«حالىق گازەتىنىڭ» ءتىلشىسى ليۋ چىڭيوۋ، حاۋ يىڭسان، ليۋ جياحۋا
2025.04.23 16:15 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
شىنياڭ حيميا ونەركاسىپ داشۋەسى حيميا ينجەنەريا شۋەيۋانىنىڭ پروفەسسورى شى لەيدىڭ تاعى ءبىر سالاۋاتى بار، ياعني كاسىپورىننىڭ عىلىم - تەحنيكا ارناۋلى قىزمەتكەرى بار، ”ءبىز حىڭلي مۇناي حيميا (داليان) شەكتى سەرىكتەستىگى ءۇشىن زەرتتەپ جاساعان يوندىق سۇيىق ەلەمەنتتى قوس مەتالدى كاتاليزاتور كومىرتەگى قوس توتىعىن كومىر قىشقىل ەتيلەن ەستەرىنە اينالدىرۋ قۇرىلعىسىنا قولدانىلادى، ءار جىلى ءوندىرىستىڭ وزىندىك قۇنىن 200 ميلليون يۋان تومەندەتەدى“ دەدى ول.
2024 - جىلى لياۋنيڭ 955 كاسىپورىنعا 1003 عىلىم - تەحنيكا ارناۋلى قىزمەتكەرىن تاڭداپ جىبەرىپ، كاسىپورىنداردىڭ تەحنيكا، جەتىستىكتى كادەگە جاراتۋ سياقتى قاجەتتەرىن شەشۋىنە كومەكتەستى، بيىل 2 - ايدىڭ سوڭىندا لياۋنيڭ ولكەسىندە وسى جىلى العاشقى توپتا 813 كاسىپورىن عىلىم - تەحنيكا ارناۋلى قىزمەتكەرى تاعى دا اتتانىپ، كاسىپورىنداردىڭ زەرتتەۋ - اشۋ ءبىرىنشى شەبىنە باردى.
2023 - جىلى 9 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ جاڭا داۋىردە شىعىس سولتۇستىكتى جاپپاي گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ اڭگىمە ءماجىلىسىن باسقارىپ اشقاندا بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ ارقىلى كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتىپ، شىعىس سولتۇستىك ەرەكشەلىگىنە يە وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن جەدەل ورناتۋ كەرەك“. بيىل 1 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ لياۋنيڭدا قىزمەت تەكسەرگەندە: ”ستراتەگيالىق جاڭا وركەندەگەن كاسىپ سالالارىن جەتىلدىرۋدىڭ، زورايتۋدىڭ ماڭىزدى ءتۇيىنى عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ مەن كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋدى ىشكەرىلەي توعىستىرۋدى كۇشەيتۋدە، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي جاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋ كەرەك“ دەپ اتاپ كورسەتتى.
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرعان لياۋنيڭ جاڭالىق اشۋ ارقىلى دامۋعا دەم بەرۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ مەن كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋدىڭ ىشكەرىلەي توعىسۋىن ىلگەرىلەتىپ، دامۋدىڭ جاڭا قوزعاۋشى كۇشىن، جاڭا ابزالدىعىن ۇزدىكسىز قالىپتاستىردى.
− توعىسۋدىڭ نەگىزىن بەكەمدەپ، جوعارى ساپالى عىلىم - تەحنيكامەن قامداۋدى ارتتىردى.
تاياۋدا لياۋنيڭ بينحاي تاجىريبەحاناسى قاتتى كۇيدەگى ليتي يونى باتەرياسىن زەرتتەۋ ۇجىمى شەشۋشى تەحنيكادان قامال الىپ، ولشەمدى قاتتى كۇيدەگى ەلەكتروليزدىك جارعاقتىڭ قۋاتىن بارىنشا جوعارىلاتتى. ”تاجىريبەنىڭ العاشقى مەزگىلىندە سايكەستى شارت - جاعداي قۇرىلىسىنىڭ سىناق ءوندىرىس جەلىسى كەمشىل بولدى، لياۋنيڭ ولكەسى، داليان قالالىق ۇكىمەت بەلسەنە سايكەسىپ، نىساننىڭ ءساتتى اتقارىلۋىن قامتاماسىز ەتتى“.
تاجىريبەحانانىڭ زەرتتەۋشىسى جاڭ يۇڭگۋاڭ مەن اتالعان ۇجىم ارالىق سىناق ءوندىرىس جەلىسىن قۇرىپ، كاسىپ سالالاندىرۋ اياق الىسىن جەدەلدەتۋمەن قاربالاس بولدى.
جۇڭگو ينجەنەريا اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، لياۋنيڭ بينحاي تاجىريبەحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ليۋ جۇڭمين بىلاي دەدى: تاجىريبەحانادا ادام، قازىنا، زات جاقتارىندا ءوزىن - ءوزى باسقارۋ ۇقىعى بار، عىلمي زەرتتەۋ، باسقارۋ قىزمەتكەرلەرىن دەربەس تاڭداپ ۇسىنىس ەتۋگە بولادى، تاجىريبەحانا دەربەس ورنالاستىرعان نىسانداردى تىكەلەي ولكە دارەجەلى عىلمي زەرتتەۋ نىساندارىنا ەنگىزۋگە بولادى، ”ءبىز عىلىم - تەحنيكادان قامال الاتىن 50 نىساندى ورنالاستىردىق، جاڭالىق اشۋ بايلىعى جەدەل توپتالدى“.
ادام تاڭداۋ، ادام ىستەتۋ، قاراجاتتى پايدالانۋ سياقتى ءوزىن - ءوزى باسقارۋ ۇقىعىن بەرىپ، شىت جاڭا ءتۇزىلىس، مەحانيزم ارقىلى قۇرىلعان لياۋنيڭ ماتەريال تاجىريبەحاناسى، لياۋحى تاجىريبەحاناسى، بينحاي تاجىريبەحاناسى، حۋاڭحاي تاجىريبەحاناسى سياقتىلاردا قازىر توپتالعان قىزمەتكەر 698، لياۋنيڭدە عىلمي زەرتتەۋ جەتىستىكتەرىن وندىرگىش كۇشكە اينالدىرۋدى ىلگەرىلەتكەن جەتىستىك 181 ءتۇرلى بولدى.
كەلەلى تەكشەلەر مەن كەلەلى عىلىم - تەحنيكالىق نەگىزدىك قۇرىلعىلار عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق جاراتۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ وتكىر قارۋىنا اينالدى. لياۋنيڭ ولكەسى جيىنى ءبىر ميلليارد 100 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، 3 ءىرى عىلمي قۇرىلعىنى الدىن الا زەرتتەۋ نىسانى قۇرىلىسىن ءساتتى ىلگەرىلەتتى، ”داليان وزىق جارىق كوزى“ جۇيەلى رەتتەۋ ساتىسىنا ءوتتى، ”ەرەكشە ءىرى تەرەڭ قاباتتاعى ينجەنەريالىق اپاتقا ەلىكتەۋ قۇرىلعىسىندا“ 26 ءتۇرلى تاپقىرلىق پاتەنتى ءوتىنىش ەتىلدى، ”تەڭىز - مۇحيت ينجەنەريالىق ورتاسىنا تاجىريبە جاساۋ جانە ەلىكتەۋ قۇرىلعىسى“ سىندى ءىرى تۇرپاتتى جابدىق ناق مايداندا ورناتۋ ساتىسىنا ءوتتى. 2024 - جىلى لياۋنيڭنىڭ زەرتتەۋ - اشۋ ۇسىنىلىمىنىڭ كۇشەمەلىلىگى 10 جىلدان بەرگى ەڭ جوعارى دەڭگەيگە جەتتى.
− توعىسۋدىڭ شەشۋشى تۇيىنىنە نازار اۋدارىپ، كاسىپورىنداردىڭ عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋداعى نەگىزگى تۇلعالىق ورنىن كۇشەيتتى.
لياۋنيڭنىڭ جاساۋ كاسىبىندەگى تۇڭعىش دارا كاسىپورىن − شىنياڭ ميكرو مەڭگەرىلمەلى ماحوۆيك تەحنيكاسى شەكتى جارنا سەرىكتەستىگىنىڭ سىناق سەحىنا كىرسەڭىز، ماحوۆيكتىڭ اينالۋ جىلدامدىعى مينۋتىنا 41 مىڭ رەتكە جەتەدى. ”ءبىز جوعارى جىلدامدىقتى ماگنيتتى اسپالى قالقىما دوڭگەلەكتىڭ تۇتاس جۇيە تەحنيكالىق جۇيەسىن يگەرىپ، ەل ءىشى - سىرتىنداعى 90 نەشە پاتەنت ۇقىعىن الدىق“. سەرىكتەستىكتىڭ القا باستىعى جاڭ چيڭيۋان نىق سەنىممەن بىلاي دەدى: ”بىلتىر سەرىكتەستىگىمىز شىنياڭ قالاسىنىڭ قابىلەتتىلەر باستاماشى بولىپ ىستەۋ نىسانىن قولعا كەلتىرىپ، 10 ميلليون يۋان عىلمي زەرتتەۋ قاراجاتى قولداۋىنا يە بولدى، زەرتتەۋ - اشۋمەن شۇعىلدانۋ سەنىمىمىز ارتا ءتۇستى“.
كاسىپورىندارعا عىلىم - تەحنيكا ارناۋلى قىزمەتكەرلەرىن جىبەرۋ قيمىلىن ورىستەتىپ، قابىلەتتىلەر باستاماشى بولىپ ىستەۋ ساياساتىن تۇيىندە سىناق ەتۋ، ۇلكەن عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىمەن، ۇلكەن كاسىپورىندارمەن بىرلەسىپ كاسىپتىك ينكۋباتوردى بىرگە قۇرۋ شارالارىن اتقاردى... لياۋنيڭ جاڭالىق اشۋ تۇلعالارىن جەتىلدىرۋ، زورايتۋ ينجەنەرياسىن جۇرگىزدى، 2024 - جىلى 6 مىڭ 206 عىلىم - تەحنيكالىق ورتا، شاعىن كاسىپورىن، ءبىر مىڭ 625 جوعارى، جاڭا تەحنيكالىق كاسىپورىن، جاڭادان جەتىلگەن 940 كاسىپورىن تىڭنان كوبەيدى، جوعارى تەحنيكالى جاساۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %11.3 ارتتى.
− توعىسۋ جولدارىن كەڭەيتىپ، عىلىم - تەحنيكا جەتىستىكتەرىن وندىرگىش كۇشكە اينالدىرىپ پايدالانۋدى جەبەدى.
جوعارى تەمپەراتۋرادا مەتالدى ەرىتىپ سۇيىق كۇيگە اينالدىرىپ، ونان سوڭ تۇمانداندىرىپ، ۇساق مەتال ۇنتاقتارىنىڭ تۇيىرشىگىن جاسايدى... لياۋنيڭ جۇڭكى بويان عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ سەحىندا اۋاسىزداندىرۋ، يندۋكسيالىق تۇمانداندىرۋ ۇنتاق جاساۋ جابدىعى جىلۋ سىناعىنان ءساتتى ءوتتى، دايىنداعان 3D باسپاسى ارناۋلى مەتال ۇنتاعىن اۆياتسيا، عارىش، جاڭا ەنەرگيالى اۆتوموبيل سياقتىلارعا كەڭىنەن قولدانۋعا بولادى.
لياۋنيڭ قىزمەت مىندەتىندەگى عىلىم - تەحنيكا جەتىستىكتەرىن جەتىلدىرۋ ۇقىعى رەفورماسىن جالپىلاستىرىپ، عىلىم - تەحنيكا جەتىستىكتەرىن كاسىپ سالالاندىرۋدى جەدەلدەتتى. ”جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى مەتال زەرتتەۋ ورنى پاتەنت تەحنيكاسىن قارجى رەتىندە جارنا ەتىپ قوسىپ، سەرىكتەستىكپەن سەلبەسىپ جەتىستىكتى كادەگە جاراتتى“.
سەرىكتەستىكتىڭ القا باستىعى جاڭ حۇڭۋەي بىلاي دەپ تانىستىردى: بىلتىر سەرىكتەستىگىمىز ساتۋدان 70 ميلليون يۋان كىرىس كىرگىزدى.
عىلىم - تەحنيكا جەتىستىكتەرىن وندىرگىش كۇشكە اينالدىرۋعا قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرگەن لياۋنيڭ اناعۇرلىم كوپ جەتىستىكتەردىڭ تاجىريبەحانادان كاسىپ سالاسى تىزبەگىنە ءوتۋىن ىلگەرىلەتتى. 2024 - جىلى بۇكىل ولكەنىڭ تەحنيكالىق توقتامىنىڭ ساۋدا سوماسى 154 ميلليارد 80 ميلليون يۋانعا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %17.8 ارتتى.
2024 - جىلى لياۋنيڭدە ستراتەگيالىق جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسى شوعىرى تيجارات كىرىسىنىڭ بۇكىل ولكەدەگى 22 ءتۇيىندى كاسىپ شوعىرىنداعى سالىستىرماسى تۇڭعىش رەت 1/3 ۇلەستەن استى. ”ءبىز بۇكىل ەلدە ىقپالعا يە وڭىرلىك عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ ورتالىعىن قۇرۋعا قۇلشىنىپ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ ارقىلى كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋعا جەتەكشىلىك ەتىپ، قوزعاۋشى كۇشتە بۇرىلىس جاساۋدى، قوزعاۋشى قۋاتتا بۇرىلىس جاساۋدى جەدەل جۇزەگە اسىردىق“ دەدى لياۋنيڭ ولكەلىك پارتكومنىڭ شۋجيى حاۋ پىڭ.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى