ۇلتتار ىنتىماعى العاباسارلىعى بايشەشەگىن ءتىپتى دە قۇلپىرتامىز

”ءار ۇلت حالقى جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن ەستە بەرىك ساقتاپ، قانعا ءسىڭىرىپ، وتان توپىراعىن بىرگە قورعاپ، كورىكتى مەكەندى بىرگە قۇرىپ، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى بايشەشەگىن ءتىپتى دە قۇلپىرتا ءتۇسۋى كەرەك“. 9 - ايدىڭ 24 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ پۋ - ىر ۇلتتار ىنتىماعى سەرت ەسكەرتكىشىنە سەرت بەرۋشىلەر ۋاكىلدەرىنىڭ ۇرپاقتارىنا جاۋاپ حات جازىپ، ولاردى شىنايى شابىتتاندىردى ءارى شىنايى ءۇمىت ارتتى.

”باس شۋجي بىزگە جاۋاپ حات جازدى!“ جاۋاپ حاتتى تاپسىرىپ العاننان كەيىن يۇننان ولكەسى پۋ - ىر قالاسى نيڭ - ىر حاني، يزۋ اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ ۇلتتار ىنتىماعى باقشاسىندا ءار ۇلت بۇقاراسى ءداستۇرلى كيىم كيىپ، ۇلتتار ىنتىماعى سەرت ەسكەرتكىشىنىڭ الدىندا ءان ايتىپ، ءبي بيلەپ، جۇرت جۇرەگىن تەبىرەنتەتىن وسى ءساتتى بىرگە قۇتتىقتادى.

پۋ - ىر قالاسىندا حانزۋ، حاني، يزۋ، لاحۋ، ۋازۋ، دايزۋ قاتارلى 26 ۇلت قونىستانعان. 1951 - جىلى جاڭا جىلدا پۋ - ىر ايماعىنداعى ءار ۇلت بۇقاراسى سەرت بەرۋ جينالىسىن اشىپ، از ۇلتتاردىڭ سالت - ساناسى بويىنشا سەرت ەسكەرتكىشىن ورناتىپ، ”ءبىر نيەت، ءبىر تىلەكپەن ەڭ سوڭىنا دەيىن ىنتىماقتاسىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىندا تەرەزەسى تەڭ، ەركىن، باقىتتى ۇلى شاڭىراق قۇرۋ جولىندا كۇرەسۋگە سەرت بەرەتىندىكتەرىن!“ ءبىلدىردى. ءار ۇلتتان 48 ۋاكىل ەسكەرتكىشكە قول قويدى. تاياۋدا پۋ - ىر ۇلتتار ىنتىماعى سەرت ەسكەرتكىشىنە سەرت بەرۋشىلەر ۋاكىلدەرىنىڭ ۇرپاقتارى باس شۋجي شي جينپيڭگە حات جازىپ، جەرگىلىكتى ورىنداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ پارتيانىڭ باسشىلىعىندا باقىتتى تۇرمىس كەشىرۋ جاعدايىنان مالىمەت بەرىپ، سەرتتى ەستە بەرىك ساقتاپ پارتياعا ىلەسۋ، ۇلتتار ىنتىماعى مەن شەكارا ءوڭىردىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋىنە ۇلەس قوسۋ بەكىمىن بىلدىرگەن بولاتىن.

”باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ جاۋاپ حاتىن تاپسىرىپ الىپ، ءارى مەيىرگە بولەندىك، ءارى ماقتانىش سەزىندىك!“ حات جازۋشىلاردىڭ بىرەۋى، ۇلتتار ىنتىماعى سەرت ەسكەرتكىشىنە سەرت بەرۋشىلەر ۋاكىلى فاڭ يوۋفۋدىڭ ۇلى فاڭ سايبيڭ ەرەكشە اسەرلەندى، ول بىلاي دەدى: ”باس شۋجيدىڭ تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاپ، اعا بۋىنداردىڭ داڭقتى ءداستۇرىن ساۋلەلەندىرىپ، سەرت ەسكەرتكىشىنىڭ حيكاياسىن جالعاستىرا جازىپ، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ اسەرلى اڭگىمەلەرىن ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاستىرامىن“.

2023 - جىلى 9 - ايدا پۋ -ىر قالاسى لانساڭ لاحۋ اۆتونوميالى اۋدانى شەكاراسى ىشىندەگى ”پۋىرجيڭ مايشان بايىرعى شاي ورمانى مادەنيەت كورىنىسى“ «دۇنيە جۇزىلىك مۇرالار تىزىمدىگىنە» ءساتتى ەنگىزىلدى. دۇنيە جۇزىلىك مادەني مۇرالارعا ءوتىنىش بەرۋ ءساتتى بولعاننان بەرى، جەرگىلىكتى ورىن 402 مىڭ ادام - رەت ساياحاتشى قابىلداپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %33.52 ارتىپ، ساياحات كىرىسى 338 ميلليون يۋانعا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %184 ارتتى.

”قازىر جيڭمايشانعا تاس جول، سۋ - ەلەكتر، توراپ جەتكىزىلدى، ءار وتباسىنىڭ تيەسەلى كاسىبى بار، كىرىسى جاقسى“. لانساڭ لاحۋ اۆتونوميالى اۋدانىنان كەلگەن سۋ گوۋىن − حات جازۋشىلاردىڭ ءبىرى، 81 جاستاعى ول جاۋاپ حاتتى تاپسىرىپ العاننان كەيىن كوزىنە ىستىق جاس الدى، ”ءبىز پارتيا باسشىلىعىنىڭ ارقاسىندا بۇگىنگى تاماشا تۇرمىسىمىزعا قول جەتكىزدىك. باس شۋجي شي جينپيڭ بىزگە جاۋاپ حات جازىپ، بولاشاقتا ءتىپتى دە جاقسى تۇرمىسقا قول جەتكىزۋىمىزگە بەتالىس ايقىنداپ بەردى“.

باس شۋجي شي جينپيڭ جاۋاپ حاتىندا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”70 نەشە جىلدان بەرى ءار ۇلت بۇقاراسى ءبىر نيەت، ءبىر تىلەكپەن پارتياعا ىلەسىپ، ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزىپ، شەكارا ءوڭىردىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىن ىلگەرىلەتۋدە تاريحي تابىستارعا قول جەتكىزىپ، ۇلتتار ىنتىماعى العاباسارلىعىنىڭ اسەرلى داستانىن جازدى“.

جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان بەرى، اسىرەسە، پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، نيڭ - ىر اۋدانىندا وراسان زور وزگەرىستەر تۋىلىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە قول جەتكىزىپ، ”كەدەيلىك قالپاعىن“ تاريحي سيپاتتى الىپ تاستادى.

”باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ جاۋاپ حاتى شەكارا وڭىرلەر مەن ءار ۇلت كادر - بۇقاراسىنا اسا زور شابىت بەردى“. نيڭ - ىر اۋداندىق پارتكومنىڭ شۋجيى جوۋ چياڭ اۋىر مىندەت ارقالاپ وتىرعانىن تەرەڭ سەزىندى، ول: ”ءبىز جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدى نەگىزگى جەلى ەتىپ، ۇلتتاردىڭ ارالاسۋىن، ىشتەسۋىن، توعىسۋىن جەبەپ، ۇلتتاردىڭ سوتسياليستىك وسىزاماندانۋعا بىرگە بەت الۋىن ىلگەرىلەتەمىز“ دەدى.

كوكپەڭبەك تاس تاقتا جول، بۇلاق سۋى سىلدىرايدى. نيڭ - ىر اۋدانىنىڭ تۇڭشين قالاشىعىنداعى ۇلتتىق سالت – ساناعا باي ناكىلي قىستاعى − شاي جولىنداعى ماڭىزدى بەكەت. ”ءبىز، ءسوز جوق، مەكەنىمىزدى ءتىپتى دە جاقسى كوركەيتىپ، تۇرمىسىمىزدى ءتىپتى دە شالقىتا تۇسەمىز“. ناكىلي قىستاعىندا يزۋ شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنىڭ قوجايىنى لي شاۋمىڭ باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ جاۋاپ حاتىن ۇيرەنگەننەن كەيىن نىق سەنىممەن وسىلاي دەدى.

2007 - جىلى 6 - ايدىڭ 3 - كۇنى نيڭ - ىر اۋدانىندا 6.4 بال جەر سىلكىنىپ، ناكىلي قىستاعىنداعى قىرۋار ۇيلەر مەن نەگىزدىك قۇرىلعىلار اۋىر دارەجەدە ءبۇلىندى. پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ باسشىلىعىندا، جەرگىلىكتى ءار ۇلت حالقى قول ۇستاسا وتىرىپ مەكەندەرىن قايتا قۇردى، بۇل كۇندە ناكىلي قىستاعى كۇنىنە ورتا ەسەپپەن 2000 نان استام ادام - رەت ساياحاتشى قابىلدايدى، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جىلدىق ورتاشا كىرىسى 45 مىڭ يۋاننان استى.

”باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭحۋا ۇلتى − ۇلكەن شاڭىراق، 56 ۇلت ءبىر ءۇيلى جانداي ەتەنە“. پۋ - ىر قالالىق پارتكومنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، بىرلىكساپ ءبولىمىنىڭ باستىعى دۋان دۇڭمەي مىنانى ءبىلدىردى: پۋ - ىر قالاسى تاپسىرمانى ەستە بەرىك ساقتاپ، ۇلتتار ىنتىماعى سەرتى سىندى تاڭداۋلى ءداستۇردى ساۋلەلەندىرىپ، ”ءار ۇلت ءبىر وتباسىنىڭ ادامدارى، ءبىر وتباسىنىڭ ادامدارى جاقسى تۇرمىس كەشىرۋى كەرەك“ دەگەن سەنىمگە تاباندى بولىپ، ءار ۇلت كادر - بۇقاراسىن وتاننىڭ شەكارا ءوڭىرىن بىرگە قورعاۋعا، كورىكتى مەكەندى بىرگە قۇرۋعا ىنتىماقتاستىرىپ، باستاپ، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى بايشەشەگىن ءتىپتى دە قۇلپىرتا تۇسەدى.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى