- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
قازاق شيپاگەرلىگىن الەمدىك ورەگە جەتكىزۋگە كۇش سالدى
2013.11.04 16:22
«التاي گازەتىنىڭ» ءتىلشىسى گۇلميرا داۋلەتبەك قىزى حابارلايدى.
جاقىندا، مەملەكەتتىك ۇلتتىق شيپاگەرلىكتى ولشەمدەستىرۋ كۋرسى جانە قازاق شيپاگەرلىگىن ولشەمدەستىرۋ تالقى جيىنى التاي قالاسىندا اشىلدى. بۇل رەتكى جيىنعا جۇڭگو ۇلتتىق شيپاگەرلىگىن باسقارۋ مەكەمەسى ساياسات، زاڭ ـ ٴءتۇزىمدى اتقارۋ جانە باقىلاۋ مەڭگەرمەسىنەن لي جۇڭجۇن، مەملەكەتتىك ۇلتتىق شيپاگەرلىك قوعامىنىڭ باس حاتشىسى لياڭ جۇن، ىشكى موڭعۇل حالىقارالىق موڭعۇل شيپاحاناسى جۇرەك اۋرۋلار ٴءبولىمىنىڭ مامانى ناسىن دالا، قازاقستان مەملەكەتىنەن، اقساي اۋدانىنان، شينجياڭنىڭ ءارقايسى ايماق، وبلىس، اۋدانىنان، ايماعىمىزداعى ءارقايسى اۋداننان مامان، ەمشى ۋاكىلدەرى قاتىناستى.
ۇلتتىق شيپاگەرلىك ەلىمىز مەديتسينا كولەمىندەگى ەرەكشە ءتۇس العان، ۇلتتىق شيپاگەرلىك ولشەمى مەملەكەتتىك سەنترلى باسەكەلىك قۋاتىن كۇشەيتۋدىڭ ماڭىزدى قۇرامداس ءبولىمى. 2007 ـ جىلى مەملەكەتتىك ولشەمدەندىرىپ باسقارۋ كوميتەتى ءىسورىنداردىڭ دامۋ قاجەتى بويىنشا 16 تۇردەگى مەملەكەتتىك ارناۋلى كاسىپتىك ولشەمدەندىرۋ تەحنيكالىق كوميتەتىن قۇردى. مۇنىڭ ىشىندە جۇڭگوشا شيپاگەرلىك، ينەمەن ەمدەۋ، جۇڭگوشا ـ ەۆروپاشا شيپاگەرلىكتى بىرلەستىرۋ، جۇڭگوشا ٴءدارى ۇلتتىق شيپاگەرلىك قاتارلى 5 تەحنيكالىق كوميتەت قامتىلعان.
بۇل جولعى جيىنعا ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەسىنىڭ ورىنباسار ءۋاليى گۇلنۇر نۇرعالي قىزى جانە ايماقتىق قازاق ەمشىلىگىن، دارىشىلىگىن زەرتتەۋ ورنى، ايماقتىق قازاق ەمشىلىك شيپاحاناسى قاتارلى ورىنداردىڭ جاۋاپتىلارى قاتىناستى. بۇل رەتكى جيىندى جۇڭگو ۇلتتىق شيپاگەرلىگىن باسقارۋ مەكەمەسى ۇيىمداستىرىپ، ايماقتىق قازاق ەمشىلىگىن، دارىشىلىگىن زەرتتەۋ ورنى جاۋاپتى بولىپ وتكىزدى.
گۇلنۇر نۇرعالي قىزى جيىندا بىلاي دەدى: «مەملەكەتتىك جۇڭگوشا ۇلتتىق شيپاگەرلىكتى باسقارۋ مەكەمەسى، جۇڭگو از ۇلت شيپاگەرلىك قوعامى قاتارلى ورىنداردىڭ بۇل كۋرستى التايدا اشۋى ايماعىمىزدىڭ ۇلتتىق شيپاگەرلىك ىستەرىنە كوڭىل بولگەندىگى جانە قولداعانىنان دەرەك بەرەدى. وسىنداي تاماشا ورايدى مىقتى يگەرىپ، قازاق شيپاگەرلىگىنىڭ قىزمەت وتەۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىرىپ، ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەگى جانە ابزالدىلىقتى ونان ارى ايگىلەپ، قازاق شيپاگەرلىگىنىڭ رولى مەن ابزالدىلىعىن نەگىزگى ساتى دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتى بارىسىندا تولىق ساۋلەلەندىرىپ، ۇلتتىق شيپاگەرلىكتىڭ دامۋىن بار كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ،ءار ۇلت حالقىن يگىلىككە كەنەلتۋىمىز كەرەك».
جۇڭگو ۇلتتىق شيپاگەرلىگىن باسقارۋ مەكەمەسى ساياسات، زاڭ ـ ٴءتۇزىمدى اتقارۋ جانە باقىلاۋ مەڭگەرمەسىنەن لي جۇڭجۇن جۇڭگوشا جانە ۇلتتىق شيپاگەرلىكتى ولشەمدەستىرۋدەگى ءدوپ كەلگەن ماسەلەلەرمەن ونى شەشۋ جايلى توقتالىپ بىلاي دەدى: «ولشەمگە ءتۇسىرىپ جۇيەلەندىرۋدى قىسقاشا ارناعا جانە ۇلگىگە ءتۇسىرۋ دەپ ايتسادا بولادى. ول قوعامدى ەكونوميكالىق جاقتان دامىتۋدىڭ تەحنيكالىق جاقتاعى تىرەكتى كۇشتەردىڭ ءبىرى ءارى مەملەكەتتىك دامىتۋدا ستراتەگيالىق ماڭىزعا يە بايلىق قاينارى مەن حالىقارالىق باسەكەلىك كۇشكە ساياتىن وزەكتى ءتۇيىن ەسەپتەلەدى. وسىزامانعى قوعامنىڭ شارت ـ جاعداي استىندا، ولشەمدەستىرۋ ماسەلەسى ەكونوميكا مەن قوعامدىق ٴومىردىڭ بارلىق سالاسىنا بىتە قايناسقان كۇشكە اينالدى. ولشەمدەستىرۋدىڭ ماقساتى ەڭ ۇيلەسىمدى ٴتارتىپ پەن قوعامدىق يگىلىككە قول جەتكىزۋ بولىپ تابىلادى».
بۇل رەتكى جيىن شينجياڭدا تۇڭعىش رەت اشىلىپ وتىر، ايماقتىق قازاق شيپاگەرلىگىن، دارىشىلىگىن زەرتتەۋ ورنى قاتىستى ورىنداردىڭ قولداپ ـ قۋاتتاۋى مەن وسى رەتكى جيىندى ايماعىمىزعا اكەلىپ اشۋعا كوپ قۇلشىنىستار جاسادى، شينجياڭداعى حالىق اراسىنان شىققان ەمشىلەر مەن شيپاگەرلەرگە ءبىر رەتكى تاماشا ۇيرەنۋ ورايىن جاراتىپ بەردى، وسى رەتكى جيىن ارقىلى قازاق شيپاگەرلىگىن ولشەمدەستىرۋ، ءبىر ارناعا ءتۇسىرۋ جۇيەلەندىرۋدىڭ اسا زور ماڭىزعا يە ەكەنىن، قازاق شيپاگەرلىگىنىڭ دامۋىنا تۇرتكىلىك رول وينايتىنىن تانىپ جەتتى. سانجى وبلىسى جەمسارى اۋدانى جاڭا جەر شيپاحاناسىنان كەلگەن قابىلبەك ٴءجۇنىس ۇلى بىلاي دەدى: «وسى رەتكى جيىن التاي ايماعىندا اشىلۋى بىزگە تاماشا ۇيرەنۋ ورايىن جاراتتى. اسىرەسە، قازاق شيپاگەرلىگىمەن شۇعىلداناتىن ەمشىلەر ءۇشىن ءبىر رەتكى تاجىريبە الماستىرۋ بولدى. ءارقانداي ۇلت بولسىن ەمدەۋ، دياگنوز قويۋ، شيپاشاق، ءدارى بەرۋدە ولشەمدەندىرۋ، جۇيەلەندىرۋدىڭ ءوزى ۇلكەن جۇمىس، حالقىمىز اراسىندا شيپاگەرلىك اتا ـ بابامىزدان بەرى جالعاسىپ كەلسە دە، ارناعا تۇسپەگەن،ٴ ءوز-ءوز الدىنا اتاۋ تەرمين قولدانۋ، دياگنوز قويۋ، ءدارى شوپتەردى جاساۋ، ىستەتۋ بارىسىندا جۇيەگە تۇسپەگەن،ءارقايسى جەردىڭ ءوز جاعدايىنا قاراي قولدانىپ وتىرعان. شيپاگەرلىگىمىز جۇيەلەسۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك، حالىقارالىق دەڭگەيگە كوتەرىلۋى كەرەكتىگىن تانىپ جەتتىك. قولىمىزداعى اكەدەن قالعان شيپاشاقتى، رەتسەپتەردى، اتاۋـ تەرميندى كومەسكىگە قالدىرىپ قويماي، ۇلتمىز ءۇشىن ۇلتىمىز شيپاگەرلىگىنە ارناۋىمىز، كادەگە جاراتۋىمىز، زاڭداستىرۋىمىز كەرەكتىگىن ءتۇسىنىپ جەتتىم».
ايماقتىق قازاق شيپاگەرلىگىن، دارىشىلىگىن زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى قايرات قاليموللا ۇلى بىلاي دەدى: «ەلىمىزدە 33 ۇلتتىڭ مەملەكەت تانيتىن شيپاگەرلىگى بار. مۇندا، تيبەت، موڭعۇل، ۇيعۇر شيپاگەرلىگى ولشەمگە ءتۇسىپ جۇيەلەنىپ بولدى. شيپاگەرلىك ولشەمگە ءتۇسىپ بولعان سوڭ بۇكىل دۇنيە تانيتىن بولادى. قازاق شيپاگەرلىگىندە بۇگىنگە دەيىن ولشەمدەستىرۋ جۇمىسى جاسالمادى، بۇرىنعى كەزدە حالقىمىز اراسىندا ءدارى بەرگەندە ءبىر مىسقال ءبىر قالاق دەپ ولشەمىن ايتىپ جاتاتىن، قازىرگى كەزدەدە ونداي ولشەم جوق. قازاق شيپاگەرلىگى وزىنە ءتان نازارياسى بار، مەملەكەت قولدايتىن شيپاگەرلىك بولىپ دامىتىلىپ كەلەدى. توڭىرەكتىڭ ءتورت بۇرىشىنان قازاق شيپاگەرلىگى ءۇشىن ەسەلى ۇلەس قوسۋعا نيەتتەس بولىپ كەلگەن ماماندار مەن ەمشىلەر ورتاق قۇلشىنىس جاساپ، مەملەكەتىمىزدىڭ ولشەمىنە جەتۋگە بىرلىكتە كۇش سالامىز».
اۆتونوميالى رايوندىق قازاق شيپاگەرلىگىن، دارىشىلىگىن زەرتتەۋ قوعامىنىڭ دوكتورى بولات ماقابىل ۇلى، ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق قازاق شيپاگەرلىگىن، دارىشىلىگىن زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى مۇرات قىزايبەك ۇلى، ايماقتىق قازاق ەمشىلىك شيپاحاناسىنىڭ ورىنباسار باستىعى مارجان مادەتقان قىزى قازاق شيپاگەرلىگىن جۇيەلەندىرۋ، ولشەمدەستىرۋ جونىندە قىمباتتى پىكىرلەرىن ورتاعا قويدى. ءارقايسى ورىننان كەلگەن ەمشىلەر اتادان قالعان بايىرعى مۇرالارىن، تاجىريبەلەردى ورتاعا سالىپ، قازاق شيپاگەرلىگىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوساتىنىن ءبىلدىرىپ جاتتى. ىشكى موڭعۇل حالىقارالىق موڭعۇل شيپاحاناسى جۇرەك اۋرۋلار ءبولىمنىڭ مەڭگەرۋشىسى ناسىن دالا قازاق شيپاگەرلىگىنە بولعان كوزقاراسىن جەتكىزىپ بىلاي دەدى: «التايداعى ەمشىلەر مەن ماماندار قازاق شيپاگەرلىگى ءۇشىن كوپ جۇمىستار ىستەپتى، قازاق شيپاگەرلىگىن اشۋ، پايدالانۋدى جوعارى ورەگە كوتەرىپتى. ولاردا اتادان قالعان ءداستۇرلى شيپاگەرلىكتى ولشەمدەندىرۋ جاعىندا كۇش سالعانىن كوردىم، موڭعۇل، قازاق شيپاگەرلىگى دە تامىرلاس، بىرلىكتە تاجىريبە الماستىرىپ، قۇلشىنىس جاساساق، ۇلتتىق شيپاگەرلىكتى دامىتۋدىڭ ورەسىنە جەتۋگە بولادى دەپ سەنەمىن».
مەملەكەتتىك ۇلتتىق شيپاگەرلىك قوعامىنىڭ باس حاتشىسى لياڭ جۇن بىلاي دەدى: «قازاق شيپاگەرلىگىندە كلينيكالىق تاجىريبە، تەحنيكالىق ونەر مول، ارناۋلى شيپاحاناسى، زەرتتەۋ ورنى، قازاق شيپاگەرلىك ماتەريالىن جيناپ، رەتتەۋى تولىق ءارى نازاريالىق جۇيەسى جانە ورتا تەحنيكۋم نەمەسە ودان جوعارى ارناۋلى وقىتۋ قۇرىلىمى بار، وقۋلىق قۇراستىرعان. مۇراگەرلىك ەتكەن جانە شىنايى تەحنيكالىق ونەرى بار اۋىل ـ قالاشىق قازاق شيپاگەرلەرى جەتكىلىكتى، ەمدەۋگە قاجەتسىنۋ بازار سۇرانىسى كەڭ. قازاق شيپاگەرلىگىنىڭ دامۋى ۇزاق تاريحقا يە. سوندىقتان، قازاق شيپاگەرلىگىن ولشەمدەندىرۋ جۇيەسىنىڭ شارت ـ جاعدايى پىسىپ ـ جەتىلدى، ورتاق كۇش سالىپ، كورنەكتى ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزۋگە بولادى».
كەلۋ قاينارى: التاي اقپارات تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
