«حالىق گازەتىنىڭ» تىلشىلەرى لي چاڭيۇي، لي جو - ىر
2025.08.08 17:59 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
مەملەكەتتىڭ قۇدىرەتتەنۋى، ۇلتتىڭ گۇلدەنۋى زاتتىق وركەنيەتتىڭ جيناقتالۋىن قاجەت ەتەدى، رۋحاني وركەنيەتتىڭ جوعارىلاۋىن ءتىپتى دە قاجەت ەتەدى.
”ءزاۋلىم عيماراتتار ەلىمىزدىڭ بايتاق دالاسىندا بوي كوتەرگەن كەزدە، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ رۋحاني عيماراتتارى دا ەڭسە كوتەرۋى كەرەك“. ”جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ — زاتتىق وركەنيەت پەن رۋحاني وركەنيەتتىڭ قاتار ۇشۋىنىڭ دامۋ بارىسى سانالادى“.
باس شۋجي شي جينپيڭ وسىزامانداندىرۋدىڭ زاتتىق وركەنيەت پەن رۋحاني وركەنيەت اراسىنداعى قاتىناسى جونىندە تالاي رەت تەرەڭ تۇسىنىك جاساعان بولاتىن. پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ بايانداماسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ _ زاتتىق وركەنيەت پەن رۋحاني وركەنيەت ءوزارا سايكەسكەن وسىزامانداندىرۋ. زاتتىق جاقتان باي، رۋحاني جاقتان مول بولۋ سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋدىڭ ءتۇبىرلى تالابى. زاتتىق كەدەيلىك سوتسياليزم ەمەس، رۋحاني جۇتاڭدىق تا سوتسياليزم ەمەس“.
مادەنيەتتە قۋاتتى ەل قۇرۋ ستراتەگيالىق نىساناسىن كومبە ەتىپ بەلگىلەۋدە، باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”حالىقتىڭ رۋحاني كۇش - قۋاتىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ، ۇلتتى گۇلدەندىرۋدىڭ مادەنيەت نەگىزىن بەكەمدەۋ كەرەك“. 2023 - جىلى 7 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ جياڭسۋ ولكەسىنىڭ سۋجوۋ قالاسىندا قىزمەتتەردى كوزدەن كەشىردى. جاڭا داۋىردەگى سۋجوۋ گۋمانيتارلىق پەن ەكونوميكانىڭ قوس كەستەسىن ورنەكتەگەن ەكەن، ياعني ءبىر جاعىنان ەكونوميكاسى گۇلدەنسە، ەندى ءبىر جاعىنان، مادەنيەتى دامىپتى. باس شۋجي بىلاي دەپ القادى: ”بۇل جەردە تاريحي مادەنيەتكە مۇراگەرلىك ەتۋ عانا بار بولماستان، ونىڭ ۇستىنە، جوعارى عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ مەن جوعارى ساپالى دامۋ دا بار ەكەن، ول بولاشاقتاعى دامۋ بەتالىسىنا ۋاكىلدىك ەتىپتى“.
مىڭ جىلدىق مادەنيەت ۇيقاسى مەن وسى زامانعى ەكونوميكا قالاي جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەدى؟ مۇنىڭ جاۋابى: ”جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ جۇڭحۋا وركەنيەتىنە وسى زامانعى كۇش - قۋات سيلادى، جۇڭحۋا وركەنيەتى جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋعا تەرەڭ ءمان بەردى“.
2024 - جىلى 2 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ تيانجين قالاسىنىڭ بايىرعى كوشەسىنە بارىپ قىزمەتتەردى كوزدەن كەشىردى. بالشىق ءمۇسىن قاتارلى كوپتەگەن «كونە ماركالار» وسى اراعا ورنالاسقان، مادەنيەت جۇلگەسى قالاعا سىڭگەن. باس شۋجي وسى ارادا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتكە مۇراگەرلىك ەتۋدەن جانە ونى ساۋلەلەندىرۋدەن ايرىلا المايدى“. بيىل 5 - ايدا حىنان ولكەسى لوياڭ قالاسى لۇڭمىن تاس ۇڭگىرىندە باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ وسىناۋ جاۋھارلارىن ويداعىداي قورعاۋ، ويداعىداي جالعاستىرۋ، ويداعىداي تاراتۋ كەرەك“.
ەكونوميكا مەن مادەنيەتتىڭ ءوزارا توعىسۋى ەلىمىزدىڭ دامۋىن اناعۇرلىم بەرىك زاتتىق نەگىزگە، اناعۇرلىم ىرىقتى رۋحاني كۇشكە يە ەتتى.
مادەنيەت — ءبىر مەملەكەتتىڭ، ءبىر ۇلتتىڭ جانى، مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋدىڭ، ۇلتتى گۇلدەندىرۋدىڭ ماڭىزدى تىرەگى. 2023 - جىلى 6 - ايدا مادەنيەتكە مۇراگەرلىك ەتۋ، دامىتۋ اڭگىمە جينالىسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”تاريحقا ەڭ جاقسى مۇراگەرلىك ەتۋ — جاڭا تاريح جاراتۋ بولماق، ادامزات وركەنيەتىنە ەڭ ۇلكەن قۇرمەت — ادامزات وركەنيەتىنىڭ جاڭا فورماتسياسىن جاراتۋ“.
جاڭا داۋىردەگى مادەنيەت بورىشىن ارقالاپ، 5 مىڭ جىلدان استام ۋاقىتتان بەرگى جۇڭحۋا وركەنيەتىنىڭ تەرەڭ نەگىزىندە جۇڭگوشا سوتسياليزمدى اشۋ جانە دامىتۋ، ماركسيزمنىڭ نەگىزگى قاعيدالارىن جۇڭگونىڭ ناقتى امالياتىمەن، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىمەن ۇشتاستىرۋ ءسوزسىز باسىپ وتەتىن جول.
فۋجيان ولكەسىنىڭ ۋ - ي تاۋىنداعى جۋشييۋاندا باس شۋجي شي جينپيڭ تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”ەگەر جۇڭحۋانىڭ 5 مىڭ جىلدىق وركەنيەتى بولماسا، جۇڭگوشا ەرەكشەلىكتەن قايتىپ اۋىز اشۋعا بولسىن، ەگەر جۇڭگوشا ەرەكشەلىك بولماسا، ءبىزدىڭ بۇگىنگىدەي تابىستى جۇڭگوشا سوتسياليزم جولىمىز قايدان بولسىن؟“
تاريحي سەنىمنەن، مادەنيەت سەنىمىنەن باستاۋ العان تەرەڭ تولعانىس شي جينپيڭ مادەنيەت يدەياسىنا ۇيىسىپ، جاڭا داۋىردەگى مادەنيەت بورىشىن ارقالاۋعا قۇدىرەتتى يدەيالىق قارۋ جانە عىلمي ارەكەت باعدارناماسىن ازىرلەدى. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ جەتەكشىلىگىندە، جۇڭحۋا مادەنيەتى ۇلى ءداۋىر رۋحىمەن توعىسقاندىقتان، جۇڭگوشا ەرەكشەلىككە، جۇڭگوشا ستيلگە، جۇڭگوشا سالاۋاتقا يە بولدى. ۇلى ءىس ۇلى رۋحتى جەتىلدىرەدى، ۇلى رۋح ۇلى ىسكە جەتەكشىلىك ەتەدى. قازىر جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋ كەرى بۇرۋعا بولمايتىن تاريحي بارىسقا قادام تاستادى. بۇل حالىقتىڭ كۇشىن ارتتىرىپ، ۇلتتىق رۋحتى سەرپىلتۋدى ءتىپتى دە قاجەت ەتەدى.
ۇلى پارتيا قۇرۋ رۋحىن قاينار ەتكەن جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ رۋحاني شەجىرەسى جۇڭحۋا ۇلتى رۋحىنىڭ تىرەگىن سومدادى. وسكەلەڭ ىستەر ۇلگىنىڭ جەتەكشىلىگىن قاجەت ەتەدى. 2024 - جىلى 9 - ايدىڭ سوڭىندا جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاندىعىنىڭ 75 جىلدىعى قارساڭىندا، مەملەكەت وردەنى مەن مەملەكەتتىك داڭق اتاعىن بەرۋ سالتىندا باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ ۇندەۋ تاستادى: ”بۇكىل پارتيا، بۇكىل ەلدەگى ءار ۇلت حالقى قاھارمان ۇلگىلەردى ۇلگى ەتىپ، ىنتىماقتاسا ەكپىندەي ىلگەرىلەپ، ۇدەرە العا تارتىپ، مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ ۇلى ىسىنە بىرگە ات سالىساتىن جويقىن كۇش توپتاۋى كەرەك“.
ءداۋىر رۋحى جاستاردىڭ مۇراگەرلىك ەتۋىن قاجەت ەتەدى. بەيجيڭ داشۋەسىندە باس شۋجي جاستاردى جىگەرلەندىرىپ: ”ءبىز باي، قۇدىرەتتى، دەموكراتيالى، مادەنيەتتى، جاراسىمدى بولۋدى دارىپتەۋدەمىز، ەركىندىكتى، تەپە - تەڭدىكتى، ادىلدىكتى، زاڭمەن جونگە سالۋدى دارىپتەۋدەمىز، وتاندى ءسۇيۋدى، كاسىپتى قادىرلەۋدى، كاسىپتى قۇرمەتتەۋدى، ادالدىقتى، تاتۋلىقتى دارىپتەۋدەمىز، سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسىن بەلسەنە جەتىلدىرۋ جانە امالياتتا ايگىلەۋ كەرەكتىگىن دارىپتەۋدەمىز“ دەدى.
”ءداۋىر ۇلگىسى“، ”جۇڭگوداعى ىزگى جاندار“ سامسىعان جۇلدىزداي جىمىڭداپ، جۇڭحۋا ۇلاندارى ءمورالدى قاستەرلەپ، ىزگىلىككە تالپىندى؛ وركەنيەتتى اۋىل سالتى، تاماشا وتباسى ستيلى جەتىلدىرىلىپ جانە ساۋلەلەندىرىلىپ، قوعامنىڭ وركەنيەت دەڭگەيى ۇزدىكسىز جوعارىلادى؛ ”يدەيا - ساياسي ساباعىن“ جاقسى ءوتىپ، ينتەرنەتتىڭ وڭ ەنەرگياسىن ساۋلەلەندىرىپ، پاك ستيل، دۇرىس سالت ۇزدىكسىز جالىنداتۋىمىز كەرەك.
جۇڭگو رۋحى، جۇڭگو قۇنى، جۇڭگو كۇشى اناعۇرلىم ايگىلەندى.
دۇنيەگە ءۇستىرت كوز جىبەرۋدەن دۇنيەگە مۇقيات كوز جىبەرۋگە دەيىن، جۇڭگولىقتاردىڭ ەرىك - جىگەرى، قاجىر - قايراتى ۇزدىكسىز كۇشەيتىلدى. بۇگىنگى جۇڭگو حالقى اناعۇرلىم سەنىمدى، دەربەس بولىپ، ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ ءومىر ءسۇرىپ، ءوزىن الۋەتتەندىرىپ، بۇرىن بولىپ كورمەگەن تاريحي ىرىقتىلىق رۋحىن، تاريحي جاسامپازدىق رۋحىن تاسقىنداتتى.
بيىل 5 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ رۋحاني وركەنيەت قۇرىلىسى قىزمەتى جونىندە ماڭىزدى نۇسقاۋ بەرگەندە، بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: رۋحاني وركەنيەت قۇرىلىسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋ ارقىلى مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىنا، ۇلتتىڭ گۇلدەنۋىنە قۇدىرەتتى رۋحاني كۇش ازىرلەۋ كەرەك.
”ءبىز حالىقتىڭ زاتتىق تۇرمىسى مەن رۋحاني تۇرمىس دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، بارلىق وتباسىنىڭ ىشەر اس، كيەر كيىمنەن تارىقپاۋىنا، سونداي - اق بارلىق ادامنىڭ ادەپ - يبانى بىلۋىنە، داڭق پەن نامىستى ايقىنداۋىنا مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك“. بۇل حالىق اڭساعان تاماشا تۇرمىس ءارى جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ ايبىندى ۋادەسى بولماق.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى