بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

ديپلوماتيا، سىرتقى ىستەر شەبى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى تىڭعىلىقتى ورىستەتتى −

ناقتى ىستەۋ جاۋاپكەرلىگىمەن جۇڭگوشا ءىرى ەلدىك ديپلوماتيانىڭ جاڭا جاعدايىن ۇزدىكسىز جاراتتى (يدەيانى ۇيرەنۋ، پارتيالىلىقتى كۇشەيتۋ، امالياتقا باسا ءمان بەرۋ، جاڭا ۇلەس قوسۋ)

«حالىق گازەتىنىڭ» تىلشىلەرى ۋ لىجۇن، لي يىڭچي

2023.05.23 16:38     كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

  شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى ديپلوماتيا، سىرتقى ىستەر شەبى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزىنىڭ رۋحىن جانە پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ورنالاستىرۋلارىن، تالاپتارىن مۇقيات ۇيرەنىپ، دايەكتىلەندىرىپ، نىسانالاردى، تالاپتاردى جاپپاي ءدال يگەرىپ، ءىس جۇزىندىكپەن تىعىز بايلانىستىرىپ، دەن قويا ۇيىمداستىرىپ، ەگجەي - تەگجەيلى ورنالاستىرىپ، ديپلوماتيانىڭ وزەكتى قىزمەتىمەن تىعىز بىرلەستىرىپ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى ورىستەتىپ، ۇيرەنۋدى، وي جۇگىرتۋدى، قولدانۋدى ساباقتاستىرۋدا، تانىمدى، سەنىمدى، ارەكەتتى بىرلىككە كەلتىرۋدە تاباندى بولىپ، شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن مۇراتتى بەكەمدەۋدىڭ، پارتيالىلىقتى شىڭداۋدىڭ جانە امالياتقا جەتەكشىلىك ەتۋدىڭ، قىزمەتتى ىلگەرىلەتۋدىڭ قۇدىرەتتى كۇشىنە اينالدىرىپ، ناقتى جاۋاپكەرلىك ارقالاۋ ارقىلى جۇڭگوشا ءىرى ەلدىك ديپلوماتيانىڭ جاڭا جاعدايىن ۇزدىكسىز اشتى.

  ورتالىق سىرتقى ىستەر قىزمەتى كوميتەتى كەڭسەسى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى ورىستەتۋدى ماڭىزدى ساياسي مىندەت ەتىپ، ”يدەيانى ۇيرەنۋ، پارتيالىلىقتى كۇشەيتۋ، امالياتقا باسا ءمان بەرۋ، جاڭا ۇلەس قوسۋ“ جالپى تالابىمەن تىعىز بايلانىستىرىپ، پارتيانىڭ جاسامپاز نازاريالارىن ارقاۋ ەتە وتىرىپ قاۋىرت ۇيرەنۋ ورىستەتىپ، مىندەتتى اناعۇرلىم جاقسى اتقارىپ، جاۋاپكەرلىكتى ادا ەتۋدى ارقاۋ ەتە وتىرىپ قاۋىرت تەكسەرۋ - زەرتتەۋ ورىستەتىپ، قىزمەتتىڭ ساپاسى مەن ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋدى ارقاۋ ەتە وتىرىپ قاۋىرت جاتتىعۋ ورىستەتىپ، قاداعالانعان ماسەلەلەردى ارقاۋ ەتە وتىرىپ رەتتەۋ - تۇزەتۋدى، رەتتەۋ - وڭاۋدى كۇشەيتىپ، ۇيرەنۋ ارقىلى رۋحتى سومداۋ، ۇيرەنۋ ارقىلى اقىل - پاراساتتى ارتتىرۋ، ۇيرەنۋ ارقىلى ستيلدى دۇرىستاۋ، ۇيرەنۋ ارقىلى ىستەۋدى جەبەۋ جاعىندا ناقتى ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋگە قۇلشىندى. نازاردى پارتيانىڭ جاڭالىق اشۋ نازارياسىن ۇيرەنۋگە شوعىرلاندىرىپ، جالپى قىزمەتكەرلەردىڭ اينالمالى كىتاپ وقۋ كلاسىن 5 كەزەك اشىپ، ارناۋلى تاقىرىپتىق پىسىقتاۋ ۇيىمداستىرىپ، توپتىق ۇيرەنۋ مەن زەرتتەۋ - تالقىلاۋ، اۋىس - كۇيىس جاساۋدى ۇشتاستىرىپ، بارلىق پارتيالى كادردىڭ شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن، اسىرەسە، شي جينپيڭ ديپلوماتيا يدەياسىن ونان ارى جەتە ۇيرەنۋىن، جەتە يگەرۋىن، شىنايى تياناقتاندىرۋىن ىلگەرىلەتتى. نازاريا ۇيرەنۋدى كۇشەيتۋ ارقىلى دامۋ امالياتىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى تەرەڭدەتۋ ارقىلى دامۋداعى قيىن ماسەلەلەردى شەشۋدى ىلگەرىلەتتى. نازاردى ديپلوماتيا، سىرتقى ىستەر قىزمەتىنىڭ ستراتەگيالىق باياندىلىعىنا جانە ءتۇيىندى، قيىن ماسەلەلەرىنە شوعىرلاندىرىپ، قىزمەت جوباسىن دەن قويا زەرتتەپ، جاساپ، تەكسەرۋ – زەرتتەۋگە بارىنشا دەن قويدى؛ امالياتتىق بەتالىستى كورنەكتىلەندىرىپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى ورىستەتۋدى سىرتقى قىزمەتتى ىلگەرىلەتۋمەن ۇشتاستىرىپ، جاڭا بەينەمەن، جاڭا ىسكەرلىكپەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ديپلوماتيالىق اقىلشىسى، كومەكشىسى بولۋ قىزمەت جاۋاپكەرلىگىن اتقاردى.

  سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ جالپى تالابىن مىقتى يگەرىپ، جوعارى باستامامەن، جوعارى ساپامەن ىلگەرىلەتۋدە، جوعارى ولشەممەن تياناقتاندىرۋدا تاباندى بولدى. سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى پارتكومى دەرەۋ ءماجىلىس اشىپ، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي ۇيرەندى، ءتۇسىندى. مينيسترلىك پارتكومىنىڭ كىتاپ وقۋ كلاسىن اشىپ، 14 جارىم كۇن شوعىرلى كىتاپ وقۋدى ورنالاستىرىپ، ۇيرەنۋگە جەتەكشىلىك ەتىپ، ۇيرەنۋدى جەبەدى. ديپلوماتيا شەبىنىڭ اۋقىمى زور، تارالۋى كەڭ بولۋ جاعدايىنا باعىتتاي وتىرىپ، مينيسترلىك پارتكومى 5 ارالاپ ءجۇرىپ جەتەكشىلىك ەتۋ گرۋپپاسىن جىبەرىپ، ىشكى جاقتا قاراستى 36 ورىن مەن ەلشىحانا، كونسۋلحانا پارتكومدارىنىڭ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى ورىستەتۋ جاعدايىنا قۋزاۋشىلىق، جەتەكشىلىك ەتتى. تەكسەرۋ - زەرتتەۋ ارقىلى جول اشۋدا تاباندى بولىپ، پارتيانىڭ جاڭالىق اشۋ نازارياسىنان پايدالانىپ جاڭا جاعدايلاردى زەرتتەپ، جاڭا ماسەلەلەردى شەشتى. سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى ويداعىداي ىستەۋدىڭ يدەيالىق سانالىلىعىن، ساياسي سانالىلىعىن، ارەكەت سانالىلىعىن كۇشەيتىپ، ديپلوماتيالىق قىزمەتتەگى بوگەتتەرگە، قيىن تۇيىندەرگە نازار اۋدارىپ، 10 جاقتاعى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ تاقىرىبىن تۇراقتاندىردى. مينيسترلىك پارتكومىنىڭ مۇشەلەرى باستاماشىلدىقپەن ۇلگى كورسەتىپ، جاۋاپتى قىزمەتپەن ۇشتاستىرا وتىرىپ ءوز ۇستىنە الىپ، حابارلاندىرماۋ، قۇلاق قاعىس ەتپەۋ، مالىمەت تىڭداماۋ، سەرىك بولۋدى، كۇتىپ الۋدى قاجەت ەتپەۋ، نەگىزگى ساتىعا توتە بارۋ، جۇمىس باسىنا توتە ارالاسۋ سياقتى تاسىلدەرمەن تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋدە تاباندى بولىپ، ناقتى جاعدايدى تەكسەرۋگە، ناقتى ءادىس - امال تابۋعا، ناقتى ءىس ىستەۋگە، ناقتى ونىمدىلىككە تالپىنۋعا كۇش سالدى.

  ج ك پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ سىرتپەن بايلانىس جاساۋ ءبولىمى پارتيانىڭ سىرتقى قىزمەتىنىڭ ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋدى، جاڭا داۋىردەگى پارتيا مەن مەملەكەت قىزمەتىنىڭ جالپى جاعدايىنا اناعۇرلىم ويداعىداي قىزمەت وتەۋدى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى ورىستەتۋدىڭ شىعار ءتۇيىنى جانە تابان تىرەر تياناعى ەتىپ، ىستەۋ بارىسىندا ۇيرەنۋدە، ۇيرەنۋ بارىسىندا ىستەۋدە تاباندى بولدى. مينيسترلىك باسشىلىق القاسى باستاپ ۇيرەنۋدىڭ ۇلگىلىك رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، نازاريا ۇيرەنۋ وزەكتى گرۋپپاسىنىڭ ارناۋلى تاقىرىپتىق ۇيرەنۋىن ويداعىداي ورىستەتۋ نەگىزىندە، مينيسترلىك باسشىلىق القاسىنىڭ كىتاپ وقۋ كلاسىن اشتى. ءبولىم ىشىندەگى ورىندار الۋان فورمالى ۇيرەنۋ قيمىلىن ورىستەتىپ، قىزىل بايلىقپەن ۇشتاستىرىپ، ۇيرەنۋ اسەرىن تەرەڭدەتتى. مەكەمە، باسقارما دارەجەلى كادرلار 3 توپتا 7 كۇندىك كىتاپ وقۋ كلاسىن اشىپ، وقۋعا ءتيىستى كىتاپتاردى ءتۇپ نۇسقاسى بويىنشا تولىعىمەن وقىپ بولدى. 28 ناقتى زەرتتەۋ - تالقىلاۋ تاقىرىبىن ارقاۋ ەتىپ، 42 رەت ارناۋلى تاقىرىپتا زەرتتەۋ - تالقى ورىستەتىپ، اۋىس - كۇيىس بارىسىندا پارتيانىڭ جاڭالىق اشۋ نازارياسى جونىندەگى تۇسىنىكتى، ءتۇسىنۋدى جانە يگەرۋدى تەرەڭدەتتى. ”ىشكەرىلەي، ناقتى، ەگجەي - تەگجەيلى، ءدال، ءونىمدى بولۋدى“ ولشەم ەتە وتىرىپ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزدى، ج ك پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ سىرتپەن بايلانىس جاساۋ ءبولىمى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ قىزمەتى جوباسى مەن مىندەت ءبولىسىن ايقىن بەلگىلەپ، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ تاقىرىبىن اتقارۋ جوسپارىنداعى ەگجەي - تەگجەيلى جوبانى قالىپتاستىرىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتى ايقىنداعان 12 جاقتاعى تەكسەرۋ - زەرتتەۋدىڭ مازمۇنىن جاپپاي قامتىدى. امالياتقا ءمان بەرىپ، حال سۇراۋ، اڭگىمە ءماجىلىسىن، سايكەستىرۋ ءماجىلىسىن اشۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى شەتەل ساياسي پارتيالارىمەن بارىس - كەلىس جاساۋ ارناسىنان پايدالانىپ، ءار جاقتىڭ پىكىر - ۇسىنىستارىن تولىق قابىلداپ، وزىندىك دامۋ مەن حالىقارالىق جاعداي سياقتى ماسەلەلەردى يگەرۋدى كۇشەيتتى.

  مەملەكەتتىك حالىقارالىق دامۋ - سەلبەستىك مەكەمەسى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى ورىستەتۋدى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ سىرتقا كومەكتەسۋ قىزمەتى جونىندەگى ماڭىزدى نۇسقاۋلارىنىڭ، بەكىتۋلەرىنىڭ رۋحىن ۇيرەنۋمەن، دايەكتىلەندىرۋمەن، سىرتقا كومەكتەسۋ ىستەرىنىڭ رەفورماسىن، دامۋىن ىلگەرىلەتۋمەن ۇشتاستىرىپ، ۇيرەنۋ جەتىستىكتەرىن ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ جوعارى ساپادا بىرگە قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ، دۇنيە جۇزىلىك دامۋ باستاماسىن تياناقتاندىرۋ سياقتى قىزمەتتەردىڭ قۋاتتى قوزعاۋشى كۇشىنە اينالدىرىپ، مەملەكەتتىڭ سىرتقا باعىتتالعان قىزمەتىنىڭ جالپى تۇلعالىق ورنالاستىرۋىنا ويداعىداي قىزمەت وتەدى. نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى قاۋىرت جۇرگىزۋ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ قىزمەت جوباسىن جاساپ، باسىپ تاراتتى، مەكەمە باسشىلىق القاسىنىڭ مۇشەلەرى باستاماشىلدىقپەن سىرتقا كومەك بەرۋ ءىسىن اتقارۋ تاراۋلارى، كاسىپورىندار، كومەكتەسىپ سالىنعان نىسانداردىڭ ءبىرىنشى شەبى سياقتىلارعا بارىپ ىشكەرىلەي تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، سىرتقا كومەك بەرۋ قىزمەتىندەگى بوگەتتەردى، قيىن تۇيىندەردى شەشۋدى ىلگەرىلەتتى؛ حالىقارالىق قۇرىلىم قىزمەتكەرلەرى مەن شەتەلدىڭ جۇڭگودا تۇراتىن ەلشىلەرىن جەرگىلىكتى ورىندارعا بارىپ تەكسەرۋ جۇرگىزۋگە ۇيىمداستىرىپ، حالىقارالىق دامۋ سەلبەستىگىنە دەم بەرىپ، ساپالى دامۋعا جانە جوعارى دەڭگەيدە ەسىك اشۋعا قىزمەت وتەدى؛ سىرتقى ىستەر تاراۋلارىنىڭ ەرەكشەلىگىمەن ۇشتاستىرا وتىرىپ، سىرتقا ۇگىت جۇرگىزۋ، تانىستىرۋ قىزمەتىن زور كۇشپەن ورىستەتىپ، جۇڭگو دارىپتەمەسى مەن جۇڭگو باستاماسىنىڭ حالىقارالىق ىقپالىن كەڭەيتتى جانە جوعارىلاتتى.

  جۇڭگو حالقىنىڭ شەتەلدەرمەن دوستىق بايلانىس قوعامى شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن، اسىرەسە، شي جينپيڭ ديپلوماتيا يدەياسىن ۇيرەنۋدى، دايەكتىلەندىرۋدى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ءتۇرلى مىندەتتەرىمەن جانە حالىقتىق ديپلوماتيانىڭ ناقتى امالياتىمەن توعىستىرۋدا تاباندى بولىپ، حالىقتىق ديپلوماتيانىڭ جەتەكشىلىك رولىن، الەۋمەتتىك ديپلوماتيانىڭ تىرەكتىك رولىن، قالا ديپلوماتياسىنىڭ كوپىرلىك رولىن بەلسەنە ساۋلەلەندىرىپ، باي مازمۇندى، الۋان ءتۇرلى ”شاقىرىپ اكەلۋ، سىرتقا شىعارۋ“ جەلىلەس قيمىلدارىن ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەلمەن، ءار سالامەن كەڭ كولەمدە بارىس ـ كەلىس، اۋىس ـ كۇيىس جاساپ، پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ رۋحى مەن شي جينپيڭ ديپلوماتيا يدەياسىن بەلسەنە سىرتقا ۇگىتتەپ، تانىستىرىپ، جۇڭگو مەن شەتەل حالىقتارىنىڭ ءوزارا ءتۇسىنىسۋىن، ەتەنە بولۋىن جەبەپ، جۇڭگوشا ءىرى ەلدىك ديپلوماتياعا قىزمەت وتەۋ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن حالىق رايى نەگىزىن بەكەمدەدى.

  جۇڭگو حالىقتىق ديپلوماتيا قوعامى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى ورىستەتۋدى حالىقتىق ديپلوماتيا قىزمەتىن ىلگەرىلەتۋمەن ۇشتاستىرىپ، شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ دۇنيەگە كوزقاراسى مەن مەتودولوگياسىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، يگەرىپ، جاڭا داۋىردەگى حالىقتىق ديپلوماتيانى جاپپاي ىلگەرىلەتتى. ديپلوماتيالىق سايكەستى قيمىلداردى بەلسەنە ورىستەتىپ، شەتەلدىك ساياسي قايراتكەرلەر مەن بۇرىنعى ساياسي قايراتكەرلەردى قابىلداپ، كوپ رەت ەكى ارنامەن تىلدەسۋدى بەلسەنە ورىستەتىپ، كولەمدى حالىقارالىق تالقى مىنبەرىن وتكىزدى... حالىق اراسىنداعى اڭگىمەلەر ارقىلى جۇڭگو حيكاياسىن ويداعىداي بايانداپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ حيكاياسىن ويداعىداي بايانداپ، جۇڭگونى ءتۇسىنۋ، جۇڭگومەن دوس بولۋ حالىق رايى نەگىزىن كەڭەيتىپ، ەل ارالىق قارىم - قاتىناستى ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەتتىڭ جالپى تۇلعالىق ديپلوماتياسىنا قىزمەت وتەۋگە، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋگە ۇلەس قوستى.

  كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى