ۇيعۇر زيالىلارى قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىقتى قورعاۋدىڭ اتويشى جاۋىنگەرى بولۋى كەرەك
2017.09.08 15:45 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
شينجياڭ حالىق باسپاسى پارتكومىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، باسپا باستىعى
مامەتجان ماحمۇت
وبۇلقاسىم ءماتتۇرسىننىڭ «ۇيعۇر باۋىرلاستارعا جولداعان ويانۋ حاتىن» قايتالاي وقىپ، ونىڭ بەرىك ساياسي تۇرعىسىنان، كۇشتى وتانشىلدىق ىنتاسىنان، ناقتى ءىس ىستەيتىن قىزمەت ستيلىنەن، شىنايى ۇلتتىق سۇيىسپەنشىلىگىنەن، اق پەن قارانى ايقىن ايىرۋ ولشەمىنەن، حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋدەي قاراپايىم ىقىلاسىنان تاعى دا تەرەڭ اسەر الدىم. مەن ونىڭ رۋحىنان ۇيرەنىپ، ەش ءارى - ءسارى بولماستان، كەۋدە كەرە العا شىعىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا، ۇلى وتانعا العىس ايتۋ سۇيىسپەنشىلىگىمدى بىلدىرەمىن، مەملەكەت پەن حالىققا دەگەن ادالدىق ءۇنىن، «ءۇش ءتۇرلى كۇشپەن»، «ەكىبەتكەيلەرمەن» باتىل كۇرەس جاساۋداي ادىلەت ءۇنىن جەتكىزەمىن.
مەن وڭتۇستىك شينجياڭداعى شيپاگەر وتباسىندا دۇنيەگە كەلدىم، ۋنيۆەرسيتەتتە وقىدىم، كادر بولدىم، پارتياعا مۇشە بولدىم، بىرتىندەپ تولىسىپ، شينجياڭ حالىق باسپاسىنىڭ باسشى كادرى بولىپ جەتىلدىم، مەملەكەتتىك اقپارات - باسپا ءسوز كاسىبىنىڭ 3 - توپتاعى كوشباسشى دارىندىلارى قاتارىنا ەندىم، تيانشان ەگەيلەرىنىڭ جوعارى جىكتەگى دارىندى اتاعىن الدىم، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ ۇكىمەتتىك ەرەكشە جاردەماقشاسىنان يگىلىكتەنەتىن مامانمىن. مەن وتان قۇشاعىندا باقىتتى تۇرمىس كەشىرىپ، پارتيانىڭ باۋلۋىندا ەسەيىپ - ەرجەتكەن ۇيعۇر زيالىسىمىن. مەن كوز الدا رايونىمىزدىڭ بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ كۇرەسى شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىعىنا قاتىستى، وتاننىڭ تۇتاستىعى مەن ۇلتتار ىنتىماعىنا قاتىستى، يدەولوگيا سالاسىنداعى حاۋىپسىزدىككە قاتىستى، سونداي - اق ۇيعۇر ۇلتىنىڭ بولاشاعىنا قاتىستى ەكەندىگىن سەرگەكتىكپەن ءارى تەرەڭدەي تانىپ جەتتىم. ءبىر زيالى ساناتىندا، مەن وركەنيەتكە قارسى، ادامزاتقا قارسى، ادامدىق قاسيەتكە قارسى ۇلتتىق بولشەكتەۋشىلەردىڭ، ءدىني ۇشقارىلاردىڭ، زورلىقتى كۇش لاڭكەستەرىنىڭ ءبىزدىڭ ۇلتتى تەرىس جولعا باستاۋىنا، قايىرىلماس تۇڭعيىققا باتىرۋىنا قايتىپ جول بەرە الامىن! مەن، ءسوز جوق، كوكىرەك كەرە العا شىعىپ، تۇرعىمدى بەكەمدەپ، ايقىن تۋ ۇستاي وتىرىپ، «ءۇش ءتۇرلى كۇشپەن» جانە «ەكىبەتكەيلەرمەن» باتىل كۇرەس جاسايمىن.
زيالىلار ادامزاتتىڭ نەگىزگى قۇنىن قورعاۋشى، «قوعامنىڭ ار - نامىسى»، قوعامنىڭ العا باسۋىن جۇزەگە اسىراتىن قوزعاۋشى كۇش، ولار وزىق مادەنيەتتى دامىتۋ جانە تاراتۋ، قوعامنىڭ العا قاراي دامۋىن ۇزدىكسىز جەبەۋ تاريحي بورىشىن ارقالاۋدا.
ايتسەدە، ءبىزدىڭ اتالمىس ءىشىنارا ۇيعۇر زيالىلارىنىڭ، ماسەلەسى بار ءىشىنارا باسىلىم اۆتورلارىنىڭ نە ىستەپ جۇرگەنىنە قاراپ كورەيىكشى؟ ولاردىڭ ايتىلمىس «جاسامپازدىق» كوزقاراسى ەرەكشە كەرتارتپا جانە قاتە، ياعني ادەبي جاسامپازدىق ارقىلى تاريحتى ويدان قۇراستىرۋ، ادەبي تۋىندى ارقىلى تاريح جاساۋ ماقساتى ايقىن، بولشەكتەۋ يدەياسىن تاراتقان؛ شارۋالار دۇربەلەڭى مازمۇنىن اڭىس ەتكەن، وتە كوپ سوعىس كورىنىستەرىن ادەيى بەينەلەپ، زورلىقتى كۇشتى ۇگىتتەگەن؛ ءدىني ۇشقارى يدەيانى سىڭىرگەن، يدەياسى سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسىنا ۇيلەسپەيدى؛ تار ءورىستى ۇلتتىق سۇيىسپەنشىلىكتى دارىپتەپ، ۇلتتىق وشپەندىلىك كوزقاراسىن تاراتقان؛ شينجياڭنىڭ «ءۇش تاريحىن» بۇرمالايتىن ساندىراقتاردى تاراتىپ، پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ ساياساتىنا نارازى مازمۇنداردى جاريالاعان.
ماسەلەسى بار وسى باسىلىم اۆتورلارىنىڭ نە ماقساتى بار؟ ولار ۇيعۇر جۇرتشىلىعىن قانداي قاراڭعى بولاشاققا باستاماقشى؟
ۇيعۇر ۇلتى جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى شاڭىراعىنىڭ ءبىر مۇشەسى، ونىڭ تاريحى ءبىزدىڭ ۇلى وتانىمىز تاريحىنىڭ ءبىر بولەگى. ماسەلەسى بار باسىلىم اۆتورلارى وزدەرى ويدان قيىستىرعان تاريح ارقىلى ۇيعۇرلار ەجەلدەن بەرى جۇڭحۋا ۇلتىنان دەربەس تۇرادى دەگەن ساندىراعىن تاراتىپ، جەرگىلىكتى اكىمياتتى جۇڭگومەن قاتار تۇراتىن، دەربەس «مەملەكەت» دەپ اتادى، ماسەلەسى بار باسىلىم اۆتورلارىنىڭ بايانىندا ۇيعۇر ۇلتى مەن ەلىمىزدىڭ ەرتە زامانىندا سولتۇستىكتە جاسايتىن كوپتەگەن كوشپەندى ۇلتتاردى جانە ولار قۇرعان جەرگىلىكتى اكىمياتتاردى جۇڭگودان تىسقارى «دەربەس مەملەكەت» دەپ اتادى، جۇڭگونىڭ ەجەلدەن بەرى ءبىر تۇتاس كوپ ۇلتتى مەملەكەت بولعان امالياتىن تەرىسكە شىعاردى. ولاردىڭ بولشەكتەۋ يدەياسى بەسەنەدەن بەلگىلى.
جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ قالىپتاسۋ بارىسى ەلىمىزدەگى ءار ۇلت حالقىنىڭ ۇزاق تاريحىنىڭ سالقار كوشىندە تاتۋ - ءتاتتى ءوتۋ، ءوزارا اۋىس - كۇيىس جاساۋ، بىرگە دامۋ بارىسى بولىپ تابىلادى، ول ەلىمىز تاريحىنداعى ۇلتتار قاتىناسىنىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىگىن قالىپتاستىردى، 56 ۇلتتىڭ ءبىرتۇلعالى، كوپ نەگىزدى ىشتەسۋ، ارالاسۋ، توعىسۋ تاريحىن قالىپتاستىردى، ەلىمىزدەگى ءار ۇلت حالقى ءبىر تۇتاس قۇدىرەتتى وتانىمىزدى قۇردى. ماسەلەسى بار ءىشىنارا باسىلىم اۆتورلارى ەلىمىز تاريحىنداعى ۇلتتار قاتىناسىنىڭ دامۋ نەگىزگى اعىنىنا نەمقۇرايدى قاراپ، تاريحتا ءار ۇلت اراسىندا بولعان ءبىر - بىرىمەن جاۋ بولۋ، قاستىقپەن ءولتىرۋ جانە قوسىپ الۋ تارماق اعىنىن بارىنشا دابىرالاپ، جۇڭگو تاريحىنداعى ۇلتتار قاتىناسىن بارىنشا بۇرمالادى. ارعىنى ايتۋ ارقىلى بەرگىنى سىقاقتاپ، قاساقانا ارانداتۋشىلىق قوزعاپ، ۇلتتىق ارازدىق تۋدىردى.
ماركسيزمنىڭ «5 تانىمىنا» تاباندى بولعاندا عانا، تاريحتىڭ قىم - قۋىت، كۇردەلى بارىسىن جەتە ءتۇسىنىپ، تاريحتىڭ دامۋ ءمانى مەن وبيەكتيۆ زاڭدىلىعىن يگەرۋگە، تاريحتىڭ سۇراعىنا عىلمي جاۋاپ قايتارۋعا بولادى. ءبىر توپ ماسەلەسى بار باسىلىمداردىڭ اۆتورلارى ۇيعۇر ۇلتىنىڭ دامۋ تاريحىن جۇڭگونىڭ ءبىر تۇتاس، كوپ ۇلتتى مەملەكەت بولىپ قالىپتاسۋ بارىسىن نازارعا الىپ تالداۋ جاسامادى، ۇستەم تاپتار اراسىنداعى، ۇستەم تاپ پەن قانالعان تاپ اراسىنداعى پايدا - زيان بايلانىسىنا تاريحي ماتەرياليستىك كوزقاراسپەن تالداۋ جاسامادى، عۇندار، تۇرىكتەر سىندى كوشپەندى ۇلتتاردى ۇيعۇرلاردىڭ اتا - باباسى دەپ، ولاردىڭ بۇلاپ - تالاۋ، وتاننىڭ بىرلىگىن بۇزۋ قاتارلى سوعىستارى العاباسار، ادىلەتتى سوعىس دەپ تاريحتى بۇرمالادى. ماسەلەسى بار باسىلىمداردىڭ اۆتورلارى وتان تۇتاستىعىن قورعاعان جانە از ۇلتتار مەن حانزۋلاردىڭ دوستىعىن دارىپتەگەن تاريحي تۇلعالاردى «ساتقىن» دەپ ياناتتاپ، وتان تۇتاستىعىنا، ورتالىق پاتشالىققا قارسى شىققانداردى «قاھارمان» دەپ كوككە كوتەرىپ، «ازاتتىق پەن تاۋەلسىزدىك» ءۇشىن «شايقاس» جاساۋعا شاقىردى. جۇڭگو تاريحىنداعى ۇلت قاتىناسى ماسەلەلەرىنە ماركسيزمدىك تۇرعىدا تاپتىق تالداۋ جاسامادى، ۇلتتار قاتىناسىنداعى تاريحي ىستەردى، تاريحي تۇلعالاردى بۇكىلدەي تار ءورىستى ۇلتشىلدىق تۇرعىدا تۇرىپ باقىلادى ءارى باعالادى. ولاردىڭ بوگدە نيەتى بار ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
ماسەلەسى بار وسىنداي كىتاپتار مەن ماسەلەسى بار كىتاپتاردىڭ اۆتورلارى ۇلتتىق «تاۋەلسىزدىكتى» وزەك ەتىپ، وتان تۇتاستىعىن بولشەكتەيتىن، ۇلتتار ىنتىماعىن بۇلدىرەتىن، ۇلتتىق وشپەندىلىككە ايتاقتايتىن كەرتارتپا، قاتە يدەيالار مەن كوزقاراستاردى ورشەلەنە تاراتتى. ولاردىڭ يدەيالىق جۇيەسى، نازاريالىق كوزقاراسى جانە ساياسي تۇرعىسى «ءپانىسلاميزم»، «پانتۇركيزم» يدەياسىمەن تامىرلاس جاتىر، بۇل «ءۇش ءتۇرلى كۇشتىڭ» يدەولوگيا سالاسىنداعى بولشەكتەۋ ۇگىتىنىڭ شوعىرلى بەينەسى.
سان عاسىرلاردان بەرى، ءار ۇلت حالقىنىڭ ىستىق قانى وتاندى قورعاۋ جولىندا توگىلدى، مۇنىڭ ىشىندە از بولماعان جاۋجۇرەك ۇيعۇر قۇرباندارى دا بار. ۇلى وتانىمىزدى 56 ۇلت بىرگە قۇرعان، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ بولاشاعىن دا وسى 56 ۇلت بىرگە جاراتادى. سوتسياليستىك ۇلى وتانىمىزدىڭ ارقاسىندا، جۇڭحۋا ۇلتى دا دۇنيە ۇلتتار باعىندا گۇل اشىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى جولىنا قادام تاستادى. كۇنى بۇگىنگە دەيىن ماسەلەسى بار كەيبىر باسىلىمداردىڭ اۆتورلارى زيالىلارشا ءبالسىنىپ، ءوزى تۋىپ - وسكەن، ماپەلەنىپ - جەتىلگەن وتان توپىراعىندا العىس ايتۋدى بىلمەستەن، قانقۇيلى جاۋىزدىعىمەن وتانعا وپاسىزدىق جاساپ، وتان تاريحىن بۇرمالاپ، ارام ماقساتىنا جەتۋگە ۇرىندى. ولار زيالىلار ەمەس، قايتا ادامزات مادەنيەتىنىڭ قوقىسىن جاساۋشىلار، ۇيعۇر ۇلتىنىڭ قىلمىستىلارى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ورتاق جاۋى. ءبىز ولارعا نالەت جاۋدىرامىز، ايىپتايمىز، سوققى بەرەمىز، ولارمەن وتاسا المايمىز.
ۇيعۇر زيالىلارى بولعان ءبىزدىڭ وتان تۇتاستىعى، ۇلتتار ىنتىماعى سىندى ۇلكەن دۇرىس پەن ۇلكەن بۇرىس ماسەلەسىندە ءۇن قاتپاۋىمىزدىڭ ءوزى حالىققا جاساعان قيانات، جاۋلاردى ەركىنە جىبەرگەندىك، ۇيعۇر ۇلتىن ويرانداعاندىق، ۇلى وتانىمىزعا دەگەن ساتقىندىق. ءبىز، ءسوز جوق، باتىل ءۇن قاتىپ، ايقىن پوزيتسيا ءبىلدىرۋىمىز، قوعامنىڭ جارشىسى بولىپ، وزىق مادەنيەتتىڭ جەتەكشىسى بولىپ، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىقتى قورعاۋدىڭ اتويشىسى بولۋىمىز كەرەك. يدەيادا، ساياسيدا، ارەكەتتە شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىمەن وسكەلەڭ ءبىر اۋىزدىلىقتى ساقتاپ، سوتسياليستىك جولعا دەگەن سەنىمدى، نازارياعا دەگەن سەنىمدى، تۇزىمگە دەگەن سەنىمدى، مادەنيەتكە دەگەن سەنىمدى بەكەمدەۋىمىز؛ پارتياعا ابسوليۋتتى ادال بولىپ، «ەكىبەتكەيلەرمەن» باتىل شايقاس جاساپ، يدەولوگيا سالاسىنداعى بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ كۇرەسىنە ەشتەڭەدەن تايىنباي كۇش سالا كىرىسىپ، قىزمەت ورنىمىزدا تابان تىرەپ، قىزمەت جاۋاپكەرلىگىن ادالدىقپەن اتقارىپ، قىزمەتتەگى تاڭداۋلى جەتىستىكتەرىمىزبەن جاۋلارعا قارسى كۇرەستىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە قول جەتكىزۋىمىز كەرەك.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
