- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
«ناقتى ارەكەتىمەن جالىندى جاستىق جىرىن جازدى»
− حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىندەگى شينجياڭدىق وقۋشىلاردىڭ كىرشىكسىز پەيىلى تۋرالى ۇلاسپالى حابار (2)
2015.09.22 10:43 كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابى
100 جىلدىق تاريحى بار بايىرعى ءبىلىم ورداسى حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتى سىندى دارىندىلار بەسىگىنەن تالاي ۇزدىك وقۋشىلار شىققان، سولاردىڭ قاتارىندا تيانشاننىڭ تۇستىگى مەن تەرىستىگىنەن شىققان شينجياڭدىق كوپتەگەن ءار ۇلت وقۋشىلارى بار.
ولار مۇندا بەرىلە ۇيرەنىپ، دارىندى بولۋعا سەرت ەتىپ، ناقتى ارەكەتتەرىمەن جاستىقتىڭ جالىندى جىرىن جازدى.
«ولار وڭ ەنەرگياعا تولى شينجياڭدىق وقۋشىلار» يان رۇيدىڭ ەسىمى ەلگە ياقياجان روزامبايدىڭ جاڭ چۇنشيان شۋجيگە جازعان حاتىنان بەلگىلى بولدى. شىنتۋايتىندا، ۋحاندا ءبىلىم قۋعان كەزىندە - اق، ونى جۇرت ىقىلاسپەن «شينجياڭدىق مەيىربان بويجەتكەن»، «الەۋمەتتىك يگىلىكتىڭ قارلىعاشى»، «وڭ ەنەرگياعا تولى بويجەتكەن» دەسىپ كەتكەن بولاتىن.
يان رۇي حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتى تىرشىلىك عىلىمى ينستيتۋتىندە پەداگوگيكالىق ماماندىق بويىنشا تەگىن وقيتىن ستۋدەنت، 2014 - جىلى مامىردا، وقۋ تاۋىسۋ قارساڭىندا، ول تاڭ قالارلىق باتىل قادام جاسادى، ءوزىنىڭ قان تيپى يتاليادا اق قان اۋرۋىنا شالدىققان ناۋقاسپەن بىردەي شىققانىن بىلگەن سوڭ، ول قان جاساۋشى تەك كلەتكاسىن اتاۋدى ۇيعاردى. ونىڭ اتى ورتالىق تەلەۆيزيا، شينحۋا سايتى، جۇڭگو جاستار گازەتى سياقتى باستى - باستى 17 اقپارات قۇرالىندا جاريالاندى.
يان رۇيدىڭ ىزگى ءىسى كۇشتى قوعامدىق اڭىس تۋدىردى. ول قازىر بۇكىل مەملەكەت بويىنشا مەكتەپتەگى ستۋدەنتتەردىڭ ىشىندە شەتەلدىككە سۇيەك كەمىگىن اتاعان تۇڭعىش وقۋشى سانالادى، ول حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ماقتانىشى، شينجياڭنىڭ ماقتانىشى.
11 - قىركۇيەكتەن 13 - قىركۇيەككە دەيىن حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىندە تىلشىلىك بابىمەن بولعانىمىزدا، يان رۇي سياقتى شينجياڭدىق تالاي وقۋشىنىڭ تولىسىپ ەسەيىپ كەلە جاتقانىن كوردىك.
ياقياجان 1992 - جىلى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسى شاپشال سىبە اۆتونوميالى اۋدانى كەن اۋىلىنىڭ گىرەم قىستاعىندا تۋعان. ارنايى ءبىلىم بەرەتىن وقىتۋشى بولۋدى تاڭداۋىنا ونىڭ ءوز تۋىسىنىڭ بالاسى مەن ارنايى تاربيەگە ايرىقشا مۇقتاج بالالار سەبەپ بولعان، اتا مەكەنىنىڭ قاجەتى ونىڭ قۇلشىنا ءبىلىم قۋعان ۇلى مۇراتىنا اينالدى.
ياقياجان ءان - بيگە يكەمى بار، جۇرتتىڭ بارىمەن شىعىسىمدى، ول مەكتەپ پەن كلاستاعى ءتۇرلى قوعامدىق قيمىلداردىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى جانە قاتىسۋشىسى. ۋشي قالاسىنداعى شينجياڭ ورتا مەكتەپ كلاسىندا كلاسكوم، وداق كوميتەتىنىڭ شۋجيى بولعان كەزىندە، ونىڭ وداق ياچەيكاسى ۋشي قالاسى بويىنشا «وزات وداق ياچەيكاسى» اتاعىن العان. حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىنە قابىلدانعان سوڭ، ول حۋبەي ولكەسىندەگى جوعارى مەكتەپتەردىڭ 6 - كەزەكتى يشارات ءتىلى جارىسىنىڭ «ەڭ ۇزدىك بەينەلەۋ سيلىعىن» جانە «يشارات ءتىلى بويىنشا كرەاتيۆتىك كورسەتۋ» 1 - دارەجەلى سيلىعىن الىپ، حۋاجۇڭ پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇڭعىش كەزەكتى «ءدارشىن گۇلى ساۋلەسىن ىزدەپ، جاستىق ەنەرگيا تاراتۋ» مەكتەپ ادامى بولىپ سايلاندى، 4 - جىلدىققا شىققان ول مەكتەپتىڭ «وقۋشىلار قىزمەتىنىڭ بەلسەندىسى» بولىپ باعالاندى.
ياقياجان شينجياڭدىق وقۋشىلاردىڭ اراسىنداعى تىرەكتىگە اينالدى، ول وقۋشىلارعا قارجىلاي كومەك بەرۋ ورتالىعىندا وقۋشىلار كومەكشىسى بولىپ تۇرعان كەزىندە، «ۇلى وتانعا العىس . مەملەكەت تۋىمەن بىرگە سۋرەتكە ءتۇسۋ» قيمىلىن ۇيىمداستىرىپ، ساباقتاستارىن قول تەلەفوندارىمەن مەملەكەت تۋىن الىپ ءتۇرلى سۋرەتتەرگە تۇسۋگە جۇمىلدىرىپ، ساباقتاستارىنىڭ وتانشىلدىق سەنىمدەرىنىڭ الاۋىن تۇتاتتى؛ ول تاعى «جۇلدىز شۇعىلاسى اۋتيست بالالارعا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنىڭ» سىرتپەن بايلانىس ءبولىمىنىڭ باستىعى بولعان، ول ەرىكتىلەر قىزمەتىنە بار پەيىلىمەن ات سالىسىپ، ساباقتاستارىن باستاپ ءتۇرلى الەۋمەتتىك يگىلىك قيمىلدارىن ورىستەتكەن؛ بۇدان سىرت، ياقياجان قازىر پارتيا بەلسەندىسى بولىپ تا ۇلگىرگەن، ول: پارتياعا كىرۋ مەنىڭ ۇزدىكسىز العا باسۋىما، ءوزىمدى كەمەلدەندىرۋىمە ءتيىمدى، - دەدى.
حاليدا دا شينجياڭدىق وقۋشىلاردىڭ ءبىرى، ول حيميا ينستيتۋتىنىڭ 2013 - جىلدىق ستۋدەنتى، تارباعاتاي ايماعىنان. مەكتەپكە كىرگەننەن بەرى، ول «جاڭا ستۋدەنتتەر ساۋىتى»، «مادەنيەت ساۋىتى» سياقتى سپورت جارىستارىنا قاتىناسىپ، باسەكەمەن مەكتەپتىڭ وقۋشىلار سپورت ءبولىمىنىڭ ورىنباسار باستىقتىعىنا سايلانعان، ول تاعى دراما ويناۋعا قاتىسىپ، «ستۋدەنتتەردىڭ جاڭاشىل جوبا باسەكەسى» سياقتى قيمىلداردى ۇيىمداستىرۋعا سايكەسكەن، 3 - جىلدىقتا وقيتىن حاليدا قازىر حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتى وقۋشىلار ۇيىمىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى، ول بيىل 8 - مامىردا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا كىرگەن، سونداي - اق حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «تالاپتى جۇلدىز» اتاعىن العان.
حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىندە، ياقياجان، حاليدا سياقتى شينجياڭدىق وقۋشىلاردان تاعى تالايى بار، حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتى پارتكومىنىڭ شۋجيى ما مينسونىڭ بەرگەن باعاسىنداي، «شينجياڭدىق وقۋشىلار شەتىنەن ۇزدىك، ولاردىڭ جۇرەگى ماحابباتقا تولى، ولار مىقتى ونەرگە يە».
