىپ، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ بەكەمدەلۋ مولشەرىن ％8. 93تەن ％5. 95كە جوعارىلاتتىق. مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدى مەملەكەت ءبىر تۇتاس اتقارۋعا تاباندى بولىپ، حالىق باسقارۋىنداعى مەكتەپتەردىڭ وقۋ - اعارتۋدى دامىتۋىنا جەتەكشىلىك ەتتىك، ارناعا تۇسىردىك. مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ ساتىسىنداعى وقۋشىلاردىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتتىك، جاستار مەن وسپىرىمدەردىڭ سالاماتتىق دەڭگەيىن جوعارىلاتتىق. قورەكتىك جاقسارتۋ جوسپارىن ۇزدىكسىز اتقارىپ، جىل سايىن 37 ميلليوننان استام وقۋشىنى يگىلىككە كەنەلتتىك. وقىتۋشىلاردىڭ، اسىرەسە، اۋىل - قىستاق وقىتۋشىلارىنىڭ ەڭبەكاقى مامىلەسىن قامتاماسىز ەتتىك. بالاباقشاسىمەن قامداۋدى تۇرلىشە جولدارمەن كوبەيتتىك. ورتا مەكتەپ ساتىسىنداعى وقۋ - اعارتۋدا وقۋعا ءتۇسۋ جالپىلىق سالىستىرماسىن ％90تەن اسىردىق، كاسىپتىك وقۋ - اعارتۋدىڭ ۇيلەسىمدىلىگىن كۇشەيتىپ، كاسىپتىك مەكتەپتەردىڭ مەكتەپ باسقارۋ شارت - جاعدايىن ۇزدىكسىز جاقسارتتىق. جوعارى مەكتەپ ەمتيحانى جالپىلىق رەفورماسىن بەلسەندى، ورنىقتى ىلگەرىلەتىپ، جوعارى دارەجەلى وقۋ - اعارتۋداعى جالپى وقۋعا ءتۇسۋ مولشەرى ％7. 45تەن ％6. 59كە جوعارىلادى، جوعارى مەكتەپتەر وقۋشى قابىلداۋدا ورتا، باتىس بولىك رايوندارىنا جانە اۋىل - قىستاقتارعا بەيىمدەلۋ تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىردىق. ەكونوميكاسىندا قيىنشىلىق بار جوعارى مەكتەپتەردەگى وقۋشىلارعا بەرىلەتىن مەملەكەتتىك وقۋ كومەك قارىز اقشاسى سوماسىن زور مولشەردە جوعارىلاتتىق. ”نەگىزدى كۇشەيتۋ جوسپارىن“ جانە نەگىزدىك پاندەر بويىنشا ۇزدىك دارىندىلاردى باۋلۋ جوسپارىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، 288 نەگىزدىك پاندەر بويىنشا ۇزدىك وقۋشىلاردى باۋلۋ بازاسىن قۇرىپ، دۇنيە جۇزىلىك ماڭداي الدى داشۋە جانە ماڭداي الدى ءپان قۇرىلىسىن ۇزبەي ىلگەرىلەتىپ، دامۋداعى دارىندىلار نەگىزىن ۇزدىكسىز بەكەمدەدىك.
ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋدىڭ قىزمەت وتەۋ قۋاتىن جوعارىلاتتىق. سالاماتتى جۇڭگو ارەكەتىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ جانە قۇلشىنا جالپىلاستىرىپ، ەمدەۋ، ءدارى - دارمەك، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، نەگىزدىك ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ ءتۇزىمىن الەۋمەتتىك ءونىم رەتىندە جالپى حالىققا ۇسىنىپ، بۇقارانىڭ ەمدەلۋ قيىن بولۋ، ەمدەلۋ قىمبات بولۋ ماسەلەسىن اناعۇرلىم باسەڭدەتتىك. نەگىزدىك ەمدەۋ قامسىزداندىرۋىنىڭ جانە سالماقتى اۋرۋلاردى قامسىزداندىرۋ دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، قالا، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ ەمدەۋ قامسىزداندىرۋىنىڭ جان باسىنا تۋرا كەلەتىن قازىنادان بەرىلەتىن جاردەماقى ولشەمىن 450 يۋاننان 610 يۋانعا جوعارىلاتتىق. اناعۇرلىم كوپتەگەن بۇقارا شۇعىل قاجەت ەتىپ وتىرعان دارىلەردى ەمدەۋ قامسىزداندىرۋ ەسەبىنەن كوتەرۋ كولەمىنە ەنگىزدىك. بالنيتساعا جاتۋ جانە امبولاتوريادا تەكسەرىلۋ قاراجاتىن ولكە ارالىق تىكەلەي ەسەپ جابۋدى جۇزەگە اسىردىق، ودان يگىلىكتەنگەندەر 57 ميلليون ادام (رەتتەن) استى. ءدارى - دارمەكتى جانە ەمدەۋگە جۇمسالاتىن ماتەريالداردى شوعىرلى مولشەرمەن ساتىپ الۋدى جولعا قويىپ، قاراجات اۋىرتپالىعىن 400 ميلليارد يۋاننان استام تومەندەتتىك. 13 مەملەكەتتىك مەديتسينا ورتالىعىن قۇرىپ، 76 مەملەكەتتىك وڭىرلىك ەمدەۋ ورتالىعىن ورنالاستىرىپ قۇردىق. ۇكىمەت باسقارۋىنداعى شيپاحانالاردىڭ جالپىلىق رەفورماسىن جاپپاي ىلگەرىلەتىپ، اۋدان كولەمىندەگى ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋعا قىزمەت وتەۋ قابىلەتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، دارەجەگە ءبولىپ دياگنوز قويۋ، ەمدەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىردىك. قارتتار سياقتى قاۋىمنىڭ اۋرۋ كورسەتۋىنە قىزمەت وتەۋدى ساپالىلاندىردىق. جۇڭگوشا ەمدەۋدى، ءدارى - دارمەكتى جالعاستىرۋدى، جاڭالىق اشۋدى، دامىتۋدى، حالىققا يگىلىك جاراتۋدى جەبەدىك. نەگىزدىك الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەت وتەۋ قاراجاتىنىڭ جان باسىنا تۋرا كەلەتىن قازىنادان بەرىلەتىن جاردەماقى ولشەمىن 50 يۋاننان 84 يۋانعا جوعارىلاتتىق. الدىن الۋدى نەگىز ەتۋگە تاباندى بولىپ، سالماقتى سوزىلمالى اۋرۋلار جونىندەگى سالاماتتىقتى باسقارۋدى كۇشەيتتىك. اۋرۋدان ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جۇيەسىن رەفورمالاپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، مەملەكەتتىك ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ مەكەمەسىن قۇرىپ، ەلەۋلى ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ، قۇتقارىپ ەمدەۋ جانە شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ زاتتىق ماتەريالدارمەن قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن كۇش سالا قامتاماسىز ەتتىك.
قوعامدىق قامتاماسىز ەتۋدى جانە قىزمەت وتەۋدى كۇشەيتتىك. نەگىزگى زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋ قورىن ورتالىق رەتتەۋ ءتۇزىمىن ورناتىپ، زەينەتكەرلەردىڭ نەگىزگى زەينەتاقىسىن جالعاستى جوعارىلاتىپ، قالا، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ نەگىزدىك زەينەتاقىسىنىڭ ەڭ تومەنگى ولشەمىن جوعارىلاتتىق. قالا، اۋىلداردىڭ ەڭ تومەنگى تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ، ەرەكشە قامقورلىق جاساۋ، جۇمىسسىزدىق جانە جۇمىس ۇستىندە جارالانۋدى قامتاماسىز ەتۋ سياقتىلاردىڭ ولشەمىن ورنىقتى جوعارىلاتتىق. حالىق سانىنىڭ قارتتانۋىنا بەلسەندى توتەپ بەرىپ، قارتتار ءىسى مەن قارتتاردى كۇتىمدەۋ كاسىبىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتتىك. الەۋمەتتىك اۋماقتا جانە ۇيدە زەينەتكەرلىك قىزمەت وتەۋدى دامىتىپ، سايكەستى قۇرىلعىلاردى جانە ىڭعايلى قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، باجى، ءۇي، سۋ، ەلەكتر، تابيعي گاز باعاسى سياقتى جاقتاردا ساياساتتىق قولداۋ كورسەتتىك. ەمدەۋ مەن كۇتىمدەۋدى ۇشتاستىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ۇزاق ۋاقىتتىق كۇتىمدەۋدى قامسىزداندىرۋ ءتۇزىمىن تۇيىندەردە سىناق ەتۋدى ورنىقتى ىلگەرىلەتتىك. 3 بالالى بولۋ ساياساتىن جانە سايكەستى قولداۋ شارالارىن اتقاردىق. اسكەري مىندەتتەن بوساعان اسكەريلەردى باسقارۋ - قامتاماسىز ەتۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتتىق. ايەلدەردىڭ، بالالاردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتتىك. ازامات جاسىنا تولماعانداردى قورعاۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىردىك. مۇگەدەكتەر ءىسىن قامتاماسىز ەتۋ جانە قامقورلىق جاساۋ، قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىردىق. قوعامدىق قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، تومەن كىرىستى حالىق سانىن يكەمدى باقىلاۋدى ولشەۋدى كۇشەيتىپ، قيىنشىلىققا جولىققانداردى دەر كەزىندە كومەكتەسىپ سۇيەمەلدەپ، جىلىنا ورتا ەسەپپەن 11 ميلليون ادام )رەت( ۋاقىتتىق كومەك كورسەتىپ، قيىنشىلىعى بار بۇقارانىڭ نەگىزگى تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ تورىن باتىل بەكەمدەدىك.
حالىق بۇقاراسىنىڭ رۋحاني مادەنيەت تۇرمىسىن بايىتتىق. سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسىن جەتىلدىردىك جانە امالياتتا ايگىلەدىك. بۇقارالىق سيپاتتى رۋحاني وركەنيەتتى ورىن قۇرۋدى تەرەڭدەتتىك. اقپارات - باسپا ءسوز، راديو، كينو - تەلەۆيزيا، ادەبيەت - كوركەمونەر، فيلوسوفيا - قوعامدىق عىلىم جانە ارحيۆ سياقتى ىستەردى دامىتتىق. اقىل - پاراسات قويماسىن قۇرۋدى كۇشەيتتىك. اقپارات قۇرالدارىن تەرەڭ توعىستىرۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتتىك. حالىقارالىق تاراتۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتىق. ينتەرنەت مازمۇنى قۇرىلىسىن كۇشەيتتىك جانە جاڭالىق اشتىق. جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن اسقاقتاتىپ، مادەني ەسكەرتكىشتەر مەن مادەني مۇرالاردى قورعاۋدى، جالعاستىرۋدى كۇشەيتتىك. مادەنيەت جاعىنان حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ينجەنەرياسىن اتقاردىق. الەۋمەتتىك كىتاپحانا، مۇراجاي، كوركەمونەر سارايى، مادەنيەت سارايىن - پۋنكتىن قوعامعا اقىسىز اشىق ۇستادىق. جالپى حالىقتىق كىتاپ وقۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتتىك. مادەنيەت كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتتىك. مەملەكەتتىڭ عىلىم جالپىلاستىرۋ قۋاتى قۇرىلىسىن كۇشەيتتىك. دەنە تاربيە ساڭلاقتارى باتىلدىقپەن ۇزدىك ناتيجەلەر جاراتتى، جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋ كەڭ كولەمدە ءورىس الدى.
(10) ۇكىمەتتىڭ زاڭ بويىنشا مىندەت وتەۋىن جانە قوعامدىق باسقارۋدا جاڭالىق اشۋىن ىلگەرىلەتىپ، قوعامدىق كەلەلى جاعدايدىڭ ورنىقتىلىعىن ساقتادىق. زاڭمەن باسقارىلاتىن ۇكىمەت قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق قيمىلدىڭ زاڭمەن باسقارۋ ارناسىندا اناعۇرلىم ويداعىداي جۇرگىزىلۋىنە مۇمكىندىك جاسادىق. زاڭ بويىنشا اكىمشىلىك جۇرگىزۋگە، بيلىكتى جالپى ءۇشىن جۇرگىزۋگە تاباندى بولىپ، زاڭدى ءادىل، وركەنيەتتى اتقارۋدى قاتاڭ ارناعا تۇسىردىك، ۇكىمەت بيلىگىن حالىق بەرگەن، ۇقىق بار دەپ، جۇگەنسىز كەتۋگە بولمايدى، ۇقىقتى ىستەتۋدە، ءسوز جوق، باقىلاۋ بولادى. زاڭداردى، زاڭ - ەرەجەلەردى جانە ەرەجە - تۇزىمدەردى كەمەلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ قاراۋىنا 50 زاڭ جوباسىن ۇسىنىپ، 180 نۇسقا - رەت اكىمشىلىك زاڭدىق ەرەجە جاسادىق جانە وعان وزگەرىس ەنگىزدىك. دارەجەلەس حالىق قۇرىلتايلارىنىڭ جانە ونىڭ تۇراقتى كوميتەتتەرىنىڭ باقىلاۋىن زاڭ بويىنشا قابىلدادىق، حالىق ساياسي كەڭەسىنىڭ دەموكراتيالىق باقىلاۋىن سانالىلىقپەن قابىلدادىق، قوعامدىق جانە جاماعات پىكىرىندىك باقىلاۋدى ىرىقتىلىقپەن قابىلدادىق. حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرىنىڭ ۇسىنىستارى مەن ساياسي كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ ۇسىنىس جوبالارىن مۇقيات ءبىر جايلى ەتتىك. قازىنالىق باقىلاۋدى، ستاتيستيكالىق باقىلاۋدى كۇشەيتتىك. ۇكىمەت ىستەرىن جاريا ۇستاۋدى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتتىك. مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ جاپپاي قۋزاۋ - تەكسەرۋىن ورىستەتتىك. جۇمىسشى ۇيىمى، كوممۋنيستىك جاستار وداعى، ايەلدەر بىرلەستىگى سياقتى بۇقارالىق توپتاردىڭ، ۇيىمداردىڭ رولىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرۋىنە قولداۋ كورسەتتىك.
قوعامدىق باسقارۋدى كۇشەيتتىك جانە وندا جاڭالىق اشتىق. قالا ءوڭىرىنىڭ قوعامدىق باسقارۋىن وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، نەگىزگى ساتىلاردى باسقارۋدى كەمەلدەندىرىپ، الەۋمەتتىك اۋماق قىزمەت وتەۋىن ساپالىلاندىردىق. قوعامدىق ۇيىم، ادامگەرشىلىك قۇتقارۋ - كومەك كورسەتۋ، قوعامدىق قىزمەت، ەرىكتى قىزمەت وتەۋ، الەۋمەتتىك يگىلىك سيپاتتى مەيىر ارناۋ قاتارلىلاردىڭ اقاۋسىز دامۋىن قولدادىق. باسىلىپ قالعان ارىز - ارمان دەلولارىن اداقتاۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتتىك. قوعامدىق سەنىمدىلىك جۇيەسى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتتىك. الەۋمەتتىك زاڭدىق قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىردىك. ازىق - تۇلىكتەردى، ءدارى - دارمەكتەردى، اسىرەسە، ۆاكسينانى باقىلاۋ - باسقارۋدى قاتايتتىق. ءوندىرىس حاۋىپسىزدىگىن ارناۋلى رەتتەپ، جونگە سالۋدى ورىستەتتىك. شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋدى باسقارۋدى رەفورمالاپ جانە كۇشەيتىپ، اپاتتان ساقتانۋ، اپات زيانىن ازايتۋ، اپاتتان قۇتقارۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، تاسقىن، قۋاڭشىلىق، ورمان مەن جايلىمداعى ءورت اپاتى، گەولوگيالىق اپات، جەر سىلكىنىسى سياقتىلاردان ساقتانۋدى جانە اۋا رايى جاعىندا قىزمەت وتەۋدى ويداعىداي ىستەدىك. مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى جۇيەسى مەن قابىلەتى قۇرىلىسىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتتىك. ينتەرنەت، ساندى مالىمەت حاۋىپسىزدىگىن جانە جەكە ينفورماتسيانى قورعاۋدى كۇشەيتتىك. قوعام اماندىعىن جان - جاقتى باسقارۋدى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، زاڭعا قايشى ءتۇرلى قىلمىستارعا قاتاڭ سوققى بەرىپ، قارا قوعام سيپاتتى ۇيىمدار مەن سۇرقيا كۇشتەردى جويۋ ارناۋلى كۇرەسىن ورىستەتىپ، قارا كۇشتەردى، سۇرقيا كۇشتەردى جانە ولاردىڭ ”باسقالقالارىن“ زاڭ بويىنشا قاتاڭ جازالاپ، تىنىش جۇڭگو، زاڭمەن باسقارىلاتىن جۇڭگو قۇرىلىسىندا تىڭ ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزدىك.
ۋاكىلدەر!
5 جىلدان بەرى، ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەر پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋ ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋىن مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسى مەن پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن تىڭعىلىقتى ورىستەتىپ، پارتيا قۇرۋ ۇلى رۋحىن اسقاقتاتىپ، ورتالىقتىڭ 8 ءتۇرلى بەلگىلەمەسىنىڭ رۋحىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، ”ءتورت بۇرىس ستيلدى“ بۇلجىماستان تۇزەتىپ، فورماشىلدىقتى، تورەشىلدىكتى ءتۇيىندى تۇردە تۇزەتىپ، ”ءۇش ءتۇرلى ۇكىمەتتىك“ قاراجاتتى بارىنشا ازايتتىق. بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ، مەيمانحانالار مەن سارايلار سالۋ جانە باجى ۇرلاۋ، باجىدان قاشقالاقتاۋ سياقتى ارەكەتتەردى قاتاڭ جازالادىق. پاك ۇكىمەت قۇرىلىسىن كۇشەيتتىك. ۇكىمەت قىزمەتكەرلەرى زاڭدىق باقىلاۋدى، باقىلاۋ - تەكسەرۋ باقىلاۋىن جانە حالىقتىڭ باقىلاۋىن سانالىلىقپەن قابىلدادى.
ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ قىزمەتىن جاقسى ىستەۋدىڭ وڭاي جولى جوق، تەك تىڭعىلىقتى ىستەۋ جولى عانا بار. 5 جىلدان بەرى، شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جەتەكشى ەتۋگە تاباندى بولىپ، پارتيانىڭ نەگىزگى نازارياسىن، نەگىزگى لۋشيانىن، نەگىزگى جالپى جوباسىن جاپپاي دايەكتىلەندىردىك. ەكونوميكالىق قۇرىلىستى وزەك ەتۋگە تاباندى بولىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، قيىنشىلىقتان قورىقپاي، جاپادان جاسقانباي، تىڭعىلىقتى ىستەۋ ارقىلى ۋادەسىن امالياتتا ايگىلەپ، بار زەيىن - زەردەنى، كۇش - قۋاتتى شوعىرلاندىرا وتىرىپ دامۋدى مىقتى يگەرۋدى؛ حالىقتىڭ تىلەگىن بيلىك جۇرگىزۋدىڭ باعدارى ەتىپ، حالىققا قاشاندا جۇرەك تۇكپىرىنەن ورىن بەرىپ، بارلىعىندا حالىقتىڭ مۇددەسىن ماڭىزدى ساناپ، بۇقارانىڭ ءۇنىن دەن قويا مۇقيات تىڭداپ، بۇقارانىڭ مۇڭ - مۇقتاجىن ىشكەرىلەي ۇعىسىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ ماسەلەلەرىن كۇش سالا شەشۋدى؛ شىندىقتى ءىس جۇزىنەن ىزدەۋگە تاباندى بولىپ، وبيەكتيۆتىك زاڭدىلىققا قۇرمەت ەتىپ، كوپىرمەشىلدىككە، اسىرەلەۋشىلىككە، كوزبوياۋشىلىق ىستەۋگە، وبراز ينجەنەرياسىمەن اينالىسۋعا، ءتىپتى كوزسىزدىكپەن داڭعويلىق ىستەۋگە باتىل قارسى تۇرۋدى؛ رەفورمالاۋ ادىسىمەن، قاجىماس - قايتپاس رۋحپەن قيىن ماسەلەلەردى شەشىپ، ومىرشەڭدىكتى تاسقىنداتىپ، باتىلدىقپەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋعا ىنتالاندىرىپ، قارادۇرسىندىك، بويكۇيەزدىك ىستەگەندەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن تەكتەۋدى تالاپ ەتتىك. حالىق بۇقاراسىنىڭ العاشقى جاسامپازدىق رۋحىنا قۇرمەت ەتىپ، ءار جاقتىڭ بەلسەندىلىگىن تولىق جۇمىلدىرۋ ارقىلى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ قۇدىرەتتى كۇشىن توپتادىق.
ۋاكىلدەر!
وتكەن 5 جىلدا ۇلت، ءدىن، چياۋمين ىستەرى سياقتى قىزمەتتەردە جاڭالىق اشتىق جانە ونى كەمەلدەندىردىك. تەرەزەسى تەڭ، ىنتىماقتى، قارايلاسىمدى، جاراسىمدى سوتسياليستىك ۇلت قاتىناسىن بەكەمدەپ جانە دامىتىپ، ۇلتتار ىنتىماعىندا، العاباسارلىعىندا جاڭا بەينە ايگىلەدىك. پارتيانىڭ ءدىن قىزمەتى نەگىزگى باعىتىن دايەكتىلەندىرىپ، ەلىمىزدە ءدىننىڭ جۇڭگوشالانۋىن بىرتىندەپ تەرەڭدەتۋدى ىلگەرىلەتتىك. چياۋمين ىستەرى قىزمەتىن ۇزدىكسىز ويداعىداي ىستەپ، شەتەلدەگى چياۋمين باۋىرلاستاردىڭ وتانىمىزدىڭ وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنا ات سالىسۋداعى وزگەشە باسىمدىعى مەن ماڭىزدى رولىن تولىق ساۋلەلەندىردىك.
پارتيانىڭ حالىق ارمياسىنا شارتسىز باسشىلىعىنا تاباندى بولىپ، مەملەكەت قورعانىسى مەن ارميا قۇرىلىسىندا ءبىر قىدىرۋ جاڭا كەلەلى تابىستارعا قول جەتكىزدىك، وندا ءبىرسىپىرا ەلەۋلى وزگەرىس تۋىلدى. حالىق ارمياسى ارميانى ساياسي جاقتان قۇرۋدى، ارميانى رەفورما ارقىلى قۇدىرەتتەندىرۋدى، ارميانى عىلىم - تەحنيكا ارقىلى قۇدىرەتتەندىرۋدى، ارميانى دارىندىلار ارقىلى قۇدىرەتتەندىرۋدى، ارميانى زاڭمەن باسقارۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، اسكەر جاتتىقتىرىپ سوعىسقا دايىندالۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، وسىزاماندانۋ دەڭگەيى مەن ناقتى شايقاستىق قابىلەتىن كورنەكتى جوعارىلاتتى. اسكەري كۇرەستى تاباندىلىقپەن، يكەمدى ورىستەتىپ، شەكارا قورعانىسى كۇرەسى، تەڭىزدە يەلىك ۇقىقتى قورعاۋ، لاڭكەستىككە قارسى تۇرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋ، قاتەردەن اراشالاپ، اپاتتان قۇتقارۋ، ىندەتكە قارسى اتتانۋ، بەيبىتشىلىكتى قورعاۋ، تەڭىز قاتىناسىن قورعاۋ سياقتى ماڭىزدى مىندەتتەردى ءونىمدى ورىنداپ، مەملەكەت قورعانىسىنا جۇمىلدىرۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن پارمەندى قورعادىق.
شياڭگاڭ، اۋمىن، تايۋان قىزمەتىندە تىڭ ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزدىك. ەرەكشە اكىمشىلىك رايوندى نەگىزگى زاڭ مەن ءتۇبىرلى زاڭ بويىنشا جاپپاي باسقارۋ، جونگە سالۋ ۇقىعىن ۇتىمدى اتقارىپ، شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنىڭ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ زاڭىن جاساپ جانە اتقارىپ، ”وتانشىلداردىڭ شياڭگاڭدى باسقارۋى“، ”وتانشىلداردىڭ اۋمىندى باسقارۋى“ پرينسيبىن تياناقتاندىرىپ، شياڭگاڭنىڭ بىلىقپالىقتان جونگە سالۋعا، جونگە سالۋدان گۇلدەنۋگە بەت الۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە ءوتۋىن ىلگەرىلەتتىك. گۋاڭدۇڭ − شياڭگاڭ − اۋمىن ۇلكەن شىعاناق رايونى قۇرىلىسىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ ەكونوميكانى دامىتۋىنا، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋىنا، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋىنە، ورنىقتىلىقتى ساقتاۋىنا قولداۋ كورسەتتىك. جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ تايۋان ماسەلەسىن شەشۋدەگى جالپى تۇلعالىق جالپى جوباسىن دايەكتىلەندىرىپ، بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ، كيلىگۋگە قارسى تۇرۋ كەلەلى كۇرەسىن باتىل ورىستەتىپ، ەكى جاعالاۋ قارىم - قاتىناسىنىڭ بەيبىت دامۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتىك.
جۇڭگوشا ءىرى ەلدىك ديپلوماتيانى جاپپاي ىلگەرىلەتتىك. ءتوراعا شي جينپيڭ قاتارلى پارتيا مەن مەملەكەت باسشىلارى كوپ ەلدە ساپاردا بولىپ، ينتەرنەت جەلىسىندە جانە جەلىدەن سىرت تاسىلدەرمەن 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ باسشىلار ءماجىلىسى، ازيا − تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ باسشىلار بەيرەسمي ءماجىلىسى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى قۇرىلعاندىعىنىڭ 75 جىلدىعى جەلىلەس جوعارى دارەجەلىلەر ءماجىلىسى، شىعىس ازيا سەلبەستىگى باسشىلار جەلىلەس ءماجىلىسى، جۇڭگو − ەۆروپا وداعى باسشىلارىنىڭ ديدارلاسۋى سياقتى ءبىرسىپىرا ماڭىزدى ديپلوماتيالىق قيمىلدارعا قاتىناستى. شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ چيڭداۋ باسشىلار ءماجىلىسى، بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ ديدارلاسۋى، الەمدىك دامۋ جونىندەگى جوعارى جىكتەگىلەر كەڭەسى، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ حالىقارالىق سەلبەستىك جوعارى دارەجەلىلەر تالقى مىنبەرى، جۇڭگو − افريكا سەلبەستىك تالقى مىنبەرى بەيجيڭ باسشىلار ءماجىلىسى سياقتى كوپتەگەن ماڭىزدى اسابالىق ديپلوماتيالىق قيمىلداردى ءساتتى وتكىزدىك. كۇرەس جاساۋعا باتىل، كۇرەس جاساۋعا شەبەر بولۋدان جازباي، ەلىمىزدىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن باتىل قورعادىق. الەمدىك سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناستى بەلسەنە كەڭەيتىپ، اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋعا كۇش سالىپ، كوپ جاقتىلىقتى قورعاپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتتىك. جۇڭگو جاۋاپكەرشىلىكتى ارقالاي بىلەتىن ءىرى ەل ساناتىندا، ىندەتكە قارسى اتتانۋ حالىقارالىق سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتۋدە، الەمدىك سىن - سايىستار مەن وڭىرلىك قولامتالى ماسەلەلەردى شەشۋدە ماڭىزدى سىندارلى رولىن ساۋلەلەندىرىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىن جەبەۋگە ماڭىزدى ۇلەس قوستى.
ۋاكىلدەر!
سوڭعى جىلداردا ەلىمىزدىڭ دامۋدا قول جەتكىزگەن تابىستارى شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىنىڭ ناتيجەسى، شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ عىلمي جەتەكشىلىگىنىڭ ناتيجەسى، بۇكىل پارتيانىڭ، بۇكىل ارميانىڭ، بۇكىل ەلدەگى ءار ۇلت حالقىنىڭ ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزۋىنىڭ ناتيجەسى. مەن مەملەكەتتىك كەڭەس اتىنان بۇكىل ەلدەگى ءار ۇلت حالقىنا، دەموكراتيالىق پارتيا - توپتارعا، حالىقتىق ۇيىمدارعا جانە ءار سالا قايراتكەرلەرىنە شىنايى العىس ايتامىن! شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنداعى باۋىرلاستارعا، اۋمىن ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنداعى باۋىرلاستارعا، تايۋاندىق باۋىرلاستارعا جانە شەتەلدەگى چياۋمين باۋىرلاستارعا شىنايى العىس ايتامىن! جۇڭگونىڭ وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنا كوڭىل بولگەن جانە قولداۋ كورسەتكەن ءار ەل ۇكىمەتتەرىنە، حالىقارالىق ۇيىمدارعا جانە ءارقايسى ەلدەردەگى دوستارعا شىنايى العىس ايتامىن!
دامۋداعى تابىستاردى كورە بىلۋمەن بىرگە، ءبىز مىنانى دا سەرگەكتىكپەن تانۋىمىز كەرەك: ەلىمىز دامۋ جولىنداعى ءىرى ەل، ءالى دە سوتسياليزمنىڭ العاشقى كەزەڭىندە تۇر، دامۋدىڭ بىركەلكى، تولىق بولماۋى ماسەلەسى ءالى دە كورنەكتى. قازىر دامۋ كوپتەگەن قيىنشىلىقتار مەن سىن - سايىستارعا ءدوپ كەلىپ وتىر. سىرتقى ورتانىڭ تۇرلاۋسىزدىعى ارتتى، بۇكىل الەمدە اقشانىڭ قۇنسىزدانۋى ءالى دە جوعارى دەڭگەيدە تۇر، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى مەن ساۋدانىڭ ارتۋ قۋاتى السىرەدى، سىرتتىڭ قىسپاققا الۋى، تەجەۋى ۇزدىكسىز ارتتى. ىشكى ەكونوميكانىڭ ارتۋىن ورنىقتىرىپ، جوعارىلاۋ نەگىزىن ءالى دە بەكەمدەۋگە تۋرا كەلەدى، سۇرانىمنىڭ جەتكىلىكتى بولماۋى ءالى دە كورنەكتى قايشىلىق بولىپ وتىر، حالىقتىق قارجى قوسۋ مەن حالىق باسقارۋىنداعى كاسىپورىنداردىڭ مەجەسى ورنىقتى ەمەس، ورتاشا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردا جانە جەكە ونەركاسىپشىلەر مەن ساۋداگەرلەردە ءبىرسىپىرا قيىنشىلىق بار، ورنىقتى جۇمىستانۋ مىندەتى جاپالى. ءىشىنارا نەگىزگى ساتىدا قازىنالىق كىرىس - شىعىس قايشىلىعى ءبىرشاما زور. ءۇي - جاي بازارىنىڭ كومەسكى حاۋىپ - قاتەرى ءبىرشاما كوپ، كەيبىر ورتاشا، شاعىن فينانس قۇرىلىمدارىنىڭ حاۋىپ - قاتەرى بايقالا باستادى. دامۋدا ءالى ءبىرسىپىرا تۇزىلىستىك، مەحانيزمدىك كەدەرگىلەر بار. عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ قابىلەتى ءالى كۇشتى ەمەس. ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدىڭ مىندەتى اۋىر، جولى ۇزاق. اپاتتان ساقتانۋ، اپات زيانىن ازايتۋ سياقتى جاقتارداعى قالا، اۋىل نەگىزدىك قۇرىلعىلارىندا ءالى دە كورنەكتى ءالسىز بۋىندار بار. كەيبىر حالىق تۇرمىسى سالالارىندا كوپتەگەن ولقىلىقتار ساقتالىپ وتىر. فورماشىلدىق، تورەشىلدىك جايتتەرى ءالى دە ءبىرشاما كورنەكتى، كەيبىر جەرلەردە ساياساتتى اتقارۋدا ”ءبارىن ءبىر شىبىقپەن ايداۋ“، ساتىلار بويىنشا كورسەتكىش قوسۋ جايتى بار، كەيبىر كادرلاردا بورىشىن وتەمەۋ، بەتالدى ىستەۋ، قاراپايىمداستىرۋ، ءىس جۇزىندىكتەن الشاقتاۋ، بۇقارانىڭ تىلەگىنە قايشى كەلۋ، بۇقارانىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسىنە نەمقۇرايدى قاراۋ سياقتى ماسەلەلەر ورىن تەۋىپ وتىر. كەيبىر سالالاردا، كاسىپتەردە، جەرگىلىكتى ورىنداردا شىرىكتەسۋ قۇبىلىسى اۋىق - اۋىق تۋىلۋدا. حالىق بۇقاراسىنىڭ ۇكىمەت قىزمەتىنە قاراتقان كەيبىر پىكىرلەرى مەن ۇسىنىستارىنا ءمان بەرۋگە ءتيىسپىز. ماسەلە مەن سىن - سايىستارعا بەتپە - بەت كەلىپ، ۇكىمەت قىزمەتىن بار زەيىن كۇشتى جۇمساي وتىرىپ جاقسارتىپ، حالىقتىڭ كەلەلى تاپسىرماسىن ورىنداۋ كەرەك.
2. بيىلعى ۇكىمەت قىزمەتى تۋرالى ۇسىنىستار
بيىل پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ رۋحىن جاپپاي دايەكتىلەندىرۋدىڭ باستاما جىلى. ۇكىمەت قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ ءۇشىن، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جەتەكشى ەتىپ، پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ رۋحىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسىنىڭ ورنالاستىرۋى بويىنشا، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ قىزمەت جالپى ارناسىنان جازباي، جاڭا دامۋ ۇستانىمىن تولىق، دالمە - ءدال، جان - جاقتى دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋدى جەدەلدەتىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، ەل ءىشى، حالىقارا سىندى ەكى كەلەلى جاعدايدى اناعۇرلىم ويداعىداي ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى جانە ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى اناعۇرلىم ويداعىداي ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى اناعۇرلىم ويداعىداي ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى جاپپاي تەرەڭدەتىپ، بازار سەنىمىن بارىنشا سەرپىلتىپ، ىشكى سۇرانىمدى كەڭەيتۋ ستراتەگياسىن اتقارۋدى قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى تەرەڭدەتۋمەن ورگانيكالى ۇشتاستىرىپ، ارتۋدى ورنىقتىرۋ، جۇمىستانۋدى ورنىقتىرۋ، زات باعاسىن ورنىقتىرۋ قىزمەتىن كورنەكتى تۇردە ويداعىداي ىستەپ، اۋىر حاۋىپ - قاتەردەن ءونىمدى ساقتانىپ جانە ونى جويىپ، ەكونوميكالىق اينالىمنىڭ تۇتاس تۇلعالىق جاقسارۋىن ىلگەرىلەتىپ، ساپانىڭ ۇتىمدى ءوسۋىن جانە ساننىڭ ۇيلەسىمدى ارتۋىن جۇزەگە اسىرىپ، حالىق تۇرمىسىن ۇزدىكسىز جاقسارتىپ، قوعامدىق كەلەلى جاعدايدىڭ ورنىقتىلىعىن ساقتاپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ باستاماسىن جاقسى اشۋ، قادامىن جاقسى باسۋ كەرەك.
بيىلعى دامۋدىڭ باستى مەجەلى نىسانالارى: ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى قۇنىن ％5 شاماسىندا ارتتىرۋ؛ قالا - قالاشىقتاردا تىڭنان جۇمىستانعانداردى 12 ميلليون ادام شاماسىندا ارتتىرىپ، قالا - قالاشىقتاردا انىقتالعان جۇمىسسىزدىق مولشەرى ％5. 5 شاماسىندا بولۋ؛ تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ باعاسىنىڭ قىمباتتاۋ مولشەرى ％3 شاماسىندا بولۋ؛ تۇرعىندار كىرىسىنىڭ ارتۋى ەكونوميكانىڭ ارتۋىمەن نەگىزىنەن قادامداس بولۋ؛ يمپورت - ەكسپورتتىڭ ورنىقتىلىعىن جەبەپ، ساپاسىن جوعارىلاتىپ، حالىقارالىق كىرىس - شىعىستى نەگىزىنەن تەڭەستىرۋ؛ استىق ءونىم مولشەرىن ءبىر تريلليون 300 ميلليارد جىڭنان جوعارى دەڭگەيدە ساقتاۋ؛ ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى قۇنىنداعى ەنەرگيانىڭ بىرلىكتىك جۇمسالىمى مەن باستى لاس زاتتاردىڭ شىعارىلۋ مولشەرىن ۇزدىكسىز تومەندەتىپ، تۇنبا ەنەرگيا تۇتىنىلىمىن ءتۇيىندى تۇردە تىزگىندەپ، ەكولوگيالىق ورتا ساپاسىن ورنىقتى جاقسارتۋ.
ورنىقتىلىقتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋگە تاباندى بولىپ، ستراتەگيالىق وراي مەن حاۋىپ - قاتەر، سىن - سايىستار قاتار ءومىر سۇرگەن، تۇراقسىز ءارى مەجەلەۋ قيىن فاكتورلار كوبەيگەن جاعداي الدىندا، ساياساتتىڭ ۇلاسپالىلىعىن، ورنىقتىلىعىن، باعىتتامالىلىعىن ساقتاپ، ساياساتتاردى سايكەستىرۋدى - ۇيلەستىرۋدى كۇشەيتىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى بىرگە جەبەۋدىڭ بىرىككەن كۇشىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. بەلسەندى قازىنا ساياساتىندا كۇش ۇستەپ، ونىمدىلىكتى جوعارىلاتۋ كەرەك. قىزىل سيفر مولشەرىن ％3 بويىنشا ورنالاستىرۋ كەرەك. سالىق اقى تيىمدىلىك ساياساتىن كەمەلدەندىرىپ، قازىر اتقارىلىپ وتىرعان باجىنى كەمەيتىپ، اقىنى تومەندەتۋ، باجىنى قايتارۋ، باجىنى كەشەۋىلدەتۋ سياقتى شارالاردىڭ جالعاستىرۋعا تيىستىلەرىن جالعاستىرىپ، ساپالىلاندىرۋعا تيىستىلەرىن ساپالىلاندىرۋ كەرەك. نەگىزگى ساتىنىڭ ”ءۇشتى قامتاماسىز ەتۋ“ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ. ورنىقتى، اقاۋسىز اقشا ساياساتى دالمە - ءدال، پارمەندى بولۋى كەرەك. كەڭ ماعىناداعى اقشامەن قامداۋ مولشەرىن جانە قوعامدىق قارجى قۇراۋ كولەمىنىڭ ارتۋ قارقىنىن اتامالى ەكونوميكانىڭ ارتۋ قارقىنىمەن نەگىزىنەن سايكەسىمدى بولۋىن ساقتاپ، ناقتى ەكونوميكانىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتۋ كەرەك. حالىق اقشاسى سىندىرىلىمىنىڭ ۇيلەسىمدى، تەپە - تەڭ ورەدەگى نەگىزگى ورنىقتىلىعىن ساقتاۋ كەرەك. كاسىپ سالاسى ساياساتىندا دامۋ مەن حاۋىپسىزدىككە تەڭ ءمان بەرۋ كەرەك. ءداستۇرلى كاسىپ سالاسىنىڭ وزگەرۋىن، دارەجەسىن جوعارىلاتۋىن جەبەپ، ستراتەگيالىق سيپاتتى جاڭا گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسىن جەتىلدىرىپ، زورايتىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ ءالسىز تۇستارىن كۇش سالا تولىقتاۋ، كۇشەيتۋ كەرەك. عىلىم - تەحنيكا ساياساتىندا نازاردى ءوز كۇشىنە سۇيەنۋگە، ءوزىن الۋەتتەندىرۋگە شوعىرلاندىرۋ ءارى حالىقارالىق سەلبەستىككە تاباندى بولۋ كەرەك. جاڭاشا مەملەكەت قۇرۋ ءتۇزىلىسىن كەمەلدەندىرىپ، ۇكىمەتتىڭ شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكالاردان قامال الۋداعى ۇيىمدىق رولىن ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، كاسىپورىنداردىڭ عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋداعى نەگىزگى تۇلعالىق ورنىن قولداپ جانە كورنەكتىلەندىرىپ، عىلىم - تەحنيكا دارىندىلارىن جانە توپتاردى باۋلۋدى قولداۋ تەبىنىن ارتتىرۋ كەرەك. قوعامدىق ساياساتتا حالىق تۇرمىسىنىڭ تومەنگى شەگىن مىقتى ساقتاۋ كەرەك. جۇمىستانۋدى الدىمەن ويلاستىرۋ ساياساتىن ناقتى، ەگجەي - تەگجەيلى تياناقتاندىرىپ، جاستاردىڭ، اسىرەسە، جوعارى مەكتەپ بىتىرگەن وقۋشىلاردىڭ جۇمىستانۋىن جەبەۋ قىزمەتىن اناعۇرلىم كورنەكتى ورىنعا قويىپ، نەگىزگى حالىق تۇرمىسىن شىنايى، ويداعىداي قامتاماسىزداندىرۋ كەرەك.
كەزەكتە ەلىمىزدىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتى ”B تۇرگە جاتقىزۋ، B ءتۇر بويىنشا باسقارۋدىڭ“ ۇدايىلانعان ساقتانۋ - تىزگىندەۋ باسقىشىنا ءوتتى، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتى جونىنەن جاپپاي عىلمي قورىتىندىلاۋ نەگىزىندە ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتىن اناعۇرلىم عىلمي، دالمە - ءدال، جوعارى ءونىمدى تۇردە ويداعىداي ىستەپ، دەنساۋلىققا كەپىلدىك ەتۋدى، سالماقتى اۋرۋلاردان ساقتانۋدى ارقاۋ ەتىپ، قارتتاردىڭ، بالالاردىڭ، نەگىزدىك اۋرۋلارعا شالدىققان قاۋىمنىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتىن ءتۇيىندى تۇردە ويداعىداي ىستەپ، ىندەتتى باقىلاۋ - تەكسەرۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، ۆاكسينانى ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى جانە جاڭا دارىلەردى زەرتتەپ جاساۋدى ىلگەرىلەتىپ، بۇقارانىڭ ەمدەلۋ، ءدارى ىستەتۋ قاجەتىن شىنايى قامتاماسىز ەتىپ، حالىقتىڭ باس اماندىعى مەن دەنساۋلىعىن ويداعىداي قورعاۋ كەرەك.
بيىل ۇكىمەت كەزەك اۋىستىراتىن جىل، جوعارىدا باياندالعان ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ ءارقايسى سالالارىندا، ءار جاقتاعى قىزمەتتەردە بۇدان كەيىن قاجىماي - تالماي قۇلشىنىس جاساۋعا تۋرا كەلەدى. تومەندە مىناداي ءبىرقانشا ماڭىزدى تۇيىنگە قىسقاشا توقتالامىن:
(1) ىشكى سۇرانىستى كۇش سالا كەڭەيتۋ. تۇتىنۋدى قالپىنا كەلتىرۋ مەن كەڭەيتۋدى الدىڭعى ورىنعا قويۋ. قالا، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ كىرىسىن كوپ ارنامەن ارتتىرۋ. اۆتوكولىك سىندى كوپ قولدى تۇتىنۋدى ورنىقتىرىپ، اس - سۋ، مادەنيەت، ساياحات، دەنە تاربيە سياقتى تۇرمىستىق قىزمەت وتەۋ تۇتىنۋىنىڭ قالپىنا كەلۋىن ىلگەرىلەتۋ. ۇكىمەت قارجى قوسۋ مەن ساياساتتىق ىنتالاندىرۋدا تۇتاس قوعامدى قارجى قوسۋعا ءونىمدى جەتەلەپ، بيىل جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەردىڭ ارناۋلى زايومىنا 3 تريلليون 800 ميلليارد يۋان ورنالاستىرىلىپ، ”14 - بەسجىلدىقتىڭ“ كەلەلى ينجەنەريالارىن اتقارۋ جەدەلدەتىلەدى، قالانى جاڭالاۋ ارەكەتىن اتقارىپ، وڭىرلىك باسىمدىقتارمەن ءبىرىن - ءبىرى تولىقتاۋ، اركىم ءوز ارتىقشىلىعىن ايگىلەۋ جەبەلەدى، ىندەت ءبىرشاما اۋىر بولعان وڭىرلەردىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىن قولداۋ تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، ءتىپتى دە كوپ حالىقتىق كاپيتالدى مەملەكەتتىڭ ءىرى ينجەنەريالارىنا جانە ولقىلىقتاردى تولىقتاۋ نىساندارى قۇرىلىسىنا قاتىناسۋعا شابىتتاندىرادى جانە باۋرايدى. حالىقتىق قارجى قوسۋدىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن تاسقىنداتادى.
(2) وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قۇرۋدى جەدەلدەتۋ. عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدىڭ كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىنا بولعان تىرەكتىك رولىن كۇشەيتۋ. كاسىپ سالاسى تىزبەگىن كۇشەيتۋ، تولىقتاۋ ارەكەتىن ۇزدىكسىز ورىستەتىپ، جاساۋ كاسىبىنىڭ ءتۇيىندى كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ارقاۋ ەتىپ، ساپالى بايلىقتى شوعىرلاندىرىپ، شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكالاردان قامال الۋدى كۇش بىرىكتىرە ىلگەرىلەتىپ، جاڭالىق اشۋدىڭ ومىرشەڭدىگىن تولىق قاۋلاتۋ. ماڭىزدى ەنەرگيا، كەن ونىمدەرى بايلىقتارىن ەل ىشىندە بارلاپ اشۋدى جانە قورىن مولايتىپ، ءونىمىن جوعارىلاتۋدى كۇشەيتۋ. ءداستۇرلى كاسىپ سالالاردىڭ جانە ورتاشا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ سيفرلانۋعا بۇرىلىس جاساۋىن جەدەلدەتىپ، ەگەيلىك، زەردەلىك، جاسىلدىق دەڭگەيىن كۇش سالا جوعارىلاتۋ. الدىڭعى لەكتىك تەحنيكالاردى زەرتتەۋ - اشۋدى جانە قولدانۋدى، جالپىلاستىرۋدى جەدەلدەتۋ. عىلىم - تەحنيكا جەتىستىكتەرىن كادەگە جاراتۋدى جەبەۋ. جوعارى ءونىمدى، ىركىلىسسىز زات اينالىمى جۇيەسىن قۇرۋ. سيفرلى ەكونوميكانى زور كۇشپەن دامىتىپ، ۇدايىلانعان باقىلاۋ - باسقارۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، تۇعىر ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىن قولداۋ.
(3) ”ەكىدەن تيتتەي دە اۋىتقىماۋدى“ شىنايى تياناقتاندىرۋ. مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىك پەن مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ وزەكتى باسەكەلىك قۋاتىن جوعارىلاتۋ. تۇرگە ءبولىپ رەفورما جاساۋ باعىتىنا تاباندى بولىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ ەكونوميكالىق جاۋاپكەرشىلىگى مەن قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتىپ، جۇڭگوشا ەرەكشەلىكتەگى مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردى وسى زامانعى سەرىكتەستىك بويىنشا باسقارۋدى كەمەلدەندىرۋ. حالىق باسقارۋىنداعى كاسىپورىنداردىڭ مال - مۇلىك ۇقىعى مەن كاسىپورىنشىلاردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن زاڭ بويىنشا قورعاپ، قاتىستى ساياساتتاردى كەمەلدەندىرىپ، حالىق باسقارۋىنداعى شارۋاشىلىق پەن حالىق باسقارۋىنداعى كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن، ۇلعايۋىن دەمەپ جانە قولداپ، ورتا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ جانە جەكە ونەركاسىپشىلەر مەن ساۋداگەرلەردىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، اكىمشىلىك پەن ساۋدانىڭ باۋىرمال، پاك قاتىناسىن ورناتىپ، ءتۇرلى مەنشىكتەگى كاسىپورىندارعا ءادىل باسەكەلەسەتىن، جارىسا داميتىن ورتا جاراتىپ، شىنايى شارا، ناقتى ساياسات قولدانۋ ارقىلى بازار مەجەسى مەن سەنىمىن سەرپىلتۋ.
(4) شەتەل كاپيتالىن اناعۇرلىم زور سەرپىنمەن باۋراۋ جانە ونان پايدالانۋ. بازارعا كىرۋدى كەڭەيتىپ، وسى زامانعى قىزمەت وتەۋ سالاسىندا ەسىك اشۋ تەبىنىن ارتتىرۋ. شەتەل قارجىلاندىرعان كاسىپورىندارعا ازاماتتىق مامىلە جاساۋدى ويداعىداي تياناقتاندىرۋ. جان - جاقتى جانە العا باسقان تىنىق مۇحيت اتتاعان سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس كەلىسىمى(CPTPP) سياقتى جوعارى ولشەمدى ەكونوميكا - ساۋدا كەلىسىمدەرىنە كىرۋدى بەلسەندىلىكپەن ىلگەرىلەتىپ، قاتىستى ەرەجە، بەلگىلەمە، باسقارۋ، ولشەمدەرگە ىرىقتى تۇردە تۋرالانىپ، تۇزىمدىك ەسىك اشۋدى ورنىقتى كەڭەيتۋ. وڭىرلىك ەسىك اشۋ ورنالاسىمىن ساپالىلاندىرىپ، ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، حاينان ەركىن ساۋدا پورتى، ءتۇرلى اشۋ رايونى سياقتى ەسىك اشۋ تۇعىرلارىنىڭ الدىمەن اتقارۋ، الدىمەن سىناق ەتۋ رولىن ويداعىداي ساۋلەلەندىرۋ. يمپورت - ەكسپورتتىڭ ەكونوميكانى سۇيەمەلدەۋ رولىن ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرۋ. شەتەل قارجىلاندىرعان كاسىپورىندارعا قىزمەت وتەۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەپ، شەتەل قارجىلاندىرعان نىشاندىق نىسانداردىڭ ىرگە تەۋىپ سالىنۋىن ىلگەرىلەتۋ. جۇڭگونىڭ اشىق ۇستالعان ءىرى بازارى ءار ەل كاسىپورىندارىنىڭ جۇڭگودا دامۋىنا، ءسوز جوق، اناعۇرلىم كوپ وراي جاراتادى.
(5) كەلەلى ەكونوميكالىق، فينانستىق حاۋىپ - قاتەردەن ۇتىمدى ساقتانۋ جانە ونى جويۋ. فينانس ءتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، فينانستى باقىلاۋ - باسقارۋدى كەمەلدەندىرىپ، ءار جاقتىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن قاتايتىپ، وڭىرلىك، جۇيەلى فينانستىق حاۋىپ - قاتەرلەردىڭ قالىپتاسۋىنىڭ الدىن الۋ. ساپالى، الدىڭعى لەكتە تۇراتىن ءۇي - جاي كاسىپورىندارىنىڭ حاۋىپ - قاتەرىنەن ءونىمدى ساقتانىپ جانە ونى جويىپ، مال - مۇلىك جانە بەرەشەك جاعدايىن جاقسارتۋ، ءتارتىپسىز كەڭەيۋىنەن ساقتانۋ، ءۇي - جاي شارۋاشىلىعىنىڭ ورنىقتى دامۋىن جەبەۋ. جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەردىڭ قارىز حاۋىپ - قاتەرىنەن ساقتانىپ جانە ونى جويىپ، قارىز ۋاقىت شەگى قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرىپ، ءوسىم اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتىپ، مولشەرىنىڭ ارتۋىن تەجەۋ، ساقتالىمدى جويۋ.
(6) استىق ءوندىرىسىن ورنىقتىرۋدى جانە اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ. اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋ مەن اۋىل - قىستاقتى وسىزامانداندىرۋدى ءبىر تۇلعادا ىلگەرىلەتۋ. استىق ەگىلەتىن جەر اۋماعىن ورنىقتىرىپ، ماي ماتەريالدارىن ءوندىرۋدى كۇشەيتىپ، 100 ميلليارد جىڭ استىق ءوندىرۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ جاڭا كەزەكتى ارەكەتىن اتقارۋ. اۋىل شارۋاشىلىق ماتەريالدارىمەن قامداۋعا كەپىلدىك ەتۋ، باعانى ورنىقتىرۋعا توتەپ بەرۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ. ەگىستىك جەردى قورعاۋدى كۇشەيتۋ، ەگىنجاي سۋ يگىلىگى جانە جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي سياقتى نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ. تۇقىم شارۋاشىلىعىن گۇلدەندىرۋ ارەكەتىن ىشكەرىلەي اتقارۋ. اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم - تەحنيكاسى مەن جابدىق تىرەگىن كۇشەيتۋ. استىق ەگەتىن ديقانداردىڭ كىرىسىن قامتاماسىزداندىرۋ مەحانيزمى مەن نەگىزگى ءوندىرىس رايونىنىڭ مۇددەسىنە تولەم بەرۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ. ءىرى ازىق - تۇلىك كوزقاراسىن ورناتىپ، كوپ نەگىزدى ازىق - تۇلىكپەن قامداۋ جۇيەسىن ورناتۋ. اۋىل - قىستاق ەرەكشەلىگىنە يە كاسىپ سالاسىن دامىتىپ، ديقانداردىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، بايۋ ارناسىن كەڭەيتۋ. كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋ، كەڭەيتۋ، كولەمدى قايتا كەدەيلەسۋدىڭ تۋىلۋىنان باتىل ساقتانۋ. اۋىل - قىستاق قۇرىلىسى ارەكەتىن ىلگەرىلەتۋ. مەملەكەتتىڭ جەردى كوتەرمەگە الۋ ۋاقىتىن تاعى دا 30 جىلعا ۇزارتۋ جونىندەگى ساياساتىن ەگجەي - تەگجەيلى قىزمەتتەر ارقىلى، ءسوز جوق، تىڭعىلىقتى تياناقتاندىرۋ.
(7) دامۋ تاسىلىندە جاسىل بولۋعا ويىسۋدى ىلگەرىلەتۋ. قورشاعان ورتانىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ. الاپتاردى كەشەندى جونگە سالۋدى كۇشەيتىپ، قالا، اۋىل ورتاسىنىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ماڭىزدى ەكولوگيالىق جۇيەنى قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ كەلەلى ينجەنەرياسىن ۇزدىكسىز اتقارۋ. ەنەرگيادان تازا، جوعارى ءونىمدى پايدالانۋ جانە عىلىم - تەحنيكالىق جاقتان زەرتتەپ اشۋدى ىلگەرىلەتىپ، جاڭا ەنەرگيا جۇيەسىن جەدەل قۇرىپ، قايتا تۋىندايتىن ەنەرگيا سالىستىرماسىن جوعارىلاتۋ. جاسىل دامۋدى قولداۋدىڭ ساياساتتىق جانە فينانستىق قۇرالىن كەمەلدەندىرۋ، اينالمالى ەكونوميكانى دامىتىپ، بايلىقتى ۇنەمدى، شوعىرلى پايدالانۋدى ىلگەرىلەتۋ، ءتۇيىندى سالالاردا ەنەرگيا ۇنەمدەپ، كومىر قىشقىل گازىنىڭ، لاس زاتتاردىڭ شىعارىلۋىن ازايتۋدى ىلگەرىلەتىپ، اشىق اسپان، تۇنىق سۋ، تازا توپىراقتى قورعاۋ شايقاسىن ۇزدىكسىز ويداعىداي جۇرگىزۋ.
(8) حالىقتىڭ نەگىزگى تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ جانە قوعامدىق ىستەردى دامىتۋ. تۇرعىن ءۇي قامتاماسىزدىعى جۇيەسى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، قاجەتتى جانە تۇرمىستى جاقسارتۋ سيپاتتى تۇرعىن ءۇي سۇرانىسىنا قولداۋ كورسەتىپ، جاڭا قالا تۇرعىندارى، جاستار سياقتىلاردىڭ تۇرعىن ءۇي ماسەلەسىن ويداعىداي شەشىپ، كونە، ەسكى شاعىن اۋماقتار مەن قاتەرلى، كونە ۇيلەردى جاڭالاۋدى جەدەل ىلگەرىلەتۋ. جوعارى ساپالى وقۋ - اعارتۋ جۇيەسىن قۇرۋدى جەدەلدەتىپ، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ ساپالى، بىركەلكى دامۋى مەن قالا، اۋىلدىڭ ءبىر تۇلعالانۋىن ىلگەرىلەتىپ، مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەنىڭ، ەرەكشە تاربيەنىڭ جالپىعا ءتيىمدى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، كاسىپتىك تاربيەلەۋدى كۇش سالا دامىتىپ، جوعارى وقۋ - اعارتۋدا جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتۋ، ورتا، باتىس بولىك وڭىرلەرىندەگى جوعارى مەكتەپتەردىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، دەنە تاربيە مەن وقۋ - اعارتۋدىڭ توعىسۋىن تەرەڭدەتۋ. ەمدەۋ، ءدارى - دارمەك، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءتۇزىلىس رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ، ەمدەۋ قامسىزداندىرۋىن، ەمدەۋدى، ءدارى - دارمەكتى سايكەستى دامىتۋدى جانە باسقارۋدى جەبەۋ. ساپالى ەمدەۋ بايلىعىنىڭ كولەمىن كەڭەيتىپ، تومەنگە ءتۇسىرۋدى جانە وڭىرلىك بىركەلكى ورنالاسىمىن ىلگەرىلەتۋ. جۇڭگوشا شيپاگەرلىكتى، دارىگەرلىكتى گۇلدەندىرۋ، دامىتۋ كەلەلى ينجەنەرياسىن اتقارۋ. پسيحولوگيالىق اقاۋسىزدىق پەن رۋحاني دەنساۋلىققا باسا ءمان بەرۋ. حالىقتىڭ قارتتانۋىنا بەلسەنە توتەپ بەرەتىن مەملەكەت ستراتەگياسىن اتقارىپ، زەينەتكەرلىك قىزمەت وتەۋ قامتاماسىزدىعىن كۇشەيتىپ، تۋىتتى قولداۋ ساياسات جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ. ايەلدەردىڭ، بالالاردىڭ، قارتتاردىڭ، مۇگەدەكتەردىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىزداندىرۋ. اسكەريلەر مەن ولاردىڭ وتباسىنداعىلارعا، قوسىننان شەگىنگەن اسكەريلەرگە جانە باسقا دا قامقورلىق جاسالاتىن وبيەكتىلەرگە قامقورلىق جاساۋ، ءناپاقا بەرۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ. مادەنيەت ىستەرى مەن مادەنيەت كاسىپ سالاسىن گۇلدەندىرۋ جانە دامىتۋ. قوعامدىق باسقارۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ. ءوندىرىس حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ - باسقارۋدى جانە اپاتتان ساقتانۋدى، اپات زيانىن ازايتۋدى، اپاتتان قۇتقارۋدى كۇشەيتۋ. جالپى تۇلعالىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى كوزقاراسىن جان - جاقتى دايەكتىلەندىرىپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى تىنىش جۇڭگو قۇرۋ.
ۇكىمەتتىڭ وزىندىك قۇرىلىسىن ونان ارى كۇشەيتىپ، ۇكىمەت فۋنكتسياسىندا ۇزدىكسىز بۇرىلىس جاساپ، قۇرىلىم رەفورماسىن ويداعىداي جۇرگىزىپ، زاڭمەن باسقارىلاتىن ۇكىمەت، جاڭالىق اشاتىن ۇكىمەت، پاك ۇكىمەت جانە قىزمەت وتەۋ تيبىندەگى ۇكىمەت قۇرىلىسىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، ىسكەرلىك رۋحتى ساۋلەلەندىرىپ، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ ستيلىن بارىنشا ساۋلەلەندىرىپ، اكىمشىلىك ونىمدىلىگى مەن الەۋمەتتىك سەنىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ.
ۋاكىلدەر!
ءبىز جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋدى نەگىزگى جەلى ەتىپ، ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميا تۇزىمىنە تاباندى بولىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، ءار ۇلتتىڭ بىرگە ىنتىماقتاسىپ كۇرەس جۇرگىزۋىن، بىرگە گۇلدەنۋىن، دامۋىن جەبەۋىمىز كەرەك. پارتيانىڭ ءدىن قىزمەتى نەگىزگى باعىتىنا تاباندى بولىپ، ەلىمىزدىڭ ءدىندى جۇڭگوشالاندىرۋ بەتالىسىنا تاباندى بولىپ، ءدىندى سوتسياليستىك قوعامعا ۇيلەسۋگە بەلسەنە جەتەكتەۋىمىز كەرەك. چياۋمين ىستەرى قىزمەتىن كۇشەيتىپ جانە جاقسارتىپ، ەل ءىشى - سىرتىنداعى جۇڭحۋا پەرزەنتتەرىنىڭ ءبىر نيەتپەن كۇرەس جۇرگىزۋ، شۇعىلالى تابىستاردى بىرگە جاراتاتىن قۇدىرەتتى كۇشىن ۇيىستىرۋىمىز كەرەك.
ءبىز شي جينپيڭنىڭ ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋ يدەياسىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا داۋىردەگى اسكەري ىستەر ستراتەگيالىق باعىتىن دايەكتىلەندىرىپ، ارميا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعى كۇرەس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋدى ارقاۋ ەتىپ، ءبىر جاعىنان، كۇرەس جاساپ، ءبىر جاعىنان، سوعىسقا دايىندالىپ، ءبىر جاعىنان، قۇرىلىس جۇرگىزىپ، پارتيا مەن حالىق جۇكتەگەن مىندەتتەردى ويداعىداي ورىنداۋىمىز كەرەك. اسكەر جاتتىقتىرىپ، سوعىسقا دايىندالۋدى جاپپاي كۇشەيتىپ، اسكەري ستراتەگيالىق جەتەكشىلىكتە جاڭالىق اشىپ، ناقتى سوعىستىق اسكەري جاتتىعۋدى جاپپاي يگەرىپ، ءار جاقتىڭ، ءار سالانىڭ اسكەري كۇرەسىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدى ويداعىداي يگەرۋ كەرەك. اسكەري ىستەردى باسقارۋدى جاپپاي كۇشەيتىپ، مەملەكەت قورعانىسى مەن ارميا رەفورماسىنىڭ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەپ جانە كەڭەيتىپ، كەلەلى مىندەتتەردى، قۇرىلىس جۇرگىزۋ، سوعىس دايىندىعىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدى كۇشەيتىپ، مەملەكەت قورعانىسىن دامىتۋداعى كەلەلى ينجەنەريالاردى جەدەل اتقارۋىمىز كەرەك. مەملەكەتتىڭ ءبىر تۇلعالانعان ستراتەگيالىق جۇيەسى مەن قابىلەتىن بەكەمدەۋ، جوعارىلاتۋ، مەملەكەت قورعانىسى عىلىم - تەحنيكا ونەركاسىبى قۋاتى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ كەرەك. جالپى حالىقتىق مەملەكەت قورعانىسى تاربيەسىن تەرەڭدەتۋ كەرەك. ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەر مەملەكەت قورعانىسىن جانە ارميا قۇرىلىسىن زور كۇشپەن قولداپ، ”قوس قولداۋ“ قيمىلىن ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، ارميا مەن ۇكىمەتتىڭ، ارميا مەن حالىقتىڭ ىنتىماعىنىڭ تىڭ داستانىن كۇش بىرىكتىرە وتىرىپ جازۋىمىز كەرەك.
ءبىز ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىم“، ”شياڭگاڭدى شياڭگاڭدىقتار باسقارۋ“، ”اۋمىندى اۋمىندىقتار باسقارۋ“، وسكەلەڭ اۆتونوميا باعىتىن جان - جاقتى، دۇرىس، بۇلجىتپاي دايەكتىلەندىرىپ، شياڭگاڭدى، اۋمىندى زاڭ بويىنشا باسقارۋعا تاباندى بولىپ، ەرەكشە اكىمشىلىك رايوننىڭ نەگىزگى زاڭ مەن ءتۇبىرلى زاڭدا بەلگىلەنگەن نەگىزگى زاڭدىق ءتارتىبىن قورعاپ، ”وتانشىلداردىڭ شياڭگاڭدى باسقارۋى“، ”وتانشىلداردىڭ اۋمىندى باسقارۋى“ پرينسيبىن تياناقتاندىرۋىمىز كەرەك. شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ ەكونوميكانى دامىتۋىنا، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ ۇزاق ۋاقىت گۇلدەنىپ - كوركەيۋىن، ورنىقتىلىعىن ساقتاۋىمىز كەرەك.
ءبىز پارتيانىڭ جاڭا داۋىردە تايۋان ماسەلەسىن شەشۋدەگى جالپى تۇلعالىق جالپى جوباسىن دايەكتىلەندىرۋگە تاباندى بولىپ، ءبىر جۇڭگو پرينسيبىنە جانە ”92 - جىلعى ورتاق تانىمعا“ تاباندى بولىپ، ”دەربەستەنۋگە“ باتىل قارسى تۇرىپ، بىرلىككە كەلۋدى جەبەپ، ەكى جاعالاۋ قاتىناسىنىڭ بەيبىت دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، وتاننىڭ بەيبىت جولمەن بىرلىككە كەلۋ اياق الىسىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. ەكى جاعالاۋداعى باۋىرلاستار قانداس تۋىستار، ەكى جاعالاۋدىڭ ەكونوميكا، مادەنيەت اۋىس - ءتۇيىسىن، سەلبەستىگىن جەبەپ، تايۋاندىق باۋىرلاستاردىڭ ىرىس - قۇتىن ارتتىراتىن ءتۇزىم مەن ساياساتتى كەمەلدەندىرىپ، ەكى جاعالاۋدىڭ جۇڭحۋا مادەنيەتىن بىرگە اسقاقتاتۋىن ىلگەرىلەتىپ، گۇلدەنۋ ۇلى ءىسىن ءبىر نيەتپەن بىرگە جاراتۋىمىز كەرەك.
ءبىز دەربەس، وزىنە - ءوزى قوجايىن بولۋ سىندى بەيبىت ديپلوماتيالىق ساياساتتى باتىل اتقارىپ، بەيبىت دامۋ جولىنان اۋىتقىماي، بەيبىت قاتار تۇرۋدىڭ بەس پرينسيبىنە تاباندى بولۋ نەگىزىندە، ءارقايسى ەلدەرمەن بىرگە دامۋ دوستىق سەلبەستىك ورناتىپ، ءوزارا تيىمدىلىك جاساپ، تەڭ يگىلىكتەنۋ سىندى ەسىك اشۋ ستراتەگياسىن باتىل اتقارىپ، باستان - اياق دۇنيە ءجۇزى بەيبىتشىلىگىنىڭ قۇرۋشىسى، الەمدىك دامۋدىڭ ۇلەس قوسۋشىسى، حالىقارالىق ءتارتىپتىڭ قورعاۋشىسى بولۋىمىز كەرەك. جۇڭگو حالىقارالىق قوعاممەن بىرگە الەمدىك دامۋ دارىپتەمەسىن، الەمدىك حاۋىپسىزدىك دارىپتەمەسىن تياناقتاندىرىپ، بۇكىل ادامزاتتىڭ ورتاق قۇندىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قالىپتاستىرۋدى قول ۇستاسا ىلگەرىلەتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن وڭىرلەردىڭ ورنىقتىلىعىن قورعاۋدى قالايدى.
ۋاكىلدەر!
كۇرەس شۇعىلالى ناتيجە جاراتادى، ىسكەرلىك بولاشاققا جەتكىزەدى. ءبىز شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ توڭىرەگىنە اناعۇرلىم تىعىز ىنتىماقتاسىپ، جۇڭگوشا سوتسياليزم ۇلى تۋىن بيىك ۇستاپ، شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جەتەكشى ەتىپ، پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ رۋحىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، ۇدەرە العا تارتىپ، ەكونوميكا مەن قوعامنىڭ باياندى، اقاۋسىز دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋ، ەلىمىزدى باي، قۇدىرەتتى، دەموكراتيالى، وركەنيەتتى، جاراسىمدى، كورىكتى سوتسياليستىك وسىزاماندانعان قۇدىرەتتى ەل ەتىپ قۇرىپ شىعۋ جولىندا قاجىماي - تالماي كۇرەس جۇرگىزەيىك!
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 - ايدىڭ 14 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
(باياندامانى 14 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى 1 - ءماجىلىسىنىڭ حاتشىلار باسقارماسى اۋدارىپ بەرگەن)
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
تەلەفون: 65367915-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ باسپا ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەي كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2023 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى
