2025.11.14 16:20 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
”ستيلدى تاباندىلىقپەن كۇشەيتىپ جانە جاقسارتىپ، نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەپ، فورماشىلدىقتى، تورەشىلدىكتى باتىل جەڭۋ كەرەك“.
− 2019 - جىلى 8 - ايدىڭ 22 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ گانسۋدا قىزمەت تەكسەرگەندە وسىلاي دەپ باسا دارىپتەدى.
”نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن ۇزدىكسىز جەڭىلدەتىپ، نەگىزگى ساتى كادرلارىنىڭ اناعۇرلىم كوپ ۋاقىت جانە زەيىن - زەردەسى ارقىلى بۇقاراعا قىزمەت وتەۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگى قالىڭ پارتيالى كادرلاردى ناقتى جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋعا، حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋگە ىنتالاندىردى.
2024 - جىلى 11 - ايدا، باس شۋجي حۋبەيدە قىزمەت تەكسەرىپ، پانجياۋان قالاشىعى سى - ي قىستاعى پارتيا مەن بۇقارانىڭ قىزمەت وتەۋ ورتالىعىندا، ستيلدەگى ءتۇبىرلى وزگەرىس اۋىزعا الىندى: ”بۇرىن كوبىندە بۇقارادان جۇمىس ىستەۋدى تالاپ ەتەتىنبىز، قازىر كوبىندە پارتيالى كادرلار بۇقاراعا جۇمىس ءبىتىرىپ، قىزمەت وتەيتىن بولدى“.
كورۋ سىزىعى سولتۇستىككە ويىسقاندا، ىشكى موڭعۇلدىڭ كوكحوت قالاسى چيڭشۇيحى اۋدانىندا اۋىرتپالىقتى جەڭىلدەتۋ شاراسى وسى وزگەرىستى دالەلدەپ بەردى.
اڭگىمە 2024 - جىلدىڭ باسىنان باستالادى. چيڭشۇيحى اۋدانى ياۋگۋ اۋىلى بۇسان - ۋا قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جاڭ زىڭشياۋدىڭ ەلەۋسىز ارمانى بولاتۇعىن: مەن 70 نەشە جاسقا كەلدىم، ءجۇرىپ - تۇرۋىم قولايسىز، 35 مۋ جەرىمدى ەگىپ باسقارۋ بارعان سايىن قيىنداسىپ بارادى، جەردى اينالىمعا سالىپ، اقشاسىن دا كوڭىلدەگىدەي السام دەپ ەم.
ارى - بەرى سۇراستىرعاننان كەيىن جاڭ زىڭشياۋ قىستاقتاعى پارتيا مەن بۇقارانىڭ قىزمەت وتەۋ ورتالىعىنا كەلىپ رەسميەت وتەيدى. بۇل ارادا بەس جۇمىس ءبىتىرۋ تەرەزەسىنىڭ بارلىعى تەگىس اشىلىپ، ماڭدايشالىق ءىلىنىپتى، ءبىراق جاڭ زىڭشياۋ جۇمىس بىتىرە الاتىن ادامدى تابا الماي داعدارىپ تۇرىپ قالادى.
قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى حان يۇڭشين قالاعا جيىنعا قاتىناسۋعا كەتكەن، باسقا قىستاق كادرلارىنىڭ دا ءارقايسىسىنىڭ وزىندىك قاربالاس جۇمىسى بار ەدى.
جاڭ زىڭشياۋ حان يۇڭشينگە تەلەفون جالعاپ ەدى، قارسى جاقتان: ”اعاي، ءبىزدىڭ قىستاق سەلبەستىك كووپەراتيۆىمىز قازىر جەردى اينالىمعا سالۋعا امالسىز قالدى، حابارى بولسا، مەن سىزگە ۇقتىرامىن“ دەدى امالى قالماعانداي كۇي كەشكەن حان يۇڭشين.
جاڭ زىڭشياۋدىڭ تالابى جالپىلىق سيپات الادى − بۇسان - ۋا قىستاعىنداعى 60 جاستان اسقان قىستاق تۇرعىندارىنىڭ سالىستىرماسى % 80 تەن اسادى، جاستارى ۇلعايعان، جۇمىس ىستەۋلەرى قولايسىز بولعاندىقتان، جەردى اينالىمعا سالعىسى كەلەتىندەر از ەمەس.
حان يۇڭشيننىڭ قيىندىعى دا ۋاكىلدىك سيپاتقا يە − كەزىندە جوعارى دارەجەلى ورىندار قىستاققا 10 نەشە ماڭدايشالىق، 30 نەشە بەلگى ءىلىپ قويعان بولاتىن، ءاربىر ماڭدايشالىقتىڭ استارىندا، ءبارى دە ەسەپ داپتەرىن رەتتەۋگە، جيىن اشىپ ۇيرەنۋگە توتەپ بەرۋ ءۇشىن ەدى ... قىم - قۋىت جۇمىستار قىستاق كادرلارىن ۇنەمى ”ىستەپ تاۋىسا المايتىنداي“ سەزىندىرەتىن.
”تالاي جىلدان بەرى، كوپشىلىكتە بىردەي وي جۇگىرتۋ ادەتى قالىپتاسىپ، ماڭدايشالىقتان تىسقارى ىستەرگە ىرىقتىلىعى كەمشىل بولدى“ دەدى حان يۇڭشين.
”شىنىن قۋعاندا، سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ جەردى اينالىمعا سالۋى ۇنەمى كەزدەسەدى، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ دا قاجەتى بار، ءبىز ىستەۋگە ءتيىسپىز“. بۇسان - ۋا قىستاعىنىڭ قايراتى تاسقىنداعان جاس ءبىرىنشى شۋجيى لي رۇي وسى ماسەلەگە جولىعىپ حان يۇڭشينمەن اقىلداستى.
”جەردى اينالىمعا سالۋ قيىن ەمەس، جالعاستىرا بەرۋ وڭاي ەمەس“. لاۋحان شياۋليعا: ”بىرىنشىدەن، قولىمىزداعى قىزمەتتى ىستەپ بولا المايمىز؛ ەكىنشىدەن، جاقسى ىستەي الماساق، بۇقارا دا ريزا بولمايدى“ دەپ ءناسيحاتتايدى. 10 نەشە ماڭدايشالىق ۇقساماعان جاۋاپكەرشىلىك پەن قىسىم الا كەلدى، كەيدە قىستاق كادرلارىنىڭ ءىس تىندىرۋى قيىنعا سوعىپ، كوزقاراس جاعىندا ءتىپتى دە كەرباقپا بولدى.
2019 - جىل − پارتيا ورتالىق كوميتەتى ايقىنداعان ”نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ جىلى“. وسى جىلى 8 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ گانسۋدا قىزمەت تەكسەرگەندە بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”ستيلدى تاباندىلىقپەن كۇشەيتىپ جانە جاقسارتىپ، نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەپ، فورماشىلدىقتى، تورەشىلدىكتى باتىل جويۋ كەرەك“.
2024 - جىلى 3 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ حۋناندا قىزمەت تەكسەرگەندە، قىستاق كادرلارىنىڭ قىستاق كەڭسەلەرىنە ىلىنگەن ماڭدايشالىقتىڭ ەڭ كوپ بولعان كەزدەگى 38 تاقتايشادان 12 تاقتايشاعا ازايعانىن ەستىپ، باس يزەپ تۇراقتاندىرىپ: ”پارتيا ورتالىق كوميتەتى نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋدى ايقىن تالاپ ەتتى، فورماشىلدىق، تورەشىلدىك ماسەلەلەرىن باتىل رەتتەپ - وڭاپ، قوسىندى سۇرىپتاپ، ۇكىمەت ورىندارىن ىقشامداپ، وسى قىزمەتتى تاباندىلىقپەن مىقتى ۇستاۋ كەرەك“ دەدى.
2024 - جىلى 7 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ ءماجىلىسىن باسقارىپ اشتى، ءماجىلىس «فورماشىلدىقتى جونگە سالىپ، نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ جونىندەگى ءبىرقانشا بەلگىلەمەنى» قارادى، بۇل پارتيا ىشىندەگى زاڭ - ەرەجە فورماسىمەن نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋدىڭ تۇڭعىش رەت جاسالعان تۇزىمدىك ولشەمى.
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ سىزۋىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، جەر - جەر، تاراۋلار دالمە - ءدال شارا قولدانىپ، ايقىن ۇقىق - جاۋاپكەرشىلىك جۇيەسى ارقىلى نەگىزگى ساتى كادرلارىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتىپ، مۇڭ - مۇقتاجىن شەشىپ، ناقتى شارالار ارقىلى جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، ىسكەرلىك كورسەتۋگە ىنتالاندىردى.
نازاردى نەگىزگى ساتىدا ماڭدايشالىق اسۋ، جۇمىس كوپ بولۋ سياقتى ەسكىلىكتى اۋرۋلارعا شوعىرلاندىرعان، ىشكى موڭعۇل قامال الۋ جوباسىن جاساپ، 22 ءتۇرلى ناقتى شارانى ايقىنداپ، قىستاق (گاچا، الەۋمەتتىك اۋماق) قىزمەت ىستەرىنەن ورتا ەسەپپەن 60 نەشە ءتۇردى ازايتىپ، 53 مىڭ بەلگى تاقتاسىن اداقتادى.
بۇكىل ەلگە كوز جىبەرسەك، نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ ۇزدىكسىز تەرەڭدەدى.
شاڭحاي قالاسى ىسپاتتى ازايتۋ، جۇيەنى ازايتۋ، باعالاۋدى ازايتۋ، ۆەيۋەسكا اسىپ ”ءتورتتى ازايتۋ“ ارەكەتىن قانات جايدىردى، ”ساۋساق ۇشىنداعى فورماشىلدىقتى“ تۇزەتۋدى، جونگە سالۋدى قامال الۋ ءتۇيىنى ەتتى؛ چۇڭچيڭ ”ءبىر كەستەمەن جەتكىزۋ“ زەردەلى مالىمەت كەستەسىن تۇتاستىرىپ ىسكە قوستى، نەگىزگى ساتى مالىمەت كەستەسىنىڭ سانى، مالىمەت كەستەسىن ءبىر جاقتى ەتۋ ۋاقىتى جانە مالىمەت كەستەسىنە قاتىناسقان قىزمەتكەرلەردىڭ سانى تۇگەلدەي %60 تەن استام قىسقاردى؛ يۇنناننىڭ جالپىلىق قىزمەت ناتيجەسىن باعالاۋ، ارناۋلى باعالاۋ سياقتى ءار دارەجەلى كورسەتكىشتەر ونان ارى ازايدى ... ورىندار قىستاق (الەۋمەتتىك اۋماق) ءىس ءبىتىرۋ ورنىنىڭ سىرتىنداعى ءتۇرلى ماڭدايشالىقتاردى ارناعا ءتۇسىرىپ، 4 - 6 پارشاعا جيناقتادى، باقىلاۋ - تەكسەرۋ، باعالاۋ ىستەرىنىڭ سانى دا جىل سايىن تومەندەپ، جالپى تۇلعالىق تومەندەۋ مولشەرى كورنەكتى بولدى.
قۇجاتتى ىقشامداپ، جيىندى ىقشامداۋدان باعالاۋدىڭ كۇردەلىلىگىن قاراپايىمداستىرۋعا دەيىن، ”ساۋساق ۇشىنداعى فورماشىلدىقتان ساقتانۋدان“ نەگىزگى ساتىنىڭ ”بەتالدى ماڭدايشالىق اسۋ“ ماسەلەسىن جونگە سالۋعا دەيىن، ناقتى، جارامدى ءتۇزىم قورشاۋى بارعان سايىن بەكەمدەلىپ، فورماشىلدىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ كەڭىستىگى ۇزدىكسىز تارايىپ، نەگىزگى ساتى كادرلارى اناعۇرلىم كوپ ۋاقىتقا، زەيىن - زەردەگە يە بولىپ، بۇقاراعا قىزمەت وتەدى.
بۇسان - اۋ قىستاعىنا دەيىن 10 نەشە ماڭدايشالىق 4 كە ازايدى. بۇل جولى حان يۇڭشين ادەتىن وزگەرتتى، لي رۇي بۇقارامەن ءتىپتى دە ەتەنە بولدى، ”جايمانى ساقتاپ، مىندەتتى ورىنداۋداعى جالقاۋلىق ازايدى؛ حالىق ءۇشىن جۇمىس ىستەۋ، باتىلدىقپەن ءىس تىندىرۋ ىرىقتىلىعى كوبەيدى“. ەكەۋى قول ۇستاسا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، جوبانى ەڭ سوڭىندا قالىپتاستىردى − ەرەكشە جۇپار كۇرىش ەگىپ، ءار مۋ جەردى 100 يۋاننان اينالىمعا سالدى.
بيىل مول ءونىم العان كەزدە، جاڭ زىڭشياۋ كۇلىپ تۇرىپ: ”اينالىم قاراجاتى از ەمەس، ونان سىرت پايدا ءبولىسىن الۋعا بولادى“ دەدى.
سالت جوعارىدان قالىپتاسسا، تومەنگە ادەت ورنايدى. نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتەتىن وسى ايبىندى جاڭا سالت جۇڭگونىڭ بايتاق دالاسىندا جاڭعىردى.