شي جينپيڭ تاجىكستان زۇڭتۇڭى راحمونمەن بىرگە تىلشىلەرمەن كەزدەستى

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 7 ـ ايدىڭ 5 ـ كۇنى دۋشانبەدەن بەرگەن حابارى (تىلشىلەر ياڭ يجۇن، حان لياڭ). جەرگىلىكتى ۋاقىت 7 ـ ايدىڭ 5 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ تاجىكستان زۇڭتۇڭى راحمونمەن دۋشانبەدەگى زۇڭتۇڭ سارايىندا كەڭەس وتكىزگەننەن كەيىن، بىرگە تىلشىلەرمەن كەزدەستى.

شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ارادا 5 جىل ءوتىپ تاجىكستاندا مەملەكەتتىك ساپاردا بولعاندا، مەن جۇڭگو _ تاجىكستان ەكى ەل حالقىنىڭ ۋاقىت ۇزارعان سايىن جاڭالاناتىن باۋىرلاستىق سۇيىسپەنشىلىگىن تاعى دا سەزىندىم.

الگىندە مەن راحمون زۇڭتۇڭمەن مازمۇنى باي، تابىسى سۇبەلى كەڭەس وتكىزدىم. ءبىز بىرلەسكەن مالىمدەمەگە بىرگە قول قويىسىپ، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو _ تاجىكستان جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەلبەستىك سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسىن ورناتۋدى جاريالاپ، اناعۇرلىم بيىك باستامادا ۇرپاقتار بويى دوس بولاتىن، بەينەت پەن زەينەتتە بىرگە بولاتىن، ءوزارا پايدا جەتكىزىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن جۇڭگو _ تاجىكستان تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قول ۇستاسا بىرگە قۇرۋدى ءبىر اۋىزدان ۇيعاردىق. ءبىز ەكونوميكا ـ ساۋدا، ۇلاستىرۋ ـ تۇتاستىرۋ، كەن، حاۋىپسىزدىك، گۋمانيتارلىق ىستەر سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى شارپىعان 20دان ارتىق ۇكىمەت ارا، تاراۋلار ارا حۇجاتتاردى اۋىستىرۋعا كۋا بولدىق. جۇڭگو _ تاجىكستان قارىم ـ قاتىناسى جاڭا ورىنعا يە بولىپ، ەكى ەل سەلبەستىگىنىڭ جاڭا بولاشاعىن اشتى.

راحمون زۇڭتۇڭنىڭ جۇڭگو _ تاجىكستان قارىم ـ قاتىناسىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋگە قوسقان ەرەن ۇلەسىن ماداقتاۋ ءۇشىن، مەن راحمون زۇڭتۇڭعا جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ”دوستىق وردەنىن“ بەردىم. بۇل _ جۇڭگو جاقتىڭ تۇڭعىش رەت شەكارا سىرتىندا وردەن بەرۋ سالتىن وتكىزۋى، جۇڭگو حالقىنىڭ راحمون زۇڭتۇڭ مەن بارلىق تاجىكستان حالقىنا تەرەڭ دوستىق سۇيىسپەنشىلىگىن تولىق ايگىلەيدى.

شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ەكى جاق اۋەلگىسىندەي دوس، ءوزارا پايدا جەتكىزۋ سەلبەستىگىن تاباندىلىقپەن ىلگەرىلەتىپ، قارسى جاقتىڭ ءوز ەلىنىڭ مەملەكەت جاعدايىنا ۇيلەسەتىن دامۋ جولىمەن ءجۇرۋىن، ءوز ەلىنىڭ يەلىك ۇقىعىن، تاۋەلسىزدىگىن جانە تەرريتوريا تۇتاستىعىن قورعاۋىن باتىل قولدايدى. مەيلى حالىقارالىق اۋقىم قالاي وزگەرسىن، جۇڭگو ماڭگى تاجىكستاننىڭ سەنىم ارتۋعا تاتيتىن دوسى، ارقا سۇيەۋگە بولاتىن سەرىگى جانە ارالارىنان قىل وتپەيتىن باۋىرلاسى. ەكى جاق ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ جوعارى ساپادا بىرگە قۇرۋ سەلبەستىگىن نەگىزگى جەلى ەتىپ، ەكى ەلدىڭ دامۋ ستراتەگيالارىن ءتۇيىلىستىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتىپ، وزدەرىنىڭ وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنا دەم بەرۋدى اقىلداسىپ تۇراقتاندىردى. جۇڭگو جاق تاجىكستاننىڭ ساپالى ونىمدەرىن يمپورت ەتۋدى ۇلعايتىپ، جۇڭگو _ تاجىكستان ەكونوميكا ـ ساۋدا سەلبەستىگىنىڭ ساپاسى مەن كولەمىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋدى قالايدى. ۇلاستىرۋ ـ تۇتاستىرۋ سەلبەستىگىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، تاجىكستاننىڭ اناعۇرلىم كوپ شەكارا اتتاعان تاسىمال كومەسكى كۇشىن اشۋىن قولدايدى. كەن بايلىعى سەلبەستىگىن تەرەڭدەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى سەلبەستىگىنىڭ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، جاڭا ەنەرگيا، سيفرلى ەكونوميكا، جاساندى زەردە، ەلەكتروندى ساۋدا سياقتى جاڭاشا وندىرگىش كۇش سەلبەستىگىنىڭ ارتۋ ءتۇيىنىن جەتىلدىرەدى. ەكى جاق گۋمانيتارلىق اۋىس ـ كۇيىستى، سەلبەستىكتى جالپى بەتتىك كۇشەيتۋدى، جۇڭگو مەن تاجىكستاننىڭ ۇرپاقتار بويى دوس وتەتىن حالىق رايى نەگىزىن بەكەمدەۋدى قالايدى. جۇڭگو _ تاجىكستان جۇڭگوشا شيپاگەرلىك دارىگەرلىك ورتالىعى، لۋبان شەبەرحاناسى سياقتى تۇعىرلاردان ويداعىداي پايدالانىپ، ءوزارا مادەنيەت ورتالىعىن قۇرۋدى جەدەل ىلگەرىلەتىپ، ەكى ەلدىڭ جاستار، مەديا، اقىل ـ پاراسات قويماسى، ايەلدەر، وقۋ ـ اعارتۋ سياقتى سالالاردا اناعۇرلىم كوپ اۋىس ـ كۇيىس جۇرگىزۋىن قولدايدى.

شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جۇڭگو _ تاجىكستان ەكى جاق حاۋىپسىزدىك سەلبەستىگىن ونان ارى كۇشەيتىپ، ”شىعىس تۇركستان ءىسلام قوزعالىسى“ سياقتى ”ءۇش ءتۇرلى كۇشكە“ بىرگە قاتاڭ سوققى بەرىپ، ەكى ەل شەكاراسىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن قورعاپ، 3 ـ جاقتىڭ ەكى ەلدىڭ ىشكى ىسىنە كيلىگۋىنە تۋى ايقىن تۇردە قارسى تۇرىپ، وسى ءوڭىردىڭ حاۋىپسىزدىگىن، ورنىقتىلىعىن بىرگە قورعاۋعا بەل بايلادى. ەكى جاق اۋعانستان ماسەلەسىندە تىلدەسۋدى جانە سايكەستىكتى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، اۋعانستانعا ساياتىن مەحانيزم سەلبەستىگىنە بىرگە قاتىناسىپ، اۋعانستان ۋاقىتتىق ۇكىمەتىن سيىسىمدى ۇكىمەت قۇرۋعا، نازاردى دامۋعا، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋعا شوعىرلاندىرۋعا ىنتالاندىرادى، لاڭكەستىككە ساياتىن زاڭعا قايشى قىلمىستارعا باتىل سوققى بەرىپ، كورشىلەستىك، دوستىق جولىن ۇستانادى.

ەكى جاق جۇڭگو _ ورتا ازيا سەلبەستىگىنىڭ جەتىستىكتەرىن جوعارى باعالاپ، شىندىققا جۇگىنىپ ناقتى ىستەر تىندىرۋ پرينسيبىن ۇستانىپ، جۇڭگو _ ورتا ازيا مەحانيزمىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرۋدى، الۋەتتەندىرۋدى ءۇمىت ەتەدى. جۇڭگو شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ كەزەكتى ءتوراعا ەلى مىندەتىن وتكىزىپ الدى، كەلەر جىلى جۇڭگودا شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلار كەڭەسىن وتكىزەدى. راحمون زۇڭتۇڭنىڭ جۇڭگوعا كەلىپ ماجىلىسكە قاتىناسىپ، ۇيىمدى دامىتۋدىڭ ۇلى جوسپارىن بىرگە اقىلداسۋىن قارسى الامىز.

شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: دۇنيە ءجۇزىنىڭ 100 جىلدىق وزگەرىسى جەدەل قۇبىلعان جاعدايدا، حالىقارالىق قوعامنىڭ ىنتىماقتى، ىستەستىكتى كۇشەيتۋىنىڭ ماڭىزدىلىعى ونان ارى كورنەكتىلەنە تۇسۋدە. جۇڭگو جاق تەپە ـ تەڭ، ءتارتىپتى دۇنيە ءجۇزىنىڭ كوپ ۇيەكتەنۋى مەن جالپىعا ءتيىمدى، سيىسىمدى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن دارىپتەيدى، تاجىكستان جاقپەن بىرگە الەمدىك دامۋ باستاماسىن، الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىن، الەمدىك وركەنيەت باستاماسىن بەلسەنە امالياتتا ايگىلەپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋ ىستەرىنە جۇڭگو مەن تاجىكستاننىڭ كۇش ـ قۋاتىن قوسۋدى قالايدى.

راحمون مىنالاردى ءبىلدىردى: ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ تاجىكستاندا مەملەكەتتىك ساپاردا بولۋى تاجىكستان _ جۇڭگو قارىم ـ قاتىناسى تاريحىنداعى ماڭىزدى بەلەس بولىپ، تاجىكستان مەن جۇڭگونىڭ جاڭا داۋىردەگى جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەلبەستىك سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسىنىڭ دامۋىنا قۋاتتى جاڭا قوزعاۋشى كۇش قوسادى. تاجىكستان مەن جۇڭگو ەكى ەل تاتۋ كورشى، جاقسى دوس، ەكى ەل قارىم ـ قاتىناسى باستان ـ اياق ءوزارا ءتۇسىنىسۋدى، ءوزارا سەنىم ارتۋدى، ءوزارا قولداۋ كورسەتۋدى نەگىز ەتكەن. ءتوراعا شي جينپيڭمەن كەڭەس وتكىزۋ بارىسىندا ەكى ەلدىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەلبەستىك سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسىنىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى دامۋى مەن قوماقتى سەلبەستىك جەتىستىكتەرىنە ريزا ەكەندىگىمىزدى بىلدىردىك ءارى بولاشاقتاعى قارىم ـ قاتىناستىڭ دامۋى جونىندە جاڭا ورتاق تانىمعا كەلدىك. ءبىز جەلىلەس ماڭىزدى سەلبەستىك كەلىسىمدەرىن اۋىستىرۋعا بىرگە كۋا بولدىق، بۇل ەكى ەلدىڭ ءار سالاداعى ناقتى ىستەر سەلبەستىگىن پارمەندى كۇشەيتەدى. ءتىپتى دە كوپ جۇڭگو كاسىپورىندارىنىڭ تاجىكستانعا كەلىپ قارجى قوسۋىن، تاجىكستاننىڭ ونەركاسىپتەندىرۋ، وسىزامانداندىرۋ اياق الىسىنا كومەكتەسۋىن قارسى الامىز. تاجىكستان جاق جۇڭگو جاقپەن حاۋىپسىزدىك سەلبەستىگىن كۇشەيتۋدى، ”ءۇش ءتۇرلى كۇشكە“ سوققى بەرىپ، ەكى ەلدىڭ ورتاق حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋدى قالايدى. تاجىكستان _ جۇڭگو ەكى ەل دە بەيبىتشىلىكتى جاقتايدى، تاجىكستان جاق جۇڭگو جاقپەن شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى، جۇڭگو _ ورتا ازيا مەحانيزمى ىشىندە تىلدەسۋدى، ىستەستىكتى ۇزدىكسىز جيىلەتىپ، ءوڭىردىڭ بەيبىتىشىلىگى مەن ورنىقتىلىعىن جۇزەگە اسىرۋعا بەلسەندى ۇلەس قوسۋدى قالايدى. جۇڭگونىڭ ۇزدىكسىز گۇلدەنىپ ـ كوركەيۋگە بەت الۋعا كۋا بولاتىندىعىمىزعا سەنەمىز.

ساي چي، ۋاڭ ي قاتارلىلار قاتىناستى.