بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

جۇڭگو تۇقىمىن مىقتاپ يگەرىپ، جۇڭگونىڭ اس كەسەسىن مىقتى ۇستايىق(مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىندا ۇدىرە العا تارتۋ)

__ ۋاكىلدەر مەن مۇشەلەر اۋىل شارۋاشىلىعىندا قۋاتتى ەل قۇرۋدى جەدەلدەتۋ جونىندە توقتالدى

«حالىق گازەتىنىڭ» ءتىلشىسى سۇن جىن

2024.02.28 16:17     كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

  تۇقىم − اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ”چيپى“. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ دارىپتەدى: ”جۇڭگو تۇقىمىن ءوز قولىمىزبەن مىقتاپ يگەرگەندە عانا، جۇڭگونىڭ اس كەسەسىن ورنىقتى ۇستاۋعا، استىق حاۋىپسىزدىگىن جۇزەگە اسىرۋعا بولادى“.

  3 جىلدىڭ الدىنداعى جاعداي مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، شاندۇڭ تاي - ان قالالىق اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ ورىنباسار باستىعى كۇڭ ي - دىڭ ءالى ەسىندە: 2021 – جىلى 3 - ايدىڭ 5 – كۇنى ول ساپالى تۇقىم بايلىعىن قورعاۋدى كۇشەيتۋ ۇسىنىسىن العا قويدى، كەلەسى كۇنى قاتىستى تاراۋلار اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مينيسترلىگىنە تاپسىردى،ەرتەسى اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مينيسترلىگىنىڭ قاتىستى تاراۋلارىنىڭ جاۋاپتىلارى بەينە ەكران تەلەفونىن جالعاپ، ونىمەن ىشكەرىلەي تالقى جۇرگىزىپ، جاۋاپ قايتاردى.

  ۋاكىل كۇڭ ي بىلاي دەدى: ”2021 – جىلعى مەملەكەتتىك ەكى ءماجىلىس جابىلعانىنا ءبىر اپتا عانا وتىسىمەن اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل – قىستاق مينيسترلىگى ۇقتىرۋ شىعارىپ، 3 جىل ۋاقىت جۇمساپ، بۇكىل ەل كولەمىندە اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ساپالى تۇقىم بايلىعىن جاپپاي تەكسەرۋدى ۇيىمداستىردى“.

  ”تاپتىم، ءدال سول!“ 3 جىلدان بەرى جابايى ازىقتىق باكتەريالاردىڭ وسۋىنە ەڭ ۇيلەسىمدى جاڭبىرلى ماۋسىمدا ازىقتىق باكتەريا تۇقىمىن جەتىلدىرۋ تەحنيكاسىن زەرتتەۋمەن شۇعىلداناتىن ۋاكىل كۇڭ ي قوسىندى باستاپ تاۋ قويناۋىنداعى نۋ ورمانعا بارىپ ساپالى تۇقىم بايلىعىن جينايدى. ءبىر جولى دالادان جيناعاندا، ەلەۋسىز بىرنەشە ءتۇپ جابايى مەرگيا ونى اسىل قازىناعا يە ەتكەندەي سەزىندىرەدى، ”سىرتقى كورىنىسى ادەمى ەمەس، وتە كىشكەنە. ءبىراق ونىڭ پوليساحاريد مولشەرى ادەتتەگى مەرگيانىڭ نەشە ەسەسىندەي، سيرەك كەزدەسەدى ءارى باعالى. مول ساپالى تۇقىم بايلىعى ساپالى تۇقىم جەتىلدىرۋ ماتەريالىنىڭ ماڭىزدى قاينارى، ءبىز ونى ويداعىداي جيناۋىمىز، قورعاۋىمىز، پايدالانۋىمىز كەرەك“.

  اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋدا تۇقىم نەگىز. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ دارىپتەدى: ”جابدىق، شارت - جاعداي تولىق بولۋى كەرەك، ساپالى تۇقىم بولماسا، اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ قيىنعا سوعادى!“

  ۇلتتىق تۇقىم شارۋاشىلىعىنن دامىتۋدى كوزدەپ، تۇقىم قاينارىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىنە قاتىستى ستراتەگيالىق دەڭگەيگە كوتەردى. 2021 - جىلى 9 - ايدا مەملەكەتتىك ەگىس داقىلدارىنىڭ ساپالى تۇقىم بايلىعى قامباسى سالىنىپ ىسكە قوسىلىپ، جالپى سيىمدىلىعى ءبىر ميلليون 500 مىڭ داناعا جەتىپ، ساقتاۋ قۋاتى دۇنيە ءجۇزى بويىنشا الدىڭعى قاتارعا ءوتتى. تاياۋدا بۇكىل ەل بويىنشا اۋىل شارۋاشىلىق ساپالى تۇقىم بايلىعىن جاپپاي تەكسەرۋ اياقتاپ، اۋىل شارۋاشىلىق ساپالى تۇقىم بايلىعىنان 530 مىڭنان استام داناسى جاڭادان جينالىپ، ءتىپتى دە كوپ ساپالى تۇقىم جەتىلدىرۋگە تۋ باستان نەگىز قالاندى.

  ءار جىلى قىس پەن كوكتەمدە مىڭداعان عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرى حايناننىڭ سانيا يانجوۋ شىعاناعىنىڭ جاعالاۋىنداعى مەملەكەتتىك نانفان عىلمي زەرتتەۋ، تۇقىم جەتىلدىرۋ بازاسىنا كەلەدى، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى تۇقىم قۋالاۋ جانە جەتىلۋ بيولوگياسىن زەرتتەۋ ورنىنىڭ زەرتتەۋشىسى چىن فان _ سولاردىڭ ءبىرى. 10 نەشە جىلدان بەرى ول وڭتۇستىككە بارىپ كۇرىش تۇقىمىن سۇرىپتاپ جەتىلدىرۋدە تاباندى بولدى، نانفانداعى كونە كوزدەرددىڭ ازابى از ەمەس: ”ءبىر جاعىنان ەگىنشى بولىپ، ەندى ءبىر جاعىنان عىلمي زەرتتەۋمەن شۇعىلدانادى“، اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىنىڭ، اۋىل شارۋاشىلىق ماتەريالدارىنىڭ كوبىن ءوزى سايكەستىرەدى، عىلمي زەرتتەۋ ساندى مالىمەتتەرىن تۇگەلدەي اتىزعا بارىپ انىقتاۋ كەرەك؛ جەرگىلىكتى ورىندا تاجىريبەحانا بولماعاندىقتان، جيىپ العان تۇقىم جەتىلدىرۋ ماتەريالدارىن بەيجيڭگە اپارىپ تاجىريبە جاسايدى.

  2018 - جىلدان بەرى باس شۋجي شي جينپيڭ نانفانعا 2 رەت بارىپ قىزمەت تەكسەرىپ، ”ءسوز جوق، عىلمي زەرتتەۋ، ءوندىرۋ، ساتۋ، عىلىم - تەحنيكالىق اۋىس - كۇيىس، جەتىستىكتەردى كادەگە جاراتۋ ءبىر تۇلعالانعان بۇكىل ەلگە قىزمەت وتەيتىن ’نانفان كرەمنيلى اڭعارىن‘ قۇرىپ شىعۋدى“، ”جۇڭگونىڭ تۇقىمىمەن جۇڭگونىڭ استىق حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدى“ تاپسىردى. 2019 - جىلى 2 - ايدا سانيا يانجوۋ شىعاناعى عىلىم - تەحنيكا قالاشىعىن باسقارۋ مەكەمەسى قۇرىلدى، 2021 - جىلى 5 - ايدا يانجوۋ شىعاناعى تۇقىم تاجىريبەحاناسى ماڭدايشالىق اسىپ جۇمىس جۇرگىزدى.

  ”قازىر اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىنا، اۋىل شارۋاشىلىق ماتەريالدارىناا باسقارۋ مەكەمەسى ارناۋلى ادام جىبەرىپ جاۋاپتى ەتەدى، سىناق اتىزى زەردەلى اتىزعا وزگەردى، ءتۇرلى ساندى مالىمەتتەر دەر كەزىندە باقىلانىپ - ولشەنەدى. تاجىريبەحاناداعى 7 مىڭنان استام جابدىقتى اشىق ۇستاپ، بىرگە يگىلىكتەنىپ، 200 دەن استام عىلمي زەرتتەۋ ۇيىرمەسىن بىرلەسىپ زەرتتەۋ - اشۋعا باۋرادى. سونىمەن بىرگە، كاسىپورىننىڭ، كاسىپ سالاسىنىڭ سۇرانىسىن ارقاۋ ەتىپ، ’باس قولباسشى بولۋدى‘ ۇيىمداستىرىپ، تۇقىم قاينارىنىڭ شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكالارىنان قامال الۋدى كۇشەيتتى“ دەدى يانجوۋ شىعاناعى تۇقىم تاجىريبەحاناسىنىڭ اتقارۋشى مەڭگەرۋشىسى مىندەتىن قوسىمشا وتەيتىن ۋاكىل چىن فان.

  2021 ـ جىلى تۇقىم شارۋاشىلىعىن گۇلدەندىرۋ ارەكەتى اتقارىلعاننان بەرى 69 ەگىس داقىلى، 86 مال، قۇس، 121 سۋ ونىمدەرى سياقتى باستاماشى كاسىپورىنداردان قۇرالعان مەملەكەتتىك تۇقىم شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارى شەبى العاشقى ادىمدا قۇرىلىپ، شەپتەگى كاسىپورىنداردىڭ عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىمەن، فينانس قۇرىلىمدارىمەن، تۇقىم شارۋاشىلىعى بازالارىمەن شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكالاردان بىرلەسىپ قامال الۋى ىلگەرىلەتىلىپ، ءبىر توپ بوگەنايلىق جەتىستىكتەر مەن كەزەڭدىك ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزىلدى.

  ۋاكىل چىن فان تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”ءبىر تال تۇقىم ءبىر دۇنيەنى وزگەرتەدى، ءبىر تەحنيكا ءبىر كەرەمەتتى جاراتادى“.

  ءبىر تال تۇقىم قالايشا ءجۇز ميللياردتاعان تۇقىمعا اينالادى؟ گانسۋدىڭ حىشي كاريدورىندا نانفان سياقتى جەرلەردە سۇرىپتاپ جەتىلدىرىلگەن جۇگەرى تۇقىمى جەرگىلىكتى ورىندا كەڭەيتىلىپ، تۇقىم جاسالىپ، بۇكىل ەلدى جۇگەرى تۇقىمىمەن قامدادى.

  باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ دارىپتەدى: ”استىقپەن جانە ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىمەن ورنىقتى، حاۋىپسىز قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋ _ باستان - اياق اۋىل شارۋاشىلىعىندا قۋاتتى ەل قۇرۋداعى ماڭداي الدى ءىرى ءىس“، ”ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتۋدىڭ تەتىگى ءالى دە ەگىستىك جەر مەن تۇقىم سىندى ەكى تالماۋ جەردى يگەرۋدە“.

  ”حىشي كاريدورىنىڭ شامامەن %78 تۇقىم جاساۋ بازاسى جوعارى ولشەمدى ەگىس اتىزى بولىپ قۇرىلىپ، ماشينالاندىرۋ، زەردەلىلەندىرىپ باسقارۋ ۇزدىكسىز جوعارىلادى“. مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى، گانسۋ ولكەلىك اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ باستىعى ما جۇڭميڭ بىلاي دەدى: ”تۇقىم جەتىلدىرۋ قۇنارلى اتىز، تاماشا زاڭ، تاماشا وراي سياقتىلارعا وتە جوعارى تالاپ قويادى. مىسالى، تۇقىمنىڭ تازالىعى مەن بۇرشىكتەۋ شاماسىنا كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، سۋمەن، تىڭايتقىشپەن دالمە - ءدال قامداۋ قاجەت، ال بۇل سۋ مەن تىڭايتقىشتى ءبىر تۇلعالاندىرۋ، اقىل – پاراسات جاقتارىنا اتىز باسقارۋدى سايكەستىرۋدى قاجەت ەتەدى“.

  ”2023 – جىلعى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە مەن كەيبىر مۇشەلەرمەن بىرگە جوعارى ولشەمدى ەگىس اتىزى قۇرىلىسىنا قارجى قوسۋ ولشەمىن جوعارىلاتۋدى ۇسىنىس ەتتىم، سول جىلى قاتىستى مينيسترلىكتەر مەن كوميتەتتەر جاۋاپ قايتاردى. تاياۋدا قازىنا مينيسترلىگى ورتالىق قازىنانىڭ جوعارى ولشەمدى ەگىس اتىزى قۇرىلىسىنا ورتالىق پەن ولكە دارەجەلى قارجى قوسۋ كومەك قاراجاتىنىڭ دەڭگەيىن لايىقتى جوعارىلاتاتىنىن جاريالادى“ دەدى مۇشە ما جۇڭميڭ.

  قازىرگە دەيىن بۇكىل ەل بويىنشا جوعارى ولشەمدى ەگىس اتىزى ءبىر ميلليارد مۋدان اسىپ، جاڭا داۋىردە استىقتان جىل سايىن مول ءونىم الىپ، ءبىر ميلليارد 400 ميلليوننان استام جۇڭگولىقتىڭ اس كەسەسى ءتىپتى دە مولىقتى.

  ”اۋىل شارۋاشىلىعىندا قۋاتتى ەل بولۋ قاجىرلى ەڭبەكپەن، ىسكەرلىكپەن، كۇرسەپلەن كەلەدى“. ۋاكىلدەر مەن مۇشەلەر مىنانى ءبىلدىردى: كوكتەم شۋاعىنا شومىپ، قايراتتى تاسقىنداتىپ، قاجىرلىلىقپەن ناقتى ىستەپ، اۋىل شارۋاشىلىعىندا قۋاتتى ەل قۇرۋ نىساناسىنا قاراي نىق قادام تاستايمىز.

  كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى