مادەني ەسكەرتكىشتەر ارحەولوگياسىنىڭ تابىسى مول بولدى
شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى جاڭ حايفىڭ
2020.12.21 16:49 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
مادەني ەسكەرتكىشتەر ارحەولوگياسى تاريحتىڭ بۇلتارتپاس ايعاعى ءارى وركەنيەتتى جالعاستىرادى. ”13 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندە شينجياڭنىڭ ارحەولوگيالىق قازبا قىزمەتىنىڭ تابىسى قوماقتى بولىپ، ناتيجەسى ادامدى ءسۇيىندىردى؛ مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ تەبىنى ەجەلدەن كورىلمەگەن دەڭگەيگە جەتتى، مادەني ەسكەرتكىش ”حاۋىپسىزدىك تورى“ بارعان سايىن ءجيى توقىلدى؛ مۇراجايلار ايماق، وبلىستاردان اۋدان، قالالارعا دەيىن جاپپاي جالپىلاستى، ءتىپتى دە كوپ بۇقارا مۇراجايلار ارقىلى تاريح جانە مادەنيەتپەن جاناستى؛ جاڭا تەحنيكا ەجەلگى مادەني ەسكەرتكىشتەردىڭ ومىرشەڭدىگىن مازداتۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتى اناعۇرلىم ويداعىداي اسقاقتادى.ارحەولوگيالىق بايقاۋلار جۇرتتى جالت قاراتتى
”كوپتەگەن ارحەولوگيالىق نىسانداردا ماڭىزدى بايقاۋعا ۇزدىكسىز قول جەتىپ، قاتىستى سالالارداعى زەرتتەۋدىڭ اقتاڭداعىن تولتىردى“. 12 - ايدىڭ 5 - كۇنى شينجياڭ مادەني ەسكەرتكىشتەر ارحەولوگيالىق جەتىستىگىنەن مالىمەت بەرۋ جينالىسىندا مەملەكەتتىك مادەني ەسكەرتكىشتەر مەكەمەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى سۇڭ شينچاۋ شينجياڭنىڭ ارحەولوگيالىق قىزمەتىن ەرەكشە القادى.
”13 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندە اۆتونوميالى رايوندىق مادەني ەسكەرتكىشتەر مەكەمەسى ”ارحەولوگيالىق جۇڭگو“ كەلەلى نىساندارىن ورنىقتى ىلگەرىلەتتى، 5 جىلدا ىرىقتىلىق سيپاتتى نىساننان 64ىن اتقارىپ، مادەني ەسكەرتكىشتەن 10 مىڭنان استامىن قازىپ الدى، كوپتەگەن ارحەولوگيالىق قازۋلاردا ەل ءىشى - سىرتىندا ءبىرشاما زور ىقپال تۋدىردى.
جەمەنەي تۇڭتياندۇڭ ەسكى جۇرتىنىڭ قازىلۋىمەن قازىرگە دەيىن 45 مىڭ جىل بولعان ەرتەدەگى تاس قۇرالدار جانە ايقىن جەر قاباتى قاتىناسىنا يە قولا داۋىرىنەن ەرتەدەگى تەمىر قۇرالدار داۋىرىنە دەيىنگى مادەنيەت ۇيىندىلەرى بايقالىپ، جۇڭگودا تيپتىك ەرتەدەگى تاس قۇرالدار ءداۋىرىنىڭ ورتا مەرزىمدىك مۋستە مادەنيەتى تيبىنىڭ كەم بولۋ اقتاڭداعىن تولتىردى. بۇل ارحەولوگيالىق تابىس 2017 - جىلى مەملەكەتتىك 10 ۇلكەن ارحەولوگيالىق جاڭا بايقاۋعا ەنگىزىلدى.
باتىس تيانشانداعى بۇراتالا وزەنى اعارىنىڭ حۇستا ەسكى جۇرتىنىڭ جانە نىلقىداعى جىرىنتاي اڭعارى ەسكى جۇرتىنىڭ، شىعىس تيانشان وڭىرىندەگى حايزىيان ەسكى جۇرتىنىڭ جانە حيشانليڭداعى كوگىلدىر اقىق كەن قازۋ ەسكى جۇرتىنىڭ قازىلۋى شىعىس، باتىس تيانشان ءوڭىرىنىڭ تاريحتان ارعى ارحەولوگيالىق مادەنيەت شەجىرەسىنىڭ قالىپتاسۋىندا تىڭ ىلگەرىلەۋشىلىك بولۋىنا مۇمكىندىك جاسادى. 2018 - جىلى نىلقىداعى جىرىنتاي اڭعارى ەسكى جۇرتى مەملەكەتتىك 10 ۇلكەن ارحەولوگيالىق جاڭا بايقاۋعا ەنگىزىلدى.
سونىمەن بىرگە، باتىس ءوڭىر باسقاقتىق ەسكى جۇرت شوعىرىنىڭ ارحەولوگياسى شارپىعان بۇگىر اۋدانىنداعى كۇيىكشاھار بايىرعى قالاسى، زوركۇت بايىرعى قالاسى ەسكى جۇرتىنىڭ قازىلۋى دا كەلەلى ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزدى.
شونجى شىچىڭزىنىڭ قازىلۋى جۇرت نازارىن ايرىقشا اۋداردى، بايىرعى قالادان قازىپ الىنعان مۇرالار ”عايىپ بولعان“ حان داۋىرىندەگى ”جاڭاءشار قالاسىنىڭ“ قايتا جارىق كورۋىنە مۇمكىندىك جاسادى. شىچىڭزى ەسكى جۇرتى 2019 - جىلعى مەملەكەتتىك 10 ۇلكەن ارحەولوگيالىق جاڭا بايقاۋعا ەنگىزىلدى.
لوپنۇر اۋدانىنداعى قياققۇدىق بەلگى وت ەسكى جۇرتىنىڭ قازىلۋى ادامدارعا جاڭا توسىن قۋانىش سيلادى، ارحەولوگيالىق بايقاۋ تاريحي حۇجاتتارداعى تاڭ ءداۋىرىنىڭ اسكەري قالاشىق قورعانىس جۇيەسى جونىندەگى جازبالاردىڭ اقتاڭداعىن تولتىردى. بۇل نىسان مەملەكەتتىك مادەني ەسكەرتكىشتەر مەكەمەسىنىڭ 2019 - جىلعى ”ارحەولوگيالىق جۇڭگو“ جىبەك جولى ارحەولوگيالىق كەلەلى جەتىستىگىن ەنشىلەدى.
شينجياڭ مادەني ەسكەرتكىشتەر ارحەولوگيالىق زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى لي ۋىنيىڭ تىلشىلگە بىلاي دەدى: ”13 - بەسجىلدىق“ كەزىندەگى ارحەولوگيالىق جەتىستىك تاريحتا ورتالىق پاتشالىقتاردىڭ باتىس ءوڭىردى ءونىمدى جونگە سالعاندىعىن ناقتى دالەلدەۋ، ارميا مەن ۇكىمەت قۇرىلىمى جۇيەسىنىڭ ورناۋى، جىبەك جولى بويىنداعى قالالاردىڭ دامۋى جانە شىعىس پەن باتىستىڭ اۋىس - كۇيىس جاساۋ تاريحي بارىسى، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدىڭ“ تاريحي توركىنى سياقتىلارعا ىزدەنىس جاساۋ جونىنەن كەلەلى ءمان الادى.
مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ تەبىنى بۇرىن بولماعان دەڭگەيگە جەتتى
12 - ايدىڭ باسىندا چارقىلىق اۋدانى ىشىنە ورنالاسقان كروران بايىرعى قالاسىن قورعاۋ ينجەنەرياسى تابىسپەن اياقتادى، ءۇش ءۇي جانە بۋددا مۇنارالارى ەسكى جۇرتى قورعالىپ، بەكەمدەلىپ، لوبنۇردىڭ باتىس سولتۇستىك بولىگىنە ورنالاسقان حان، جين داۋىرىندەگى جىبەك جولىنداعى وسى ايگىلى قالانىڭ ”عۇمىرى جىل سايىن ۇزارتىلدى“.
بيىل 6 - ايدا 15 ميلليون يۋان قارجى قوسىلعان كۇشارداعى قىزىلقارعا بەلگى وت ەسكى جۇرتىن قورعاۋ، پايدالانۋ قۇرىلعى قۇرىلىسى نىسانى ءساتتى اياقتادى.
2019 - جىلى 9 - ايدا كۇشار قالاسى تارىم اۋىلى جاڭا داريا قىستاعىنىڭ شىعىسىنداعى ءشول دالاعا ورنالاسقان تاڭۋاڭ قالاسى ەسكى جۇرتىن قورعاۋ، بەكەمدەۋ ينجەنەرياسى سالىنىپ ءبىتتى.
2019 - جىلى 8 - ايدا ماناس اۋدانى تاسىرقاي وزەنى ەجەلگى قامالىنىڭ ورتەڭىن، ورتەڭ قىستاعىنداعى ورتەڭنىڭ ەكى جەرىندەگى بەلگى وتىنىڭ ەسكى جۇرتىن قورعاۋ، بەكەمدەۋ ينجەنەرياسىن اياقتادى.
مۇنان تىس، سوڭعى جىلدارى مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرى قىزمەتكەرلەرى تاعى قىزىل تاس ۇڭگىرىنىڭ، قۇمتۇرا تاس ۇڭگىرىنىڭ جىنىستارىن قورعاپ بەكەمدەۋ، قابىرعا سۋرەتتەرىن جوندەۋ، تاسقىننان ساقتانۋ، قورعاۋ، پايدالانۋ قۇرىلعى قۇرىلىسىن اياقتاتىپ، قاتەردە قالعان تاس ۇڭگىرلەر حاۋىپتى حالدەن قۇتقارىلدى.
”13 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندە، مەملەكەت شينجياڭنىڭ مادەني ەسكەرتكىشتەرىن قورعاۋعا جيىنى 2 ميلليارد 200 ميلليون يۋان بوساتتى. ”مەملەكەتتىڭ تاريحي ەستەمەلەر ينجەنەرياسى“ جانە ”مەملەكەتتىڭ قىزىل ەستەمە ينجەنەرياسى“ ارقىلى ۇلى قورعان وت بەلگىسى، كارىز سياقتى مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ ينجەنەرياسىنان 100دەن استامىن ىلگەرىندى - كەيىندى اتقاردى، ءتۇيىندى مادەني ەسكەرتكىش ەسكى جۇرتى يارعول بايىرعى قالاسى، بەسبالىق بايىرعى قالاسى سياقتى كورمەلەۋ، پايدالانۋ ينجەنەرياسىنان 30دان استامىن ورىستەتتى. تەبىنىنىڭ زور بولۋى بۇرىن بولماعان دەڭگەيگە جەتتى.
2017 - جىلدان باستاپ، اۆتونوميالى رايون ءار جىلى 22 ميلليون 800 مىڭ يۋان شىعارىپ، مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋشىلارعا ارنايى قاراجات رەتىندە بەرىپ، دالاداعى مادەني ەسكەرتكىشتەردى شارلاۋ، تەكسەرۋ قيىن بولۋ، قورعاۋ قيىن بولۋ جاعدايىن تۇبەگەيلى وزگەرتتى.
مۇنىمەن بىرگە، اۆتونوميالى رايون ىلگەرىندى - كەيىندى «شينجياڭنىڭ مادەني ەسكەرتكىشتەرىن قورعاۋ، پايدالانۋ رەفورماسىن كۇشەيتۋ جونىندەگى اتقارۋ پىكىرى» سياقتى ءبىر قىدىرۋ حۇجاتتاردى شىعارىپ، مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋعا ساياسات ”حاۋىپسىزدىك تورىن“ قۇردى. اۆتونوميالى رايوندىق مادەنيەت جانە ساياحات مەڭگەرمەسى مادەني ەسكەرتكىش حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ باسقارماسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى تىلشىگە بىلاي دەدى: قازىر تۇتاس شينجياڭ بويىنشا دالاداعى مادەني ەسكەرتكىشتى قورعاۋشىلاردان 900دەن استام قىزمەتكەر بار، تۇتاس شينجياڭعا تارالعان مەملەكەتتىك ءتۇيىندى مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ ورىندارى مەن اۆتونوميالى رايوندىق مادەنيەت ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ ورىندارى نەگىزىنەن ءونىمدى قورعاۋعا الىندى.
مۇراجاي ”ينتەرنەتتە تانىلعان، ءسوزسىز، باراتىن جەرگە“ اينالدى
بيىل ”1 - قازان“ مەزگىلىندە دەڭگەيى جوعارىلاتىلىپ، جاڭالانعاننان كەيىنگى حوتان ايماقتىق مۇراجايىنىڭ جاڭا سارايى ساياحاتشىلاردى قابىلداي باستاپ، قىرۋار تاماشالاۋشىلاردى باۋرادى. مۇنىڭ ىشىندەگى نيا ەسكى جۇرتى ارناۋلى تاقىرىبىنداعى كورمە زالى نيا ارحەولوگيالىق قازۋ جۇمىس باسىن قايتا كورسەتىپ، ادامدارعا سول جەردە جۇرگەندەي اسەر بەردى، تاماشالاۋشىلار بارەكەلدى ايتتى.
سوڭعى 2 جىلدا دەڭگەيى جوعارىلاتىلىپ، جاڭالانعاننان كەيىنگى اقسۋ ايماقتىق مۇراجايىنىڭ جاڭا سارايى، قاشقار ايماقتىق مۇراجايىنىڭ جاڭا سارايى سياقتى ايماق، وبلىس دارەجەلى مۇراجايلار ىركەس - تىركەس اشىلدى. جاڭادان سالىنعان يىڭسار، لوپ، موڭعۇلكۇرە، ماناس سياقتى اۋدان، قالا دارەجەلى مۇراجايلار دا ىركەس - تىركەس سالىنىپ بولىپ، اشىلدى.
”13 - بەسجىلدىق“ − تۇتاس شينجياڭداعى مۇراجاي ىستەرىنىڭ دامۋى ەڭ تەز مەزگىل، قازىر 92 مۇراجاي بار، مۇراجايمەن ايماق، وبلىستاردى، اۋدان، قالالاردى جاپپاي قامتۋ جۇزەگە اسىرىلدى. 370 ميلليون يۋان قارجى قوسىلعان شينجياڭ مۇراجايىنىڭ 2 - مەرزىمدىك ينجەنەرياسى − اۆتونوميالى رايوننىڭ ”13 - بەسجىلدىقتاعى“ ءتۇيىندى نىسانى، ونىڭ نەگىزگى تۇلعالىق ينجەنەرياسى اياقتالدى، مەجەمەن 2021 - جىلدىڭ سوڭعى جارتىسىندا اشىلىپ، تاماشالاۋشىلاردى قابىلدايدى.
مول دا وزگەشە مادەني ەسكەرتكىشتەر بايلىعى، تاماشا قۇرىلعىلار مەن قىزمەت كورسەتۋلەر تۇتاس شينجياڭداعى كوپتەگەن مۇراجايدى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ۇناتاتىن ”ينتەرنەتتە تانىلعان، ءسوزسىز، باراتىن جەرگە“ اينالدىردى. تەك 2019 - جىلدىڭ وزىندە، تۇتاس شينجياڭداعى ءار دارەجەلى مۇراجايلار 200 نەشە رەت ءار ءتۇرلى كورمە ۇيىمداستىرىپ، جيىنى 5 ميلليون ادام - رەتتەن استام تاماشالاۋشى قابىلدادى. مۇنان سىرت، ”جىلجىمالى مۇراجايلار“ ءار ۇلت بۇقاراسىنا 3 ميلليون ادام - رەتتەن استام تيىمدىلىك جەتكىزدى. سونىمەن بىرگە، تۇتاس شينجياڭداعى 95 جەردەگى سىرتقا اشىلعان مادەني ەسكەرتكىش ەسكى جۇرتى ساياحاتتاعى قىزۋ تۇيىندەرگە اينالدى.
”13 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندە، سيفرلى تەحنيكانىڭ جاپپاي قولدانىلۋى بايىرعى مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرگە ”جان“ ءبىتىردى. بيىل 5 - ايدىڭ 14 - كۇنى شينجياڭ مۇراجايى مەن تىڭشۇن سايتى سەلبەسىپ، ينتەرنەتتە تىكە تاراتۋ وتكىزدى. 55 مينۋت ۋاقىتتا، ءتۇسىندىرۋشى كورەرمەندەردى باستاپ ”شينجياڭ تاريحى كورمە زالىنا“ كىرىپ، سان مىڭ ادامدى تاماشالاۋعا باۋرادى. قۇمىل مۇراجايىنىڭ ”بۇلت تەرمينال كورمە زالى“ دا توراپكەرلەردىڭ جاقسى باعاسىنا يە بولدى. اقسۋ ايماقتىق مۇراجاي قول تەلەفون APP نۇسقاسىنداعى ”بۇلت تەرمينال مۇراجايىن“ ۇسىندى. تۇرپان مۇراجايى ۋيچات الەۋمەتتىك تۇعىرىندا ”تۇرپان مۇراجايىنا بۇلتتىق ساياحاتتاۋ“ جەلىلەس كورمەسىن ۇسىندى. اۆتونوميالى رايوندىق مۇراجاي مەكەمەسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى تىلشىگە بۇلتتىق تىكە تاراتۋىنىڭ، بۇلتتىق تەرمينال كورمە سارايىنىڭ تۇتاس شينجياڭداعى مۇراجايلار كورمەسىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگىنە اينالعاندىعىن ايتتى.
اۆتونوميالى رايوندىق مادەنيەت جانە ساياحات مەڭگەرمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى حوۋ حانمين بىلاي دەدى: ”شينجياڭنىڭ مادەني ەسكەرتكىشتەر ەسكى جۇرتى ارحەولوگيالىق تابىستارى شينجياڭنىڭ ’ءتورت تاريحىن‘ تۇسىندىرەتىن ەڭ تاماشا جاندى سوزدىك“. قازىر تۇتاس شينجياڭعا تارالعان مۇراجايلار مەن ايگىلى مادەني ەسكەرتكىشتەر ەسكى جۇرتى كورىنىس تۇيىندەرى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تاريحي مادەنيەتتى ۇيرەنەتىن، وتانشىلدىق تاربيەنى قابىلدايتىن جاندى ساباقحاناسىنا اينالدى.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
