شي جينپيڭ شىعىس تيموردىڭ زۇڭتۇڭى حورتامەن كەڭەس وتكىزدى

7 - ايدىڭ 29 - كۇنى تۇستەن بۇرىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭدەگى حالىق سارايىندا جۇڭگوعا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلگەن شىعىس تيموردىڭ زۇڭتۇڭى حورتامەن كەڭەس وتكىزدى.

سۋرەتتە: شي جينپيڭ حورتامەن قول الىسۋدا.

سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى لي شۋەرىن تۇسىرگەن

7 - ايدىڭ 29 - كۇنى تۇستەن بۇرىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭدەگى حالىق سارايىندا جۇڭگوعا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلگەن شىعىس تيموردىڭ زۇڭتۇڭى حورتامەن كەڭەس وتكىزدى.

سۋرەتتە: كەڭەستەن بۇرىن شي جينپيڭ حالىق سارايىنىڭ سولتۇستىك زالىندا حورتانى قارسى الۋ سالتىن وتكىزۋدە.

سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى يۋە يۋەۋەي تۇسىرگەن

شينحۋا اگەنتتىگى، 7 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنى، بەيجيڭ. (ءتىلشى ياڭ ي – جۇن). 7 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭدەگى حالىق سارايىندا جۇڭگوعا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلگەن شىعىس تيموردىڭ زۇڭتۇڭى حورتامەن كەڭەس وتكىزدى.

شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: زۇڭتۇڭ مىرزا − شىعىس تيموردىڭ مەملەكەت قۇرۋداعى ارداگەرى، جۇڭگونىڭ شىعىس تيمورمەن دوستىق ىستەرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، ءسىزدىڭ ساپارىڭىز − شىعىس تيمور زۇڭتۇڭىنىڭ جۇڭگودا تۇڭعىش رەت مەملەكەتتىك ساپاردا بولۋى، ماڭىزدى تاريحي مانگە يە. جۇڭگونىڭ شىعىس تيمورمەن ءداستۇرلى دوستىعى ارىدان باستاۋ العان، جۇڭگو شىعىس تيموردىڭ تاۋەلسىزدىگىن ەڭ ەرتە مويىنداعان ءارى شىعىس تيمورمەن ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقان. ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقاننان بەرى ەكى ەل باستان ـ اياق ءبىر ـ بىرىنە شىنايى مامىلە جاساپ، ءبىر ـ بىرىنە قارايلاسىپ كەلەدى، بۇل − تۇرلىشە ساياسي ءتۇزىم، دامۋ دەڭگەيى، تاريحي مادەنيەت استارىنداعى ەلدەردىڭ ءوزارا قۇرمەت ەتۋىنىڭ، بەيبىت قاتار تۇرۋىنىڭ، بىرگە دامۋىنىڭ ۇلگىسى. ەكى اپتانىڭ الدىندا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءۇشىنشى جالپى ءماجىلىسى ءساتتى اشىلدى، جۇڭگو رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتىپ، جوعارى ساپالى دامۋ مەن جوعارى دەڭگەيدەگى سىرتقا ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتەدى، بۇل دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى مەن ەكى ەل سەلبەستىگىنە تىڭ قوزعاۋشى كۇش، تىڭ وراي اكەلەدى. جۇڭگو جاق شىعىس تيمورمەن بىرگە ەكى ەلدىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىنىڭ ۇزدىكسىز تىڭ ساتىعا كوتەرىلۋىن ىلگەرىلەتىپ، ەكى ەل حالىقتارىنا ءتىپتى دە زور باقىت جاراتۋدى قالايدى.

شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو شىعىس تيمورمەن بىرگە ”ءۇش اناعۇرلىم جوعارى بولۋ“ نىساناسىن بەتكە الىپ، ەكى جاقتى قارىم - قاتىناستىڭ ۇزاق ۋاقىت ورنىقتى دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋدى قالايدى. ءبىرىنشى، ءوزارا باتىل قولداۋ كورسەتىپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى ەكى جاقتى قارىم - قاتىناس ورناتۋ كەرەك. جۇڭگو جاق شىعىس تيموردىڭ مەملەكەتتىڭ تۇتاستىعى مەن قوعام ورنىقتىلىعىن قورعاۋ قۇلشىنىسىن باتىل قولدايدى، شىعىس تيمورمەن ستراتەگيالىق سەلبەستىك پەن دامۋ سەلبەستىگىن جاپپاي تەرەڭدەتىپ، ەكى ەلدىڭ يەلىك ۇقىعى مەن حاۋىپسىزدىك مۇددەسىن ويداعىداي قورعاپ، تاعدىرلاس ورتاق تۇلعانى بىرگە قۇرۋ جالپى بەتالىسىنا قاراي قادام تاستاۋدى قالايدى. ەكىنشى، ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولىپ، اناعۇرلىم جوعارى ساپالى ناقتى سەلبەستىكتى ورىستەتۋ كەرەك. كاسىپ سالاسىن گۇلدەندىرۋ، نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسى، استىقپەن ءوزىن - ءوزى قامداۋ، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋ سياقتى 4 ءتۇيىندى سالاداعى سەلبەستىكتى ارقاۋ ەتىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ سەلبەستىك جوباسىنا قول قويۋدى وراي ەتىپ، دامۋ ستراتەگياسىن ۇشتاستىرۋدى كۇشەيتىپ، سۋ يگىلىگى قۇرىلىسى، سۋ ۇنەمدەپ سۋارۋ، اپاتتان ساقتانۋ، اپات زيانىن ازايتۋ سياقتى سالالارداعى تاجىريبە - تەحنيكالاردان تەڭ يگىلىكتەنىپ، كۇرىش ەگۋ سياقتى اۋىل شارۋاشىلىق سەلبەستىگىن ويداعىداي اتقارىپ، بالىق شارۋاشىلىعى، كەدەيلىكتى ازايتۋ سياقتى سەلبەستىكتەردى ىلگەرىلەتىپ، شىعىس تيمور ەكونوميكاسىنىڭ دەربەستىگى مەن كوپ نەگىزدى دامۋىنا دەم بەرۋ كەرەك. ءۇشىنشى، ”دۇنيە ءجۇزىنىڭ وڭتۇستىگى“ ىستەرىن بىرگە جەبەپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى كوپ جاقتى سەلبەستىكتى ورىستەتىپ، بەيبىت قاتار تۇرۋدىڭ بەس پرينسيبى رۋحىن ساۋلەلەندىرىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمى سياقتى كوپ جاقتى تۇعىرلاردا سايكەسۋدى، سەلبەسۋدى كۇشەيتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ كوپ ۇيەكتەنۋى، جالپىعا ءتيىمدى، سيىسىمدى بولۋ سىندى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن تەڭ تۇرعىدا ءتارتىپتى دارىپتەپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. جۇڭگو جاق جۇڭگو ـ پورتۋگال ءتىلدى ەلدەردىڭ ەكونوميكا ـ ساۋدا سەلبەستىك تالقى مىنبەسى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى استىق، اۋىل شارۋاشىلىق ۇيىمى سياقتى جۇلگەدە شىعىس تيمورمەن اناعۇرلىم كوپ ەكى جاقتى، ءۇش جاقتى سەلبەستىك ورىستەتۋدى قالايدى.

حورتا مىنالاردى ءبىلدىردى: 1976 ـ جىلدان بەرى جۇڭگوعا تالاي رەت ساپارلاي كەلىپ، جۇڭگودا تۋىلعان وراسان زور وزگەرىستەرگە ءوز كوزىممەن كۋا بولدىم. ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ باسشىلىعىندا، جۇڭگو مۇلدەم كەدەيلىكتى جويدى، مۇنى ادامزات كەرەمەتى دەۋگە بولادى. تەرەڭ وزگەرگەن دۇنيە ءجۇزى جاعدايى الدىندا، جۇڭگو كوپ جاقتىلىقتى باتىل قورعاپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ جانە ءبىر قىدىرۋ ماڭىزدى دۇنيە جۇزىلىك باستامالاردى العا قويدى، سونداي ـ اق ساۋد ارابياسىنداعى، يرانداعى، سونداي ـ اق پالەستيناداعى ءارقايسى توپتاردىڭ راقايلاسۋىن جەبەپ، ءوڭىردىڭ جانە دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋ ىستەرىنە ماڭىزدى ۇلەس قوسىپ، جۇڭگونىڭ بەيبىت، جاۋاپكەرشىلىك ارقالايتىن دۇنيە جۇزىلىك ءىرى ەلدىك رولى مەن ىقپال كۇشىن ايگىلەدى. جۇڭگونىڭ ۇزاق ۋاقىتتان بەرى شىعىس تيموردىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنا جانە جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنە توتەپ بەرۋىنە قاستەرلى قولداۋ كورسەتكەندىگىنە العىس ايتامىن. شىعىس تيمور جۇڭگومەن جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناستى ونان ارى بەكەمدەپ جانە دامىتىپ، استىق حاۋىپسىزدىگى، نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، شىعىس تيموردىڭ مەملەكەتتىڭ دەربەس دامۋىن جۇزەگە اسىرۋىنا دەم بەرۋدى ءۇمىت ەتەدى. شىعىس تيمور ءبىر جۇڭگو پرينسيبىندە تاباندى بولىپ، تايۋاندى جۇڭگو تەرريتورياسىنىڭ ايرىلماس ءبىر بولەگى دەپ قاراپ، ”تايۋان دەربەستىگىنە“ قارسى تۇرادى، سىرتقى كۇشتەردىڭ كيلىگۋىنە قارسى تۇرادى، جۇڭگونىڭ مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعى مەن تەرريتوريا تۇتاستىعىن قورعاۋداعى بارلىق قۇلشىنىستارىن قولدايدى. نانحاي تەڭىزى ماسەلەسىن ىسكە قاتىستى ەلدەر كەلىسسوز ارقىلى دەربەس شەشۋى كەرەك، شىعىس تيمور جۇڭگو سياقتى وڭىردەگى ەلدەرمەن بىرگە نانحاي تەڭىزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن ورنىقتىلىعىن بىرگە قورعاۋدى قالايدى. مەن ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ ۇلى ۇستانىمىن العا قويعاندىعىن ايرىقشا القايمىن، بۇل بايىرعى شىعىس وركەنيەتىنىڭ اقىل ـ پاراساتىن ايگىلەدى، جۇڭگو جاقپەن كوپ جاقتى جۇلگەدە قارىم ـ قاتىناستى، سەلبەستىكتى نىعايتۋدى قالايمىز.

كەڭەستەن كەيىن ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ سەلبەستىك جوباسىنا جانە اۋىل شارۋاشىلىعى، جاسىل دامۋ، سيفرلى ەكونوميكا، اۆياتسيا تاسىمالى سياقتى سالالارداعى كوپتەگەن ەكى جاقتى سەلبەستىك قۇجاتتارىنا قول قويۋعا بىرگە كۋا بولدى.

ەكى جاق «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى مەن شىعىس تيمور دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن تەرەڭدەتۋ جونىندەگى بىرلەسكەن مالىمدەمەسىن» جاريالادى.

كەڭەستەن بۇرىن شي جينپيڭ حالىق سارايىنىڭ سولتۇستىك زالىندا حورتانى قارسى الۋ سالتىن وتكىزدى.

تيان - انمىن الاڭىندا 21 رەت ساليۋت اتىلىپ، قۇرمەت قاراۋىلى ساپ تۇزەپ قۇرمەت ءبىلدىردى. ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى كوزدەن كەشىرۋ مىنبەسىنە شىقتى، اسكەري وركەستر جۇڭگو مەن شىعىس تيمور ەلدەرىنىڭ مەملەكەت اندەرىن ورىندادى. حورتا شي جينپيڭنىڭ سەرىك بولۋىندا جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسىنىڭ قۇرمەت قاراۋىلىن كوزدەن كەشىردى ءارى سالتانات قاتارىن كوردى.

سول كۇنى تۇستە شي جينپيڭ حالىق سارايىنىڭ التىن ءتۇستى زالىندا حورتاعا ارناپ قارسى الۋ قوناعاسىن وتكىزدى.

ۋاڭ ي جوعارىداعى قيمىلدارعا قاتىناستى.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى