بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

شي جينپيڭ امەريكانىڭ زۇڭتۇڭى بايدەنمەن جۇڭگو - امەريكا باسشىلارىنىڭ ديدارلاسۋىن وتكىزدى

2023.11.16 16:25     كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى


  شينحۋا اگەنتتىگى، 11 - ايدىڭ 15 – كۇنى، سان - فرانسيسكو (تىلشىلەر ليۋ حۋا، تان جيڭجيڭ). سول جەر ۋاقىتى 11 - ايدىڭ 15 - كۇنى مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ امەريكانىڭ سان - فرانسيسكوسىنداعى فەلوري قورجاسىندا امەريكانىڭ زۇڭتۇڭى بايدەنمەن جۇڭگو - امەريكا باسشىلارىنىڭ ديدارلاسۋىن وتكىزدى. ەكى ەل مەملەكەت باسشىلارى جۇڭگو – امەريكا قارىم - قاتىناسىنا ساياتىن ستراتەگيالىق، جالپى جاعدايلىق، باعىتتىق ماسەلەلەر، سونداي - اق دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىنا ساياتىن كەلەلى ماسەلەلەر جونىندە بۇكپەسىز، ىشكەرىلەي پىكىر اۋىستىردى.

  شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: بۇگىنگى دۇنيە ءجۇزى 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىستەردى باستان كەشىرۋدە، جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ەكى ءتۇرلى تالعامى بار: ءبىرى، ىنتىماقتى، سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، دۇنيە جۇزىلىك سايىستارعا قول ۇستاسا توتەپ بەرىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ حاۋىپسىزدىگى مەن گۇلدەنۋىن جەبەۋ. ەندى ءبىرى، نولدىك جيىنتىق وي جۇيەسىندە بولىپ، لاگەردىڭ قاراما - قارسىلىعىن قوزعاپ، دۇنيە ءجۇزىن الاساپىراندىققا جانە بولشەكتەنۋگە بەت الدىرۋ. ەكى ءتۇرلى تالعام ەكى باعىتقا ۋاكىلدىك ەتەدى، ادامزاتتىڭ بولاشاعى مەن جەر شارىنىڭ بولاشاعىن بەلگىلەيدى. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ماڭىزدى ەكى جاقتى قارىم - قاتىناس رەتىندە، جۇڭگو – امەريكا قارىم – قاتىناسى جونىندە وسى ۇلكەن ارتقى كورىنىس نەگىزىندە وي جۇگىرتۋ جانە جوسپارلاۋ كەرەك. جۇڭگو مەن امەريكانىڭ اۋىس – كۇيىس جاساماۋىنا بولمايدى، قارسى جاقتى وزگەرتۋ ءىس جۇزىندىككە جاناسپايدى، قاقتىعىستىڭ، قارسىلاسۋدىڭ زاردابىن ەشكىم دە ارقالاي المايدى. ءىرى ەلدەردىڭ باسەكەسى جۇڭگو مەن امەريكا جانە دۇنيە ءجۇزى ءدوپ كەلىپ وتىرعان ماسەلەلەردى شەشە المايدى. بۇل جەر شارى جۇڭگو مەن امەريكانى سيعىزا الادى. جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ءوز تابىستارى ءبىر - ءبىرىنىڭ ورايى سانالادى.

  شي جينپيڭ جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ ماندىك ەرەكشەلىگى مەن ىشكى ءمانىن، سونداي - اق جۇڭگونىڭ دامۋ بولاشاعى مەن ستراتەگيالىق ماقساتىن تەرەڭ پايىمدادى. شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جۇڭگونىڭ دامۋىنىڭ وزىندىك لوگيكاسى مەن زاڭدىلىعى بار، جۇڭگو جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋدە، جۇڭگو وتارلىق، تالان - تاراجىلاۋ كونە جولىمەن جۇرمەيدى، مەملەكەت قۇدىرەتتەنسە، ءسوز جوق، زورەكەر بولاتىن تەرىس جولمەن دە جۇرمەيدى، يدەولوگياسىن باسقالارعا تاڭبايدى، ءارقانداي ەلمەن يدەولوگيالىق جاقتان قارسىلاسپايدى. جۇڭگونىڭ امەريكادان اسىپ ءتۇسۋ نەمەسە ونىڭ ورنىن باسۋ جوسپارى جوق، امەريكادا دا جۇڭگونى شاۋجايلاۋ، تەجەۋ ويى بولماۋى كەرەك.

  شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ءوزارا قۇرمەت ەتۋ، بەيبىت قاتار تۇرۋ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ − جۇڭگو – امەريكا قارىم - قاتىناسىنىڭ 50 جىلدىق بارىسىنان سۇرىپتالعان تاجىريبە ءارى تاريحتاعى ءىرى ەلدەر قاقتىعىسى الا كەلگەن ساباق، بۇل جۇڭگو مەن امەريكانىڭ بىرگە قۇلشىنۋىنىڭ بەتالىسى بولۋعا ءتيىس. ەكى جاق ءوزارا قۇرمەت ەتۋدە، بەيبىت قاتار تۇرۋدا، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدە تاباندى بولسا بولعانى، الاۋىزدىقتان اتتاپ ءوتىپ، ەكى ءىرى ەلدىڭ دۇرىس قارىم - قاتىناس جولىن تابۋعا ابدەن بولادى. بىلتىر بالي ارالى كەزدەسۋىندە امەريكا جاق جۇڭگونىڭ ءتۇزىلىسىن وزگەرتۋدى تالاپ ەتپەيتىنىن، ”جاڭا قىرعي قاباقتىق سوعىستى“ قاراستىرمايتىنىن، وداقتىق قاتىناستى كۇشەيتۋ ارقىلى جۇڭگوعا قارسى تۇرۋدى تالاپ ەتپەيتىنىن، ”تايۋان دەربەستىگىن“ قولدامايتىنىن، جۇڭگومەن قاقتىعىسىپ قالۋدى قالامايتىنىن ءبىلدىردى. وسى رەتكى سان - فرانسيسكودا ديدارلاسىپ وتىرمىز، جۇڭگو مەن امەريكانىڭ جاڭا بولاشاعىن اشۋ ءۇشىن، جۇڭگو – امەريكا قارىم - قاتىناسىنىڭ بەس تىرەگىن بىرگە قۇلشىنا سومداۋىمىز كەرەك.

  ءبىرىنشى، دۇرىس تانىمدى بىرگە ورناتۋ. جۇڭگو باستان - اياق ورنىقتى، اقاۋسىز، باياندى جۇڭگو - امەريكا قارى - قاتىناسىن ورناتۋعا كۇش سالىپ كەلەدى. سونىمەن بىرگە، جۇڭگودا، ءسوز جوق، قورعاۋعا ءتيىستى مۇددە، ءسوز جوق، قورعاۋعا ءتيىستى پرينسيپ، ءسوز جوق، تاباندى بولۋعا ءتيىستى تومەنگى شەك بار. ەكى ەلدىڭ سەرىك بولىپ، ءوزارا قۇرمەت ەتىپ، بەيبىت قاتار تۇرۋىن ءۇمىت ەتەمىن.

  ەكىنشى، الاۋىزدىقتاردى بىرگە ءونىمدى تىزگىندەۋ. الاۋىزدىقتى ەكى ەل اراسىنداعى اڭعارعا اينالدىرۋعا بولمايدى، قايتا امالىن تاۋىپ ءبىر - بىرىنە قاراي جۇرەتىن كوپىر سالۋ كەرەك. ەكى جاق ءبىر - ءبىرىنىڭ پرينسيبىن، تومەنگى شەگىن ءتۇسىنىپ، اۋرە - سارساڭعا تۇسپەي، پالە شىعارماي، شەكتەن وتپەي، كوبىرەك قارىم - قاتىناس جاساپ، كوبىرەك پىكىرلەسىپ، كوبىرەك اقىلداسىپ، الاۋىزدىقتار مەن توسىن جاعدايلاردى بايىپتىلىقپەن ءبىر جاقتى ەتۋى كەرەك.

  ءۇشىنشى، ءوزارا ءتيىمدى سەلبەستىكتى بىرگە ىلگەرىلەتۋ. جۇڭگو مەن امەريكانىڭ كوپتەگەن سالاسىندا كەڭ كولەمدى ورتاق مۇددە ءومىر ءسۇرىپ وتىر، بۇل ەكونوميكا - ساۋدا، اۋىل شارۋاشىلىعى سياقتى ءداستۇرلى سالالاردى دا، كليمات وزگەرىسى، جاساندى زەردە سياقتى جاڭادان گۇلدەنگەن سالالاردى دا قامتيدى. ەكى جاق ديپلوماتيا، ەكونوميكا، فينانس، ساۋدا، اۋىل شارۋاشىلىعى سياقتى سالالاردا قالپىنا كەلتىرىلگەن نەمەسە ورناتىلعان مەحانيزمنەن تولىق، ويداعىداي پايدالانىپ، ەسىرتكىگە تيىم سالۋ، ءادىليالىق زاڭ اتقارۋ، جاساندى زەردە، عىلىم - تەحنيكا سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى ورىستەتۋى كەرەك.

  ءتورتىنشى، ءىرى ەلدىك جاۋاپكەرلىكتى بىرگە ارقالاۋ. ادامزات قوعامى ءدوپ كەلىپ وتىرعان اۋرەشىلىكتى شەشۋ ءىرى ەلدەردىڭ سەلبەستىگىنەن ايرىلا المايدى. جۇڭگو مەن امەريكا ۇلگى بولىپ، حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ماسەلەلەردەگى سايكەسۋدى، سەلبەسۋدى كۇشەيتىپ، دۇنيە ءجۇزىن اناعۇرلىم كوپ الەۋمەتتىك ونىمدەرمەن قامداۋى كەرەك. ەكى جاق العا قويعان باستامالاردى ءوزارا اشىق ۇستاۋ كەرەك، سايكەستىرىپ، ۇشتاستىرىپ، بىرىككەن كۇش قالىپتاستىرۋعا دا بولادى.

  بەسىنشى، گۋمانيتارلىق اۋىس - كۇيىستى بىرگە جەبەۋ. ەكى ەلدىڭ توتە ۇشاتىن كەزەكشى ۇشاقتارىن كوبەيتىپ، ساياحات سەلبەستىگىن جەبەپ، جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ بارىس - كەلىسىن كەڭەيتىپ، وقۋ - اعارتۋ سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، ەكى ەل حالىقتارىن كوبىرەك بارىس - كەلىس جاساۋعا، كوبىرەك قارىم - قاتىناس جاساۋعا شابىتتاندىرۋ جانە قولداۋ كەرەك.

  شي جينپيڭ تايۋان ماسەلەسىندەگى پرينسيپتىك تۇرعىنى ىشكەرىلەي پايىمداپ، بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: تايۋان ماسەلەسى − باستان - اياق جۇڭگو - امەريكا قارىم - قاتىناسىنداعى ەڭ ماڭىزدى، ەڭ سەزىمتال ماسەلە. جۇڭگو جاق امەريكا جاقتىڭ بالي ارالىنداعى ديدارلاسۋدا جاساعان قاتىستى بەلسەندى پوزيتسياسىنا ءمان بەرەدى. امەريكا جاق ”تايۋان دەربەستىگىن“ قولداماۋ پوزيتسياسىن ناقتى ارەكەتتە ايگىلەپ، تايۋاندى قارۋلاندىرۋدى توقتاتىپ، جۇڭگونىڭ بەيبىت جولمەن بىرلىككە كەلۋىن قولداۋى كەرەك. جۇڭگو اقىرى بىرلىككە كەلەدى ءارى ءسوزسىز بىرلىككە كەلەدى.

  شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: امەريكا جاق ەكسپورتتى مەڭگەرۋ، قارجى قوسۋدى تەكسەرۋ، سىڭار جاقتى جازالاۋ جاقتارىندا جۇڭگوعا باعىتتالعان شارالاردى ۇزدىكسىز قولدانىپ، جۇڭگونىڭ ورىندى مۇددەسىنە اۋىر زيان جەتكىزدى. جۇڭگونىڭ عىلىم - تەحنيكاسىنا قىسىم ءتۇسىرۋ جۇڭگونىڭ ساپالى دامۋىن تەجەپ، جۇڭگو حالقىن دامۋ ۇقىعىنان ماقرۇم ەتۋ بولىپ تابىلادى. جۇڭگونىڭ دامۋى مەن زورايۋىنىڭ ىشكى لوگيكاسى بار، ونى سىرتقى كۇش توسا المايدى. امەريكانىڭ جۇڭگو كوڭىل ءبولىپ وتىرعان ماسەلەلەرگە بايىپتى مامىلە جاساپ، ارەكەت قولدانىپ، سىڭار جاقتى جازالاۋدى كۇشىنەن قالدىرىپ، جۇڭگو كاسىپورىندارىنا ءادىل، ادىلەتتى، كەمسىتپەيتىن ورتا جاراتۋىن ءۇمىت ەتەمىن.

  ەكى ەل مەملەكەت باسشىلارى ەكى جاق ۇيىرمەلەرىنىڭ بالي ارالىنداعى ديدارلاسۋدان بەرى جۇڭگو - امەريكا قارى - قاتىناسىنىڭ جەتەكشى پرينسيبىن تالقىلاپ تۇراقتاندىرۋ جولىنداعى قۇلشىنىستارىن تانىپ مىنانى دارىپتەدى: ءوزارا قۇرمەت ەتىپ، بەيبىت قاتار تۇرىپ، قارىم - قاتىناستى ساقتاپ، قاقتىعىستان ساقتانىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ەرەجەسىنە بويسۇنىپ، ورتاق مۇددە بار سالالاردا سەلبەستىك ورىستەتىپ، ەكى جاقتى قارىم - قاتىناستاعى باسەكە فاكتورلارىن جاۋاپتى بولا وتىرىپ مەڭگەرۋ كەرەك. ەكى ەل مەملەكەت باسشىلارى ەكى جاق ۇيىرمەلەرىنىڭ وسى جونىندە ۇزدىكسىز تالقى جۇرگىزۋىن قارسى الاتىندارىن ءبىلدىردى.

  ەكى ەل مەملەكەت باسشىلارى جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ءار سالاداعى تىلدەسۋىن، سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتۋگە جانە كۇشەيتۋگە ماقۇل بولدى، بۇل مىنالاردى قامتيدى: جاساندى زەردەگە بايلانىستى ۇكىمەت ارالى تىلدەسۋدى ورناتۋ؛ جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ەسىرتكىگە تيىم سالۋ سەلبەستىك قىزمەت گرۋپپاسىن قۇرىپ، ەسىرتكىگە تيىم سالۋ سەلبەستىگىن ورىستەتۋ؛ تەڭدىك جانە قۇرمەت نەگىزىندە ەكى ەل ارمياسىنىڭ جوعارى جىكتەگىلەرىنىڭ قارىم - قاتىناسىن، جۇڭگو - امەريكا قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ قىزمەت ديدارلاسۋىن، جۇڭگو - امەريكا تەڭىزدەگى اسكەري ىستەر حاۋىپسىزدىگى كەڭەس مەحانيزمى ءماجىلىسىن قالپىنا كەلتىرىپ، جۇڭگو – امەريكا ەكى ەل ارمياسىنىڭ سوعىس رايونى باسشىلارىنىڭ تەلەفوندا بايلانىس جاساۋىن ورىستەتۋ؛ كەلەر جىلى ەرتەلەتىپ كەزەكشى ۇشاقتاردى ىشكەرىلەي كوبەيتۋگە؛ وقۋ -اعارتۋ، شەتەلدە وقىپ جاتقان وقۋشىلار، جاستار، مادەنيەت، دەنە تاربيە جانە ساۋدا - ونەركاسىپ سالاسىنداعىلاردىڭ اۋىس - كۇيىسىن كەڭەيتۋگە، ت. ب. ماقۇل بولدى.

  ەكى ەل مەملەكەت باسشىلارى كوز الداعى شەشۋشى 10 جىلدا جۇڭگو مەن امەريكانىڭ كليمات داعدارىسىنا بىرگە توتەپ بەرۋىنىڭ ماڭىزدىلىعىن دارىپتەدى، ەكى ەلدىڭ كليمات ەرەكشە ەلشىلەرىنىڭ تاياۋدا بەلسەندى تالقى ورىستەتۋىن قۇپتادى، بۇل مىنالاردى قامتيدى: 2020 - جىلدارداعى ەل ىشىندەگى لاس زاتتار پايدا بولۋىن ازايتۋ ارەكەتى؛ بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ كليمات وزگەرىسى دۋباي جينالىسىنىڭ (COP28) ءساتتى بولۋىن بىرگە كۇش سالا ىلگەرىلەتۋ؛ جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ”21 - عاسىردىڭ 20 - جىلدارىنداعى كليمات ارەكەت قىزمەت گرۋپپاسىن كۇشەيتۋ“ ارقىلى ناقتى كليمات ارەكەتتەرىن جەدەلدەتۋ.

  كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى


جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى