ەكونوميكانىڭ جالپى تۇلعالىق جاقتان جاقسارۋى، ساپالى دامۋى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىلدى (قازىرگى ەكونوميكالىق جاعدايعا جان - جاقتى، ديالەكتيكالىق، ۇزاق بولاشاقتىق تۇرعىدان كوز جىبەرگەندە)
«حالىق گازەتىنىڭ» ءتىلشىسى ليۋ جىچياڭ
2023.11.14 16:00 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
7 - ايدىڭ 24 - كۇنى اشىلعان ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ ماجىلىسىندە: ”ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ ورنىقتى تۇردە جاڭا كەزەڭگە وتكەننەن كەيىنگى ەكونوميكانىڭ قالپىنا كەلۋى تولقىنشا دامىعان، بۇرالاڭى كوپ العا باسۋ بارىسى بولدى“ دەپ اتاپ كورسەتىلدى.
وسى ستراتەگيالىق تۇجىرىمدى تەرەڭ ءتۇسىنۋ ءۇشىن، ءبىر جاعىنان، دامۋ مەن العا باسۋدىڭ نەگىزگى اعىم ەكەنىن كورە ءبىلۋ، ەندى ءبىر جاعىنان، تولقىن مەن بۇراڭدىققا توتەپ بەرۋگە ويداعىداي دايىندالۋ كەرەك.
بيىل جىل باسىنان بەرى ەكونوميكانىڭ جالپى تۇلعالىق جاقتان قايتا ورلەۋى جاقسارىپ، ساپالى دامۋ تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىلدى.
ەلىمىزدە وندىرىلگەن ءىرى ۇشاقتار ساۋدا ىستەرىندە پايدالانىلدى، ەلىمىزدە وندىرىلگەن پوچتا كەمەلەرى سىناق رەتىندە قاتىنادى، سىرتقى ساۋدادا ”جاڭا ءۇش ۇلگى“ جەلكەن جايىپ، ساپارعا شىقتى، جاڭا ەنەرگيالى اۆتوكولىكتەردىڭ جالپى ءونىم مولشەرى 20 ميلليوننان استى... دۇنيە جۇزىلىك كاسىپ تىزبەگى مەن قامداۋ تىزبەگىن قايتا قۇرۋ سايىسىنا بەلسەنە توتەپ بەردىك، جاساۋ كاسىبىندەگى ءبىرىنشى ءىرى ەل بولۋ قوزعاۋشى كۇشىمىز تاسقىندادى.
جازعى دەمالىس كەزىندەگى كينو بەلەتى تاريحتاعى ەڭ جوعارى دەڭگەيگە جەتتى، جۇڭچيۋ مەرەكەسى مەن مەملەكەت مەرەكەسى دەمالىسىندا ساياحات، جولاۋشىلاۋ بازارى دۋمانعا بولەندى، جەدەل جەتكىزۋ كاسىبى جىلدىق مولشەرىنىڭ 100 ميلليارد داناعا جەتۋى وتكەن جىلداعىدان 39 كۇن بۇرىن ورىندالدى. ەكونوميكا مەن قوعامنىڭ قالىپتى اينالىمى جاپپاي قالپىنا كەلىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن، ەڭ كومەسكى كۇشكە يە بازار سۇرانىمى ورنىقتى جارىققا شىقتى.
قامداۋ ارتىپ، سۇرانىس قايتا جاندانىپ، جۇمىستانۋ، زات باعاسى جالپى جاقتان ورنىقتى بولدى. بويلىق تۇرعىدان قاراعاندا، جاعدايدىڭ قايتا ورلەۋى جاقسى، ەندىك تۇرعىدان سالىستىرعاندا، ناتيجە وڭاي – وسپاق قولعا كەلگەن جوق.
ىندەت تۋىلعان 3 جىلدا جۇڭگو ەكونوميكاسى زور شايقاستى، زور سىناقتى باستان كەشىرىپ، جىلىنا ورتا ەسەپپەن %4.5 اينالاسىندا ارتۋ قارقىنىن جۇزەگە اسىرىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ ورتاشا دەڭگەيىنەن كورنەكتى جوعارى بولىپ، دۇنيە جۇزىندەگى نەگىزگى ەكونوميكالىق تۇلعالاردىڭ ىشىندە بەينەسى كورنەكتى بولدى.
”سوڭعى ىندەت داۋىرىنە“ قادام تاستاعاننان كەيىن، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى قيىن – قىستاۋ جاعدايدا قالپىنا كەلىپ، ارتۋ قارقىنى كورنەكتى باياۋلادى. ەلىمىزگە كوز جىبەرسەك، الدىڭعى 3 توقسانداعى GDP سايكەس مەزگىلدەگىدەن %5.2 ارتقان، مۇنىڭ ىشىندە 3 - توقساندا %4.9 ارتقان، ەكى ءتۇرلى كورسەتكىشتىڭ ەكەۋى دە نەگىزگى ەكونوميكالىق تۇلعالاردىڭ ىشىندە الدىڭعى قاتاردا تۇرعان، ەكونوميكانىڭ جالپى تۇلعالىق جاقتان قايتا ورلەۋ جاعدايى ءتىپتى دە كورنەكتى بولعان.
”قۇندىلىققا“ باي بەينە ”تورىعۋدان“ ارىلىپ، ”قۇلدىراۋعا“ توتەپ بەرۋگە ابدەن قاۋقارلى. اماليات 3 جىلدىق ىندەتتىڭ سوققىسىن قايتا - قايتا باستان كەشىرگەن جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ءالى دە وراسان زور دامۋ كومەسكى كۇشىنە يە ەكەنىن، ۇزاق ۋاقىت جاقسارۋ نەگىزگى جاعدايىنىڭ وزگەرمەگەنىن تولىق دالەلدەدى.
جۇڭگو ەكونوميكاسىن تۇسىنۋدە ناتيجەنى كورە ءبىلۋ، سەنىمدى بەكەمدەۋ ءارى ماسەلەگە دۇرىس قاراپ، سىن - سايىسقا بەتپە - بەت كەلۋ كەرەك.
سىرتقا كوز جىبەرسەك، 100 جىلدىق وزگەرىسكە عاسىرلىق ىندەت قاباتتاسىپ، دۇنيە ءجۇزى جاڭا اۋمالى - توكپەلى وزگەرىس كەزەڭىنە ءوتتى، نەگىزگى ەكونوميكالىق تۇلعالاردىڭ كوبى اقشانىڭ قۇنسىزدانۋىنا، سۇرانىستىڭ السىرەۋىنە، قالپىنا كەلۋىڭ دارمەنسىزدىگىنە ءدوپ كەلدى.
ىشكى جاقتان قاراعاندا، جۇڭگو ەكونوميكاسى جوعارى قارقىنمەن ارتۋ كەزەڭىنەن ساپالى دامۋ كەزەڭىنە بۇرىلىس جاسادى، قوزعاۋشى كۇشتى اۋىستىرۋ، تاسىلدە بۇرىلىس جاساۋ، قۇرىلىمدى رەتتەۋ مىندەتى قات - قابات اۋىر. 3 جىلدىق ىندەت تاعى دا كوپتەگەن سوققى، زيان تۋدىردى. قىسقا مەرزىمدىك، ءىشىنارالىق ماسەلەلەردى وڭاي شەشۋگە بولعانىمەن، ۇزاق ۋاقىتتىق، كۇردەلى ىقپالىن شەبەرلىكپەن جونگە سالۋعا تۋرا كەلەدى.
مىسالى، تۇتىنۋ كورسەتكىشىندەگى تولقۋ. 2023 - جىلعا قادام تاستاعاننان كەيىن، بۇرىنعى تۇتىنۋ ورتاسىنىڭ شەكتەمەسىنىڭ تالقاندالۋىنا بايلانىستى، اس - سۋ، ساياحات، مادەنيەت سياقتى جاناسپالى شوعىرلى تۇتىنۋ الدىمەن قالپىنا كەلدى. الايدا، ىندەت الا كەلگەن قالدىق اسەر تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ قابىلەتى مەن سەنىمىنە ىقپال جاسادى، تۇرعىن ءۇي سياقتى كوپ قولدى تۇتىنۋ سۇرانىسىنىڭ باسقا سالالار سياقتى جەدەل قالپىنا كەلۋى قيىنعا سوقتى.
تاعى ءبىر مىسال، كاسىپورىن سەنىمىنىڭ تولقۋى. ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ ورنىقتى باسەيگەننەن كەيىن كوپتەگەن كاسىپورىن تاپسىرىستى بار كۇشپەن يگەرىپ، وندىرىسكە كۇش سالىپ، قايراتى تاسقىندادى. الايدا، ىشكى سۇرانىمدى قالپىنا كەلتىرۋ بارىسىندا حالىقارالىق بازار ساۋداسى باياۋلاپ، ءبىر مەزەت جالپى سۇرانىستىڭ جەتكىلىكسىز بولۋى قايتا اينالىپ قامداۋ جاعىنداعى باسەكەنىڭ قىسىمىن ارتتىردى، سونداي - اق ءبىر ءبولىم كاسىپورىننىڭ مەجەسىنە ىقپال جاساپ، سەنىمنىڭ تولىق قالپىنا كەلمەۋىنە اپارىپ سوقتى.
وسى تولقىندار مەن بۇراڭدىقتارعا ايرىقشا ءمان بەرۋ ءارى اقىلعا سيىمدى مامىلە جاساۋ كەرەك.
ەكونوميكانىڭ دامۋى − بۇراندا فورماسىندا ورلەۋ بارىسى، تار جول، تايعاق كەشۋلەردەن ساقتانۋ قيىن. كەيبىر ماسەلەلەر قىسقا پەريودتان قاراعاندا اۋىر بولۋى مۇمكىن، ءبىراق ءتىپتى دە ۇزاق پەريودتان قاراعاندا، كەزەڭدىك قۇبىلىسقا جاتادى، شەكتەن تىس الاڭداۋدىڭ قاجەتى جوق.
ماكرولىق جاقتان قاراعاندا، قازىر ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ جالپى مولشەرى 120 تريلليون يۋاننان اسىپ، ءبىر جىلدا ارتقان ەكونوميكالىق كولەم ورتاشا ەكونوميكالىق تۇلعانىكىمەن بارابار. زاتتىق نەگىزى مىعىم، كاسىپ جۇيەسى كەمەلدى، بازار سۇرانىمى كەڭ، ادام كۇشى بايلىعى مول، ءبىز حاۋىپ - قاتەر مەن سىن - سايىسقا توتەپ بەرۋدىڭ، ەكونوميكانىڭ ورنىقتى، باياندى دامۋىن ىلگەرىلەتۋدىڭ بەرىك نەگىزىنە يە بولدىق.
ميكرولىق جاقتان قاراعاندا، تاياۋ جىلداردان بەرى ەلىمىزدەگى قالىڭ كاسىپورىنداردىڭ جاڭالىق جاراتۋ قۋاتى، باسەكەلىك قۋاتى كۇن سايىن ارتىپ، شارۋاشىلىقتىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ اۋقىمى جاقسى بولدى. ونىڭ ۇستىنە ماكرولىق ساياسات قورعالىپ، رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋدىڭ پايداسى بىرتىندەپ كورنەكتىلەنىپ، كاسىپورىنداردىڭ دامۋ بولاشاعى نۇرلى بولدى.
ونان دا ماڭىزدىسى، پارىقتىڭ كومەسكى كۇش، ولقىلىقتىڭ سەرپىن ەكەنىن، تولقىن مەن بۇراڭدىقتىڭ ءدال ءۇمىت پەن وراي ەكەنىن كورە ءبىلۋىمىز كەرەك.
كەيبىر شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكالار ”باسقالاردىڭ شەكتەمەسىنە ۇشىراپ“، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋعا مول تاقىرىپ الا كەلدى؛ جاساۋ كاسىبى ءالى دە ”ۇلكەن بولعانىمەن، كۇشتى بولا الماي“، كاسىپ سالاسىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋعا كەڭ ساحنا ازىرلەدى؛ حالىق تۇرمىسىنداعى ولقىلىقتار ءالى دە از ەمەس، قارجى قوسۋدى جەبەۋدىڭ، تۇتىنۋدى كەڭەيتۋدىڭ وراسان زور كومەسكى كۇشى بار... تولقىن مەن بۇراڭدىقتارعا ويداعىداي توتەپ بەرۋدە ءاسىلى ”ۇزدىك وقۋشى“ بولعان جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ بەينەسى ءتىپتى دە كورنەكتى بولادى.
قازىر ءبىرقىدىرۋ ناقتى، جارامدى توتەپ بەرۋ شارالارى ىركەس - تىركەس تياناقتانىپ، ءونىم بەرۋدە.
اۆتوموبيل، ءۇي جيھازدارى، قۇرىلىس ماتەريالدارى، ەلەكتروندىق ونىمدەر سياقتى كوپ قولدى تۇتىنۋعا باعىتتالعان ءتيىمدى ساياساتتار ارت - ارتىنان جارىققا شىعىپ، ىشكى سۇرانىمنىڭ كومەسكى كۇشىنىڭ اناعۇرلىم ويداعىداي اشىلۋىنا تىرەك بولۋدا. قوعامدىق تۇتىنۋ بۇيىمدارىنىڭ بولشەك ساتىلۋ جالپى سوماسىنىڭ ارتۋ قارقىنى 8 – ايدا ارتۋ ارالىعىنا قايتا ورالدى. 9 – ايدا جاساۋ كاسىبىنىڭ PMI ءمانى بيىل 4 – ايدان بەرى تۇڭعىش رەت كەڭەيۋ ارالىعىنا كوتەرىلىپ، كاسىپورىنداردىڭ بازار مەجەسىنە جالپى تۇلعالىق جاقتان ۇمىتپەن قارايتىنىن ايگىلەدى.
ءبىرىنشى تۇردەگى قالالار ”ءۇيدى تانۋ، قارىز اقشانى تانىماۋ“ بەلگىلەمەسىن اتقاردى، فينانس تاراۋلارى ءۇي قارىزىنىڭ ءوسىم مولشەرىن، العاشقى تولەنەتىن سالىستىرماسىن تومەندەتۋدى العا قويدى؛ حالىقتىق شارۋاشىلىقتىڭ دامۋىن، زورايۋىن قولدايتىن كەشەندى شارالاردى شىعاردى؛ ءبىرقانشا ءتۇيىندى كاسىپ سالاسىنىڭ ورنىقتى ارتۋىنداعى ”جول كارتاسىن“ شىعارىپ، قازىنا، اقشا ساياساتىنىڭ ”قۇرال - سايمان ساندىعىن“ جان - جاقتى پايدالاندى... كاسىپورىن مەجەسىنىڭ جاقسارۋى، بازاردىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىنىڭ جوعارىلاۋى ەكونوميكانىڭ قالپىنا كەلۋ، جاقسارۋ سىندى ”وڭ اينالىم“ ارناسىندا ۇزدىكسىز جۇمىس جۇرگىزۋىنە دەم بەرەدى.
تاياۋدا زەردەلى قول تەلەفون، جاساندى زەردە سياقتى كاسىپ سالالارىندا كوپتەگەن شات حابار تارالدى، كەيبىر شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكالاردان قامال الۋ ءساتتى ىلگەرىلەدى. بۇل بىزگە قيىن ماسەلەلەردىڭ تۇبىندە شەشىلەتىنىن، دامۋ بارىسىنداعى قيىنشىلىقتاردىڭ، العا باسۋ بارىسىنداعى ماسەلەلەردىڭ، ءوسىپ - جەتىلۋ بارىسىنداعى ۋايىمداردىڭ، ءسوز جوق، دامۋ بارىسىندا شەشىلەتىنىن ۇعىندىردى.
بوران – شاشىندى باستان كەشىرىپ دامىپ زورايعان جۇڭگو ەكونوميكاسى، ءسوز جوق، بوران - شاشىننان تايسالماي العا باسادى.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
تەلەفون: 65367915-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ باسپا ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەي كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2023 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى
