- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
اكە تاربيەسى
مارلين مورگان حالەيبەرگ
2017.01.05 13:56 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
ەجەلدەن مۋزيكا اسپابىن ويناۋدى بىلمەيتىن، اۋەلدەسەڭ، بەس سىزىقتى نوتانى دا بىلمەيتىن اكەمنىڭ ماعان الەمدەگى ەڭ تاماشا سازدى ۇيرەتكەنى بار ەدى.
قاشاندا كوزىمدى جۇمىپ ويعا شومسام بولدى، سول كۇنى كەشتەگى اكەمنىڭ ماعان ءان ۇيرەتكەنى ەسىمە ورالاتۇعىن. ول كەزدە مەنىڭ بەس - التىلارداعى كەزىم ەدى. ول داۋىردەگى نەبراسكا شتاتىن بەينە توڭكەرىلگەن قازان ىسپەتتى جاز اسپانىنىڭ توبەدەن شانشىلعان تۇسكى كۇنى ونان ارمان شىجعىرىپ، تىنىس الۋدىڭ ءوزى ءبىر مۇڭ بولاتىن.
كەشتە توسەگىمدە جانتايىپ جاتقان بولاتىنمىن. كەنەت تەرەزەمنەن نايزاعاي جارق ەتە ءتۇستى دە، الدەقايدان كۇن كۇركىرەپ قويا بەردى. ارتا اپايىم جاساپ بەرگەن قۇراق كورپەمە تىعىلا، جاستىعىمدى قۇشاقتاپ الدىم. تەرەزە پەردە جەلپىلدەپ، ءۇي دودەگەسىن سابالاعان قارا اعاش ەسىك - تەرەزەنى ۇرعىلاپ، اجداھارداي ىسقىرعان دولى بورانمەن قوسىلىپ ونان ارمان ۇرەيلى سەزىلدى. وسى ساتتە تاعى دا ءۇي ءىشىن جارق ەتكىزىپ نايزاعاي وينادى دا، بۇكىل الەمدى زەل - زالا قىلىپ كۇن كۇركىرەي جونەلدى. قورىققانىمنان اكەمنىڭ بولمەسىنە قاشىپ بارماقشى بولسام دا بويىمدا جانىم قالماي، ۇرەيلەنە داۋىستاپ جىبەرىپپىن. اشتى داۋىسىمدى ەستىپ كىرىپ كەلگەن اكەم جانىما كەلە ايالاي اقىرىن سيپالاپ، «تىڭداشى، نوسەرلى داۋىل بەينە ءان سالىپ تۇرعان سياقتى عوي» دەگەندە عانا جۇرەگىم ورنىنا تۇسە باستادى.
جىلاۋىمدى توقتاتا قويعان مەن ۇرەيلەنە قۇلاق ءتۇردىم. نايزاعاي تاعى جارق ەتە ءتۇسىپ، كۇن كۇركىرەي جونەلدى.
− دابىلدىڭ ءۇنىن ەستىدىڭ بە؟ - دەدى اكەم، - دابىل ءۇنى تىم باسەڭ بولىپ، اۋەننىڭ قۇتىن قاشىرىپ تۇرعانى - اي، ەشقانداي ريتىمى دا جوق، ءمان - مانەردەن دە جۇرداي ەكەن.
ۇلىعان داۋىل ءتىپتى كۇشەيە ءتۇستى دە، مەن اكەمە تىعىلا بەردىم.
− انە، - اكەم قۇلاعىن تۇرە ءتىل قاتتى، - مىنا وركەسترىمىزگە تاعى ءبىر اۋىز سىرنايى قوسىلىپتى، ەستىدىڭ بە؟
− ولاي ەمەس، - باسەڭ ۇنمەن ءتىل قاتتىم، - ارفانىڭ (مۋزيكا اسپابى) ءۇنى مە دەپ وتىرمىن.
كۇلىمسىرەي ماڭدايىمنان سيپاعان اكەم:
− دۇرىس، قازىر ەلەستەتۋگە قابىلەتىڭ جەتتى. ەندى كوزىڭدى جۇمىپ كورشى، وسى اۋەندەرمەن بىرگە شارىقتاپ، مەڭگەرە الار ما ەكەنسىڭ، ولاي ىستەي الساڭ، ول سەنى عاجايىپ دۇنيەگە باستاپ كىرەدى.
مىنە عاجاپ، كوزىمدى جۇمىپ ەدىم، اسقاقتاعان اۋەنمەن بىرگە شارىقتاپ، تاڭعا دەيىن سەزىم قۇشاعىندا تەربەلگەندەي بولدىم.
اكەم مۋزيكا اسپابىن قويعاندا، قاراپايىم نوتانىڭ ءوزىن تولىق بىلمەيتىن، تاۋلىك بويى قورجالاردى ارالاپ، ەمشىلىك ىستەۋدى عانا بىلەتىن ادەتتەگى شيپاگەر بولا تۇرا وسى ونەرگە قۇنىققانى سونشالىق، قاشان كورسەڭ ءۇي ىشىندە قىرىلداعان داۋىسىمەن اندەتەتىن دە جۇرەتىن. كەيدە ءبىزدىڭ ءوزىن مازاق ەتكەن كۇلكىمىزدى ەستي قالسا بولدى:
− وھو، كەلىڭدەر، بىرگە شىرقايىق، ويتپەگەندە نە ءسانى بولسىن! - دەيتۇعىن - دى. ءتىپتى، كەي - كەيدە تاپاداي تال تۇستە ابدەن كونەرىپ كەتكەن ۆيدولىن الىپ شىعىپ، قيالىنا نە كەلسە سونى شەرتەتىن. وسىلايشا، بىرنەشە مينۋت جانتالاسقان سوڭ، ءۇنسىز وتىرىپ قالاتىن.
ءبىر كۇنى ودان مۋزيكا شەرتىپ بولعان سوڭ، نەگە ءۇنسىز وتىرىپ قالاتىنىن سۇرادىم.
− وھو، - دەدى اكەم قولدارىن كوكىرەگىنە قويا، - مىنە ناعىز شابىتتىڭ تۋىندايتىن كەزى، جۇرەگىمنەن ءان توگىلىپ تۇر قازىر.
دەگەنمەن، ول كەزدە ەشتەمەنىڭ بايىبىنا بارا الماسام دا كۇندەر وتە كەلە اكەم ماعان سول ءبىر ەرەكشە قاسيەتىن ۇيرەتە باستادى.
ءبىر جولى، فلوريدا شتاتىنىڭ لوكيەر تاۋىنداعى سۋ سوققىلاعان الىپ جارتاستىڭ شەتىندە وتىرعان بولاتىنبىز.
− تىڭداي الدىڭ با، سارقىرامانىڭ دا وزىندىك ىرعاعى بار ەكەن، - دەدى اكەم. بۇرىن سارقىرامانىڭ گۇرىلى ماعان ءبارى بىردەي سەزىلەتىن - دى. ەندى بايقاسام، ءوزىم دە وسى ءبىر ايبىندى سارقىرامانىڭ تاڭعاجايىپ ىرعاعىن كوزىمدى جۇما ۇيي تىڭداپ، ەلىتىپ كەتكەندەيمىن.
− مۋزيكا الەمدەگى بارلىق دۇنيەلەردە قامتىلا بەرەدى، - دەدى اكەم، - ماۋسىمداردىڭ جىلىسۋىنان دا، جۇرەك لۇپىلىنەن دە، مۇڭ مەن شاتتىقتىڭ توعىسۋىنان دا ونى تابۋعا بولادى ءارى وعان نەمقۇرايدى قاراماۋ كەرەك، قايتا ونىڭ قۇدىرەتتى سازىنا ءسىڭىپ كەتۋىڭ كەرەك.
ەرتەسى اسكەري كەمەنىڭ تەكشەسىندە تۇرىپ اكەمدى ساپارىنا شىعارىپ سالدىم. بۇل كەز دۇنيە جۇزىلىك 2 - سوعىستىڭ الاپاتتى كەزى بولعاندىقتان، ءبىر اپتادان بەرى بويىمدى ۇرەي بيلەپ، اكەمنىڭ ءتۇر - تۇلعاسى مەن قيمىل - قىبىرىنان كوز المادىم. قايتا ورالا الماي كەتسە ەسىمدە قالۋى كەرەك قوي...
كەمە جۇرۋگە اينالعاندا بويىمدى بالالىق قورقىنىش بيلەگەن مەن ونى ەشقايدا جىبەرگىم كەلمەي تاس قىپ قۇشاقتاپ الدىم.
− تىڭداشى، - دەدى اكەم جايدارى بەينەدە، - تەڭىز تولقىنىنىڭ سازىن ەستي الدىڭ با؟
ءۇنسىز عانا قۇلاق سالدىم، راسىندا، تولقىنداردىڭ تەبىندى ىرعاعىن ەستىگەندە مەنىڭ تۇلا - بويىمدى بەلگىسىز كۇش - قۋات كەرنەگەندەي بولدى دا، اكەمدى بوساتا سالىپ، تەكشەدەن سەكىرىپ ءتۇستىم.
كەيىن اكەم امان - ەسەن قايتىپ كەلدى. كوپ وتپەي - اق، مەن كۇندەلىكتى تۇرمىسىمنان دا تاڭعاجايىپ سازدى تىڭداي الاتىن بولدىم. ۇكىمەت قاراستىلىعىنداعى مەكتەپتە ەمشى بار دەگەندى قۇلاعىم شالىپ قالدى. ءوزىم دە تۇرمىستا قيىنشىلىققا ۇشىراعان بالالارعا قول ۇشىن بەرۋدى كوپ ويلايتىن بولدىم. سالليان اتتى ءبىر بالانىڭ تاپ بولعان جاعدايى مەنى قاتتى اشىندىردى.
ول ءبىر بۇيرالانعان ۇزىن شاشتى ادەمى بالا ەدى. قوس قۇلاعى بىردەي كەرەڭ بولىپ قالسا دا نەبراسكا شتاتىنداعى وۋماحا ساڭىراۋ - مىلقاۋلار مەكتەبىندە ءبىرىنشى جىلدىقتى وقيدى. ەندى مىنە ءوز جەرىندەگى مەكتەپتە ەمشى بار ەكەنىن بىلگەن شەشەسى ونى ەرتىپ قايتىپ كەلدى. سالليان ءۇشىن دە تۋعان اۋىلىنا ورالۋدان ارتىق باقىت جوق ەدى. دەگەنمەن، بىرەر اپتا وتپەي - اق ونىڭ مۇلدەم مۇندا ۇيىرلەسە الماعانى ءبىلىندى، قاشان كورسەڭ دە كوڭىلسىز كۇي كەشىپ، ەشتەڭە تىڭداعىسى كەلمەدى، ابدەن تورىققان اكە - شەشەسى اقىلداسا كەلىپ، ونى وۋماحاعا قايتادان اپارىپ سالۋعا كەلىستى.
قايتكەن كۇندە دە ونىڭ نازارىن تىڭداۋعا بەيىمدەۋ كەرەك. تۇيسىنە الار بولسا، شاتتىققا بولەنەر دەگەن ويمەن مۋزيكا ارقىلى كومەكتەسۋگە كىرىستىم. شىنىمەن بۇل امالىم جامان بولعان جوق.
مەكتەبىنە قايتىپ ورالعان ساللياننىڭ كوڭىل كۇيى بۇرىنعىدان الدەقايدا جاقسارىپ قالدى. ەكەۋىمىز پەتحوۆيننىڭ بەسىنشى سيمفونياسىن تىڭداپ وتىرعان ءبىر كۇنى كوز الدىما اكەمنىڭ كۇن شۋاق بولمەدەگى كورىنىستەرى كەلە قالدى.
− سالليان، - دەدىم مەن، - ءبىز ەندى باسقا ءبىر امال قولدانساق قايتەدى، قازىر دىبىس العىشتى جاۋىپ تاستايىن، ءبىراق سەن بار نازارىڭمەن تىڭداي بەر.
ونىڭ بايىبىنا بارا الماي، ەكى ويلى بولعانى ءبىلىندى.
− ءيا، قۇلاعىڭمەن ەمەس، سەزىمىڭمەن تىڭداۋعا تىرىس، كوڭىلىڭدەگى سازدى تابا الساڭ بولعانى، قايدا بارساڭ دا ونى سەزىنە الاسىڭ.
ءار كۇنى ءبىز وسىلايشا ءبىراز ۋاقىت مۋزيكا تىڭداعان سوڭ، دىبىس العىشتى جاۋىپ تاستاپ، قولىمىزدى كوكىرەگىمىزگە قويا كوڭىل تۇكپىرىمىزدەگى سازعا قۇلاق تۇرەتىن بولدىق. بۇنىمىز سالليانعا دا ەرەكشە قىزىقتى سەزىلدى. ءار رەت كوريدوردا ماعان ەرىپ كەلە جاتقانىندا دا، الاڭدا تۇرعانىندا دا قولىن كوكىرەگىنە باسىپ، ءجۇزى نۇرلانا تۇرىپ قالاتىن - دى. ارينە، سول كەزدە ول ءوزىنىڭ جۇرەك تۇكپىرىندەگى اۋەنگە بەرىلىپ تۇرعانى ەكەنىن بىردەن اڭعاراتىنمىن.
كەيىنگى ءبىر كەزدە ونىڭ مۇعالىمى تاڭىرقاعان بەينەدە:
− سەن، ءسىرا، وعان نە ىستەگەنسىڭ، بۇرىن پارتاسىنان باسىن كوتەرمەيتىن ول قازىر ساباق سويلەسەم بولدى، مەنەن كوزىن ايىرماستان ىجداعاتپەن قۇلاق سالادى جانە نە ايتپاقشى ەكەنىمدى دە تۇسىنە قويادى. بايقاي الدىڭ با، ءتىپتى، اياعىن دا بۇرىنعىداي ساناپ باسپايدى، ەركىن، ارشىندى قاداممەن جۇرەدى، - دەيتىن - دى.
اكەمنىڭ سول ءبىر ۇمىتىلماس سازىمەن ەلىتىپ ءجۇرىپ، تۇرمىسقا شىعۋ، انا بولۋ سىندى كۇردەلى كەزەڭدەردى دە باسىپ ءوتتىم.
ءبىر جىلى جەلتوقسان ايىنىڭ ايازدى كەشىندە 71 جاسار ۇلىم پاۋولدىڭ كولىك اپاتىنا ۇشىراپ شيپاحانادا جاتقانىن ەستىپ، ەسىم شىعا شيپاحاناعا جۇگىردىم. ونىڭ قالىڭدىعى شىرعالاڭ بارىسىندا كوز جۇمىپ، ءوزى ەس - ءتۇسسىز قالعان ەكەن.
ۋاقىت ۇزارعان سايىن بويىمدى ۇرەي بيلەپ، جانىم جاي تابار ەمەس. ءتۇن ورتاسى بولسا دا وڭاشادا وكىرىپ جىلاعىم كەلدى. وسى ساتتە، سىرتتان قۇتىرىنا سوققان جەلدىڭ گۋىلدەگەن داۋىسى سوناۋ جىلدارداعى جاعدايدى ەسىمە بىردەن ورالتتى. سول شاقتاعى اكەمنىڭ ءادىسى بويىنشا كوزىمدى جۇمعان بەتىمدە قۇلاق ءتۇردىم. شىنىندا، كوڭىلىم ءبىر ءسات تىنىشتالعانداي بولدى.
العاشىندا، اۋرۋلار بولمەسىندەگى پەشتەن شىققان گۋىل قۇلاعىما كەلگەن سياقتى ەدى، ىلە - شالا ونىڭ ورنىن سكريپكانىڭ سىڭسىعان ءۇنى مەن سىبىزعى داۋىسى باسا بەردى. وسىلايشا، كوزىمدى تارس جۇمىپ، پەش كومەيىنەن گۋىلدەگەن سكريپكا داۋىسىنا بەرىلىپ تاڭ اعارعانشا وتىردىم. پاۋول اقىرى اجالدان قالدى...
ءبىر كۇنى كەشتە قايتا - قايتا بەزىلدەگەن تەلەفون ساز الەمىنە توعىتىپ وتىرعان ويىمدى شورت ءۇزدى، اعام شالعان تەلەفون ەكەن. تۇتقيىل كەلگەن جۇرەك دەرتىنەن اكەمىزدەن ايرىلىپ قالعان ەكەنبىز. كوز الدىم قاراۋىتىپ، توسەگىمە قۇلاپ ءتۇستىم. كوزىمدى جۇمىپ ۇزاق جاتتىم، بۇنىڭ ءبارىن ءبىر رەتكى ءتۇسىم بولىپ قالسا ەكەن دەپ تە تىلەدىم.
اكەم شىنىمەن ورالماس ساپارعا اتتاندى...
قابىرىنىڭ الدىندا تۇرىپ، جەرلەۋ مۇراسىمىندە جاساعان قالتقىنىڭ اقپاننىڭ سۇركەيلى بورانىمەن بىرگە ۋىلدەگەن دىبىس شىعارىپ تۇرعانىن ەستىگەنىمدە، جۇرەگىم ەزىلىپ سالا بەردى.
بىرنەشە اپتاعا دەيىن سەرگي الماي تۇڭعيىققا قامالىپ، ءۇنسىز كۇي كەشتىم.
كەشقۇرىم، مورجادان تونگەن قاھارلى قىستىڭ ۇلىعان بورانى ۇيدە جاپادان - جالعىز ءۇنسىز وي كەشىپ وتىرعان مەنىڭ قايعىلى حالىمدى ونان ارى اۋىرلاتىپ جىبەرگەندەي بولدى. كەنەت كوكىرەگىمنەن الدەبىر اۋەن بۇلقىنىپ شىققانداي بولدى دا، بارلىعىن ۇمىتقان كۇيدە ۇيىپ وتىرىپ قالدىم. سىتىرلاپ جانىپ تۇرعان پەشتەن اۋىز گارموننىڭ داۋىسىنا دا، ارفا ۇنىنە دە ۇقسامايتىن مىڭ قۇبىلعان بامبۋك سىبىزعىنىڭ سيقىرلى ءۇنى اۋەلەي ءتۇستى.
سەلك ەتىپ ەسىمدى جيعان ساتتە سەرگىپ سالا بەردىم. «بەيىشتەگى ارۋاقتار دا بۇل دۇنيەنىڭ عاجايىپ سۇلۋ سازىنان ءلاززات تابارى مۇندا تۇر... بۇل دۇنيەدە ارۋاق دەگەن راسىندا بار بولسا، اكەم جارىقتىق تا وسى ءبىر سيقىرلى سازعا قۇلاعىن ءتۇرىپ تۇرعان بولۋى مۇمكىن...».
سولاي، وسىنداي تاڭعاجايىپ سازدىڭ ەلىكتىرۋىمەن وتىرىپ، تاعى ءبىر تاڭدى كۇتىپ العان مەن ءوز - وزىمە قايتا ورالعانداي بولدىم...
اۋدارعان: ريشات سابىرباي ۇلى
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