تەڭىزگە تامعان تامشى
شينجياڭدىق وقۋشىلاردىڭ ءوسىپ - جەتىلۋى حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىنەن ايىرىلا المايدى.
«حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىندەگى پەداگوگيكا ماماندىعى بويىنشا تەگىن وقيتىن ستۋدەنت ءبىزدىڭ وقىتۋشىلىق ارمانىمىزدىڭ باستاۋى، بۇدان ءبىز مەيىرگە بولەندىك، تەرەڭ اسەرلەندىك، مەكتەپ باستىعى، ينستيتۋت باستىعى، ايگىلى وقىتۋشىلار ساباق بەرىپ، سابىرلىلىقپەن جەتەكشىلىك ەتىپ، ءبىلىم بەرەدى، مىنە وسىنداي ىنتىماقتى، تاتۋ شاڭىراقتا، ءبىز ءار ۇلت وقۋشىلارى تاڭعى پىسىقتاۋدا بىرگە پىسىقتاۋ جاسايمىز، بىزدە كەمشىلىك تە بار ارينە، ءبىراق، ءبىز ءوزىمىزدى وزگەرتۋگە تالپىنۋدامىز. كوپتەگەن ساباقتاستار پارتياعا ءوتىنىش بەردى، كەيبىرى پارتياعا رەسمي مۇشە بولىپ تا ۇلگىردى، كەيبىر ساباقتاستار مەملەكەتتىك وقۋ سيلىعى مەن مەكتەپتىڭ ءتۇرلى وقۋ سيلىقتارىن الدى» دەپ جازدى ياقياجان ءوزىنىڭ جاڭ چۇنشيان شۋجيگە جازعان حاتىندا.
12 - قىركۇيەكتە، حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەردىڭ وقي ءجۇرىپ ىستەيتىن گازەت - جۋرنال دۇڭگىرشەگىندە، شينجياڭنان كەلگەن حاليدا، تاماشا جانە ازەز، سونداي - اق گانسۋلىق زاڭزۋ ساباقتاستارى حان فۋشيڭ زات ەنگىزۋمەن قاربالاستانىپ ءجۇر ەكەن. جاراسىمدى سايكەستىك تاپقان بۇل توپتاعى 4 ادام كەزەگىمەن كەزەكشىلىككە تۇرىپ، ايىنا 3000 - 4000نان 5000 - 6000 يۋانعا دەيىن تابىس تابادى.
حاليدانىڭ ايتۋىنشا، بۇل گازەت - جۋرنال دۇڭگىرشەگى ءۇشىن مەكتەپ بويىنشا كوپتەگەن توپتار باسەكەگە تۇسكەن ەكەن، بيىل حاليدالاردىڭ شارۋاشىلىق قۇرۋ توبى باسەكەدە جەڭىپ شىعىپ، ءبىر جىلدىق شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ ۇقىعىنا يە بولىپتى، مەكتەپتىڭ 10 مىڭ يۋاندىق العاشقى قارجىسىنىڭ قولداۋىن العان ولاردىڭ قازىرگى جۇمىستارى جاقسى ءجۇرىپ جاتىپتى.
وقۋشىلاردىڭ قوعامدىق امالياتقا قاتىناسۋ ىنتاسى نە ءۇشىن وسىنشالىق كۇشتى؟ بۇنىڭ سەبەبى مەكتەپتىڭ وقۋشىلاردىڭ ماماندىق يگەرۋىنە عانا ەمەس، ولاردىڭ جالپىلىق ساپاسىن جوعارىلاتۋعا دا ءمان بەرۋىندە جاتىر.
وسى مەكتەپ اۋلاسىنان ءبىز جاستىق جالىنعا تولى ستۋدەنتتەردىڭ «جۇلدىز شۇعىلاسى نىسانى قايىرىمدىلىق جارمەڭكەسى» قيمىلىن ورىستەتىپ جاتقانىن كوردىك.
«ساباقتاس، اۋتيست بالالارعا كوڭىل ءبولىڭىز!» ياقياجان جولاي ءوتىپ بارا جاتقان ءبىر ەر بالاعا قايىرىمدىلىق جارمەڭكەسىنىڭ ءونىمىن تانىستىردى. بۇگىنگى قايىرىمدىلىق جارمەڭكەسىنىڭ ماقساتى ءتىپتى دە كوپ ادامنىڭ ارنايى ءبىلىم بەرۋ ماماندىعىنا جانە ارنايى ءبىلىم بەرۋگە مۇقتاج جاندارعا كوڭىل بولۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ ەكەن.
اۆتونوميالى رايوندىق وقۋ - اعارتۋ مەڭگەرمەسىنىڭ ىشكى ولكەلەردەگى شينجياڭدىق وقۋشىلار قىزمەت كەڭسەسى جىبەرگەن باسقارۋشى كادر جاڭ جينفىڭ وسى مەكتەپتىڭ شينجياڭدىق از ۇلت وقۋشىلارىن باسقارۋىنا سەلبەسەدى، ونىڭ ايتۋىنشا، مەكتەپ ارالاس كلاس، ارالاس جاتاق، ورتاق ساباق سەكىلدى تاسىلدەر ارقىلى، ءار ۇلت وقۋشىلارىنىڭ ءبىر - ءبىرىن تەزىرەك تۇسىنۋىنە، ءبىر - بىرىمەن بىتە قايناسۋىنا مۇمكىندىك تۋدىرىپتى. ءتۇرلى قيمىلعا كوپشىلىك قاتار ات سالىسادى ەكەن، وسى ارقىلى قالىڭ وقۋشىلار مەكتەپتىڭ مادەني ومىرىنە بەلسەندى تۇردە ارالاسىپ، ءبىر - ءبىرىن مۇمكىندىگىنشە ءتۇسىنىپ جانە ءبىر - بىرىنە كەشىرىممەن قاراپ، ءار ۇلت وقىتۋشى - وقۋشىلارىنىڭ جاراسىمدى، تاتۋ - ءتاتتى وتۋىنە مۇمكىندىك جاسالىپتى.
وسى مەكتەپتىڭ وقۋ - اعارتۋ ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشىسى حۋاڭ جىنني بىلاي دەدى: ارنايى ءبىلىم بەرۋ ماماندىعى بويىنشا 2012 - جىلى وقۋعا قابىلدانعان وقۋشىلاردىڭ تەڭ جارتىسى از ۇلت بالالارى، ولار مەكتەپكە تۇسىسىمەن وقۋدا كەنجەلەۋ، مەكتەپ ومىرىنە ۇيلەسە الماۋ، اۋىلدى ساعىنۋ سەكىلدى جايتتەرگە تاپ بولادى، دەمەك، مەكتەپ پەن جەتەكشىلەردىڭ ولارعا ايرىقشا كوڭىل ءبولىپ، ءتۇرلى قيمىل ۇيىمداستىرىپ، ولاردىڭ وزگە ساباقتاستارىمەن تەزىرەك دوستىق بايلانىس ورناتۋىنا قولعابىس جاساۋى وتە قاجەتتى. مەكتەپتە سيلىق اقشا مەن كومەك اقشانىڭ ءتۇر - ءتۇرى بار، شينجياڭدىق بالالار ۇزاق جول باسادى، دەمالىستا اۋىلعا قايتۋدان قينالاتىن وقۋشىلاردىڭ بەلەت الۋىنا مەكتەپ قارجىلاي جاردەم بەرىپ، ولارعا الەۋمەتتىڭ قامقورلىعى مەن مەيىرىن سەزىندىرەدى.
ۇعىسۋعا قاراعاندا، حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتى مەملەكەتتىڭ دامۋ قاجەتىنە ۇيلەسۋ ءۇشىن، وقۋشىلاردىڭ امبەباپ قابىلەتىن ىسكەرلىك جانە جاسامپازدىق رۋحپەن ۇشتاۋعا باسا نازار اۋدارىپ، جوعارى ساپالى دارىندىلار دايىنداۋعا دەن قويادى ەكەن، وسى مەكتەپتەن ءار جىلى 80 دەي شينجياڭدىق ستۋدەنت وقۋ تاۋىسادى ەكەن.
ەرتەڭگى كۇننىڭ يەلەرى
حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىندەگى شينجياڭدىق وقۋشىلار وزدەرى ارقالاعان قاسيەتتى بورىشتىڭ نارقىن ابدەن بىلەدى: «كۇنى ەرتەڭ وقىتۋشى بولىپ، مىنبەردە تۇرعانىمىزدا، ورتالىقتىڭ، باۋىرلاس ولكە، قالالاردىڭ شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنا جاساعان شىنايى قامقورلىعىن اينالامىزداعى جاندارعا سەزىندىرەمىز، ءبىز ءتورت ولشەمدى ەسكە بەرىك ساقتاپ، ءار ۇلت ۇلاندارىن عىلىمدى ارداقتاپ، اقيقاتقا تالپىنىپ، ناداندىقتان بوي تارتىپ، ۇشقارىلىقتان اۋلاق بولۋعا ءناسيحاتتايمىز، وقۋشىلاردى زامان تالابىنا لايىق شينجياڭدىقتار، سوتسياليزمنىڭ تولىمدى قۇرىلىسشىلارى مەن ءىزباسارلارى ەتىپ تاربيەلەيمىز»، - دەدى ياقياجان جاڭ چۇنشيان شۋجيگە جازعان حاتىندا.
يان رۇي ءوز قۇنىن ناقتى ارەكەتىمەن دالەلدەپ شىقتى. وتكەن جىلى حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىنەن وقۋ تاۋىسىپ شينجياڭعا ورالعان ول، شىحىزى قالالىق 1 - ورتا مەكتەپكە وقىتۋشى بولىپ جۇمىسقا تۇردى، ول جۇمىسقا بارىن ارناپ، ساباققا مۇقيات دايىندالىپ، وقىتۋ ءادىسىن جاڭالاۋعا ءمان بەرىپ، مەكتەپتىڭ، وقىتۋشى - وقۋشىلاردىڭ القاۋىن الدى. جۇمىسقا تۇرعانىنا ءبىر - اق جىل بولسا دا، مەكتەپ جاعىنان «ۇزدىك ورىنباسار كلاس جەتەكشىسى»، «ۇزدىك وقىتۋشى»، «وقىتۋدىڭ جاس شەبەرى» بولىپ باعالاندى ءارى بيڭتۋان وقۋ - اعارتۋ قوعامى تاراتقان «بيڭتۋاننىڭ 2015 - جىلعى ءپان بويىنشا تالقى - زەرتتەۋ قيمىلىنىڭ اشىق ساباق سويلەۋ ءتۇرىنىڭ 1 - دارەجەلى سيلىعىن»، «پراكتيكالىق وپەراتسيا ءتۇرىنىڭ 2 - دارەجەلى سيلىعىن» الادى.
حۋاجۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىندە وقيتىن وزگە شينجياڭدىق وقۋشىلار دا ۇزدىك وقىتۋشى بولۋ نىساناسى جولىندا تاباندى قۇلشىنىس جاساۋدا.
ياقياجان قىسقى دەمالىس كەزىندە تۋعان جەرىنە قايتىپ، قىستاقتىڭ وقۋ - اعارتۋ جۇمىسىنا جاردەم بەرىپ، بالالارعا ادەبيەت، ماتەماتيكا ساباقتارىن ۇيرەتىپ، ىنتالى كوڭىل، ىستىق مەيىرمەن بالالاردىڭ كوڭىل سارايىنا جىلۋ بەرىپتى. ول: الدا كەدەي وڭىرلەردىڭ وقۋ - اعارتۋ ماسەلەسى بويىنشا ىشكەرىلەي تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، اسپيرانتتىق وقۋعا دايىندالامىن، - دەدى.
حۋادۇڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىلىم الاتىن شينجياڭدىق ءار ۇلت وقۋشىلارى ءبىلىم بەرىپ، ادام تاربيەلەيتىن «تورتتە جاقسى وقىتۋشى» بولۋدى وسكەلەڭ مۇرات ەتىپ، نىق قاداممەن العا باسىپ كەلەدى.
ولاردا اسقاق ارمان بار.
ياقياجاننىڭ جاڭ چۇنشيان شۋجيگە جازعان حاتىندا ايتىلعانداي، ولار «كۇنى ەرتەڭ كۇلىمدەگەن جارقىن جۇزبەن كورىكتى مەكەنگە، <كۇن استىنداعى ەڭ شۇعىلالى كاسىپكە> ۋاكىلدىك ەتۋدى» ءۇمىت ەتەدى. «شينجياڭ گازەتى»
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
