شي جينپيڭ مالايزيانىڭ زۇڭليى انۋارمەن كەڭەس وتكىزدى

4 - ايدىڭ 16 - كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ مالايزيانىڭ زۇڭليى انۋارمەن بۋتەراگايا زۇڭلي سارايىندا كەڭەس وتكىزدى.

سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى حۋاڭ جيڭۋىن تۇسىرگەن

4 - ايدىڭ 16 - كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ مالايزيانىڭ زۇڭليى انۋارمەن بۋتەراگايا زۇڭلي سارايىندا كەڭەس وتكىزدى. سۋرەتتە: كەڭەستەن كەيىن ەكى ەل باسشىلارى جۇڭگو مەن مالايزيانىڭ ەكى جاقتى سەلبەستىك ءماتىنىن اۋىستىرۋىنا بىرگە كۋا بولدى.

سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى ديڭ لين تۇسىرگەن

«حالىق گازەتى»، 4 - ايدىڭ 16 - كۇنى، مالايزيا بۋتەراگايا (تىلشىلەر لي شين - ي، يۋان زىحان). 4 - ايدىڭ 16 - كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ مالايزيانىڭ زۇڭليى انۋارمەن بۋتەراگايا زۇڭلي سارايىندا كەڭەس وتكىزدى.

شي جينپيڭ اۆتوكولىكپەن زۇڭلي سارايىنا كەلگەندە ءانۋار ىستىق ىقىلاسپەن قارسى الدى.

مالايزيا جاستارى مەن ورەندەرى ەكى ەلدىڭ مەملەكەت تۋىن بۇلعاپ، ويناقى بارابان سوعىپ، ىستىق ىقىلاستى ۇلتتىق ءبي بيلەپ، الىستان كەلگەن سيلى قوناقتاردى قىزۋ قارسى الدى.

شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جۇڭگو مەن مالايزيانىڭ ءداستۇرلى دوستىعى مىڭ جىلدان استى. ەكى ەلدىڭ دوستىعى ۇزاق تاريح بارىسىندا قالىپتاسىپ، مادەنيەتتىڭ توعىسۋى بارىسىندا ءوسىپ - جەتىلىپ، ءوزارا تيىمدىلىك جاساۋ بارىسىندا بەكەمدەلىپ، تار جول، تايعاق كەشۋلەردەن بىرگە ءوتىپ، كوڭىل توعىستىرىپ، ادالدىقپەن مامىلە جاساپ، ارىپتەستىك ورناتىپ، تاتۋلىقتى قاستەرلەيتىن ورتاق قۇن تالپىنىسىن ايگىلەپ، ەكى ەل حالقىنىڭ تاريحي اقىل - پاراساتى مەن باتىلدىعىن كورسەتتى، بۇل − ەكى ەلدىڭ ورتاق باعالى بايلىعى. بىلتىر ەكى جاق ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتۋدىڭ 50 جىلدىعىن سالتاناتپەن قۇتتىقتادى. وتكەن 50 جىلدا جۇڭگو - مالايزيا قارىم - قاتىناسىندا سۇبەلى تابىستارعا قول جەتتى، ەكى جاق كەلەسى 50 جىلدا تاريحتىڭ ىرىقتىلىعىن ۇزدىكسىز يگەرىپ، ءداۋىردىڭ الدىڭعى لەگىندە تۇرىپ، جوعارى دەڭگەيدەگى ستراتەگيالىق جۇڭگو - مالايزيا تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرىپ، ەكى ەل حالقىنا اناعۇرلىم كوپ باقىت جاراتىپ، ءوڭىردىڭ گۇلدەنۋى مەن ورنىقتىلىعىنا اناعۇرلىم زور ۇلەس قوسۋى كەرەك.

شي جينپيڭ جوعارى دەڭگەيدەگى ستراتەگيالىق جۇڭگو - مالايزيا تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ جونىندە 3 ءتۇرلى پىكىردى ورتاعا قويدى.

ءبىرىنشى، ستراتەگيالىق دەربەستىككە تاباندى بولىپ، جوعارى دەڭگەيدەگى ستراتەگيالىق سەلبەستىكتى ورىستەتۋ. جۇڭگو مەن مالايزيا ەكى ەل دە ءوز كۇشىنە سۇيەنۋگە، ءوزىن الۋەتتەندىرۋگە تاباندى بولىپ، سىرتقى كيلىگۋگە قارسى تۇرىپ، ءوز ەلىنىڭ مەملەكەت جاعدايىنا ۇيلەسەتىن دامۋ جولىمەن ۇزدىكسىز قول ۇستاسا ءجۇرىپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن قورعاۋىن باتىل قولداپ، بولاشاق تاعدىرىن ءوز قولىندا مىقتاپ ۇستاۋى كەرەك. ديپلوماتيا، مەملەكەت قورعانىسى ”2+2“ تىلدەسۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى، قورعانىس ىستەرى، زاڭ اتقارۋ جاعىنداعى اۋىس - كۇيىس پەن سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ كەرەك.

ەكىنشى، دامۋدىڭ بىرىككەن كۇشىن ۇيىستىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋ سەلبەستىگىنىڭ ۇلگىسىن قالىپتاستىرۋ. جۇڭگو جوعارى ساپالى دامۋ ارقىلى جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتۋگە كۇش سالىپ، مالايزيانىڭ ”چاڭميڭ ەكونوميكاسى“ جوسپارىمەن بىرگە قيمىلدايدى. ەكى جاق سيفرلى ەكونوميكا، جاسىل ەكونوميكا، كوك ەكونوميكا، جاساندى زەردە سياقتى الدىڭعى لەكتىك سەلبەستىكتى قول ۇستاسا جەتىلدىرىپ، زورايتىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىن، قامداۋ تىزبەگىن، قۇن تىزبەگىن، ساندى مالىمەت تىزبەگىن، دارىندىلار تىزبەگىن توعىستىرا دامىتۋدى كۇشەيتۋى كەرەك.

ءداستۇرلى سالالارداعى سەلبەستىكتىڭ تيپىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، قوس باعىتتا قارجى قوسۋدى جەبەۋ كەرەك. تەمىر جول، تەڭىز جولى بىرلەسكەن تاسىمالىن ىلگەرىلەتىپ، ”ەكى ەل، قوس باقشانىڭ“ ساپاسىن، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى جۇزەگە اسىرىپ، مالايزياداعى ماڭىزدى پورتتاردى ”قۇرلىق، تەڭىز جاڭا ارناسىنىڭ“ ماڭىزدى تورابى ەتىپ قۇرىپ شىعۋ كەرەك.

ءۇشىنشى، ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسقان دوستىقتى جالعاستىرىپ، وركەنيەتتەردىڭ اۋىس - كۇيىسىن، ءوزارا ۇلگى الۋىن تەرەڭدەتۋ. ”تاعىلىمشىلدار وركەنيەتى مەن ءسىلام وركەنيەتى تىلدەسۋى“ سەلبەستىگىن ورىستەتىپ، ەكى ەلدىڭ، ءتىپتى، وڭىرلىك دەڭگەيدەگى وركەنيەتتەردىڭ اۋىس - كۇيىس تۇعىرىن قول ۇستاسا قۇرۋ كەرەك. ۆيزا كەشىرىم ەتۋ كەلىسىمىنە قول قويۋدى وراي ەتىپ، ساياحات، جاستار، جەرگىلىكتى ورىندار اۋىس - كۇيىسىن كۇش سالا ورىستەتىپ، مادەنيەت، وقۋ - اعارتۋ، دەنە تاربيە، كينو، مەديا سياقتى سەلبەستىكتەردى تەرەڭدەتىپ، جۇرت تىلەگىنىڭ توعىسۋىن جەبەپ، ءداستۇرلى دوستىقتى جالعاستىرۋ كەرەك. جۇڭگو جاق مالايزيا جاقپەن مىسىق ايۋدى قورعاۋ سەلبەستىگىن، زەرتتەۋىن ۇزدىكسىز ويداعىداي ورىستەتۋدى قالايدى.

شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: مالايزيا جاق شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعىنىڭ بيىلعى تاقىرىبىن ”قامتىمدىلىق جانە باياندىلىق“ دەپ بەلگىلەپ، جاعدايدى تەرەڭ بارلاپ وتىرعاندارىن ايگىلەدى. جۇڭگو جاق مالايزيانىڭ شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعىنىڭ كەزەكتى ءتوراعا ەلى رولىن ساۋلەلەندىرۋىن قولدايدى، وڭىردەگى مەملەكەتتەرمەن بىرگە جۇڭگو - شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعى ەركىن ساۋدا رايونىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ كەلىسىمىنە ەرتەرەك قول قويىپ، اشىق، سيىسىمدى بولۋ، ىنتىماقتاسىپ سەلبەسۋ ارقىلى ”بايلانىسىن ءۇزۋدى“، ”شاعىن اۋلا بيىك قورعانىن“ جانە كەدەن باجىسىن بەتالدى الۋدى تەجەپ، بەيبىت، سەلبەسكەن، اشىق، سيىسىمدى ازيا قۇن كوزقاراسى ارقىلى كۇشتى ءالسىزدى جەيتىن ورمان ەرەجەسىنە جاۋاپ قايتارىپ، ازيانىڭ ورنىقتىلىعى مەن تۇراقتىلىعى ارقىلى دۇنيە ءجۇزىنىڭ ورنىقسىزدىعى مەن تۇراقسىزدىعىنا توتەپ بەرۋدى قالايدى.

ءانۋار ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ مالايزياعا ساپارلاي كەلگەندىگىن قىزۋ قارسى الىپ مىنالاردى ءبىلدىردى: ۇزاق ۋاقىتتان بەرى جۇڭگو مالايزياعا شىنايى كومەكتەستى، بەينەت پەن زەينەتتە بىرگە بولىپ، قيىندىقتى بىرگە وتكەردى، مالايزيانىڭ سەنىمدى دوسى.

ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگوعا باسشىلىق ەتىپ، ۇلى دامۋ جەتىستىكتەرىنە قول جەتكىزىپ، جۇڭگو حالقىن باستاپ كەدەيلىكتەن ارىلىپ، بىرگە گۇلدەنۋدى، وركەنيەتتەن ءوزارا ۇلگى الۋدى دارىپتەدى، بۇگىنگى دۇنيە جۇزىندەگى ەرەن باسشى. مالايزيا حالقى جۇڭگو مەن ءتوراعا شي جينپيڭگە سۇيىنەدى. ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ وسى رەتكى ساپارىندا قول جەتكىزگەن رەكورد جاراتقان سەلبەستىك جەتىستىكتەر مالايزيا جاق جونىنەن كەلەلى ماڭىز الادى، مالايزيا جاق بۇدان تەرەڭ شابىت الدى. مالايزيا جاق ءبىر جۇڭگو ساياساتىن باتىل اتقارادى، ءارقانداي ”تايۋان دەربەستىگى“ ارەكەتىن قولدامايدى. مالايزيا جاق جۇڭگو جاقپەن ستراتەگيالىق بايلانىستى تەرەڭدەتىپ، ساياسي ءوزارا سەنىمدىلىكتى بەكەمدەۋدى قالايدى؛ ەكى ەلدىڭ ساۋداسىن كەڭەيتىپ، جۇڭگو كاسىپورىندارىنىڭ مالايزياعا بارىپ قارجى قوسىپ، شارۋاشىلىقتى گۇلدەندىرىپ، مالايزيا جاقپەن سيفرلى ەكونوميكا، جاسىل ەكونوميكا، جاساندى زەردە سياقتى جاڭادان گۇلدەنگەن تەحنيكا سالاسىنداعى سەلبەستىكتى دامىتىپ، ەكى ەلدىڭ اناعۇرلىم زور دامۋدى جۇزەگە اسىرۋىنا دەم بەرۋىن قارسى الادى؛ مادەنيەت، وقۋ - اعارتۋ، ساياحات سياقتى گۋمانيتارلىق سالالارداعى اۋىس - كۇيىستى كۇشەيتىپ، حالىقتىڭ ءوزارا ءتۇسىنىسۋىن، جاقىنداسۋىن جەبەيدى؛ ءسىلام وركەنيەتى مەن تاعىلىمشىلدار وركەنيەتىنىڭ تىلدەسۋىن ورىستەتىپ، ادامزات وركەنيەتىنىڭ العا باسۋىن جەبەيدى. سىڭار جاقتىلىقتىڭ باس كوتەرۋى الدىندا، مالايزيا جاق جۇڭگو جاقپەن سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، حاۋىپ - قاتەرگە، سىن - سايىسقا بىرگە توتەپ بەرۋدى قالايدى.

شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعى ءارقانداي ءبىر جاقتىڭ كەدەن باجىسىن ۇستەمەلەۋ ءادىسىن قۇپتامايدى، سەلبەستىك ارقىلى بىرلەسىپ ءوزىن الۋەتتەندىرىپ، ەكونوميكانىڭ ارتۋىن ساقتايدى. مالايزيا جاق جۇڭگونىڭ حالىقارالىق، وڭىرلىك ماسەلەلەردە اتقارعان بەلسەندى رولىن بارىنشا القايدى. مالايزيا شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعىنىڭ كەزەكتى ءتوراعا ەلى جانە شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعى - جۇڭگو قارىم - قاتىناسىن سايكەستىرۋشى ەل رەتىندە شىعىس وڭتۇستىك ازيا وداعى - جۇڭگو سەلبەستىگىن كۇشەيتۋدى ىلگەرىلەتىپ، ءوڭىردىڭ بەيبىتشىلىگىن، ورنىقتىلىعىن، گۇلدەنۋىن جەبەيدى.

كەڭەستەن كەيىن ەكى ەل باسشىلارى جۇڭگو مەن مالايزيانىڭ 30 نەشە ەكى جاقتى سەلبەستىك ءماتىنىن اۋىستىرۋىنا كۋا بولدى، بۇلار ءۇش ۇلكەن دۇنيە جۇزىلىك باستاما سەلبەستىگى، ”تاعىلىمشىلدار وركەنيەتى مەن ءسىلام وركەنيەتىنىڭ تىلدەسۋى“، سيفرلى ەكونوميكا، قىزمەت وتەۋ ساۋداسى، ”ەكى ەل، قوس باقشانىڭ“ دارەجەسىن جوعارىلاتىپ دامىتۋ، بىرلەسكەن تاجىريبەحانا، جاساندى زەردە، تەمىر جول، ءبىلىم مەنشىك ۇقىعى، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن جۇڭگوعا جەتكىزۋ، ءوزار ۆيزاسىز بارىپ - كەلۋ، مىسىق ايۋدى قورعاۋ سياقتى سالالاردى قامتيدى.

ەكى جاق «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى مەن مالايزيانىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى ستراتەگيالىق جۇڭگو - مالايزيا تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ جونىندەگى بىرلەسكەن مالىمدەمەسىن» جاريالادى.

سول كۇنى كەشتە ءانۋار شي جينپيڭگە ارناپ قارسى الۋ قوناعاسىن بەردى.

ساي چي، ۋاڭ ي، ۋاڭ شياۋحۇڭ قاتارلىلار جوعارىداعى قيمىلدارعا قاتىناستى.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى