بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ جالپى تالابى مەن ساياساتتىق بەتالىسىن دۇرىس يگەرەيىك

− ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسىنىڭ رۋحىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ جونىندە

«حالىق گازەتىنىڭ» شولۋشىسى

2023.12.15 15:59     كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

  كەلەر جىل − جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعانىنىڭ 75 جىلدىعى، ”14 - بەسجىلدىق“ جوبانى اتقارۋداعى شەشۋشى جىل، ەكونوميكالىق قىزمەتتى ويداعىداي ىستەۋدىڭ ماڭىزى زور. ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسى كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ جالپى تۇلعالىق تالابى مەن ساياساتتىق بەتالىسىن ايقىن العا قويىپ، ”ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋدە، ىلگەرىلەۋ ارقىلى ورنىقتىلىقتى جەبەۋدە، الدىمەن ورناتىپ، ونان سوڭ كۇشىنەن قالدىرۋدا تاباندى بولۋدى“ دارىپتەپ، كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتى ويداعىداي ىستەۋگە ارەكەت باعدارناماسىن ازىرلەدى.

  باعدارلامانى اتقارعاندا قانىعىپ، نەگىزىن يگەرگەندە قالعانى وڭىنا باسادى. ”شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جەتەكشى ەتۋدى“ ايقىنداپ، ”ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ سىندى قىزمەت نەگىزگى اۋەنىنەن جازباي، جاڭا دامۋ ۇستانىمىن تولىق، دۇرىس، جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا دامۋ جاعدايىن جەدەل قالىپتاستىرىپ، ساپالى دامۋدى كۇش سالا ىلگەرىلەتۋدى“ دارىپتەپ، ”ىشكى سۇرانىمدى ۇلعايتۋدى جانە قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى تەرەڭدەتۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، جاڭاشا قالا - قالاشىقتاندىرۋ مەن اۋىل - قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ساپالى دامۋ مەن جوعارى دەڭگەيلى حاۋىپسىزدىكتى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدى“ اتاپ كورسەتىپ، ”ەكونوميكانىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن شىنايى كۇشەيتىپ، حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانىپ جانە ونى جويىپ، قوعامدىق مەجەنى جاقسارتۋدى“ تالاپ ەتتى... ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسى كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتى ويداعىداي ىستەۋ جونىندە جالپى تۇلعالىق تالاپ قويدى، شي جينپيڭ جولداستى ۇيىتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ قازىرگى ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق جاعدايى جونىندەگى عىلمي تۇجىرىمى مەن كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋىن تولىق ايگىلەدى، بۇل − جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ الىپ كەمەسىنىڭ تولقىن جارا ىلگەرىلەۋىنىڭ، نىق قاداممەن الىسقا جەتۋىنىڭ ماڭىزدى جەتەكشىسى. ءبىز يدەيا مەن ارەكەتتى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ماجىلىسىندە سويلەگەن ماڭىزدى ءسوزىنىڭ رۋحىمەن جانە پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىمەن، ورنالاستىرۋلارىمەن بىرلىككە كەلتىرىپ، كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ جالپى تالابىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، قارقىن مەن ساپانىڭ، ماكرولىق ساندى مالىمەت پەن ميكرولىق سەزىنۋدىڭ، ەكونوميكانى دامىتۋ مەن حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدىڭ، دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتىڭ قاتىناسىن ويداعىداي يگەرۋگە جانە ويداعىداي شەشۋگە نازار اۋدارىپ، ەكونوميكانىڭ قايتا ورلەۋ جاعدايىن ۇزدىكسىز بەكەمدەپ جانە كۇشەيتىپ، ەكونوميكانىڭ ساپاسىنىڭ ءونىمدى جوعارىلاۋى مەن مولشەرىنىڭ ۇيلەسىمدى ارتۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك.

  ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋدە، ىلگەرىلەۋ ارقىلى ورنىقتىلىقتى جەبەۋدە، الدىمەن ورناتىپ، ونان سوڭ كۇشىنەن قالدىرۋدا تاباندى بولۋ كەرەك، بۇل − شي جينپيڭ جولداستى ۇيىتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ەل ءىشى - سىرتىنداعى جاعدايعا ىشكەرىلەي تالداۋ جاساپ جاساعان كەلەلى ورنالاستىرۋى، بۇل ماسەلەنى باعدار ەتۋ، نىسانانى باعدار ەتۋ ايقىن بەتالىسىن ايگىلەپ، كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتى ويداعىداي ىستەۋدى ماڭىزدى تانىم نازارياسىمەن جانە عىلمي ءادىس نازارياسىمەن قامدادى. ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ماجىلىسىندە بىلاي دەپ اتاپ كورسەتىلدى: ”مەجەنى ورنىقتىرۋعا، ارتۋدى ورنىقتىرۋعا، جۇمىستاندىرۋدى ورنىقتىرۋعا ءتيىمدى ساياساتتاردى كوبىرەك شىعارىپ، تاسىلگە بۇرىلىس جاساۋ، قۇرىلىمدى رەتتەۋ، ساپانى جوعارىلاتۋ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋ جاعىندا بەلسەنە العا باسۋ كەرەك“. ءسوز جوق، ”ورنىقتىلىق“ پەن ”ىلگەرىلەۋدىڭ“ ديالەكتيكالىق بىرلىك ەكەنىن، ورنىقتىلىق − جالپى جاعداي جانە نەگىز، ىلگەرىلەۋ − باعىت جانە قوزعاۋشى كۇش ەكەنىن جەتە تانۋ كەرەك. حالىقارالىق جانە ەل ءىشى ورتاسىندا تۋىلعان تەرەڭ دە كۇردەلى وزگەرىستەر الدىندا، ەكونوميكانىڭ قايتا ورلەۋىن، جاقسارۋىن ونان ارى ىلگەرىلەتۋدە جەڭۋگە ءتيىستى كەيبىر قيىنشىلىقتار مەن سىندار الدىندا، تەك ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋدە، ىلگەرىلەۋ ارقىلى ورنىقتىلىقتى جەبەۋدە، الدىمەن ورناتىپ، ونان سوڭ كۇشىنەن قالدىرۋدا تاباندى بولىپ، جالپى بەتالىستى ورنىقتىرۋ، باعىت - ساياساتتاردى ورنىقتىرۋ، ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋلاردى ورنىقتىرۋ، نەگىزدى ساقتاۋ، شەپتى ورنىقتىرۋ نەگىزىندە بەلسەنە العا باسۋ، ورناتۋعا تيىستىلەرىن بەلسەندى، ىرىقتى تۇردە ورناتۋ كەرەك. كۇشىنەن قالدىرۋعا تيىستىلەرىن ورناتۋ نەگىزىندە باتىل كۇشىنەن قالدىرعاندا عانا، ورنىقتىلىق بارىسىندا جاقسارۋ نەگىزىن ۇزدىكسىز بەكەمدەپ، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ساپالى دامۋعا ۇزدىكسىز قادام تاستاۋىن ىلگەرىلەتۋگە بولادى.

  ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ماجىلىسىندە مىنالار العا قويىلدى: ”ماكرولىق ساياساتتا كەرى پەريودتىق جانە پەريود اتتاپ رەتكە سالۋدى كۇشەيتىپ، بەلسەندى قازىنا ساياساتى مەن ورنىقتى دا اقاۋسىز اقشا ساياساتىن ۇزدىكسىز اتقارىپ، ساياسات قۇرالى جاعىندا جاڭالىق اشۋدى جانە سايكەسۋدى، سەلبەسۋدى كۇشەيتۋ كەرەك“. كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ ساياساتتىق بەتالىسى وتە ايقىن، ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسىنىڭ تالابىن مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، بەلسەندى قازىنا ساياساتىندا لايىقتى كۇش سالىپ، ساپانى جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىكتى ارتتىرىپ، قازىنا ساياساتىنىڭ كەڭىستىگىنەن ويداعىداي پايدالانىپ، قازىنالىق شىعىس قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرىپ، مەملەكەتتىڭ كەلەلى ستراتەگيالىق مىندەتتەرىنىڭ قازىنالىق قۋاتىن قامتاماسىزداندىرۋدى كۇشەيتىپ، سالىقتى كەمەيتۋ، اقىنى تومەندەتۋ قۇرىلىمدىق ساياساتىن ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق جاراتۋ مەن جاساۋ كاسىبىنىڭ دامۋىن ءتۇيىندى تۇردە قولداپ، قازىنانىڭ باياندىلىعىن كۇشەيتۋ كەرەك. نەگىزگى ساتىنىڭ ”ءۇشتى قامتاماسىز ەتۋدەگى“ تومەنگى شەگىن مىقتاپ ساقتاۋ كەرەك.

  ورنىقتى اقشا ساياساتىن يكەمدى، ۇيلەسىمدى، دالمە - ءدال، ءونىمدى اتقارىپ، اينالىمنىڭ ۇيلەسىمدى، جەتكىلىكتى بولۋىن ساقتاپ، اقشا ساياساتى قۇرالدارىنىڭ جالپى مولشەرى مەن قۇرىلىمىنىڭ قوس قابات فۋنكتسياسىن ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، فينانس قۇرىلىمدارىن عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، جاسىل تيپكە بۇرىلىس جاساۋ، جالپىعا ءتيىمدى شاعىن سومالى قارىز، سيفرلى ەكونوميكا سياقتى جاقتاردى قولداۋ تەبىنىن ارتتىرۋعا جەتەكتەپ، قوعامدىق جالپىلىق قارجى قۇراۋدىڭ وزىندىك قۇنىنىڭ ورنىقتىلىق بارىسىندا تومەندەۋىن جەبەۋ كەرەك. ماكرولىق ساياسات بەتالىسىنىڭ بىردەيلىگىن كۇشەيتىپ، قازىنا، اقشا، جۇمىستاندىرۋ، كاسىپ سالاسى، ءوڭىر، عىلىم - تەحنيكا، قورشاعان ورتانى قورعاۋ سياقتى ساياساتتاردىڭ سايكەسۋىن، سەلبەسۋىن كۇشەيتىپ، ەكونوميكاعا جاتپايتىن ساياساتتاردى ماكرولىق ساياسات بەتالىسىنىڭ بىردەيلىگىن باعالاۋعا ەنگىزىپ، ساياساتتاردى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدى كۇشەيتىپ، ساياساتتى اتقارۋ جاعىندا سايكەسۋدى، ىقپالداستىقتى كۇشەيتىپ، قۇراما اسەردى زورايتىپ، ساياساتتىق زاپاس جاعىندا الدىن الا مولشەرلەپ، بوستىق قالدىرىپ، ساياساتتىق ونىمدىلىكتى باعالاۋدا ونىمدىلىككە ءمان بەرىپ، تابىس سەزىمىن كۇشەيتىپ، ءبىر باعىتتا كۇش سالۋعا، بىرىككەن كۇش قالىپتاستىرۋعا كەپىلدىك ەتىپ، ماكرولىق ساياساتتىڭ ساپالى دامۋدى قولداۋ ونىمدىلىگىن كۇش سالا جوعارىلاتۋ كەرەك. ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ قايتا ورلەۋ، ۇزاق ۋاقىت جاقسارۋ نەگىزگى بەتالىسى وزگەرگەن جوق، سەنىم مەن جىگەردى كۇشەيتىپ، قوعامدىق مەجەنى جاقسارتىپ، ەكونوميكالىق ۇگىت پەن قوعامدىق پىكىرگە جەتەكشىلىك ەتۋدى كۇشەيتىپ، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ بولاشاعى نۇرلى نازارياسىن اسقاقتاتۋ كەرەك.

  سانسىز كەمە اعىنعا قارسى لاپ قويىپ، ۇزاق ساپار باستالدى. مىندەت نەعۇرلىم جاپالى، سىن - سايىس نەعۇرلىم اۋىر بولعان سايىن، ۋاقىت پەن جاعدايدى سولعۇرلىم بايقاپ، ورنىقتىلىق پەن ىلگەرىلەۋدى سولعۇرلىم يگەرۋ كەرەك. شي جينپيڭ جولداستى ۇيىتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، دايەكتىلەندىرىپ، كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ جالپى تالابى مەن ساياساتتىق بەتالىسىن ءداپ باسىپ يگەرىپ، تىڭعىلىقتى ىستەپ، شەبەرلىكپەن ىستەپ، شەبەرلىكپەن تابىسقا جەتىپ، ءتۇرلى قىزمەتتەردى اناعۇرلىم قايراتتانا العا ۇمتىلاتىن رۋحاني كۇيمەن ىلگەرىلەتىپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ ءتۇرلى نىسانالىق مىندەتتەرىن جۇزەگە اسىرىپ، دامۋدىڭ ىرىقتىلىق ۇقىعىن مىقتى يگەرەتىنىمىزگە سەنىم، قايرات، قابىلەتىمىز قاپتال جەتەدى.

  كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى