- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
شاعىن اۋلادا مەملەكەت تۋىن شىعارىپ، ىنتىماق وتىن مازداتتى
2016.08.31 13:56 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
شاۋەشەك قالاسى شينچىڭ ءمالى باسقارماسى قارا ءدوڭ الەۋمەتتىك اۋماعىنداعى شاعىن اۋلادا ۇيعۇر قاريا سالىقجان ءيمىن تۇرادى، بيىل 70 جاستاعى قاريا مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى، «شەكاراداعى تاڭداۋلى پەرزەنت»، اۆتونوميالى رايوننىڭ ۇلتتار ىنتىماعى، العا باسارلىعىنىڭ ۇلگىسى سياقتى ماراپاتتارعا يە بولعان. 8 جىلدان بەرى، ءار رەتكى ماڭىزدى مەرەكەلەر مەن اتاۋلى كۇندەردە، سالىقجاننىڭ شاعىن اۋلاسىندا مەملەكەت تۋى جەلبىرەپ، مەملەكەت ءانى ورىندالادى. تۋ شىعارۋ سالتى كەزىندە، اۋلانىڭ ءىشى ادامعا لىق تولىپ، جۇرتشىلىق وزدىكتەرىنەن باس قوسىپ، مەملەكەت تۋىنىڭ باياۋ كوتەرىلۋىنە كۋا بولادى.
شاعىن اۋلا، شاكەنە قارت وسىلايشا مەملەكەت تۋىمەن ءار ۇلىتتى ىنتىماقتىڭ قويۋ سۇيىسپەنشىلىگىنە توعىتىپ كەلەدى.
مەملەكەت تۋىن شىعارىپ، جۇرەكتەردى جاقىنداتتى
22 - شىلدە تاڭ سارىدە، سالىقجان وتباسىنداعىلار ەرتەمەن تۇرىپ، تۋ شىعارۋ سالتىنىڭ سوڭعى دايىندىقتارىنا كىرىستى. بۇل كۇنى سالىقجاننىڭ ۇزاقتان جۇزدەسپەگەن جاقىنى مىڭ جاۋيوۋ ايەلى مەن قىزىن ەرتىپ، وعان امانداسا كەلدى، سالىقجان تۋ شىعارۋ سالتى ارقىلى جۇرتقا تاعى ءبىر رەت وتانشىلدىق تاربيە بەرىپ، وسى رەتكى باس قوسۋدىڭ ءمانىن مولايتا ءتۇسۋدى ۇيعاردى.
ساعات 9 دا، ەكپىندى، جىگەرلى اۋەن قالىقتاپ، بەس جۇلدىزدى نارت قىزىل تۋ باياۋ كوتەرىلدى. شاعىن اۋلاداعىلاردىڭ بارلىعى بايسالدى بەينەدە تىك تۇرىپ، مەملەكەت تۋىنا قۇرمەتپەن قاراپ تۇردى.
ءوز اۋلاسىندا مەملەكەت تۋىن شىعارۋدىڭ سەبەبى جايىندا سالىقجان تىلشىگە مىنا اڭگىمەنى ايتتى: 60 نەشە جىلدىڭ الدىندا، ازاتتىق ارميانىڭ بەلگىلى ءبىر ۆزۆورى شاۋەشەك قالاسىنا كەلەدى، مۇندا العاش كەلگەن ولار جاتىن ورىن ىزدەپ جۇرگەندە، سالىقجاننىڭ اكە - شەشەسى ۇيىنەن 4 بولمەنى ازاتتىق ارميانىڭ تۇرۋىنا بوساتىپ بەرەدى، سونداي - اق اۋلانىڭ جارتىسىن ازاتتىق ارميانىڭ كوكونىس ەگۋىنە ۇسىنادى.
ازاتتىق ارميا سالىقجاننىڭ ۇيىندە 8 جىل تۇرادى، ولار سالىقجاننىڭ وتباسىنداعىلارمەن ءبىر ءۇيدىڭ ادامىنداي تاتۋ وتەدى. ءار رەتكى ماڭىزدى مەرەكە نەمەسە قيمىل كەزىندە، ازاتتىق ارميا اۋلادا مەملەكەت تۋىن شىعارادى. سوندا سالىقجاننىڭ بالا جۇرەگى مەملەكەت تۋىنىڭ قاسيەتىن سەزىنەدى، بەس جۇلدىزدى نارت قىزىل تۋدىڭ جەلمەن بىرگە جەلبىرەگەنىن كورىپ، شىن جۇرەكتەن قاتتى تەبىرەنگەن ول: «ازاتتىق ارميا اعايلار داۋدە بولسا تاعى دا جەڭىستى شايقاس جۇرگىزدى - اۋ»، - دەپ ويلايدى ىشتەي.
كەيىن سالىقجان ەسەيدى، ونىڭ مەملەكەت تۋىنا دەگەن ماحابباتى ونان ارى تەرەڭدەي ءتۇستى. قىزمەتكە قاتىسقان جىلدان زەينەتكە شىققانشا، سالىقجان ءار جىلى دەرلىك تاڭداۋلى قىزمەتشى، وزات قىزمەتكەر بولىپ باعالانىپ وتىردى، ال مەملەكەت تۋىنىڭ قادىرىن اسىرا ءتۇسۋ ونىڭ قۇلشىنا قىزمەت ىستەۋىنىڭ قوزعاۋشى كۇشىنە اينالدى.
2009 - جىلى سالىقجان زەينەتكە شىقتى. ۇيىندە ول قارتايعان شاعىندا قوعام ءۇشىن، اۋىلى ءۇشىن نەلەر ىستەۋ تۋرالى ويلاناتىن. وسى كەزدەردە بالالىق شاعىندا اۋلاسىندا كوتەرىلگەن بەس جۇلدىزدى قىزىل تۋ ونىڭ ويىنا ورالا كەتەتىن.
سول جىلى شىلدە ايىندا سالىقجان دەن قويا وتباسىلىق جيىن ورنالاستىرىپ، ءوزىنىڭ اۋلادا مەملەكەت تۋىن شىعارۋ ويىن ورتاعا سالدى. ونىڭ ويىن وتباسىنداعىلار جابال قۇپتاپ، بارلىعى دەرەۋ دايىندىققا كوشتى: بالاسى سالايدىن مەملەكەت تۋىن شىعارۋعا ءوتىنىش ەتۋ راسيماتتارىن جۇرگىزسە، 2 - كۇيەۋ بالاسى ءومار اۋلاعا تۋ سىرىعىن ورناتتى، جيەن قىزى ءسۇبيلا مەملەكەت تۋىن شىعارۋعا قاتىستى بەينەجازبالاردى جيناسا، سالىقجان بەينەجازبا بويىنشا تۋ شىعارۋعا قايتا - قايتا جاتتىعۋمەن ابىگەر بولدى...
2009 - جىلى 1 - قازاندا سالىقجاننىڭ شاعىن اۋلاسىنا ادامدار لىق تولدى، تۋىس - تۋعاندار، دوس - جاراندار، كورشىلەر، الەۋمەتتىك اۋماق قىزمەتكەرلەرى، جاقىن ماڭداعى مەكتەپتىڭ وقىتۋشىلارى، وقۋشىلارى... ءبارى كوز جانارلارىن باياۋ كوتەرىلگەن مەملەكەت تۋىنا قادادى. تۋ شىعارۋ سالتىنان كەيىن، سالىقجاننىڭ قىزى زاميرا جەمىس - جيدەگىن، اق قۇيرىق شايىن، پالاۋىن، نانىن ورتاعا سالدى، جۇرت بىرگە تاماقتانىپ، اڭگىمە دۇكەن قۇرىپ، ءبي بيلەپ، وتاننىڭ 60 جاس تۋعان كۇنىن بىرگە تويلادى.
سالىقجان بىلاي دەيدى: مەملەكەت تۋىن شىعارۋ ارقىلى جۇرت ءبىر - بىرىمەن تانىسىپ، ءبىلىستى، «جۇرەكتەر جاقىنداسا ءتۇستى».
بۇگىنگى تاڭدا، سالىقجاننىڭ شاعىن اۋلاسى تارباعاتاي ايماعىنىڭ ۇلتتار ىنتىماعى تاربيە بازاسىنا، شاۋەشەك قالاسىنىڭ وتانشىلدىق تاربيە بازاسىنا، جاستار مەن ورەندەردىڭ ۇلتتار ىنتىماعى تاربيە بازاسىنا اينالعان. وسى جىلداردا ونىڭ اۋلاسىنداعى تۋ شىعارۋ سالتىنا كەلگەندەر نەمەسە ونى ەكسكۋرسيالاپ، ءتالىم - تاربيە قابىلداعاندار 20 مىڭ ادامعا تاياعان.
«مەن تۋ شىعارۋ سالتىن تاباندىلىقپەن جالعاستىرا بەرەمىن، مەن ولسەم، ونى مەنىڭ ۇلىم، نەمەرەم جالعاستىرادى. مەندە تاعى ءبىر ارمان بار، ۇرىمجىگە، بەيجيڭگە بارىپ تۋ شىعارۋ سالتىنا قاتىناساتىن كۇن بولسا دەيمىن».
الەۋمەتتىك اۋماقتا، ۇلتتار ىنتىماعى بارلىق جەردەن تابىلادى
سالىقجان مەن مىڭ جاۋيوۋدىڭ تانىستىعىن نەشە 10 جىلدىڭ الدىنان باستاپ ايتۋعا تۋرا كەلەدى. 1962 - جىلى جازعىتۇرىمدا مىڭ جاۋيوۋدىڭ اكەسى مىڭ گۋاڭجى سالت باسىمەن شاندۇڭنان شاۋەشەككە كەلەدى. شاۋەشەكتە بىردە - ءبىر تۋىس - تۋعانى جوق ول تابان تىرەر تۇرارجاي ىزدەپ ۋايىمداپ جۇرگەندە، سالىقجانعا ۇشىراسىپ قالادى. اق ەدىل سالىقجان مىڭ گۋاڭجىعا ءۇيىنىڭ ءبىر بولمەسىن بوساتىپ بەرىپ، كومەكتەسىپ قۇرىلىس سەرىكتەستىگىنەن جۇمىس تاۋىپ بەرەدى.
كەيىن مىڭ گۋاڭجى ايەلىن دە قاسىنا اكەلدى، ەكى وتباسى ەتەنە بولىپ، مىڭ گۋاڭجىنىڭ ايەلى نان جابۋدى، سالىقجاننىڭ ايەلى توقىما توقۋدى ۇيرەندى... ەكى وتباسى 20 نەشە جىل تاتۋ كورشى بولدى.
1997 - جىلى مىڭ گۋاڭجى اۋىرىپ جاتىپ قالعاندا، سالىقجان ءار كۇنى شيپاحاناعا بارىپ ونىڭ قاسىندا بولدى. ءبىر جىلدان كەيىن مىڭ گۋاڭجى دۇنيە سالدى. سالىقجان ونىڭ سوڭعى جۇمىستارىن ىڭعايلاۋعا جۇگىرىستى.
2001 - جىلى مىڭ جاۋيوۋ مەن شەشەسى شاندۇڭعا قايتتى. 2006 - جىلى سالىقجاننىڭ ايەلى ءزارلى نەسەپپەن ۋلانۋ اۋرۋىنا شالدىققانىن ەستىگەن مىڭ گۋاڭجىنىڭ ايەلى مەن 3 بالاسى قولدارىنداعى جۇمىستارىن قايىرىپ قويىپ، كوڭىلىن سۇراي شاۋەشەككە كەلدى. مىڭ گۋاڭجىنىڭ ايەلى بالالارىمەن بىرگە قۇراعان 10 مىڭ يۋاندى سالىقجاننىڭ قولىنا سالعان كەزدە، سالىقجان المايمىن دەپ زارەزەپ بولدى، «ءبىز ءبىر ءۇيدىڭ ادامىمىز با، جوق پا؟ ءبىر ءۇيدىڭ ادامىمىز دەسەڭ، بوتەننىڭ ءسوزىن ايتپا!»، - دەپ مىڭ گۋاڭجىنىڭ ايەلى اقشانى سالىقجاننىڭ قولىنا تىقپالادى.
وسى جىلداردا سالىقجان تالاي اداممەن دوستاستى، ول ۇزاق جىل قارايلاسىپ كەلگەن قارت قىزىل ارميا جاۋ شيۋجىن، جاۋ چاڭ - ۋ، زيا، سىمايىل جانە كەدەيلىك قىسپاعىنداعى ايشام، ءبارى - ءبارى سالىقجاندى جاقىندارىنا بالايدى.
قارا ءدوڭ الەۋمەتتىك اۋماعىندا سالىقجان سياقتى اق ەدىل جاندار وتە كوپ. 2010 - جىلى قارا ءدوڭ الەۋمەتتىك اۋماعى ۇلتتار ىنتىماعىندا مەملەكەتتىك ۇلگىلى الەۋمەتتىك اۋماق بولىپ باعالاندى.
باسقالارعا كومەكتەسۋدى قۋانىش دەپ بىلەتىن جاقسى وتباسى ءداستۇرى ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاستى
سالىقجاننىڭ ۇيىندە ماراپات بولمەسى بار، وندا 3 ۇرپاق ادامداردىڭ ءتۇرلى ماراپات كۋالىكتەرى، سيلىق مەدالدارى، سيلىق قاعازدارى تىزىلگەن. ماراپات بولمەسىنىڭ كورنەكتى جەرىنە سالىقجان مەن ۇلى سالايدىننىڭ بىرگە تۇسكەن سۋرەتى قويىلعان، سۋرەتتە ەكەۋى ماراپات بەلدىگىن تاعىپ، قولدارىنا «ىنتىماقتىڭ، دوستىقتىڭ ءمورال ۇلگىسى»، «باسقالارعا كومەكتەسۋدى قۋانىش دەپ بىلەتىن ءمورال ۇلگىسى» سيلىق ساۋىتىن ۇستاپ، كۇلمسىرەپ تۇر.
«بۇل بيىل جىل باسىندا شاۋەشەك قالاسى 2 - كەزەكتى ءمورال ۇلگىلەرىن سيلاۋ جينالىسىندا تۇسكەن سۋرەت. اكەم − مەن تابىناتىن ادام، مەن وتاندى، وتباسىن سۇيەتىن، ىنتىماقتى، بەرەكەلى وتباسى ءداستۇرىن جالعاستىرامىن»، - دەيدى سالايدىن.
جاڭ يۇي - ى قاريانىڭ توسەك تارتىپ جاتقانىنا 39 جىل، ونىمەن تانىسقاننان قازىرگە دەيىنگى 12 جىلدا سالايدىن وعان قارايلاسىپ كەلەدى. «سالايدىن ماعان ۇدايى امانداسا كەلەدى، ءار جارتى ايدا مەنىڭ نەسەپ جۇرگىزۋ تۇتىكشەمدى اۋىستىرىپ بەرەدى. كەيدە ناۋقاسىم اۋىرلاپ قالسا، توسەگىمنىڭ باسىندا وتىرىپ قارايلاسادى»، - دەدى جاۋ يۇي - ى سالايدىندى اۋىزعا العاندا كوزىنە جاس ىركىپ.
جاۋ يۇي - ىدان سىرت، سالايدىن تاعى 7 − 8 قارياعا ۇزاق جىلدان بەرى قارايلاسىپ كەلەدى، ولاردىڭ ءبارى كەزىندە ونىڭ ناۋقاستارى بولاتىن. «بۇل قارتتاردىڭ جاسى كەلىپ قالعان، ونىڭ ۇستىنە تۇرمىستارىندا قيىنشىلىق بار، مەن شيپاگەر رەتىندە ءار ناۋقاسقا تيتتەي دە بولسا كومەگىمدى تيگىزسەم، ولاردىڭ كوڭىلدەرى جۇبانىپ قالادى عوي»، - دەيدى سالايدىن.
سالىقجاننىڭ وتباسىنداعىلار ونىڭ ءسوز - ارەكەتى مەن جاساعان ونەگەسىنەن ءنار العان. سالىقجاننىڭ جيەنى ءىلياس مەكتەپتە زاعيىپ ساباقتاستارىنا تاباندى تۇردە قارايلاسقانى ءۇشىن، 2015 - جىلى شاۋەشەك قالاسى ءمورال ۇلگىلەرىن ماراپاتتاعاندا، اتا - بالالى 3 ۇرپاق تۇگەلدەي سيلىق تورىنەن كورىندى. وسى وتباسىنداعى 3 ۇرپاق ىستىق ىقىلاس جانە مەيىرمەن ىزگى ءىس ىستەۋگە تاباندى بولىپ كەلەدى، بۇل وسى اۋلەتتىڭ داستۇرىنە اينالىپ ۇلگىردى.
«مەن وتباسىمداعىلاردى عانا ەمەس، ونان دا كوپ ادامدى ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ ۇلگىسى، ءمورال ۇلگىسى بولۋعا جەتەكتەگىم كەلەدى، وسىلاي بولعاندا قوعامىمىز ءتىپتى دە تىنىش، جاراسىمدى بولادى»، - دەيدى سالىقجان.
22 - تامىزدا سالىقجان ءيمىن (وڭنان 1 - ) جانە ونىڭ وتباسىنداعىلار ىشكى ولكەدەن ولارعا امانداسا كەلگەن مىڭ جاۋيوۋ (سولدان 3 - ) وتباسىنداعىلارمەن بىرگە مەملەكەت تۋىن شىعاردى.
كەلۋ قاينارى: شينجياڭ گازەتى
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى (پراكتيكانت)
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
