شي جينپيڭ رەسەي اقپارات قۇرالىندا اۆتورلى ماقالا جاريالادى

«حالىق گازەتى»، 5 - ايدىڭ 7 - كۇنى، ماسكەۋ. 5 - ايدىڭ 7 - كۇنى ماسكەۋگە بارىپ رەسەيدە مەملەكەتتىك ساپاردا بولۋ ءارى سوۆەت وداعىنىڭ ۇلى وتان سوعىسى جەڭىسكە جەتكەنىنىڭ 80 جىلدىعىن ەسكە ءتۇسىرۋ سالتىنا قاتىناسۋ قارساڭىندا مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ «رەسەي گازەتىندە» «تاريحتى اينا ەتىپ، بولاشاقتى بىرگە جاراتايىق» دەگەن تاقىرىپتا اۆتورلى ماقالا جاريالادى. ماقالانىڭ تولىق مازمۇنى تومەندەگىدەي:

تاريحتى اينا ەتىپ، بولاشاقتى بىرگە جاراتايىق

جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتوراعاسى شي جينپيڭ

بيىل _ جۇڭگو حالقىنىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىسىنىڭ، سوۆەت وداعىنىڭ ۇلى وتان سوعىسىنىڭ جانە دۇنيە جۇزىلىك فاشيزمگە قارسى سوعىستىڭ جەڭىسكە جەتكەندىگىنىڭ 80 جىلدىعى، سونداي - اق بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى قۇرىلعاندىعىنىڭ 80 جىلدىعى. ”المۇرت گۇلى بار الاپتا شەشەك اتقان“ وسى ماۋسىمدا مەن رەسەيدە مەملەكەتتىك ساپاردا بولامىن ءارى سوۆەت وداعىنىڭ ۇلى وتان سوعىسى جەڭىسكە جەتكەندىگىنىڭ 80 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ سالتىنا قاتىناسىپ، قاھارمان رەسەي حالقىمەن بىرگە تاريحتى قايتا ەسكە الىپ، قۇربانداردى ساعىنا ەسكە الامىن.

10 جىلدىڭ الدىنداعى وسى كەزدە مەن رەسەيگە بارىپ ۇلى وتان سوعىسى جەڭىسكە جەتكەندىگىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ سالتىنا قاتىناسىپ، رەسەيدىڭ ساقا جاۋىنگەرلەرىنىڭ 18 ۋاكىلىمەن ارناۋلى كەزدەستىم، ولار سوۆەت وداعىنىڭ ۇلى وتان سوعىسى مەن جۇڭگو حالقىنىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىسىنىڭ مايدانىندا قاندى شايقاس جۇرگىزدى. ساقا جاۋىنگەرلەردىڭ ايبىندى بەينەسى مەن قايسار جىگەرى كۇنى بۇگىنگە دەيىن ەسىمدە. وتكەن بىرنەشە جىلدا گالەيەۆ گەنەرال، شۋدلو گەنەرال سياقتى ساقا جاۋىنگەرلەر ىلگەرىندى ـ كەيىندى دۇنيەدەن ءوتتى، مەن ولاردى ساعىنا ەسكە الامىن. گەنارالدان قاتارداعى اسكەرلەرگە دەيىن، فاشيزمگە قارسى دۇنيە جۇزىلىك سوعىستىڭ جەڭىسى ءۇشىن ەرەن ەڭبەك سىڭىرگەن ساقا جاۋىنگەرلەردى ءبىز ماڭگى ۇمىتپايمىز! قاھارماندار وشپەيدى، دۇرىس سالت ماڭگى ساقتالادى!

دۇنيە جۇزىلىك فاشيزمگە قارسى سوعىستا جۇڭگو مەن رەسەي حالقى تىزە قوسا شايقاس جاساپ، ءوزارا كومەكتەستى. جۇڭگو حالقىنىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىسىنىڭ قيىن - قىستاۋ ساتىندە سوۆەت وداعىنىڭ جۇڭگوعا كومەككە كەلگەن اۆياتسيا اترەتى نانجيڭ، ۋحان، چۇڭچيڭ سياقتى جەرلەردە ”زەڭگىر كوكتە قىرانداي سامعاپ“، جاپون قاراقشىلارىنا توسقاۋىلداپ سوققى بەردى، كوپتەگەن ۇشقىش قاستەرلى ءومىرىن ارنادى. سوۆەت وداعىنىڭ ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ەڭ قاتەرلى كەزەڭىندە ”شىعىستىڭ زورگەسى“ − جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ تاڭداۋلى جەر استى قىزمەتكەرى يان باۋحاڭ سوۆەت وداعىنا ءبىرىنشى قول اقپاراتتى بەردى. سوعىس ءورتى كەزىندە سوۆەت وداعى جۇڭگوعا قىرۋار قارۋ - جاراق بەردى، جۇڭگو دا سوۆەت وداعىنا شۇعىل قاجەتتى ستراتەگيالىق زاتتاردى جەتكىزىپ بەردى، ەكى ەل قول ۇستاسىپ، ءشول دالادا حالىقارالىق ”جان تامىر“ اشىپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ فاشيزمگە قارسى سوعىسىنا كومەكتەسۋدە ماڭىزدى رول اتقاردى. ەكى ەل حالقىنىڭ ىستىق قانى مەن ومىرىنەن قۇرالعان تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگى بەينە حۋاڭحى وزەنى مەن ۆولگا وزەنىندەي جوڭكىلىپ، جۇڭگو مەن رەسەيدىڭ ۇرپاقتان ـ ۇرپاققا جالعاسقان دوستىعىنىڭ سارقىلماس قاينارىنا اينالدى.

80 جىلدىڭ الدىندا جۇڭگونى، سوۆەت وداعىن قامتىعان بۇكىل دۇنيە جۇزىندەگى ادىلەتتى كۇشتەر جاۋعا بىرگە كەكتەنىپ، ەرلىكپەن شايقاس جاساپ، دۇنيە جۇزىلىك فاشيستىك كۇشتەردى تىزە قوسا جەڭدى. 80 جىلدان كەيىنگى بۇگىنگى تاڭدا سىڭار جاقتىلىق، وكتەمدىك، زورەكەرلىك ارەكەتتەردىڭ زيانى ەرەكشە اۋىر، ادامزات تاعى ءبىر رەت ىنتىماقتاسۋ كەرەك پە، الدە بولشەكتەنۋ كەرەك پە، پىكىرلەسۋ كەرەك پە، الدە قارسىلاسۋ كەرەك پە، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ كەرەك پە، الدە ىمىراسىزدىققا سالىنۋ كەرەك پە دەگەن جول ايىرىعىندا تۇر. ۇلى ورىس جازۋشىسى لەۆ تولستوي «سوعىس جانە بەيبىتشىلىك» دەگەن شىعارماسىندا: ”تاريح − مەملەكەت پەن ادامزاتتىڭ ءومىر بايانى“ دەپ جازادى. تاريحتىڭ ەستەمەسى مەن شىن سىرى ۋاقىتتىڭ وتۋىمەن وڭىپ كەتپەيدى، بىزگە بەرگەن شابىتى ماڭگى رەالدىقتى، بولاشاقتى ايگىلەيدى. ءبىز تاريحتى اينا ەتىپ، دۇنيە جۇزىلىك ەكىنشى سوعىستىڭ تەرەڭ ساباقتارى مەن فاشيزمگە قارسى سوعىستىڭ ۇلى جەڭىسىنەن اقىل - پاراسات پەن كۇش - قۋات الىپ، ءارقانداي فورماداعى زورەكەرلىك پەن وكتەمدىك ساياسيعا باتىل قارسى تۇرىپ، ادامزاتتىڭ اناعۇرلىم كوركەم بولاشاعىن بىرگە جاراتۋىمىز كەرەك.

− ءبىز دۇنيە جۇزىلىك ەكىنشى سوعىس تاريحى جونىندەگى دۇرىس كوزقاراسقا تاباندى بولۋىمىز كەرەك. جۇڭگو مەن سوۆەت وداعى دۇنيە جۇزىلىك ەكىنشى سوعىستىڭ ازيا مەن ەۆروپاداعى نەگىزگى شايقاس مايدانى رەتىندە جاپونيا ميليتاريزمى مەن گەرمانيا ناتسيستەرىنە سوققى بەرۋدىڭ تىرەگى بولىپ، دۇنيە جۇزىلىك فاشيزمگە قارسى سوعىستىڭ جەڭىسىنە شەشۋشى ۇلەس قوستى. جۇڭگو حالقىنىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىسىنىڭ باستالۋ ۋاقىتى ەڭ ەرتە، جالعاسۋ ۋاقىتى ەڭ ۇزاق. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى دارىپتەگەن جانە قۇرعان جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى ۇلتتىق بىرلىكساپ تۋى استىندا، جۇڭحۋا ۇلاندارى الدىڭعىلاردىڭ ءىزىن سوڭعىلارى باسىپ، ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ، وراسان زور قۇرباندىقتار بەرىپ، قانقۇيلى جاپون ميليتاريستەرىن جەڭىپ، جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس جەڭىسىنىڭ ۇلى داستانىن جازدى. ەۆروپا سوعىس مايدانىندا سوۆەت وداعى قىزىل ارمياسى بەرىك جىگەرمەن قۇرىش تاسقىن بولىپ شىڭدالىپ، ناتسيستەر شاپقىنشىلارىنىڭ قارا نيەتىن تالقانداپ، گەرمانيا فاشيستەرى جاعىنان قۇلدانعان حالىقتى ازات ەتىپ، سوۆەت وداعىنىڭ ۇلى وتان سوعىسى جەڭىسىنىڭ ايبىندى داستانىن جازدى.

تاريح بىزگە جارىقتىڭ قاراڭعىلىقتى سەيىلتەتىندىگىن، ادىلەتتىڭ اقىرى سۇرقيالىقتى جەڭەتىندىگىن ۇعىندىردى. نيۋرنبەرگ حالىقارالىق اسكەري سوتى، قيىر شىعىس حالىقارالىق اسكەري سوتى سوعىس قىلمىستىلارىن تاريحتىڭ نامىس دىڭگەگىنە ماڭگى شەگەلەدى، وسى ەكى رەتكى زور سوتتىڭ ادىلەتتى سيپاتى، تاريحي قۇنى، داۋىرلىك ماڭىزى شايقالمايدى! دۇنيە جۇزىلىك ەكىنشى سوعىستىڭ تاريحي شىن سىرىن بۇرمالاۋ، دۇنيە جۇزىلىك ەكىنشى سوعىستىڭ جەڭىس جەتىستىكتەرىن تەرىسكە شىعارۋ، جۇڭگو مەن سوۆەت وداعىنىڭ تاريحي ەڭبەگىن قارالاۋ قاسكۇنەمدىگىنىڭ ءبارى ىسكە اسپايدى! تاريحتى كەرى شەگىندىرۋگە ۇرىنعان ءارقانداي ارەكەتكە جۇڭگو مەن رەسەي حالقى عانا ەمەس، دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل حالقى دا قوسىلمايدى!

− ءبىز سوعىستان كەيىنگى حالىقارالىق ءتارتىپتى باتىل قورعاۋىمىز كەرەك. دۇنيە جۇزىلىك ەكىنشى سوعىس اياقتالۋدىڭ الدى - ارتىندا حالىقارالىق قوعامنىڭ ەڭ ماڭىزدى شەشىمى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىن قۇرۋ بولدى. جۇڭگو مەن سوۆەت وداعى ەڭ الدىمەن «بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ۋستاۆىنا» قول قويدى، ەكى ەلدىڭ بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى حاۋىپسىزدىك القالار كەڭەسىندەگى تۇراقتى القا ەلدىك ورنى تاريحتا قالىپتاسقان، ىستىق قان توگىپ، جان پيدا ەتۋدەن كەلگەن. حالىقارالىق جاعداي قانشالىق بىلىققان سايىن، ءبىز بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ بەدەلىنە سونشالىق تاباندى بولىپ جانە ونى قورعاپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىن ۇيىتقى ەتكەن حالىقارالىق جۇيەنى، حالىقارالىق زاڭدى نەگىز ەتكەن حالىقارالىق ءتارتىپتى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ۋستاۆىنىڭ نەگىزگى ماقساتى مەن پرينسيبىن نەگىز ەتكەن حالىقارالىق قارىم - قاتىناستىڭ نەگىزگى ولشەمىن باتىل قورعاپ، تەرەزەسى تەڭ، ءتارتىپتى دۇنيە ءجۇزىنىڭ كوپ ۇيەكتەنۋىن جانە جالپىعا ءتيىمدى، سيىسىمدى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك.

بيىل _ تايۋاننىڭ وتان قۇشاعىنا ورالعاندىعىنىڭ دا 80 جىلدىعى. تايۋاننىڭ جۇڭگوعا قايتا ورالۋى _ دۇنيە جۇزىلىك ەكىنشى سوعىستىڭ جەڭىس جەتىستىكتەرى مەن سوعىستان كەيىنگى حالىقارالىق ءتارتىپتىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولەگى. «قاھيرا جارناماسى»، «پوتسدام دەكلاراتسياسى» سياقتى حالىقارالىق زاڭ كۇشىنە يە ءبىرقىدىرۋ قۇجات جۇڭگونىڭ تايۋانعا يەلىك ۇقىعىن تۇراقتاندىردى، ونىڭ تاريحي جانە زاڭدىق فاكتىلەرىنەن كۇماندانۋعا بولمايدى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى جينالىسىنىڭ 2758 - ءنومىرلى قاۋلىسىنىڭ بەدەلىنە سايىس جاريالاۋعا بولمايدى. تايۋان ارالىنىڭ جاعدايى قالاي وزگەرسە دە، سىرتقى كۇشتەر قالاي بۇلىك تۋدىرسا دا، جۇڭگونىڭ تۇبىندە بىرلىككە كەلەتىن، ءسوز جوق، بىرلىككە كەلەتىن تاريحي اۋقىمىن توسۋعا بولمايدى.

جۇڭگو مەن رەسەي ءبىر ـ ءبىرىنىڭ وزەكتى مۇددەسىنە جانە ءجىتى قاداعالاپ وتىرعان كەلەلى ىستەرىنە ساياتىن ماسەلەلەردە باستان ـ اياق ءبىرىن ـ ءبىرى باتىل قولداپ كەلەدى. رەسەي جاق ءبىر جۇڭگو پرينسيبىنە قاتاڭ بويسۇناتىندىعىن، تايۋان جۇڭگو تەرريتورياسىنىڭ ايرىلماس ءبىر بولىگى ەكەندىگىن، ءارقانداي فورماداعى ”تايۋان دەربەستىگىنە“ قارسى تۇراتىندىعىن، جۇڭگو ۇكىمەتى مەن جۇڭگو حالقىنىڭ مەملەكەتتى بىرلىككە كەلتىرۋ ءۇشىن قولدانعان بارلىق شارالارىن باتىل قولدايتىندىعىن تالاي رەت قايتالاي دارىپتەدى. جۇڭگو مۇنى جوعارى باعالايدى.

− ءبىز حالىقارالىق ادىلدىك پەن ادىلەتتىلىكتى باتىل قورعاۋىمىز كەرەك. بۇگىنگى دۇنيە جۇزىندە بەيبىتشىلىك قىزىل سيفرى، دامۋ قىزىل سيفرى، حاۋىپسىزدىك قىزىل سيفرى، جونگە سالۋ قىزىل سيفرى ارتپاسا ازايمايدى. مەنىڭ ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋدى، دۇنيە جۇزىلىك دامۋ باستاماسىن، دۇنيە جۇزىلىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىن، دۇنيە جۇزىلىك وركەنيەت باستاماسىن العا قويۋداعى ماقساتىم جوعارىداعى قىزىل سيفردى شەشىپ، ادىلدىك پەن ادىلەتتىلىكتى ۇستانىم ەتىپ، دۇنيە جۇزىلىك جونگە سالۋ جۇيەسىنىڭ وزگەرىسىنە بەلسەنە جەتەكشىلىك ەتۋ ءۇشىن بولىپ تابىلادى.

دۇنيە ءجۇزى ءادىل بولۋى ءۇشىن، زورەكەرلىك ىستەمەۋ كەرەك. تاريح پەن رەالدىق مىنانى دالەلدەدى: دۇنيە جۇزىلىك سايىستارعا توتەپ بەرۋدە، ءسوز جوق، بىرگە اقىلداسۋ، بىرگە قۇرۋ، بىرگە يگىلىكتەنۋ سىندى دۇنيە جۇزىلىك جونگە سالۋ كوزقاراسىنا تاباندى بولىپ، قارسىلاسپاۋ، وداقتاسپاۋ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ، نولدىك جيىنتىققا سالىنباۋدى، ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەپ، ءار جاقتىڭ ۇيلەسىمدى كوڭىل ءبولىپ وتىرعان ماسەلەلەرىنە تەڭ ءمان بەرىپ، حالىقارالىق ەرەجە مەن ءتارتىپتى قورعاۋ كەرەك. ءبىز دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل حالقىنىڭ تاريحتىڭ دۇرىس جاعىندا، ادىلدىك پەن ادىلەتتىلىك جاعىندا تۇراتىندىعىنا كامىل سەنەمىز.

جۇڭگو مەن رەسەي _ ماڭىزدى ىقپالعا يە ءىرى ەلدەر، دۇنيە جۇزىلىك ستراتەگيالىق ورنىقتىلىقتى قورعاۋداعى، دۇنيە جۇزىلىك جونگە سالۋدى كەمەلدەندىرۋدەگى سىندارلى كۇش. جۇڭگو ـ رەسەي قارىم - قاتىناسى ايقىن تاريحي لوگيكاعا، قۇدىرەتتى ىشكى قوزعاۋشى كۇشكە، تەرەڭ وركەنيەت نەگىزىنە يە، ءۇشىنشى جاققا باعىتتالمايدى، ءارقانداي ءۇشىنشى جاققا دا باعىنبايدى. ەكى جاق جۇڭگو مەن رەسەيدىڭ دوستىعى مەن ءوزارا سەنىمدىلىگىنە كەدەرگىلىك جاسايتىن، ونى بۇلدىرەتىن ءارقانداي قاسكۇنەمدىكتى بىرگە تەجەپ، ءبىر مەزەتتىك ىسكە بولا الجاسپاي، قيىن - قىستاۋ جاعدايعا بولا قامىقپاي، جۇڭگو مەن رەسەيدىڭ ستراتەگيالىق سەلبەستىگىنىڭ تۇراقتىلىعى مەن بەرىكتىگى ارقىلى دۇنيە ءجۇزىنىڭ كوپ ۇيەكتەنۋ اياق الىسىن بىرگە ىلگەرىلەتىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى بىرگە جەبەۋى كەرەك.

جۇڭگو مەن رەسەي — شۇعىلالى وركەنيەتكە يە ۇلى ەلدەر، جۇڭگو حالقى مەن رەسەي حالقى _ قاھارماندىق قان تامىرى بار ۇلى حالىق. 80 جىلدىڭ الدىندا ءبىز ەرلىكپەن قارسىلىق كورسەتۋ ارقىلى فاشيزمگە قارسى سوعىستىڭ ۇلى جەڭىسىنە قول جەتكىزدىك. 80 جىلدان كەيىنگى بۇگىنگى تاڭدا ءبىز بارلىق قاجەتتى شارالاردى قولدانىپ، ءوزىمىزدىڭ يەلىك ۇقىعىمىزدى، حاۋىپسىزدىگىمىزدى، دامۋ مۇددەمىزدى باتىل قورعاپ، تاريحي ەستەمەلەردىڭ قورعاۋشىسى، دامىپ، گۇلدەنۋدەگى ساپارلاستار، حالىقارالىق ادىلدىك پەن ادىلەتتىلىكتىڭ قورعاۋشىسى بولىپ، قول ۇستاسا وتىرىپ ادامزاتتىڭ بولاشاعى مەن تاعدىرى ءۇشىن اناعۇرلىم نۇرلى بولاشاققا قول جەتكىزۋىمىز كەرەك.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى