- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
ويۋ ونەرى جانە بالا تاربيەسى
2015.11.06 16:31
وريگامي مەن ويۋ بايقايسىزدار ما، ءبىزدىڭ قازىرگى كىشكەنتاي بالالار سونداي سابىرسىز، ۇشقالاق.
قۇراستىراتىن ويىنشىق اپەرەسىڭ، سول-اق ەكەن الگىنى قۇراستىرا الماي جىندانىپ جاتقانى.
سۋرەت سالعىزساڭ دا سولاي، ءبىر جەرىن دۇرىس كەلتىرە الماسا، جاتا كەپ جىلايدى. بۇل مىنەز قايدان شىقتى؟ ءبىزدىڭ بالا تاربيەمىزدە ءبىر اعاتتىق كەتىپ جاتقان جوق پا؟
ال جاپوندار بالاسىن قايتەدى؟ جاستايىنان شىدامدىلىققا، سالماقتى بولۋعا تاربيەلەيدى. قىسقاسى، بالانىڭ ادام بولىپ قالىپتاسۋى جولىندا ءبارىن جاسايدى. مىسالى، جاپونداردا اتام زاماننان كەلە جاتقان «وريگامي» دەگەن ونەر بار. بالاسىن جاستايىنان وسى ونەرگە باۋليدى.
وريگامي جاپونشادان اۋدارعاندا «قاعاز بۇكتەۋ» دەگەندى بىلدىرەدى ەكەن. ءيا، كادىمگى قاعازدى بۇكتەۋ ارقىلى نەشە ءتۇرلى اڭ- قۇستىڭ، وسىمدىكتەردىڭ بەينەسىن شىعارادى. ءالى كۇنگە دەيىن جاپونيانىڭ بالاباقشالارى مەن مەكتەپالدى دايارلىق سىنىپتارىندا وريگامي ساباقتارى وتەدى ەكەن.
نەگىزىندە ونەردىڭ بۇل ءتۇرى XIX عاسىردىڭ اياعىندا ەۋروپادان شىعىپتى. ناقتىراق ايتقاندا، بالالارعا قاعاز بۇكتەتۋدى 1880 -جىلى نەمىس پەداگوگى فريدريح فرەبەل ۇيرەتكەن. كەيىن وسى فرەبەلدىڭ مەتوديكاسى نەگىزىندە اشىلعان بالاباقشالاردا تۇگەلدەي قاعاز بۇكتەۋگە ارنالعان مىندەتتى ساباقتار وتكەن.
وسى ارقىلى بالانىڭ گەومەترياعا دەگەن تالابىن شىڭداعان. ال جاپوندار بۇل ونەردىڭ شىڭىنا شىقتى. XIX عاسىردىڭ سوڭىنان باستاپ جاپون پەداگوگتارى وريگاميدىڭ بالا تاربيەسىندەگى ماڭىزى زور ەكەنىن ءتۇسىندى. ءسويتىپ، قاعاز بۇكتەۋدىڭ ءتۇرلى تاسىلدەرىن ويلاپ تاۋىپ، باتىستىڭ ءوزىن باسىپ وزدى. وسىلايشا، 1918 -جىلى ونەردىڭ بۇل ءتۇرى باتىس مەكتەپتەرىنىڭ وقۋ باعدارلاماسىنان تۇبىرىمەن جويىلدى. ولار وريگاميدىڭ ورنىنا بالشىقتان ءمۇسىن جاساۋدى دامىتتى. ءبىر قىزىعى، 1970 -جىلى تاۋەلسىز بريتان تەلەارناسىنان وريگامي جاساۋ تۋرالى باعدارلاما كورسەتىلگەن ەكەن. سول-اق ەكەن، جەر-جەردەن بالالار حابارلاسىپ، وزدەرىنىڭ تۋىندىلارىن جولداپتى. ولاردىڭ قيالىنان نەشە ءتۇرلى وريگاميلەر شىققان. وسىدان كەيىن، بۇل ونەردىڭ باتىس بالالارىنا قاجەت ەكەنى ەسكەرىلدى.
وريگامي تۋرالى نەگە جىر قىلىپ ايتىپ وتىرمىز، بىلاي قاراعاندا بالانىڭ ەرمەگى سياقتى كورىنگەنمەن قاعاز بۇكتەۋدىڭ بالا تاربيەسىندەگى ورنى بولەك ەكەن. بالانىڭ قيالىن ارتتىرادى. سابىرلى، تياناقتى بولۋعا ۇيرەتەدى. ۋاقىتىن ىسىراپ ەتپەۋگە باۋليدى. شىنىندا، كىشكەنتاي عانا قاعازدى ولاي دا، بىلاي دا بۇكتەپ ودان بەلگىلى ءبىر ءپىشىن جاساۋ سونداي شىدامدىلىقتى قاجەت ەتپەي مە؟ مىنە سودان بولار، الەمدە وريگاميگە دەگەن سۇرانىس جوعارى ەكەن.
ءبىزدىڭ قازاق تا نەگىزىندە بۇل جاعىنان كەندە ەمەس. بىزدە ويۋ دەگەن ۇلى ونەر بار. ويۋدىڭ دا سان ءتۇرى بار. ويۋ ويۋ بالانى سابىرلىققا ۇيرەتەدى، قيقىمداي قاعازدان ويۋ جاساپ شىعارۋ قايدان وڭاي بولسىن؟ ەسەسىنە، ويۋ بالانى ونەرلى، سابىرلى بولۋعا تاربيەلەيدى. بالالاردىڭ وي- ءورىسىنىڭ دامۋىنا وڭ اسەر ەتەدى. ويۋ ويعان بالانىڭ ميىنىڭ دا بەلسەندى قىزمەت ىستەيتىنى دالەلدەندى. جۇمىس بىردەن ەكى قولمەن اتقارىلاتىندىقتان، قول بۇلشىق ەتتەرىنىڭ جۇمىسىن دا ارتتىرادى ەكەن. قىسقاسى، بالالاردىڭ ۋاقىتىن ءتيىمدى ءارى قىزىقتى وتكىزۋىنە ويۋدىڭ پايداسى زور.
بالالاردىڭ لوگيكالىق قابىلەتىن ۇشتايدى. بۇگىن ويۋ ويعان بالا ەرتەڭگى كۇنى شىعارماشىلىققا بەيىم كەلەدى. شىدامدىلىققا، تياناقتىلىققا تاربيەلەيتىنى تاعى بار. سوندىقتان ءبىز بالالارىمىزعا ويۋ ويۋدى ۇيرەتۋىمىز كەرەك! «ءما، ويۋ وي!» دەپ قولىنا قاعاز بەن قايشىنى بەرە سالماي، ءوزىمىز دە بىرگە كىرىسكەنىمىز دۇرىس. ويتكەنى بالا ۇلكەننىڭ ىستەگەن ءىسىن قايتالايدى. اتا- اجەلەرىمىزدىڭ اماناتىنداي اسىل ونەردى جوعالتپاۋ - ءبىزدىڭ بورىشىمىز. بالكىم، ەلىمىزدەگى بالاباقشالارعا، مەكتەپالدى سىنىپتارعا ويۋدى مىندەتتى ءپان رەتىندە كىرگىزسەك، وقۋ باعدارلاماسىنا ەنگىزىپ مەتوديكاسىن جاساساق، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ما ەدى؟ «ساۋساقتارى مايىسقان، ءتۇرلى ويۋ ويىسقان» بالالار بالكىم، سوندا اشۋعا بوي الدىرمايتىن، سابىرلى، ونەرلى بولىپ جەتىلەر مە ەدى؟ ءبىزدىڭ بولاشاققا قالدىراتىن مول مۇرامىز تاربيەلى، ونەگەلى بالا ەمەس پە؟ ەندەشە، بالا تاريبەسىنە سەلسوق قارامايىقشى!
كەلۋ قاينارى:التاي اقپارات تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
