”جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ — ادام مەن تابيعات جاراسىمدى ءومىر سۇرەتىن وسىزامانداندىرۋ“

تاۋ - وزەندەر اۋەلگى ماقساتتى ايگىلەدى

”تاۋدى، سۋدى، گازدى، قالانى جونگە سالۋدى ءبىر تۇتاس ىلگەرىلەتىپ، قۇمايتتانۋدىڭ الدىن الۋ، قۇمايت جەرلەردى جونگە سالۋدى جانە اعارداعى سۋدىڭ سارقىلۋىنىڭ، توپىراقتىڭ شايىلۋىنىڭ الدىن الۋدى جونگە سالۋدى جاپپاي كۇشەيتۋ كەرەك“. بيىل 7 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ سانشيدە قىزمەت تەكسەرگەندە ىقىلاستى تاپسىرما بەردى. ”ءتۇيىندى اعارلاردىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋدى، جونگە سالۋدى تاباندىلىقپەن كۇشەيتىپ، لاستانۋدان ساقتانۋ جانە ونى جونگە سالۋدان قامال الۋدى تەرەڭدەتىپ، ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىك قالتقىسىن بەكەمدەۋ كەرەك“. بيىل 5 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ حىناندا قىزمەت تەكسەرگەندە ايقىن تالاپتاردى ورتاعا قويدى.

جالپى جاعداي ءۇشىن جوبا بەلگىلەپ، ۇزاق بولاشاق ءۇشىن جوسپار جاساۋ كەرەك.

شىعىس سولتۇستىكتەن چيڭحاي - شيزاڭ ۇستىرتىنە دەيىن، سارى توپىراقتى ۇستىرتتەن شىعىس وڭتۇستىك تەڭىز جاعالاۋىنا دەيىن، ءار رەتكى تەكسەرىپ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋ، اشىلعان ماڭىزدى ماجىلىستەردە، باس شۋجي شي جينپيڭ حالىقتىڭ باقىتىنا كوڭىل ءبولىپ، ۇلت بولاشاعىنا كوز جىبەردى، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ ورنىقتى، باياندى دامۋىن ىلگەرىلەتتى.

ەلىمىزدىڭ سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋدى قۇرۋىندا كوپتەگەن ماڭىزدى ەرەكشەلىكتەرى بار، مۇنىڭ ءبىرى، ەلىمىزدىڭ وسىزامانداندىرۋى ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن وسىزامانداندىرۋ ەكەندىگىندە، زاتتىق وركەنيەت قۇرىلىسى مەن رۋحاني وركەنيەت قۇرىلىسىن قاتار ىلگەرىلەتۋگە باسا ءمان بەرەتىندىگىندە“. پارتيانىڭ 20 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ءۇشىنشى جالپى ءماجىلىسىنىڭ «قاۋلىسىندا»: ”جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ — ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن وسىزامانداندىرۋ“، ”ەكولوگيالىق وركەنيەت ءتۇزىمى جۇيەسىن، ءسوزجوق، كەمەلدەندىرىپ، كومىرتەگىن تومەندەتۋدى، لاستانۋدى ازايتۋدى، جاسىلدىقتى كەڭەيتۋدى، ارتۋدى سايكەستى ىلگەرىلەتىپ، كليمات وزگەرىسىنە بەلسەنە توتەپ بەرىپ، تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ — باعالى بايلىق ۇستانىمىن تياناقتاندىرۋدىڭ ءتۇزىلىس مەحانيزمىن جەدەل كەمەلدەندىرۋ كەرەك“ دەپ اتاپ كورسەتىلدى ...

بۇل — جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ جاڭا جورىعىنا ارشىندى قادام تاستاۋدا بولۋعا ءتيىستى مازمۇن، سونداي - اق مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىن، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ءىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋدىڭ ستراتەگيالىق تالعامى سانالادى.

ادامزات وركەنيەتىنىڭ دامۋ تاريحى ادام مەن تابيعاتتىڭ قارىم - قاتىناس تاريحى سانالادى.

باس شۋجي شي جينپيڭ ادام مەن تابيعاتتىڭ قارىم - قاتىناسىنا تەرەڭ وي جۇگىرتتى: ”ادام مەن تابيعات_ تىرشىلىكتىڭ ورتاق تۇلعاسى“، ”ادامزاتتىڭ ۇلى تابيعاتقا سالعان زيانى ەڭ سوڭىندا ادامزاتتىڭ ءوزىن جارالايدى، بۇل ىرىق بەرمەيتىن زاڭدىلىق“.

ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى قالاي قۇرۋ كەرەك؟ باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ تەرەڭ بايىمدادى: ”ءبىز وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدا، امەريكا مەن ەۆروپانىڭ كونە سۇردەگىمەن جۇرسەك بولمايدى. كۇنە سۇردەك ەنەرگيامىزدى سارىپ ەتەدى، ورتامىز لاستانسا، ونى جالعاستىرا بەرۋ قيىنعا سوعادى“.

”ەكولوگيالىق وركەنيەت — ادامزات قوعامى العا باسۋىنىڭ كەلەلى جەتىستىگى سانالادى. ادامزات العاشقى وركەنيەتتى، اۋىل شارۋاشىلىق وركەنيەتىن، ونەركاسىپ وركەنيەتىن باستان كەشىردى، ەكولوگيالىق وركەنيەت ونەركاسىپ وركەنيەتىنىڭ دامىپ بەلگىلى ساتىعا جەتۋىنىڭ تۋىندىسى، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى دامۋىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ جاڭا تالابى“.

ورنى انىق، باعىتى ايقىن

ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدە، ءسوزجوق، پارتيانىڭ باسشىلىعىن كۇشەيتۋ كەرەك.

”ەلىمىزدىڭ ەكولوگيالىق ورتا قايشىلىعىنىڭ تاريحى جيىنتىق بارىس، ول ءبىر كۇندە بۇزىلماعان، ءبىراق ءبىزدىڭ قولىمىزدا بارعان سايىن بۇزىلۋىنا بولمايدى، كوممۋنيستەردە وسىنداي كەڭ پەيىل جانە ەرىك - جىگەر بولۋى كەرەك“.

ەكولوگيالىق وركەنيەت ءتۇزىلىسى رەفورماسىن جاپپاي تەرەڭدەتىپ، ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋدە، باس شۋجي شي جينپيڭ ءوزى جوبالاعان، ءوزى ورنالاستىرعان، ءوزى ىلگەرىلەتكەن ورتالىقتىڭ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدى باقىلاۋ - تەكسەرۋى كەيبىر جەرلەردىڭ كوپ جىلدان بەرگى ەكولوگيالىق ورتاداعى كىناراتتارىن شەشىپ، جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ جاۋاپكەرشىلىگىن تياناقتاندىرۋىن قۋزايتىن قاتاڭ شاراعا، ناقتى شاراعا اينالدى.

ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدە، ءسوزجوق، حالىقتى وزەك ەتۋگە تاباندى بولۋ كەرەك. ىشەر اس، كيەر كيىمدى كوكسەۋدەن قورشاعان ورتانى قورعاۋعا دەيىن، ءومىر سۇرۋگە تالپىنۋدان ەكولوگياعا تالپىنۋعا دەيىن، حالىق بۇقاراسىنىڭ تاماشا تۇرمىس ورتاسىنا دەگەن تالپىنىسى اناعۇرلىم كۇشەيدى.

حالىقتىڭ تىلەگى ۇكىمەتتىڭ بەتالىسى سانالادى. لياۋنيڭ ولكەسىنىڭ جينجوۋ قالاسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ ”ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى بۇقاراعا ەڭ كوپ تابىس سەزىمىن سيلايدى“ دەپ باسا دارىپتەدى؛ شاندۇڭ ولكەسىنىڭ رىجاۋ قالاسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ ”ەكولوگيالىق ورتا جاقسى بولسا، بۇقارا ناقتى باقىت سەزىمىنە بولەنەدى“ دەپ باسا دارىپتەدى ... قاراپايىم سوزدەر، ىقىلاستى تاپسىرما ”اسپانى اناعۇرلىم اشىق، تاۋى اناعۇرلىم جاسىل، سۋى اناعۇرلىم تۇنىق، ورتاسى اناعۇرلىم كوركەم“ بولاتىن باتىل ارەكەتكە اينالدى. ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋىن ىلگەرىلەتۋدە، ءسوزجوق، تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ باعالى بايلىق دەيتىن، ەكى جاعى تەڭ پايداعا كەنەلۋ نىساناسىن بەلگىلەۋ كەرەك.

”ءبىز بۇرىن تەك سۋ تۇنىق، تاۋ جاسىل بولادى ەكەن، بايلىق دەگەنىڭ سول دەيتىنبىز، ءىس جۇزىندە تۇنىق سۋ مەن جاسىل تاۋدىڭ ءوزى باعالى بايلىق“. 2005 - جىلى 8 - ايدىڭ 15 - كۇنى، سول كەزدە جىجياڭ ولكەلىك پارتكومنىڭ شۋجيى بولىپ تۇرعان شي جينپيڭ جولداس انجي اۋدانى يۇيسۇن قىستاعىنا بارىپ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە، ”تۇنىق سۋ مەن جاسىل تاۋ _ باعالى بايلىق“ دەگەن ۇستانىمىن ورتاعا قويعان بولاتىن.

بيىل 2 - ايدىڭ 7 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ حاربيندەگى 9 - كەزەكتى ازيا قىسقى سپورت جارىسىنىڭ اشىلۋ سالتىنداعى قارسى الۋ سوزىندە بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”حاربينگە كەلگەندە، ءبىز مۇزدى القاپ پەن قارلى دالانىڭ دا باعالى بايلىق ەكەندىگىن شىنايى سەزىندىك“.

”ەكولوگيانىڭ ءوزى ەكونوميكا، ەكولوگيانى قورعاۋدىڭ ءوزى وندىرگىش كۇشتى دامىتۋ بولماق“. ”تۇنىق سۋ مەن جاسىل تاۋ — ءارى تابيعي بايلىق، ءارى ەكونوميكالىق بايلىق“ ...

ۇستانىم وزگەرسە جول اشىلادى. بۇگىنگى جۇڭگودا ”تۇنىق سۋ مەن جاسىل تاۋ — باعالى بايلىق“ دەيتىن كوزقاراس بۇكىل پارتيانىڭ، بۇكىل قوعامنىڭ ورتاق تانىمىنا اينالىپ، قاتىستى ءتۇزىلىس - مەحانيزمدەر جەدەل كەمەلدەندى، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن، ەڭ كەمەلدى جاڭا ەنەرگيا كاسىپ تىزبەگى قۇرىلىپ، 2013 - جىلدان 2023 - جىلعا دەيىن جىلىنا ورتا ەسەپپەن %3.3 تىك ەنەرگيا تۇتىنۋىنىڭ ارتۋ قارقىنىن جىلىنا ورتا ەسەپپەن %6.1 تىك ەكونوميكالىق ارتۋ قارقىنىنا جوعارىلاتتى.

ايبىندى قادام باياۋ تاستالدى.

”ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋى تۇرعىسىنان دامۋدى جوسپارلاپ، جوعارى دەڭگەيلى قورشاعان ورتانى قورعاۋ ارقىلى دامۋدىڭ جاڭا قوزعاۋشى كۇشىن، جاڭا باسىمدىعىن ۇزدىكسىز سومداۋ كەرەك“.

جاسىل ءتۇستى نەگىز ەتكەن جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ جولى، ءسوزجوق، ەكونوميكالىق دامۋ مەن ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدا تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ جولى بولادى. ادام بالاسى تابيعاتتى قۇرمەتتەمەسە، تابيعاتتا رەتىن تاۋىپ ەسەسىن قايتارادى.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى