2025.06.26 08:49 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 ـ ايدىڭ 19 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. 6 ـ ايدىڭ 19 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ رەسەي زۇڭتۇڭى پۋتينمەن تەلەفوندا سويلەسىپ، ورتا شىعىس جاعدايى جونىندە ءتۇيىندى تۇردە پىكىر اۋىستىردى.
پۋتين رەسەي جاقتىڭ كەزەكتەگى ورتا شىعىس جاعدايى جونىندەگى كوزقاراسىن حابارلاپ، مىنالاردى ءبىلدىردى: يزرايلدىڭ يراننىڭ يادرو قۇرىلعىلارىنا شابۋىل جاساۋى توتەنشە قاتەرلى، قاقتىعىستىڭ اسقىنۋى ءارقانداي ءبىر جاقتىڭ مۇددەسىنە ۇيلەسپەيدى، يراننىڭ يادرو ماسەلەسىن تىلدەسۋ، كەڭەسۋ ارقىلى شەشۋ كەرەك. قاقتىعىسقان ەكى جاق ءۇشىنشى ەل ازاماتتارىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋى كەرەك. قازىر جاعداي ءالى دە جەدەل ۋشىعۋدا، رەسەي جاق جۇڭگو جاقپەن ءجيى بايلانىستى ساقتاپ، جاعدايدىڭ باسەڭدەۋى ءۇشىن بىرگە بەلسەندى قۇلشىنىس جاساپ، ءوڭىردىڭ بەيبىتشىلىگىن، ورنىقتىلىعىن قورعاۋدى قالايدى.
شي جينپيڭ جۇڭگو جاقتىڭ پرينسيپتىك تۇرعىسىن بايىمدادى ءارى مىنالاردى ءبىلدىردى: قازىر ورتا شىعىس جاعدايى وتە قاتەرلى، دۇنيە ءجۇزىنىڭ جاڭا اۋمالى ـ توكپەلى وزگەرىس كەزەڭىنە وتكەندىگى تاعى ءبىر رەت دالەلدەندى. ەگەر قاقتىعىس ونان ارى اسقىنسا، قاقتىعىسقان ەكى جاق ءتىپتى دە زور زيانعا ۇشىراۋمەن بىرگە، وڭىردەگى ەلدەر دە مۇنىڭ اۋىر زيانىنا ۇشىرايدى، قازىرگى جاعدايعا مەڭزەس، مەن مىناداي 4 ءتۇرلى قۋاتتامانى العا قويامىن:
ءبىرىنشى، سوعىستى توقتاتۋدى ىلگەرىلەتۋ — قازىرگى كەزەك كۇتتىرمەيتىن مىندەت. قارۋلى كۇش حالىقارالىق تالاس ـ تارتىستى شەشۋدىڭ دۇرىس ءتاسىلى ەمەس، تەك وشپەندىلىك پەن قايشىلىقتى اسقىندىرادى. قاقتىعىسقا قاتىستى تاراپتار، اسىرەسە، يزرايل سوعىستى تەز ارادا توقتاتىپ، جاعدايدىڭ ءۇرتىس اسقىنۋىن توسۋى، سوعىستىڭ سىرتقا كەڭەيۋىنەن باتىل ساقتانۋى كەرەك.
ەكىنشى، جاي حالىقتىڭ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ بارىنەن ماڭىزدى. مەيلى قانداي كەزدە بولسىن، اسكەري قاقتىعىستا جاي حالىقتى قورعاۋ سىندى قىزىل سىزىقتى بۇزىپ وتۋگە بولمايدى، پارىقسىز تۇردە قارۋلى كۇش ىستەتۋ ارەكەتىن قابىلداۋعا بولمايدى. قاقتىعىسقان قاتىستى جاقتار حالىقارالىق زاڭعا قاتاڭ بويسۇنۋى، بەيكۇنا جاي حالىققا زيان جەتكىزۋدەن باتىل ساقتانۋى ءارى ءۇشىنشى ەل ازاماتتارىنىڭ شەگىنىپ شىعۋىنا قولايلىلىق جاراتۋى كەرەك.
ءۇشىنشى، تىلدەسۋدى، كەلىسسوزدى باستاۋ ءتۇبىرلى شىعار جول. بايلانىس جاساۋ، تىلدەسۋ — باياندى بەيبىتشىلىكتى جۇزەگە اسىرۋدىڭ دۇرىس جولى. يراننىڭ يادرو ماسەلەسىن باتىل تۇردە ساياسي جولمەن شەشۋ ۇلكەن بەتالىسىنان اۋىتقىماي، تىلدەسۋ، كەلىسسوز ارقىلى يراننىڭ يادرو ماسەلەسىن ساياسي جولمەن شەشۋ ارناسىنا قايتا ورالتۋدى ىلگەرىلەتۋگە تاباندى بولۋ كەرەك.
ءتورتىنشى، حالىقارالىق قوعامنىڭ بەيبىتشىلىكتى جەبەۋ قۇلشىنىسى كەم بولسا بولمايدى. ورتا شىعىس ورنىقتى بولماسا، دۇنيە ءجۇزىنىڭ تىنىش بولۋى قيىن. يزرايل - يران قاقتىعىسى ورتا شىعىستىڭ شۇعىل جاعدايىن ءتىپتى دە ۋشىقتىردى، سونداي ـ اق بۇكىل جەر شارىنىڭ حاۋىپسىزدىگىنە دە اۋىر سوققى بولدى، حالىقارالىق قوعام، اسىرەسە، قاقتىعىسقان قاتىستى جاقتارعا ەرەكشە ىقپال ەتەتىن ءىرى ەلدەر جاعدايدىڭ باسەڭدەۋىن ىلگەرىلەتۋ جولىندا قۇلشىنۋى كەرەك، كەرىسىنشە ىستەمەۋى كەرەك. بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى حاۋىپسىزدىك القالار كەڭەسى بۇل جاعىندا اناعۇرلىم زور رول اتقارۋعا ءتيىس.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو جاق ءار جاقپەن بايلانىس جاساۋدى، سايكەسۋدى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، بىرىككەن كۇش ۇيىستىرىپ، ادىلدىكتى جاقتاپ، ورتا شىعىس ءوڭىرىنىڭ بەيبىتشىلىگىن قالپىنا كەلتىرۋدە سىندارلى رول اتقارۋدى قالايدى.
ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى جۇڭگو مەن رەسەيدىڭ ساياسي ءوزارا سەنىمدىلىگىن جانە جوعارى دەڭگەيدەگى ستراتەگيالىق ىستەستىگىن جوعارى باعالادى، جوعارى جىكتەگىلەردىڭ ءجيى بارىس ـ كەلىسىن ساقتاپ، ءار سالاداعى سەلبەستىكتى ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو مەن رەسەيدىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق ىستەستىك سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ىشكەرىلەي دامۋىن ىلگەرىلەتۋگە قوسىلدى.