بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

راكقا شالدىعىپ قالۋدان ساقتانىڭىز! مىناداي ناشار ارەكەتتەر راكقا شالدىعۋ حاۋپىن ارتتىرادى

2023.04.23 16:12     كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

  تەمەكى شەگۋ مولشەرى قانشالىق دارەجەگە جەتكەندە، وكپە راگىنا شالدىعۋ حاۋپى ارتادى؟ قىزىل اراق ءىشۋ ارقىلى راكتان ساقتانۋعا بولا ما؟ راك جۇعا ما؟

  ... ...

  ۇنەمى كەزدەسەتىن 5 ءتۇرلى سۇراۋ ارقىلى قانداي ناشار ادەتتەردىڭ راكقا شالدىعۋ مولشەرىن ارتتىراتىنىمەن تانىستىرامىز.

  01

  تەمەكى شەگۋ مولشەرى قانشالىقتى بولسا وكپە راگىنا شالدىعۋ حاۋپى ارتا تۇسەدى؟

  تەمەكى — 1 – دارەجەلى راكقا شالدىقتىراتىن زات، تەمەكى جانعان كەزدە نەشە مىڭ ءتۇرلى حيمالىق زاتتاردى ءبولىپ شىعارادى. سوندىقتان، تەمەكى شەگۋدىڭ حاۋىپسىز مولشەرى جوق، تەمەكىنى از شەكسە حاۋىپسىز دەگەن ءسوز جوق.

  ارينە، ءاربىر ادامنىڭ تەمەكىنىڭ قۇرامىنداعى راكقا شالدىقتىراتىن زاتتارعا بولعان سەزىمتالدىق دەڭگەيى ۇقسامايتىندىعى سەبەپتى، كەيبىرەۋلەر تەمەكى شەككەنىمەن راكقا شالدىقپاۋى مۇمكىن.

  مامانداردىڭ تانىستىرۋىنشا، تەمەكى شەككەن ۋاقىتى قانشا ەرتە بولعان سايىن، تەمەكى شەككەن ۋاقىتى قانشا ۇزاق بولعان سايىن، تەمەكى شەگۋ مولشەرى قانشا كوپ بولعان سايىن، راكقا شالدىعۋ حاۋپى سونشالىق جوعارى بولادى، تەمەكى شەگۋشىلەردىڭ راكقا شالدىعۋ حاۋپى جونىندە مىناداي فورمۋلا بار:

  حاۋىپ دەڭگەيى = ءار كۇنى قانشا قوراپ تەمەكى شەگەدى * تەمەكى شەگۋ جىل سانى

  ەگەر ناتيجەسى 20 سانىنان اسسا، راكقا شالدىعۋ حاۋپى وتە جوعارى بولادى، تەزىرەك تەكسەرىلۋ جانە تەمەكىدەن تيىلۋ كەرەك.

  سونىمەن بىرگە، مىناعان نازار اۋدارۋ كەرەك: ەكىنشى قول تەمەكىنىڭ ءتۇتىنى دە ءبىرىنشى دارەجەلى راكقا شالدىقتىراتىن زات. ەكىنشى قول تەمەكىنىڭ ادام دەنەسىنە بولعان زالالى ءبىرىنشى قول تەمەكىدەن كەم ەمەس.

  ءوزى مەن وتباسىنداعىلاردىڭ دەنساۋلىعىن قورعاۋ ءۇشىن كوپشىلىك تەمەكىنى بەلسەندى تۇردە تاستاعانى ءجون. تەمەكىنى 5 جىل تاستاسا، قۋىق راگىنا شالدىعۋ حاۋپى جارىمىنا دەيىن تومەندەيدى، تەمەكىنى 10 جىل تاستاسا، وكپە راگىنا شالدىعۋ حاۋپى جارىمىنا دەيىن تومەندەيدى.

  02

  قىزىل اراق ءىشۋ ارقىلى راكتان ساقتانۋعا بولا ما؟

  كوپتەگەن ادامدار قىزىل اراقتىڭ قۇرامىندا رەسۆەراتول بولاتىندىقتان، راكتىڭ الدىن الۋ رولىن اتقارا الادى دەپ قارايدى، بۇل راس پا؟

  ءىس جۇزىندە، قىزىل اراق تا اراق، ونىڭ قۇرامىندا سپيرت بار، ال، سپيرت — 1 – دارەجەلى راكقا شالدىقتىراتىن زات. حايۋاناتتارعا جاسالعان تاجىريبە مەن نەگىزدىك تاجىريبە بارىسىندا بايقاۋعا قاراعاندا، رەسۆەراتولدىڭ بەلگىلى مولشەردە راكقا قارسى رولى بار، الايدا، ادامعا جاسالعان زەرتتەۋ بارىسىندا، قىزىل اراقتىڭ راكتان ساقتاندىرۋ رولى بار ەكەنىنە ىسپات بايقالماعان، قىزىل اراق ىشۋدەن سىرت، رەسۆەراتولدى باسقا جەمەكتىكتەر ارقىلى دا تولىقتاۋعا بولادى، مىسالى، سيىر بۇلدىرگەن مەن ۇزىمدە دە رەسۆەراتول قۇرامى بولادى.

  «جۇڭگو تۇرعىندارىنىڭ ازىق – تۇلىك باعدارناماسىندا (2022)» بىلاي دەپ اتاپ كورسەتىلگەن:

  ەگەر ەرەسەكتەر اراق ىشەتىن بولسا، ءار كۇنى تۇتىنعان سپيرت مولشەرى 15 گرامنان اسىپ كەتپەۋى كەرەك، بۇل تومەن گرادۋستى اق اراقتان 50 ميلليليتر ىشكەنمەن بارابار. بالالار، جاستار مەن ورەندەر، جۇكتى ايەلدەر، سوزىلمالى اۋرۋى بارلار قاتارلىلاردىڭ اراققا جولاماعانى ءجون.

  03

  راك جۇعا ما؟

  راك جۇقپايدى، الايدا، راكتى تۋىنداتاتىن كەيبىر ۆيرۋس پەن باكتەريا جۇعىمتال كەلەدى. مىسالى، B تيپتى باۋىر قابىنۋى اۋرۋىنىڭ ۆيرۋسى، C تيپتى ۆيرۋس سيپاتىندىق باۋىر قابىنۋى اۋرۋى، HIV (ادامزاتتى يممۋنيتەتتىك كەمىستىككە شالدىقتىراتىن ۆيرۋس) HPV (ادامزاتتىڭ ەمشەك ءۇرپى وسپەسىنىڭ ۆيرۋسى)، قارىن قاتپارشاسىنداعى بۇراندا فورمالى تاياقشا باكتەريا قاتارلىلار.

  سوندىقتان، كوپشىلىكتىڭ ورتاق تاماقتى ايىرىم قاسىقپەن، ايىرىم ساقپىمەن الۋعا ادەتتەنگەنى ءجون، ساقال قىرعىش، ءتىس شوتكى قاتارلى جەكەلىك تازالىق بۇيىمدارىن باسقالارمەن الماسىپ ىستەتپەگەنى ءجون.

  04

  رادياتسيا راكقا شالدىقتىرا ما؟

  رادياتسيا يوندىق رادياتسيا جانە يونسىز رادياتسيا بولىپ بولىنەدى. يوندىق رادياتسيادا X ساۋلەسى، راديواكتيۆتىك زاتتاردان رادياتسيالانۋ قاتارلىلار قامتىلادى، ادام دەنەسىنە زالالدى. يونسىز رادياتسيادا سىمسىز راديو تولقىنى، ۆلترا قىزىل ساۋلەسى، ميكرو تولقىن قاتارلىلار قامتىلادى، ادەتتە ادام دەنەسىنە زالالسىز. الايدا، يونسىز راديتسيانىڭ قۇرامىنداعى ۆلترا كۇلگىن ساۋلەسى راكقا شالدىقتىرادى، ول دا 1 – دارەجەلى راكقا شالدىقتىراتىن زات.

  سوندىقتان، كۇنگە شامادان تىس قاقتالماعان دۇرىس، وتە – موتە، تۇستەن بۇرىن ساعات وننان تۇستەن كەيىن ساعات ءۇش – ءتورت ارالىعىنداعى ۋاقىتتا كۇنگە شامادان تىس قاقتالماعان دۇرىس.

  05

  قىسىم مەن راكقا شالدىعۋ اراسىندا شىنىمەن دە بايلانىس بار ما؟

  بەلگىلى مولشەردە قىسىمدى سەزىنگەننىڭ پايداسى بار، ول ادامنىڭ كومەسكى قابىلەتىن تاسقىنداتادى، الايدا، ۇزاق ۋاقىت بويى قىسىمعا ۇشىراۋ يممۋنيتەت جۇيەسىنە ناشار ىقپال جاسايدى. يممۋنيتەت قۋاتى تومەندەسە، دەنەنىڭ ەرتە مەزگىلدەگى راك كلەتكاسىن الاستاۋ قۋاتى تومەندەپ، راكقا شالدىقتىراتىن زاتتارعا اناعۇرلىم سەزىمتال بولا تۇسەدى دە، راكقا شالدىعۋ حاۋىپىن ارتتىرادى.

  كەيبىرەۋلەر قىسىمدى باسەڭدەتۋ ءۇشىن اراققا سالىنۋ، تەمەكى تارتۋ قاتارلى تاسىلدەردى قولدانادى، بۇلاردىڭ بارلىعى راكقا شالدىقتىراتىن فاكتورلارمەن قاتىستى. سوندىقتان، قىسىم مەن راكقا شالدىعۋ اراسىندا جانامالاي بايلانىس بولادى.

  ناشار ادەتتەردى وزگەرتىپ، اقاۋسىز تۇرمىس ادەتىن ساقتاڭىز.

  كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى