حۋبەي عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ بيىگى قۇرىلىسىن مىعىم وزەكتى تىرەكپەن قامدادى

قارا فوسفور — تۇراقتىلىعى جوعارى، ۇستەمە قۇنى جوعارى جاڭا ماتەريال، حۋبەيدىڭ ءۇش قىساڭ تاجىريبەحاناسىندا شاعىن كولەمدە وندىرىلگەن، قولدانىلۋ بولاشاعى زور.

حۋبەي ءۇش قىساڭ تاجىريبەحاناسى ي - چاڭ قالاسى تيڭچۇي رايونىنا ورنالاسقان، سالىنىپ بولعان حۋبەيدەگى 10 تاجىريبەحانانىڭ ءبىرى، حۋبەي شيڭفا حيميا ونەركاسىپ توبى شەكتى جارنا سەرىكتەستىگى باستاماشى بولىپ، عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىمەن، جوعارى مەكتەپتەرمەن جانە كاسىپورىندارمەن بىرلەسىپ قۇرعان. كاسىپورىننىڭ قاجەتىن تياناق ەتىپ، زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، جەتىستىكتەردى سول جەردىڭ وزىندە كادەگە جاراتتى.

2024 ـ جىلى 11 ـ ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ حۋبەيدە قىزمەت تەكسەرگەندە حۋبەيدەن ”بۇكىل ەل بويىنشا ىقپالعا يە عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ بيىگىن قۇلشىنا قالىپتاستىرىپ، عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدىڭ قاينار كوزى فۋنكتسياسىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرۋدى“ تالاپ ەتتى.

ىستەۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويعان حۋبەي عىلىم ـ تەحنيكا، وقۋ ـ اعارتۋ دارىندىلارىنىڭ شوعىرلانۋى، عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ قابىلەتىنىڭ ءبىرشاما كۇشتى بولۋى سياقتى باسىمدىقتاردى تولىق ساۋلەلەندىرىپ، عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدى جانە كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتۋ جاعىندا ءورىس اشا العا ىلگەرىلەدى.

العاشقى جاڭالىق اشۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، جوعارى ەنەرگيالى عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ تۇعىرىن كۇشەيتتى.

ورتا جۇڭگو عىلىم - تەحنيكا داشۋەسىندە تۇتاس تۇلعالىق جاقتان ماگنيتسىزدەندىرۋ جاڭا تەحنيكاسى 26 مەگاۋاتتىق جەل كۇشى گەنەراتورىن اۋەلگى ورنىندا ماگنيتسىزدەندىرۋ مەن ماگنيتسىزدەندىرگەننەن كەيىنگى قايتالاي قانىقتىرىپ ماگنيتتەندىرۋدى جۇزەگە اسىردى. ”ءداستۇرلى قىزدىرىپ ماگنيتسىزدەندىرۋ تەحنيكاسىندا 200 ءجۇز توننا اۋىرلىقتاعى ەلەكتروموتور روتورىن 300 سەلتسي گرادۋسقا دەيىن قىزدىرىپ، 12 ساعات جىلۋ ساقتايدى، ەنەرگيا سارىپ ەتۋى جوعارى، كەرەكتەن شىعۋ مولشەرى جوعارى“. ورتا جۇڭگو عىلىم ـ تەحنيكا داشۋەسى مەملەكەتتىك يمپۋلس كۇشتى ماگنيت ءورىسى عىلىمى ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى لي لياڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: ”جاڭا تەحنيكانىڭ ماگنيتسىزدەندىرۋ ونىمدىلىگى زور دارەجەدە جوعارىلاپ، ەنەرگيا سارىپ ەتۋ زور مولشەردە تومەندەيدى“.

وسى تەحنيكالىق جاڭالىق مەملەكەتتىڭ كەلەلى عىلىم - تەحنيكا نەگىزدىك قۇرىلعىلارى − يمپۋلس كۇشتى ماگنيت ءورىسى تاجىريبە قوندىرعىسىنان ايرىلا المايدى. 4000 شارشى مەترلىك جابدىق بولمەسىندە سىم ورامى، ەلەكتر تىزبەگى، اسپاپ تىعىز ورنالاسقان. زاريادسىزدانعان ساتتە، ەڭ جوعارى بولعاندا جەر شارى ماگنيت ءورىسى كۇشەمەلىلىگىنىڭ 2 ميلليون ەسەسىنە بارابار كۇشتى ماگنيت ءورىسىن قالىپتاستىرادى. ول ەل ءىشى - سىرتىنداعى 130 نەشە عىلمي زەرتتەۋ ورنىنىڭ ۇزدىك عالىمدارىن وزىنە باۋراپ، 2000 نان استام نەگىزدىك الدىڭعى لەكتىك زەرتتەۋدى ورىستەتۋگە دەم بەردى. قازىر يمپۋلس كۇشتى ماگنيت ءورىسى تاجىريبە قوندىرعىسى جەدەل ساپالىلانۋدا، جوعارىلاۋدا.

العاشقى جاڭالىق اشۋدىڭ قاينار كوزىن كوزدەگەن حۋبەي ”ءبىر مەملەكەتتىك تاجىريبەحانا، 8 ءىرى عىلىم قۇرىلعىسى، 45 مەملەكەتتىك ءتۇيىندى تاجىريبەحانا، 10 حۋبەي تاجىريبەحاناسى، 163 مەملەكەت دارەجەلى جاڭالىق اشۋ تۇعىرى، 525 جاڭاشا زەرتتەۋ ـ اشۋ قۇرىلىمى“ سياقتى عىلىم ـ تەحنيكا كۇشتەرىنىڭ ماتريتساسىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋىن كۇش سالا ىلگەرىلەتتى.

شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكالاردى ارقاۋ ەتىپ، جوعارى ءونىمدى عىلمي زەرتتەۋدە قامال الۋدى ىلگەرىلەتتى. ۋحان جيڭكاي رايونىنداعى حۋبەي شينچيڭ عىلىم ـ تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ تاجىريبەحاناسىندا تەحنيكتەر اۆتوماتتى جۇرگىزۋ چيپى ”شيڭچىن 1 ـ ءنومىرلىنىڭ“ وندىرىستەن بۇرىنعى سىناعىن جۇرگىزۋدە.

”بۇل اۆتوموبيل قاعيداسى دارەجەسىندەگى جوعارى يقۋاتتى زەردەلى جۇرگىزۋ چيپى ەل ىشىندەگى قاتىستى سالالارداعى بوستىقتى تولتىردى“ دەدى چيچيڭ عىلىم ـ تەحنيكاسىنىڭ باس اتقارۋشى ءمانساپتىسى ۋاڭ كاي.

عىلمي زەرتتەۋ ورىندارى مەن كاسىپورىنداردىڭ ءار جىلى 6 تۇردەن ارتىق كەلەلى نەگىزدىك زەرتتەۋ جەتىستىكتەرىن وندىرۋىنە، 10 تۇردەن ارتىق كەلەلى شەشۋشى تەحنيكالاردان قامال الۋىنا، 20 تۇردەن ارتىق بەلگى سيپاتتى ءونىم قالىپتاستىرۋىنا قولداۋ كورسەتىلدى... 2024 - جىلدان باستاپ حۋبەي ولكەسى تۇتاس تىزبەكتەن قامال الۋدى كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، كرەمني جارىعىنىڭ كريستال شەڭبەرى، جوعارى يقۋاتتى اۆتوماتتى جۇرگىزۋ سياقتى جاقتاردا تىڭ تابىستارعا قول جەتكىزدى.

ءوندىرۋ، وقىتۋ، زەرتتەۋدى توعىستىرا جاڭالىق اشۋدى جەبەپ، جوعارى ساپالى جەتىستىكتەردى كادەگە جاراتۋدى جەدەلدەتتى.

ماشينا گۇرىلدەپ، وندىرىلگەن قارا ءتۇستى ۇنتاق زات تەز ارادا پەشەتتەلدى... ۋحان چينا جاڭا ەنەرگيا عىلىم ـ تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ءوندىرىس سەحىندا جاڭا ونىمدەر ءساتتى ءوندىرىلدى.

بىلتىر چينا سەرىكتەستىگى ماڭىزدى ماتەريال رەتسەبى جاعىندا عىلىم - تەحنيكا جاسامپازدىعىمەن قامداۋ تىزبەگى تۇعىرىندا تەحنيكالىق سۇرانىستى سىناق رەتىندە جاريالادى. ىلە - شالا ۇلكەن مودەل زەردەلى سايكەستىرىلىپ، 4 عىلمي زەرتتەۋ ۇيىرمەسى ىرىقتىلىقپەن ءتۇيىلىستى. ”قولايلى، جوعارى ءونىمدى، جارامدى بولدى!“ دەدى چينا سەرىكتەستىگى باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى لي يۇڭلۇن.

حۋبەي عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، قامداۋ تىزبەگى تۇعىرى قۇرىلىسىن كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، ۇسىنىلىم حاۋىپ ـ قاتەرىن بىرگە ارقالاۋ مەحانيزمىندە جاڭالىق اشۋ جونىندە ىزدەنىس جاساپ، عىلمي زەرتتەۋ جەتىستىكتەرىنىڭ تاجىريبەحانادان شىعىپ، بازارلانۋعا قادام تاستاۋىن ىلگەرىلەتتى. قۇرىلعاننان بەرى عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، قامداۋ تىزبەگى تۇعىرىنا 70 مىڭنان استام كاسىپورىن ىرگە تەپتى.

”كاسىپورىن جەلىدەن تەحنيكا ىزدەيدى، بەينە ينتەرنەتتەن ساتىپ العانداي قولايلى بولادى“. حۋبەي عىلىم ـ تەحنيكا جاسامپازدىعىمەن قامداۋ تىزبەگى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باسالقاسى ياۋ جيانچيڭ بىلاي دەدى: ”قولدانۋدى جەتەكشى ەتىپ، كاسىپ سالاسى ارقىلى قامداۋ جاعىن جەبەدىك“.

عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، قامداۋ تىزبەگى تۇعىرىن ويداعىداي قۇرىپ جانە ودان ويداعىداي پايدالانىپ، ۇعىمدى دالەلدەۋ ورتالىعى، جاساۋ كاسىبىنىڭ ورتا سىناق تۇعىرى، كورىنىستە جاڭالىق اشۋدى جەبەۋ ورتالىعى سياقتىلاردى كۇشەيتىكەن حۋبەي عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ جەتىستىكتەرىن كادەگە جاراتۋ جۇيەسىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىردى. 2024 - جىلى بۇكىل ولكەنىڭ تەحنيكالىق توقتامىنىڭ ساۋدا سوماسى 550 ميلليارد يۋانعا جەتىپ، عىلىم - تەحنيكا جەتىستىكتەرىن سول جەردىڭ وزىندە وندىرگىش كۇشكە اينالدىرۋ شاماسى %67 كە جەتتى.

”باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋىنىڭ رۋحىن مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرعان حۋبەي عىلىم ـ تەحنيكادا ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ ءوزىن الۋەتتەندىرۋگە تاباندى بولىپ، دارىندى، ساياسات، كاسىپ سالاسى، ەكولوگيا سىندى 4 بيىكتى كۇش سالا قالىپتاستىرىپ، بۇكىل ەل بويىنشا عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ بيىگىن قۇرۋدىڭ مىعىم وزەكتى تىرەگىن قالىپتاستىرادى“ دەدى حۋبەي ولكەلىك پارتكومنىڭ شۋجيى ۋاڭ جۇڭلين.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى