”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ باستاماسىنىڭ امالياتتا ايگىلەۋشىلەرى مەن يگىلىگىن كورۋشىلەر
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى ليۋ دۇڭلاي، ءرايدا
2023.08.29 16:21 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
8 - ايدىڭ 18 - كۇنى شي - ان ايجۇي استىق - ماي ونەركاسىبى توبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ سالاماتتى تۇرمىستى سەزىنۋ سارايىنا اياق باسقان ءتىلشى كوزدىڭ جاۋىن الاتىن استىق - ماي ونىمدەرىن كورىپ تاڭ قالدى، ويلاعان ءونىمنىڭ ءبارىن زات سورەسىنەن تاۋىپ الۋعا بولاتىن سياقتى.
بارلىق ءونىمنىڭ سىرتىنا ”ايجۇي“ دەگەن جازۋ باسىلىپتى. بۇل ءتىلشىنىڭ ويىنا شينجياڭ الاتاۋ ساعاسى كەشەندى قورعامالى باجى اۋماعىنىڭ كورىنىسىن ەلەستەتتى، ول اراداعى زاۆود ۇيلەرىندە دە ”ايجۇي“ دەگەن ءسوز ەرەكشە كوزگە تۇسەتىن ەدى.
10 جىلدان بەرى شي - ان ايجۇي استىق - ماي ونەركاسىبى توبى قازاقستاننىڭ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىن ”شەكارا سىرتىنداعى الدىڭعى شەپ ءوندىرۋ ورنى تورابى“ ەتكەن شيكىزاتپەن قامداۋ بازاسىن، الاتاۋ ساعاسىن شەكارا ىشىندەگى وتكەرمەلەۋ تورابى ەتىپ زات اينالىمى وتكەرمەلەۋ، ۇلەستىرۋ - جونەلتۋ بازاسىن، شي - ان حالىقارالىق پورت ىستەرى اۋماعىن شەكارا ىشىندەگى جيناۋ، جونەلتۋ تورابى ەتكەن زات اينالىمى جيناۋ، جونەلتۋ بازاسىن قۇردى. ”ۇشتىك تۇلعا“ جۇلگەسى ورتا ازيانىڭ جانە توڭىرەكتەگى مەملەكەتتەردىڭ استىق يمپورت - ەكسپورتىنىڭ قۇرلىق جولى ارناسىن اشتى. ايجۇي توبىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى ليۋ دۇڭمىڭ بىلاي دەدى: ”’ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى‘ بىرگە قۇرۋ باستاماسى العان قويىلعان 10 جىلدان بەرى ءبىز وسى باستامانىڭ امالياتتا ايگىلەۋشىلەرى، ىزدەنۋشىلەرى جانە يگىلىگىن كورۋشىلەر بولدىق“.
ليۋ دۇڭمىڭ تىلشىمەن اڭگىمەلەسىپ وتىرعاندا ونىڭ كەڭسەسىنە جاقىن شي - ان حالىقارالىق پورت ىستەرى اۋماعى جۇڭگو تەمىر جول بىرىككەن حالىقارالىق كونتەينەر شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ شي - ان ورتالىق بەكەتىندە كەزەكشى پويەزدەر ىركەس - تىركەس بەكەتكە كىرىپ كەلە جاتتى، پويەزدىڭ ءبىر بولىمىنە ايجۇي توبىنىڭ استىق - مايى تولتىرا تيەلىپتى. الىستان كەلگەن كەزەكشى پويەزدەر قازاقستاننان جولعا شىعىپ، الاتاۋ ساعاسىندا شەكارادان كىرىپ، شىعىستى بەتكە الىپ، شي - انعا ات باسىن تىرەدى. وسى ارالىقتاعى بارلىق بارىس الدەقاشان ابدەن كەمەلدەنگەن.
”العاشىندا مۇنداي ەمەس ەدى، بۇل جولدى كەشىپ شىقتىق“، - دەدى ليۋ دۇڭمىڭ. 2015 - جىلى ايجۇي توبى ءبىرىنشى رەت ورتا ازياعا بارىپ تاماشا استىق قاينارىن ىزدەدى، قازاقستاندا ولاردىڭ ارمانى ورىندالدى. ءبىراق ناقتى جۇمىس كەزەڭىنە وتكەندە، ماسەلەلەر كورىنە باستادى.
2016 - جىلى 3 - ايدىڭ 26 - كۇنى ”چاڭ - ان ءنومىرلى“ جۇڭگو − ەۆروپا كەزەكشى پويەزىنىڭ تۇڭعىش كەزەكتى قايتا ورالاتىن ارناۋلى پويەزى جولعا شىقتى، وندا تيەلگەن ءدال ايجۇي توبىنىڭ استىعى ەدى. ”ءبىز سول ارناۋلى پويەزگە تيەلگەن زاتتاردى ۇيىمداستىرۋعا جارتى جىل ۋاقىت جۇمسادىق“. استىقپەن قامداۋدىڭ بىتىراڭقىلىعى مەن تۇراقسىزدىعىنان ايجۇي توبى، ءسوزسىز، قازاقستاندا ءوزىنىڭ قامداۋ بازاسى بولۋ كەرەكتىگىن تانىپ جەتتى.
بازانىڭ قۇرىلۋ فورماسى ايجۇي توبى ەرەكشە بايىپپەن قاراعان ستراتەگيالىق تاڭداۋ بولدى. ەڭ قاراپايىم ءادىس جەر ساتىپ الىپ، ەگۋدەن ورۋعا دەيىنگى جالپى بۋىندى ورىنداۋ، وسىلاي ىستەگەندە، قىسقا ۋاقىتتىڭ ىشىندە استىقتىڭ جالپى بارىستىق قامداۋ تىزبەگىن مەڭگەرۋدى جانە ورنىقتى شىعارۋدى ءونىمدى ىسكە اسىرۋعا بولادى. ايجۇي توبىنىڭ ناقتى قۋاتىنان قاراعاندا، بۇل قيىن ەمەس. الايدا، ەڭ سوڭىندا ايجۇي توبى مۇنداي ءتاسىلدى تاڭدامادى، ويتكەنى جەرگىلىكتى ورىننىڭ قوعامىنىڭ دامۋىنان بولەك بولعاندىقتان، جەرگىلىكتى ەگىس الاڭى قوجايىندارىمەن باسەكەلەستىك قاتىناس قالىپتاستىرادى. شاعىن كولەمدەگى جەكە ەگىس الاڭى قوجايىندارى مەن وسىزاماندانعان كاسىپورىن توبى اراسىنداعى باسەكەنىڭ ناتيجەسىنىڭ قالاي بولاتىندىعىن مەجەلەۋ قيىن ەمەس ەدى. ۇزاق بولاشاقتان قاراعاندا، بۇل توپتىڭ جەرگىلىكتى ۇكىمەتپەن جانە ەگىمشىلىكپەن اينالىسۋشىلارمەن ارادا تاماشا، باياندى قاتىناس قالىپتاسىتىرۋىنا ءتيىمسىز.
”’ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول‘ باستاماسىنىڭ ۇستانىمى سەلبەستىك جاساسۋ جانە تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ. ءبىزدىڭ ىستەۋگە ءتيىستى ءىسىمىز جەرگىلىكتى ورىنمەن مۇددەنى ماتاۋ، قول ۇستاسا بىرگە دامۋ“، - دەدى ليۋ دۇڭمىڭ.
سەلبەستىك الدىمەن جۇڭگو قارقىنىن ايگىلەۋدەن باستالدى. 2016 - جىلى 5 - ايدىڭ 31 - كۇنى ايجۇي توبىنىڭ شەتەلدەگى باقشا رايونى قازاقستاننىڭ سۇلتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا ىرگە قالادى، جارتى جىلدان كەيىن، ازىقتىق ماي وڭدەۋ ورتالىعى سالىنىپ ىسكە قوسىلدى. ”قۇرىلىس توبىنداعى ادامداردىڭ كوبى شينجياڭنان باردى، جۇڭگو قارقىنى جەرگىلىكتى ادامداردى تاڭ قالدىردى، ولار ۇقساس كولەمدەگى ينجەنەريانى وزدەرى سالسا بىرنەشە جىل ۋاقىت جۇمسايدى“، - دەدى ليۋ دۇڭمىڭ.
باقشا رايونى سالىنىپ بىتۋمەن بىرگە، ايجۇي توبى تاپسىرىستىق ەگىمشىلىكتى جالپىلاستىرا باستادى، كاسىپورىن ولشەمىمەن جەرگىلىكتى ەگىس الاڭى قوجايىندارىنىڭ ءونىمىن ساتىپ الىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ استىق داقىلدارىن ”ساتا الماۋ“ ماسەلەسىن شەشىپ، باسەكەنى سەلبەستىككە وزگەرتتى. سونىمەن بىرگە ايجۇي توبى قازاقستاندىقتاردى جۇڭگوعا كەلۋگە ۇيىمداستىردى. ليۋ دۇڭمىڭ بىلاي دەدى: ”ولار وسىزاماندانعان جۇڭگونى كوردى، ءبىزدىڭ شىن كوڭىلىمىزدى سەزىندى، ءبىزدىڭ كوپشىلىكتى باستاپ ءتىپتى دە ويداعىداي دامۋ قۋاتىمىزدىڭ بارلىعىنا شىن جۇرەكتەن سەندى“.
جۇرت تىلەگى توعىسسا، ءبىر قىدىرۋ پايدالى تىزبەكتى رەاكسيا دا بىرتىندەپ تۋىندايدى. تاپسىرىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى استىقتىڭ ساتىلۋ ارناسىنا كەپىلدىك ەتكەندىكتەن، جەرگىلىكتى بانكە ەگىس الاڭى قوجايىندارىنىڭ ەگىمشىلىك كولەمىن كەڭەيتۋىنە قارىز بەرۋگە باتىلدىق ەتە الدى، جەرگىلىكتى ۇكىمەت ايجۇي توبىنىڭ جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەكونوميكاسىن ىلگەرىلەتكەندىگىن كورىپ، ءوسىمىن قازىنادان تولەۋ فورماسىمەن بانكەلەردى ەگىس الاڭى قوجايىندارىن قولداۋعا ىنتالاندىردى. ايجۇي توبى باتىس سولتۇستىك اۋىل شارۋاشىلىعى، ورمان شارۋاشىلىعى، عىلىم - تەحنيكا داشۋەسىمەن بىرلەسىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەگىمشىلىك كاسىبىنە تەحنيكالىق قولداۋ كورسەتتى جانە جاڭالىق اشۋ ءىسىن جۇرگىزدى. ايجۇي توبىنىڭ قامداۋ بازاسى قۇرىلىسى ارقىلى جەرگىلىكتى ورىنداعى تاسىمال، قامبادا ساقتاۋ سياقتى كاسىپ سالا تىزبەكتەرىنىڭ ءارقايسى بۋىندارى دامىپ، توپتىڭ استىق قاينارى بازاسى ۇزدىكسىز بەكەمدەلىپ، وسىدان باستاپ ءار جاق تەڭ يگىلىككە كەنەلگەن اسا تاماشا جاعداي قالىپتاستى ءارى ۇزدىكسىز ءتىپتى دە جوعارى دەڭگەيگە قاراي دامىدى.
شينجياڭ ايجۇي توبىنىڭ جىبەك جولى ستراتەگياسىن بەكەمدەۋدەگى ماڭىزدى تۇيىنگە اينالدى. وسى توپ الاتاۋ ساعاسى كەشەندى قورعامالى باجى اۋماعىندا شينجياڭداعى تۇڭعىش استىق يمپورتى قورعامالى باجى زات اينالىمى كاسىپورنىن قۇرىپ، جەرگىلىكتى ورىندا ەگىن شارۋاشىلىق ونىمدەرىن جىنتىكتەي وڭدەدى. ”مەيلى يمپورت ەتىلسىن، الدە جەرگىلىكتى ورىن ءوندىرسىن، استىق كاسىپ سالاسى شينجياڭدا ەرەكشە دامۋ باسىمدىعىنا يە، بۇل ارانىڭ قۇرعاق كليماتى استىق - ماي ونىمدەرىن ساقتاۋعا، وڭدەۋگە جانە تاسىمالداۋعا ءتيىمدى“، - دەدى ليۋ دۇڭمىڭ تانىستىرىپ.
بيىلعى جۇڭگو − ورتا ازيا باسشىلار ءماجىلىسى كاسىپورىننىڭ دامۋ سەنىمىن ونان ارى كۇشەيتتى. ”90 كۇن ۆيزانى كەشىرىم ەتۋ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ جاسىل ارناسى، كەدەنگە مالىمدەۋ، كەدەننەن وتكىزۋ قولايلىلىعىن ءبىر تۇلعالاندىرۋ سياقتى ساياسات - شارالار ءبىز ءۇشىن ۇلكەن تيىمدىلىك“. ليۋ دۇڭمىڭ توپتىڭ وسى شىعىس جەلىنەن پايدالانىپ، سىرتقى ساۋدادا جانە ەسىك اشۋدا ءتىپتى جاقسى ناتيجەگە قول جەتكىزەتىندىگىن ايتتى.
”مەنىڭ تۇسىنىگىمدە، ’ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدىڭ‘ جاقسى بولعان - بولماعاندىعىن ءبىلۋ ءۇشىن، ەڭ ماڭىزدىسى، بۇقارانىڭ ناقتى تيىمدىلىككە كەنەلە العان - الماعاندىعىنا قاراۋ كەرەك“. ليۋ دۇڭمىڭ بىلاي دەدى: 10 جىلدىڭ الدىندا، رەسەي جانە ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ ارا بالىنىڭ ءبىر قۇتىسى جۇڭگو بازارىندا 300دە 400 يۋانعا ساتىلاتىن، قازىر نەبارى 80دە 90 يۋان، ۇننىڭ باعاسى بۇرىنعى ءبىر كيلوگرامى 20 نەشە يۋاننان، قازىر 8دە 10 يۋانعا ءتۇستى، كوپ تۇتىنىلاتىن تاۋارلاردىڭ ساۋدا مولشەرى ارتىپ، قامدايتىن ورىنداعى بۇقارانىڭ كىرىسى ءتىپتى دە مولايدى، تۇتىنۋشى ورىنداعى بۇقارا دا ءتپىتى دە ءتيىمدى باعانىڭ يگىلىگىن كوردى، ”بۇل جىبەك جولى بويىنداعى بۇقارا تۇگەلدەي يگىلىككە كەنەلگەن 10 جىل“.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
تەلەفون: 65367915-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ باسپا ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەي كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2023 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى
