«حالىق گازەتىنىڭ» شولۋشىسى
2025.12.15 16:10 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتى قالاي ىستەۋ كەرەك؟ ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسى كەلەلى باعىت - ساياساتتاردى ايقىنداپ، كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتى ويداعىداي ىستەۋدىڭ جالپى تۇلعالىق تالابى مەن ساياساتتىق بەتالىسىن العا قويدى، بۇل _ شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ جاعدايعا عىلمي تۇجىرىم جاساپ، ەلىمىزدىڭ دامۋ اۋقىمىن يگەرىپ جاساعان ءبىر تۇتاس جوباسى.
”ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ قىزمەت جالپى ارناسىنا تاباندى بولىپ، ەل ىشىندەگى ەكونوميكالىق قىزمەت پەن حالىقارالىق ەكونوميكا - ساۋدا كۇرەسىن اناعۇرلىم ويداعىداي ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى اناعۇرلىم ويداعىداي ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ“، ”اناعۇرلىم بەلسەندى، ۇتىمدى ماكرولىق ساياساتتاردى اتقارىپ، ساياساتتىڭ بولجامدىلىعىن، باعىتتامالىلىعىن، سايكەسىمدىلىگىن كۇشەيتۋ“، ”ىشكى سۇرانىستى ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، قامداۋدى ساپالىلاندىرىپ، ساپاسىن جاقسارتىپ، ارتقان مولشەرىن ساپالىلاندىرىپ، بۇرىننان بارىن جانداندىرۋ“ كەرەك ... ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ماجىلىسىندە العا قويىلعان كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ جالپى تۇلعالىق تالابىن پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرىنىڭ دامۋ جالپى جاعدايى تۇرعىسىنان ءتۇسىنۋىمىز، دايەكتىلەندىرۋىمىز كەرەك.
بيىل جىل باسىنان بەرى ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى قات - قابات قيىنشىلىقتار مەن سىن - سايىسقا ءدوپ كەلدى، كەدەن سالىعىنىڭ قارا بۇلتى الەمدىك ساۋدانى تورلادى، حالىقارالىق اقشا قورى ۇيىمى، دۇنيە بانكەسى سياقتى حالىقارالىق قۇرىلىمدار عالامدىق ەكونوميكانىڭ ارتۋ مەجەسىن ىركەس - تىركەس تومەندەتتى. پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، جۇڭگو جەدەل قايتارما سوققى بەرىپ، كوپ ءتۇرلى شارانى قاتار قولدانىپ، كوپ سالادا ”كەشەندى شارامەن“ ءونىمدى توتەپ بەرىپ، قاشاندا ىرىقتىلىق ۇقىعىن مىقتاپ يگەرىپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ قۇرمەتىنە بولەندى.
ءبىر جىلدان بەرى ءبىز ءداستۇرلى كاسىپ سالالارىنىڭ تۇرلەنۋىن، جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارىنىڭ زورايۋىن، بولاشاق كاسىپ سالالارىنىڭ جەتىلۋىن كۇش سالا ىلگەرىلەتتىك، بيىل الدىڭعى 3 توقساندا كولەمدەنگەن جوعارى تەحنيكالى جاساۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %9.6 ارتتى؛ ىشكى سۇرانىستى كەڭەيتۋ ستراتەگياسىن باتىل اتقاردىق، الدىڭعى 3 توقساندا سوڭعى تۇتىنۋ شىعىسىنىڭ ەكونوميكانىڭ ارتۋىنا قوسقان ۇلەسى %53.5 كە جەتتى... وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قۇرۋدى جەدەلدەتۋدەن بۇكىل ەل بويىنشا ءبىر تۇتاس ۇلكەن بازار قۇرۋعا، ەل ىشىندەگى ۇلكەن اينالىمدى كۇشەيتۋگە دەيىن، حاۋىپ - قاتەر مەن سىن - سايىستقا توتەپ بەرۋدىڭ مىعىم ارىنىن قالىپتاستىردىق، ”جۇڭگونىڭ جونگە سالۋى“ وزگەشە قاسيەتىن ايگىلەدى.
ءبىر جىلدان بەرگى ەرەكشە دامۋ ساپارىندا، ءبىز پارتيا 20 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ءتورتىنشى جالپى ءماجىلىسىنىڭ ”دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى ءبىرتۇتاس جوسپارلاۋعا تاباندى بولۋدى“ ”15 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندەگى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدا، ءسوز جوق، بويسۇنۋعا ءتيىستى ماڭىزدى پرينسيپتەردىڭ ءبىرى ەتۋىن ءتىپتى دە ىشكەرىلەي تۇسىندىك، وسى رەتكى ماجىلىستە العا قويىلعان ەكى ”اناعۇرلىم ويداعىداي ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ“ سىندى ايقىن تالاپتى اناعۇرلىم تەرەڭ تۇسىندىك.
قازىر دۇنيە جۇزىندە عاسىرلىق وزگەرىس جەدەل قۇبىلىپ، ءىرى ەلدەر قارىم - قاتىناسى حالىقارالىق جاعدايعا ىقپال جاساۋدا، حالىقارالىق جاعدايدىڭ وزگەرىسى ەل ىشىندەگى دامۋعا تەرەڭ ىقپال جاساۋدا، ەلىمىزدىڭ دامۋى ءالى دە ءتۇرلى تۇراقسىز، بولجاۋسىز حاۋىپ - قاتەر فاكتورىنا ءدوپ كەلىپ وتىر، دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ مىندەتى ءتىپتى دە جاپالى، اۋىر. اماليات بىزگە مىنانى ۇعىندىردى: كۇردەلى سىرتقى ورتا الدىندا، ستراتەگيالىق تۇراقتىلىقتى ساقتاپ، ءسوزسىز، جەڭىسكە جەتۋ سەنىمىن بەكەمدەپ، ىشكى قۋاتتى شىڭداۋ ارقىلى سىرتقى سىن - سايىسقا توتەپ بەرىپ، ءوز ءىسىمىزدى بۇلجىماستان ويداعىداي ىستەپ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى تاباندىلىقپەن كەڭەيتىپ، جۇمىستاندىرۋدى، كاسىپورىندى، بازاردى، مەجەنى ورنىقتىرۋعا كۇش سالىپ، ناقتى ەكونوميكانى ۇزدىكسىز الۋەتتەندىرىپ، ساپالىلاندىرىپ، ۇلعايتىپ، دەربەس جاڭالىق اشۋ قابىلەتىن جاپپاي كۇشەيتىپ، جوعارى ساپالى دامۋ ارقىلى ءتۇرلى تۇراقسىزدىققا توتەپ بەرگەندە، ستراتەگيالىق ىرىقتىلىققا قول جەتكىزۋگە بولادى. باس شۋجي شي جينپيڭ اتاپ كورسەتكەندەي: ”قىسىمعا توتەپ بەرىپ، ىشكى ونەردى جاقسى جەتىلدىرىپ، تابان تىرەپ تۇرعاندا، المايتىن قامال بولمايدى“.
ءماجىلىس كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ ساياساتتىق بەتالىسىن ايقىنداپ، ”ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋگە، ساپانى جوعارىلاتىپ ونىمدىلىكتى ارتتىرۋعا تاباندى بولىپ، بۇرىننان بار ساياساتتار مەن جاڭادان ارتتىرىلعان ساياساتتاردىڭ شوعىرلى اسەرىن ساۋلەلەندىرىپ، كەرى پەريودتىق جانە پەريود اتتاپ رەتكە سالۋ تەبىنىن ارتتىرۋ كەرەك“ اتاپ كورسەتتى، بۇل ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ مەجەسىنە پارمەندى جەتەكشىلىك ەتىپ، ماكرولىق ساياساتتىڭ ونىمدىلىگىن تولىق ساۋلەلەندىرۋگە جانە جوعارىلاتۋعا ءتيىمدى. كەلەر جىلعى قازىنا ساياساتى مەن اقشا ساياساتىن تۇراقتاندىرۋ جونىندە اناعۇرلىم بەلسەندى قازىنا ساياساتىن ۇزدىكسىز اتقارىپ، ۇيلەسىمدى، كەڭ اقشا ساياساتىن ۇزدىكسىز اتقارۋدى تالاپ ەتەدى، بۇل _ بيىلعى ساياساتتىق بەتالىسپەن ساباقتاسىپ، ماكرولىق ساياساتتىڭ ۇلاسپالىلىعىن، ورنىقتىلىعىن ايگىلەپ، ەكونوميكانىڭ ورنىقتىلىق بارىسىندا جاقسارۋ جاعدايىن ۇزدىكسىز بەكەمدەۋدەگى، كەڭەيتۋدەگى كەلەلى شەشىم، ورنالاستىرۋ.
بيىل جىل باسىنان بەرى ءبىر تريلليون 300 ميلليارد يۋان اسا ۇزاق ۋاقىتتىق ەرەكشە مەملەكەت قارىزىن ورنالاستىرىپ، ”ەكى ءتۇرلى قارجىعا“، ”ەكى ءتۇرلى جاڭاعا“ قولداۋ كورسەتۋدەن كوپ ءتۇرلى قۇرىلىمدىق اقشا ساياساتى قۇرالىن جاساپ جانە اتقارىپ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، تۇتىنۋدى سەرپىلتۋ سياقتىلارعا دەم بەرۋگە، ونان ماكرولىق ساياساتتىڭ حالىق تۇرمىسى باعدارىن كۇشەيتۋگە، اناعۇرلىم كوپ قارجى بايلىعىندا ”ادامعا قارجى قوسۋعا“ دەيىن... ساياساتتار دەر كەزىندە اقىلداسىلىپ، جاعدايعا قاراي العا قويىلىپ، سايكەستى كۇش سالىنىپ، ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ پارمەندى قوزعاۋشى كۇشى تاسقىنداتىلدى. اماليات ءونىمدى ماكرولىق ساياسات، دالمە - ءدال ماكرولىق تىزگىندەۋ ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى، اقاۋسىز دامۋىن جەبەۋدە توتەنشە ماڭىزدى ەكەندىگىن تولىق دالەلدەدى.
كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ ساياساتتىق بەتالىسىن يگەرۋدىڭ ماڭىزدى ءبىر جاعى _ ”ساپانى جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋ“. بەلسەندى، سىندارلى نىسانا بەتالىسىنان جازباي، ساياساتتى اتقارۋ تەبىنىن، ريتىمىن جانە ورايىن ويداعىداي يگەرىپ، ”شوعىرلاندىرۋ اسەرىن“ ساۋلەلەندىرىپ، ساياساتتىڭ دالدىگى مەن ونىمدىلىگىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋمەن بىرگە، جۇيە كوزقاراسىن كۇشەيتىپ، ماكرولىق ساياسات بەتالىسىنىڭ بىردەيلىگى مەن ونىمدىلىگىن كۇشەيتىپ، ءتۇرلى ساياسات - شارالاردىڭ ءبىر باعىتتا كۇش سالۋىنا، بىرىككەن كۇش قالىپتاستىرۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك. ماكرولىق ساياساتتىڭ ەكونوميكانىڭ ”ورنىقتىرعىشى“ رەتىندەگى رولىن ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، ساپانى ءونىمدى جوعارىلاتۋ جاعىندا اناعۇرلىم زور ناتيجەگە قول جەتكىزىپ، ەكونوميكالىق اينالىم مەن بازار مەجەسىنىڭ ۇزدىكسىز جاقسارۋىن ىلگەرىلەتىپ، ءتۇزىم ابزالدىعىن جونگە سالۋ ونىمدىلىگىنە، دامۋ باسىمدىعىنا ۇزدىكسىز اينالدىرۋ كەرەك.
قازىرگى ىستەرىمىزگە سەنىمىمىز بار، بولاشاق ىستەرىمىزگە دە سەنىمىمىز بار. كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ جالپى تالابى مەن ساياساتتىق بەتالىسىنان ءبىز سەنىمدى اڭعاردىق، جۇڭگونى ءتىپتى دە تۇسىندىك. شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، نىق قاداممەن العا باسىپ، ءتۇرلى قىزمەتتەردى تىڭعىلىقتى ويداعىداي ىستەسەك، ءبىز، ءسوز جوق، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ”سان“ جاعىندا ۇزدىكسىز تىڭ ساتىعا كوتەرىلۋىن، ”ساپا“ جاعىندا ۇزدىكسىز تىڭ ناتيجە جاراتۋىن ىلگەرىلەتە الامىز.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى