بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

چيڭحۋا داشۋەسىنىڭ قىز وقۋشىسى ءبولىس تالابىن تولتىرعاندا تۇگەلدەي شينجياڭدى جازدى

− شينجياڭ داشۋەسىندەگى شەكارا وڭىرگە كومەككە كەلگەن قارت وقىتۋشى چيۋ سۋچين تۋرالى

□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى رىن حۋا، ەرىكتى ءتىلشى جاڭ فاڭ

2023.09.12 15:30     كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى

  بۇل بۇكتەلگەن ءىز ءتۇسىپ، سارعىش تارتقان چيڭحۋا داشۋەسىنەن وقۋ تاۋىسۋ كۋالىگى، كۋالىكتىڭ سول جاق اياققى بۇرىشىنا ءبىر سۇندىق رەڭسىز سۋرەت جاپسىرىلىپتى، سۋرەتتەگى كەلتە شاشتى، دوڭگەلەك ءجۇزدى قىزدىڭ قاراپايىمدىلىعىنا باتىلدىق جاسىرىنعانى كورىنىپ تۇر.

  ” قاراشى، جاس كەزىمدە ۇل بالاعا ۇقسايمىن با ەكەن“؟ - دەدى 85 جاستاعى چيۋ سۋچين تىلشىگە كۇلە سويلەپ. ءتىلشى ونىڭ جىلداردىڭ تابى تۇسكەن جۇزىنە قاراپ، سول كەزدەردەگى قاعىلەز دە اشىق - جارقىن، جىگەرى جالىنداپ تۇرعان جاس قىز وقۋشىنىڭ بۇلدىر بەينەسىن ەلەستەتتى.

  ”ءبىرىنشى تالابى: شينجياڭ، ەكىنشى تالابى: شينجياڭ“. 1960 - جىلى چيڭحۋا داشۋەسىنىڭ مەحانيكا فاكۋلتەتىنەن وقۋ تاۋىسقان چيۋ سۋچين «وقۋ تاۋىسۋ ءبولىسى تىلەك كەستەسىنە» وسىلاي جازدى. ”ماۋ جۋشي قالىڭ جاستاردى اۋىل - قىستاققا بارۋعا، شەكارا وڭىرلەرگە بارۋعا، وتان ەڭ قاجەت ەتكەن جەرلەرگە بارۋعا ۇندەدى. قانشالىقتى جاپالى وڭىرگە بارعان سايىن سونشالىقتى داڭققا بولەنەسىڭ، مەن شينجياڭعا بارىپ، شەكارا ءوڭىردىڭ قۇرىلىسىنا ات سالىسقىم كەلدى“. الدەكىمدەر سۇراي قالسا، چيۋسۋچين ىلعي وسىلاي جاۋاپ بەرەتىن ەدى.

  اسقاق سەزىم مەن ارمانىن ارقالاعان 22 جاستاعى وسى شاندۇڭدىق بويجەتكەن پويەزگە وتىرىپ، ۇيىنەن 3000 كيلومەتردەن استام شالعايداعى شينجياڭعا كەلىپ، شينجياڭ داشۋەسىنىڭ مەحانيكا فاكۋلتەتىنىڭ (1962 - جىلى شينجياڭ داشۋەسىنىڭ مەحانيكا فاكۋلتەتى شينجياڭ كەن اشۋ جانە قورىتۋ شۋەيۋانىنا بىرىكتىرىلدى، كەيىن اتى شينجياڭ ونەركاسىپ شۋەيۋانىنا وزگەرىپ، 2000 - جىلدىڭ سوڭىندا شينجياڭ داشۋەسىنە بىرىكتىرىلدى) وقىتۋشىسىنا اينالدى، سودان تارتىپ شەكارا وڭىردە تامىر تارتىپ 60 نەشە جىل تۇردى.

  شينجياڭعا كەلگەننەن كەيىن ول كوپ وتپەي كوپشىلىككە چيڭحۋانىڭ دارىندى وقۋشىسىنىڭ ”قالامعا دا، قارۋعا دا توسەلگەن“ قاجىرلى كۇشىن ايگىلەدى: ول داشۋەدەگى مىعىم ءبىلىم نەگىزىنىڭ ارقاسىندا، قىسقا عانا بىرنەشە اي دايىندالعاننان كەيىن، «پەرسپەكتيۆالىق گەومەتريا»، «مەتال تەحنولوگياسىنداعى بالقىتىپ دانەكەرلەۋ تاراۋى»، «نازاريالىق مەحانيكا»، «ماتەريال مەحانيكاسى» سياقتى شۇعىل قاجەتتى تەحنيكالىق نازاريا ساباقتارىن اشتى. مۇنان سىرت، بۇرىن چيڭحۋا داشۋەسى قىزدار باسكەتبول قۇراماسىنىڭ باستىعى بولعان ول مەكتەپتىڭ باسكەتبول قۇراماسىنىڭ جاتتىقتىرۋشىسى بولىپ قانا قويماي، تاعى 2 رەت شينجياڭ ايەلدەر باسكەتبول 2 - قۇراماسى مەن جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەر قۇراماسىنا تاڭدالىپ، شينجياڭ اتىنان مەملەكەتتىك جارىسقا قاتىناستى ءارى تاماشا ناتيجەگە قول جەتكىزدى.

  ”وقىتۋشى رەتىندە، وقۋشىلاردى جاقسى تاربيەلەۋ ءۇشىن، ءسوز جوق، ءوزىڭ اناعۇرلىم كوپ ءبىلىم يگەرۋىڭ كەرەك. وقۋشىلارعا، ءسوز جوق، قاتاڭ تالاپ قويىپ، مۇقيات جاۋاپتى بولۋىڭ، وقۋشىلارعا، ءسوز جوق، قالاي ادام بولۋدى، قالاي ءبىلىم ىزدەۋدى ۇيرەتۋىڭ كەرەك“. چيۋ سۋچين وقىتۋشىلىقپەن شۇعىلدانعان عۇمىرىنداعى تاجىريبەسى مەن اسەرىن وسىلاي قورىتىندىلادى. شينجياڭدى گۇلدەندىرۋگە اناعۇرلىم كوپ جارامدىلار تاربيەلەپ بەرۋ جولىندا ول بارىن سالىپ، باستان - اياق ەكپىندەي ىلگەرىلەۋ قادامىن توقتاتپادى.

  قۇيىپ جاساۋ كاسىبى شينجياڭ ونەركاسىپ شۋەيۋانىنىڭ جاڭادان قۇرعان كاسىبى، 1974 - جىلى وقۋشى قابىلدادى، 1975 - جىلى تاجىريبەحاناسىن سالدى. ول بىرنەشە جاس وقىتۋشىمەن بىرگە تاجىريبەحانا قۇرىلىسىنا بۇكىل ىنتا - پەيىلىمەن كىرىسىپ، جوبالانعان چەرتوجدى سىزۋدان تارتىپ، جەر استى سۋ قۇبىرىن ىركىلىسسىزدەندىرۋگە دەيىن، ۇلكەندى - كىشىلى شارۋانىڭ بارلىعىنا ات سالىستى. ىلگەرىندى - كەيىندى ”ونەركاسىپ جيىلىگى يندۋكتسيالىق ەلەكتر پەشىنىڭ“ ەلەكتر بولىگىن جوبالاۋ، جاساۋ، ورناتۋ، رەتتەۋ - سىناق ەتۋ سىندى نەگىزگى تۇلعالىق قىزمەتتەرىن، ادەمى قۇيمالانعان جابدىقتى دانەكەرلەپ جاساۋ جانە ءتۇرلى ستانوكتاردى قۇراستىرۋ قىزمەتتەرىن ورىندادى... قىسقا عانا بىرنەشە جىلدا ءبىرشاما كولەمدى، وقىتۋ تاجىريبەسى قاجەتىن تولىق قاناعاتتاندىرا الاتىن ءارى بەلگىلى عىلمي زەرتتەۋ قابىلەتى مەن ءوندىرىس قابىلەتىنە يە تاجىريبەحانا سالىنىپ بولدى.

  وقۋشىلاردى اناعۇرلىم كوپ ءبىلىم نارىنەن سۋسىنداتۋ ءۇشىن ول جاڭا ساباقتاردى ۇزدىكسىز اشىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى «ولشەۋ - سىناۋ تەحنيكاسى»، «ەلەكتر تەحنيكاسى نەگىزدەرى»، «ميكروكومپيۋتەر قاعيداسى جانە ونى قولدانۋ» سياقتى كوپ ءتۇرلى ساباقتاردى ءوتۋ مىندەتىن ارقالادى. ول تاعى ءوزىنىڭ امالياتتىق تاجىريبەسىنەن پايدالانىپ، زاۆودتىڭ ءوندىرىس ءىس جۇزىندىگىنە ۇشتاستىرا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ءىس جۇزىندىك ماسەلەلەردى شەشۋ قابىلەتىن جەتىلدىردى ءارى كوپ ءتۇرلى عىلمي زەرتتەۋدى وقۋ تاۋىسۋ جوبالاۋىنا پايدالانۋعا جەتەكشىلىك ەتىپ، وقۋشىلاردى باستاپ بىرگە ىستەپ، وقۋشىلاردىڭ كىتاپتان ۇيرەنە المايتىن كوپتەگەن بىلىمدەردى ۇيرەنىپ الۋىنا مۇمكىندىك جاراتتى.

  1996 - جىلى مەحانيكالىق ينجەنەريا شۋەيۋانىنىڭ اۆتوموبيل جانە قاتىناس ينجەنەرياسى فاكۋلتەتى مەكتەپتىڭ ءبىر اۆتوموبيل كافەدراسى عانا بولاتىن. وسى كاسىپتىڭ سوڭعى بۋىنىن جەتىلدىرۋ، ۇزدىكسىز دامىتۋ ءۇشىن، اۆتوموبيل كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى چيۋ سۋچين باستان - اياق وقىتۋدىڭ ءبىرىنشى شەبىندە تۇرىپ، وقۋشىلاردى باستاپ موتوردى سوگىپ قايتا قۇراستىردى.

  چيۋ سۋچيننىڭ وقۋشىسى، قازىر شينجياڭ داشۋەسى مەحانيكالىق ينجەنەريا شۋەيۋانىنىڭ وقىتۋشىسى گۇلباھار توحتىنىڭ ءالى انىق ەسىندە: ”اۆتوموبيلدىڭ جۇزدەگەن - مىڭداعان ۇساق بولشەكتەرى بولادى، وقۋشىلاردىڭ الجاسىپ قالماۋى ءۇشىن، چيۋ مۇعالىم سوگۋگە بولاتىن بارلىق ۇساق بولشەكتى جالىقپاي سوگىپ الىپ شىعاتىن، ءاربىر بولشەكتى الىپ شىعىپ، بىزگە ونى ەسىمىزدە بەرىك ساقتاپ ءارى وسى ۇساق بولشەكتەردى شەشىپ الۋمەن قۇراستىرۋدى يگەرىپ العانىمىزشا قايتا - قايتا ءتۇسىندىرىپ بەرەتىن ەدى“.

  وقىتۋ ساپاسىنا كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، ءسوز جوق، ەڭ جاڭا كاسىپتىك ءبىلىمدى يگەرۋ كەرەك. چيۋ سۋچين عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتىنە بەلسەنە ات سالىستى ءارى وندىرىستەگى ءىس جۇزىندىك ماسەلەلەردى شەشۋدى زەرتتەۋ تاقىرىبىن تاڭداۋ تۇرلەرىنىڭ العى شارتى ەتتى. ول باسقارىپ زەرتتەپ جاساعان ”مەتال بالقىتۋ پەشىندە بالقىتۋ - قورىتۋ بويىنشا ميكروكومپيۋتەرمەن تاڭداۋلىلارىن ىزدەۋ جۇيەسى“، ”ورتا جيىلىكتەگى يندۋكتسيالىق ەلەكتر پەشىن ميكروكومپيۋتەرمەن مەڭگەرۋ جانە قولدانۋ“ تۇگەلدەي اۆتونوميالى رايوننىڭ عىلىم - تەحنيكا العاباسارلىعى سيلىعىن ەنشىلەپ، «جۇڭگونىڭ عىلىم - تەحنيكا جەتسىتىكتەرى توپتاماسىنا» ەنگىزىلدى. ول سەلبەسىپ زەرتتەپ جاساعانⅠ- XDW تيپتى ميكروكومپيۋتەردە ناقتى بۇرعىلاۋدى زەردەلى باقىلاۋ - مەڭگەرۋ جۇيەسى بۇرىنعى مەملەكەتتىك گەولوگيا جانە كەن - تاۋ مينيسترلىگىنىڭ عىلم - تەحنيكا جەتىستىگى سيلىعى ساراپتاۋىنان ءوتتى.

  ادالدىق ادام كوڭىلىن مەيىرگە بولەيدى. قازىر چيۋ سۋچيننىڭ وقۋشىلارى تيانشان الابىنا تەگىس تارالعان، كوپتەگەن ادامدار ءوز قىزمەت ورىندارىندا ۇزدىك ناتيجە جاراتتى. ”شينجياڭعا كەلۋ مەنىڭ بەرىك تالعامىم، شينجياڭ قۇرىلىسىنا ءبىر كىسىلىك ۇلەس قوسا العانىمدى اسا ماقتانىش سەزىنەمىن”، - دەدى چيۋ سۋچين.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى