ادامزاتتى ءۇمىت شۇعىلاسىنا بولەيىك
− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ 2022 –جىلعى دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكا تالقى مىنبەرى بەينە ەكران ماجىلىسىندە سويلەگەن ءسوزى تۋرالى
«حالىق گازەتىنىڭ» شولۋشىسى
2022.01.19 17:47 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
«جۇڭگو مادەنيەتىندە بارىس − جۇرەكتىلىكتىڭ جانە كۇشتىڭ سيمۆولى، جۇڭگولىقتار ايداھارداي ايباتتى، جولبارىستاي قايراتتى بولۋ، ايداھارداي سامعاۋ، جولبارىستاي ۇمتىلۋ دەپ جاتادى». 1 - ايدىڭ 17 - كۇنى ءتوراعا شي جينپيڭ بەيجيڭدە بەيجيڭدە 2022 - جىلعى دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكا تالقى مىنبەرى بەينە ەكران ماجىلىسىنە قاتىناستى ءارى «سەنىمدى بەكەمدەپ، قايسارلىقپەن العا تارتىپ، ىندەتتەن كەيىنگى داۋىردەگى كورىكتى دۇنيە ءجۇزىن بىرگە قۇرايىق» دەگەن تاقىرىپتا لەكسيا سويلەپ، مىنالاردى دارىپتەدى: «قازىر ادامزات ءدوپ كەلىپ وتىرعان قاتاڭ سىن - سايىس الدىندا، ءبىز جولبارىسقا قانات بىتكەندەي ارىنمەن، جولبارىستاي ايبارلى ايباتپەن العا ىلگەرىلەۋ جولىنداعى ءتۇرلى قاتەر - بوگەتتى جۇرەكتىلىكپەن جەڭىپ شىعىپ، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ تۇمانىن بار كۇشپەن سەيىلتىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ دامۋىن قالپىنا كەلتىرۋدى بار كۇشپەن جەبەپ، ادامزاتتى ءۇمىت شۇعىلاسىنا بولەۋىمىز كەرەك!»
بۇل − ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ بيىل قاتىناسقان تۇڭعىش رەتكى ماڭىزدى كوپ جاقتى ديپلوماتيالىق قيمىلى. ءتوراعا شي جينپيڭ لەكسياسىندا حالىقارالىق قوعامنىڭ ىنتىماقتاسا وتىرىپ ىندەتتى جەڭۋىنىڭ دۇرىس باعىتىن، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى قالپىنا كەلۋىن ىلگەرىلەتۋدىڭ تۇبىرىنەن وڭاۋ شاراسىن، دامۋ جىلعاسىن بىتەۋدىڭ رەال جولىن، مەملەكەتتەر اراسىنداعى دۇرىس بىرگە جاساۋ جولىن العا قويىپ، جۇڭگونىڭ ءار ەلمەن جاپا - ماشاقاتتا بىرگە بولىپ، قول ۇستاسا شايقاس جاسايتىن بەرىك ەركىن ايگىلەپ، ءار جاقتىڭ ىندەتتى جەڭۋ، ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋ سەنىمىن سەرپىلتىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل حالىقتارىنىڭ بەيبىت دامۋ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ تىلەگىنە جاۋاپ قايتاردى. بۇل ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكالىق تالقى مىنبەرىندە سويلەگەن تاعى ءبىر تاريحي لەكسياسى بولىپ، ىندەتتەن كەيىنگى داۋىردەگى تاماشا دۇنيە ءجۇزىن قالاي اشۋدىڭ دۇرىس جولىن تەرەڭ پايىمداپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ جاپپاي نازارىن اۋداردى جانە بەلسەنە ءۇن قوسۋىنا يە بولدى، الدا دۇنيە ءجۇزىنىڭ بولاشاق دامۋىنا بەلسەندى دە تەرەڭ ىقپال جاسايدى.
قازىر دۇنيە ءجۇزى 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىستى باستان كەشىرۋدە. بۇل وزگەرىس ءبىر مەزەتپەن، ءبىر ىسپەن، ءبىر مەملەكەتپەن، ءبىر وڭىرمەن شەكتەلمەيتىن تەرەڭ دە اۋقىمدى ءداۋىر وزگەرىسى سانالادى. ءداۋىر وزگەرىسى مەن عاسىرلىق ىندەت ءوزارا قاباتتاسىپ، دۇنيە ءجۇزى جاڭا الماعايىپ وزگەرىس مەزگىلىنە ءوتتى، ورنىقسىزدىق، تۇراقسىزدىق كورنەكتى جوعارىلادى، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى تەرىس اعىمعا تاپ بولدى، سىڭار جاقتىلىق، قورعانىمپازدىق باس كوتەردى. ادامزات قوعامى ءدوپ كەلىپ وتىرعان جونگە سالۋ قىزىل سيفرى، سەنىمدىلىك قىزىل سيفرى، دامۋ قىزىل سيفرى، بەيبىتشىلىك قىزىل سيفرى ارتپاسا ازايمايدى، جالپى بەتتىك حاۋىپسىزدىكتى جۇزەگە اسىرۋدىڭ، بىرگە دامۋدى جەبەۋدىڭ مىندەتى ءالى دە اۋىر، جولى ۇزاق. ءارقايسى جاق ىندەتتەن كەيىنگى ەكونوميكانىڭ جەدەل قالپىنا كەلۋىن جەبەپ، اناعۇرلىم كوركەم دۇنيە ءجۇزىن قۇرۋدى ورتاق ءۇمىت ەتەدى، الايدا كوپتەگەن جاڭا قيىنشىلىقتار مەن سىن – سايىسقا دا ءدوپ كەلىپ وتىر. ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ ىشكەرىلەي اتاپ كورسەتتى: «ىندەتتى قالاي جەڭىپ شىعۋعا بولادى؟ ىندەتتەن كەيىنگى دۇنيە ءجۇزىن قالاي قۇرۋ كەرەك؟ بۇل − دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل حالقى ورتاق كوڭىل ءبولىپ وتىرعان كەلەلى ماسەلە، سونداي - اق ءبىز، ءسوز جوق، جاۋاپ بەرۋگە ءتيىستى كوكەي تەستى كەلەلى تاقىرىپ».
«اۋقىمدى باعامداي بىلگەندەر، اۋقىمعا بەت الۋدا پاراساتتىلىق تانىتادى». دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاندانۋ بەتالىسى ورنىقتى بولماسا دا، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جاعدايى ءالى اۋىر بولسا دا، دۇنيە ءجۇزىنىڭ كوپ ۇيەكتەنۋ اۋقىمى تۇبىرىنەن وزگەرگەن جوق، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى جاڭا سەرپىمدىلىكتى ايگىلەدى، ءار ەل حالىقتارىنىڭ بەيبىت دامۋعا دەگەن تىلەگى اناعۇرلىم نىعايىپ، ادىلدىك پەن ادىلەتتىلىككە دەگەن ءۇنى اناعۇرلىم كۇشەيىپ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ تالپىنىسى اناعۇرلىم بەكەمدەلدى. اماليات مىنانى تاعى ءبىر رەت دالەلدەدى: دۇنيە جۇزىلىك داعدارىستىڭ اساۋ تولقىنىندا ءار ەل 190 نەشە قايىققا ەمەس، قايتا تاعدىرلاس ۇلكەن كەمەگە ءتۇسىپ وتىر. قايىقتار داۋىل مەن تولقىنعا توتەپ بەرە المايدى، الىپ كەمە عانا اساۋ تولقىنعا توتەپ بەرە الادى. ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى − ءداۋىر اعىمى. ۇلكەن وزەن تەڭىزگە قاراي جوڭكىلەدى، قاشان دا كەرى اعىسقا تاپ بولادى، ءبىراق ءارقانداي كەرى اعىس ۇلكەن وزەننىڭ شىعىسقا قۇيىلۋىن توسا المايدى. قوزعاۋشى كۇش ونىڭ العا باسۋىنا كومەكتەسەدى، كەدەرگى كۇش ونى قۇدىرەتتەندىرەدى. كوپتەگەن كەرى اعىس، قاتەرلى قايراڭدار جارىققا شىققانىمەن، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋ بەتالىسى ەشقاشان وزگەرگەن جوق، وزگەرمەيدى دە. تاريح قارسىلاسۋدىڭ ەشنارسەگە پايداسىز ەكەنىن، قايتا اپاتتىق زارداپ اكەلەتىنىن قايتا - قايتا دالەلدەگەن. قورعانىمپازدىقپەن، سىڭار جاقتىلىقپەن اينالىسۋ ەشكىمدى قورعاي المايدى، اقىرىندا وزگەگە كەسىرىن تيگىزىپ، ءوزىن دە زياندايدى. زورەكەرلىكپەن، وكتەمدىكپەن اينالىسۋ − تاريح اعىمىنا قارسى بارىپ تۇرعان كەراعار ارەكەت. ءبىز تاريحتىڭ جالپى اۋقىمىنا سايكەسىپ، ادامزاتتىڭ ورتاق مۇددەسىن شىعار ءتۇيىن ەتىپ، ءداۋىر تاقىرىبىنا سەنىم، باتىلدىق، جاۋاپكەرلىك ارقىلى جاۋاپ بەرىپ، تاريحي تالعام جاساۋىمىز كەرەك.
بۇل ىندەتتى قايتكەندە جەڭۋگە بولادى، ىندەتتەن كەيىنگى دۇنيە ءجۇزىن قالاي قۇرۋعا بولادى؟ وسى داۋىرلىك سۇراۋعا ءتوراعا شي جينپيڭ تاريحي جانە فيلوسوفيالىق تۇرعىدان جۇڭگونىڭ جاۋابىن بەردى. «الەمدە اۋقىم گۇلدەنبەسە قۇلدىرايدى، الەمدى جونگە سالۋ ىلگەرىلەمەسە شەگىنەدى». دۇنيە ءجۇزى ۇنەمى قايشىلىقتى قوزعالىس بارىسىندا داميدى، قايشىلىق بولماسا، دۇنيە ءجۇزى دە بولمايدى. «تاريحقا بويلاي قاراساق، ادامزاتتىڭ ءار رەتكى سىناقتاردى جەڭىپ شىعۋ بارىسىندا تولىسقانىن، تالاي - تالاي داعدارىستاردى ەڭسەرۋ بارىسىندا دامىعانىن كورەمىز». ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ ىشكەرىلەي اتاپ كورسەتتى: «ءبىز تاريحتىڭ العا ىلگەرىلەۋ لوگيكاسىمەن العا ىلگەرىلەپ، ءداۋىردىڭ دامۋ اعىمىمەن دامۋىمىز كەرەك». بوران – شاشىن بولسا دا، ادامزات قاشان دا العا قاراي جۇرەدى. دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل ناعىز كوپ جاقتىلىقتا تاباندى بولۋى، قامال تۇرعىزۋدا ەمەس، قامالدى شاعۋدا، توماعا - تۇيىقتىقتا ەمەس، اشىقتىقتا، بايلانىستى ۇزۋدە ەمەس، توعىسۋدا تاباندى بولىپ، اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋى كەرەك، ادىلدىك پەن ادىلەتتىلىكتى ۇستانىم ەتىپ، دۇنيە جۇزىلىك جونگە سالۋ جۇيەسىنىڭ وزگەرىسىنە جەتەكشىلىك ەتىپ، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىن ۇيىتقى ەتكەن كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن قورعاپ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ اناعۇرلىم اشىق، قامتىمدى، جالپىعا ءتيىمدى، تەپە - تەڭ، تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن باعىتقا قاراي دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن تولىق ساۋلەلەندىرۋ كەرەك. حالىقارالىق ءتارتىپتى ورنىقتىرۋعا كۇش سالىپ، بەيبىتشىلىك، دامۋ، ادىلدىك، ادىلەتتىلىك، دەموكراتيا، ەركىندىك سىندى بۇكىل ادامزاتتىڭ ورتاق قۇندىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. قارسىلاسپاۋدا، كەشىرىمشىل بولۋدا، قاقپايلاماۋدا تاباندى بولىپ، ءارقانداي فورماداعى سىڭار جاقتىلىققا، قورعانىمپازدىققا، ءارقانداي فورماداعى زورەكەرلىك پەن وكتەمدىك ساياسيعا قارسى تۇرۋ كەرەك.
دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەتالىس اۋقىمىنىڭ ارىنى قاتتى، ايبىنى ۇستەم، ۇيلەسكەندەر وركەندەيدى، قارسى كەلگەندەر قۇريدى. دۇنيە ءجۇزى ءدوپ كەلىپ وتىرعان قيىنشىلىقتار مەن سىن - سايىس ءار ەل حالىقتارىنىڭ تار جول، تايعاق كەشۋلەردەن بىرگە ءوتىپ، قول ۇستاسا توتەپ بەرۋىن قاجەت ەتەدى. باستان - اياق تاريحتىڭ دۇرىس جاعىندا تۇرىپ، باستان - اياق ادامزاتتىڭ العا باسۋ جاعىندا تۇرىپ، سەنىمدى بەكەمدەپ، ەرلىكپەن العا باسساق، ءبىز، ءسوز جوق، داعدارىسقا توتەپ بەرۋ بارىسىندا العا باسىپ، سىن - سايىستى جەڭۋ بارىسىندا شۇعىلالى تابىستارعا قول جەتكىزىپ، ادامزاتتىڭ اناعۇرلىم كوركەم بولاشاعىن بىرگە جاراتا الامىز!
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
