- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
بۇركىت-ءتورت اسىلدىڭ ءبىرى
2015.05.26 09:23 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
قازاق حالقى بۇركىتتى قاتتى قادىرلەپ، ونى وزدەرىنشە ءتورت اسىلدىڭ ءبىرى دەپ سانايدى. ءتورت اسىلعا قوزى قوشقار، ەككەن ەگىن، تازى كۇشىك، بالاپان بۇركىت جاتادى. سەبەبى، بۇل تورتەۋى جاسى جىلعا تولماي-اق ادام كەرەگىنە جاراپ، قاجەتىن وتەيدى.
بۇركىت قازاق قوعامىنىڭ ءبىر جاندى مۇشەسىنە اينالىپ كەتتى. سوندىقتان قاپەلىمدە مەرت بولعان نەمەسە اۋىلدا ولگەن بۇركىتتىڭ يەسىنە: «ات ولەدى، قۇس قاشادى، ەكى قانات ءبىر قۇيرىق تابىلار، اجالى جەتسە ءبارى ولەدى» دەپ، سابىرلىققا شاقىرىپ، كوڭىل ايتادى. قازاقتا ەرتەرەكتە ولگەن قىران قۇستىڭ قانات، قۇيرىعىنا ماي جاعىپ، اق ماتاعا وراپ، بيىكتەۋ قۇزدارىنا نەمەسە ادام اياعى باسپايتىن جەرگە ارۋلاپ جەرلەيتىن سالت تا بولعان.
بۇركىت اڭ الا الماي، اۋىرىپ مازاسىزدانعاندا «كوز تيگەن» دەپ ىرىمدايدى. وندايدا بۇركىتتى «قىرسىق شالدى» دەپ، جانىپ تۇرعان وتتىڭ ۇستىنە تۇز شاشىپ، بىتىرلاعان داۋىس ىرعاعىمەن وڭنان سولعا قاراي اينالدىرىپ: «بيسميللا، سىرىس-سىرىس، سىرىس-سىرىس!،-دەپ دومدايتىن. قۇسبەگىلىككە بايلانىستى بارلىق قۇرال-جابدىقتى جيناستىرىپ، ولاردى ادىراسپان، ارشا سياقتى قاسيەتتى وسىمدىكتەرمەن الاستاپ، بالە-جالادان تازارتادى. قازاق قۇسبەگىلەرى بۇركىتتىڭ ءپىرىن اۋليە جالايىر شورا اتا دەپ بىلەدى.
اڭىزعا سەنسەك، جالايىر شورا قۇس اتاۋلىنىڭ «ءتىلىن» بىلگەن، قىرانداردىڭ مەكەنى مەن شابىتتى ءورىسىن، قوناعى مەن ۇياسىن، نەگە شاباتىن، نەنى الاتىنىن بىلگەن ەكەن. تىپتەن، توبەدە ۇشىپ وتكەن قۇستىڭ جاسىن، قىراندىعىن اجىراتا العان. قۇس اتاۋلىنىڭ: «ۇشا بەرسەم قاناتىم تالادى، جەرگە تۇسسەم جالايىر شورا الادى»،-دەپ، زار قاققانى تۋرالى ەل اۋزىندا اڭىز بار. قۇسبەگىلىگىمەن اتى شىققان نايمان تىنەي تۋرالى «تىنەيدەگى قاسيەت ەگىز ەكەن سارى قۇسپەن، شوراداعى بار قاسيەت تىلدەس ەكەن بارشا قۇسپەن» دەگەن ءتامسىل قالعان. باپتاعان قۇستارى بۇعى، مارالعا تۇسەتىن تىنەي قايتىس بولعاندا، سارى قۇسى يەسىنىڭ زيراتىنىڭ باسىنا بارىپ قوناقتاپ، ءىش قۇسادان ولگەن دەسەدى.
قازاق قۇسبەگىلەرى قىران قۇستى ۇستاعاندا ساتىپ، قالاپ العاندا بۇركىتتىڭ قۇيرىق قاۋىرسىنىن، قاناتىن مايلاپ، يىعىنا شوق ۇكى تاعىپ، اقسارباس مالىن سويىپ، تىلەۋ تىلەپ، شاشۋ شاشىپ، ءسۇيىنشى سۇرايتىن جاقسى سالت بار. اۋىل اقساقالدارى مەن كانىگى ادامدارعا سىناتىپ، «بۇركىتتىڭ قۇيرىعىن مايلاۋ» تويىن جاسايدى. وندايدا اۋقاتتىلار جاعى اقسارباس اتاسا، قارت قۇسبەگىلەر وزدەرىنىڭ ەسكى قۇس جابدىقتارىن كورىمدىك رەتىندە سىيعا تارتادى. ەرتەرەكتە كۇزدە سايات ۋاقىتى باستالاردان بۇرىن اۋشى قۇسقا ارناپ قۇرباندىق بەرەدى: اركىم ءوزىنىڭ شاما-شارقىنا قاراي تارتۋ ۇسىنادى، اۋقاتتىلار قوي سويىپ، بۇركىت تورىن «قاندايدى» (تورعا قان جاعادى).
قازاق حالقى ۇيگە قىران قۇس كەلگەندە قىزىر بابانىڭ ەرەكشە سىيلىعى دەپ، سونىمەن قاتار ۇيگە باق-بەرەكە كەلدى دەپ شىن جۇرەكتەن قۋانىپ، جاقسىلىققا جورىعان. سونداي-اق قازاقتاردا بوگدە بىرەۋ بۇركىتىمەن اۋىلعا كەلسە، قۇسىنىڭ يىعىنا ۇكى تاعاتىن نەمەسە اق شۇپەرەكتەن اقتىق تاعاتىن ارحايكالىق عۇرىپ بار.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
