- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
شەكارا − مەنىڭ جانۇيام
ياڭ جيە، ليۋ دۇڭلاي، بارشا تەگىس قىزى
2016.10.25 15:24 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
15 - قازان. ءبىر كۇننەن استام ۋاقىت جاۋعان قار ارالاس جاڭبىردان كەيىن، شايداي اشىلعان كۇن كورىكتى قوبىقسارىنى شۇلەن شۇعىلاسىنا بولەدى. كوك زەڭگىر اسپان، كۇن نۇرىمەن شاعىلىسقان قار جامىلعان تاۋ شوقىلارى.
موتكە شەكارا قورعانىس ساقشى بولىمشەسىنىڭ باستىعى جاڭ شۋپيڭ بۇگىن تۇستە ءبىزدى باستاپ شەكارانى شارلاپ قايتۋعا ۋاعدا بەرگەن ەدى.
شەكارانى بۇكىلدەي باسقارۋدى، مەڭگەرۋدى قامتاماسىز ەتتى
قوبىقسارى موڭعۇل اۆتونوميالى اۋدانى جوڭعار ويپاتىنىڭ باتىس سولتۇستىك شەتىنە ورنالاسقان، وسى وڭىردەگى قوبىق وزەنى مەن ساۋىر تاۋىنا قاراي وسىلاي اتالعان. جەرگىلىكتى ادامدار قوبىقسارى دەگەن ءسوز كوركەم دە ىرىستى دەگەن ماعىنا بەرەدى دەگەندى ايتادى. بۇل جەردىڭ تابيعاتى كوركەم، دالا گۇلدەرى قۇلپىرا اشىلعان تابيعي جايلاۋ، ۇزاق گۋمانيتارلىق تاريحى بار ەكەنىن، «جاڭگىر» ەپوسىنىڭ ەل ءىشى - سىرتىنا ايگىلى ەكەنىن بۇرىننان ەستۋىمىز بار. وتە - موتە، 18 - عاسىردىڭ ورتا شەنىندە 170 مىڭ تورعاۋىت شارروسسيانىڭ ەزىپ - قاناۋىنا قارسى تۇرىپ، تالاي - تالاي ازاپ - تاۋقىمەتتى تارتا وتىرىپ، ەدىل بويىنان وتانعا ورالىپ، قوبىقسارىعا كەلىپ ىرگە تەپكەن ەكەن.
قوبىقسارى قالاشىعىنىڭ شەكارا سىزىعىنان توتە قاشىقتىعى 20 - 30 كيلومەتر عانا بولعانىمەن، ءبىراق توتە باراتىن جول جوق، قۇبا تۇزدەگى ويپىل - تويپىل جولدا كولىكپەن ءبىر ساعات جۋىق جۇردىك.
ميتسۋبيشى كولىگى كوش جولىمەن ءجۇرىپ كەلەدى. الىستان جايىلىپ جاتقان مال كورىنەدى، دالا توسىندە وسكەن جانتاقتار كۇز جەلىمەن سىبدىرلايدى.
جاڭ شۋپيڭ تۇرعان ساقشى بولىمشەسىنە قارايتىن شەكارا سىزىعىنىڭ ۇزىندىعى 8.3 كيلومەتر ەكەن. بيىل مامىردا جاڭ شۋپيڭ شەكارا كۇزەتشىلەرىن رەتتەپ، قورعانىس جاعدايىن عىلمي ورنالاستىرىپ، شەكارا كۇزەتشىلەرىنىڭ %80ىن شەكارا الدىڭعى شەبىنە ورنالاستىرىپ، باسقارۋ بولىكتەرىن ايىرىپ، ءاربىر جەردە كۇزەتشىلەردىڭ بولۋىن، ءاربىر جەردە شارلاۋ جاسالۋىن قامتاماسىز ەتىپ، شەكارانى ورنىقتىرۋ، مەڭگەرۋ قابىلەتىن ءوسىرىپتى. اۋا رايى جاقسى بولاتىن ماۋسىم، شىلدە ايلارىندا جاڭ شۋپيڭ حالىق ساقشىلارىن ۇيىمداستىرىپ، شەكارا باسقارۋ رايونىن ارالاپ، شەكارا جاعدايىن، قاراستى ءوڭىردىڭ اۋقىمىن، شەكارا قۇرىلعى قۇرىلىستارىنىڭ احۋالىن جان - جاقتى ۇعىسىپ، شەتەلگە تۇتاساتىن تاۋ وتكەلەكتەرىنىڭ، شەكارا بويىنداعى مال فەرماسىنىڭ، مالشىلاردىڭ وتىرىقتانۋ ءتۇيىنىنىڭ، بوس قالعان ۇيلەردىڭ بويلىق، ەندىك ورنىن، قامتۋ اياسىن ولشەپ تىركەۋگە الىپ، نەگىزگى ينفورماتسيالاردى جيناپ، شەكارانىڭ ورنىقتى مەڭگەرىلۋىنە سەنىمدى نەگىز ازىرلەپتى.
شەكارا جونىندەگى زاڭ - ەرەجەلەردى ۇگىتتەۋ سياقتى قيمىلدارمەن ۇشتاستىرىپ، جاڭ شۋپيڭ بارلىق ادامدى ۇيىمداستىرىپ، الدىڭعى شەپتە جۇمىس ىستەيتىندەرگە بارىپ، ولارعا ۇگىت جۇرگىزىپ، تەكسەرىپ، ءىشىنارا شەكارا تۇرعىندارىنىڭ ۇزاق ۋاقىتتان بەرى زاڭنان ساۋاتسىز قالۋ جاعدايىن تۇبەگەيلى وزگەرتىپتى جانە جاقسارتىپتى. ءبىر جىلدان بەرى ولار 4 رەت شەكارا بىرلەسكەن ءماجىلىسىن اشىپ، شەكارادا 140تان استام رەت تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، 4000نان استام ادامعا (رەت) ۇگىت جۇرگىزىپتى؛ ۋاقىتشا توسقاۋىل ورناتىپ، سىرتتان كەلگەن 390 كولىكتى، 830 ادامدى (رەت) تىركەپ، تەكسەرىپ، شەكارا باسقارۋ رايونىندا جابايى دارىلىك شوپتەردى زاڭسىز قازۋعا كەلگەن 7 ادامدى توسىپ قالىپتى. سونىمەن قاتار زاڭ - ەرەجەلەردى ۇگىتتەپ، ۇگىت پاراقشالارىن تاراتىپ، ۇگىت سۋرەتتەرىن جاپسىرىپ ءارى جاۋاپكەرشىلىك حاتىنا وتباسىنا، ءاربىر ادامعا دەيىن قول قويعىزىپ، بايلانىس ءتۇزىمىن ورناتىپ، قاتىستى ادامداردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى مەن مىندەتىن ايقىنداپتى.
جول بويى جاڭ شۋپيڭ وزدەرى ىستەگەن وسى قىزمەتتەرىن تانىستىرىپ وتىردى، سونىمەن قوسا جولدا كەزىككەن كوركەم جەرلەردى دە تانىستىرۋدى قاعىس قالدىرعان جوق. ەتەككە تاياعاندا، الدىڭعى جاقتا جانتاقتاردىڭ اراسىنان ءبىر تۇلكى قىلاڭ ەتىپ كورىندى دە، كوزدەن عايىپ بولدى.
جاڭ شۋپيڭ وسى جەرگە كەشە دە ادام باستاپ كەلىپ قايتقان ەكەن. تاڭەرتەڭ ساعات 10 دا جولعا شىققان ولار ساقشى بولىمشەسىنە كەشتە ساعات 11دە ءبىراق ورالىپتى. ول اۆتونوميالى رايوننىڭ جۋىردا عانا ءماجىلىس اشىپ، جاڭا تالاپتار قويعاندىعىن، الداعى ۋاقىتتا 2 - تەمىرتوردى تارتىپ، بيىكتەۋ جەرلەرگە باقىلاۋ كامەراسىن ورناتىپ، شەكارانىڭ تۇگەلدەي مەڭگەرىلۋىن قامتاماسىز ەتەتىندىكتەرىن ايتتى. شەكارانى جانۇياسىنداي كوردى
كولىك تاۋ ەتەگىنە تاياعاندا، جول ءۇزىلدى. ءبىز سايدى ورلەپ، تاۋ باسىنا تارتتىق. بۇل ساي كىشى قاراعايتى دەپ اتالادى ەكەن، ارى قاراي ۇلكەن قاراعايتى سايى بار. تاۋدان اسساڭ تاعى تاۋ. شەكارا جولى وسى تاۋ سىلەمىنىڭ جوتاسىندا. شەكارا قورعانىس بولىمشەسىندەگى كوماندير - جاۋىنگەرلەر بۇل توڭىرەكتى اپتاسىنا، از دەگەندە، ءبىر - ەكى رەت شارلاپ قايتادى.
تاۋدىڭ ورتان بەلىنە تاياعاندا، تاستان قالانعان ءۇي كورىندى. ەسىگى بوس ەكەن، ۇيگە كىرسەك ەشتەڭە جوق، تەك بۇرىشتا ەسكى شاۋگىم جاتىر. بۇل جەر تەڭىز دەڭگەيىنەن 2300 مەتر بيىك، سىناپ باعاناسى نولدەن تومەن. مامىق شاپان كيگەنىمىزبەن، جاۋراي باستادىق، جاڭ شۋپيڭ مەن اسكەر اقجول الدا كەتىپ بارادى، ءبىز ولاردىڭ سوڭىنان ءىلبي باسىپ ىلەسىپ كەلەمىز.
جاڭ شۋپيڭ بۇل ماڭايعا بەس ساۋساعىنداي قانىق ەكەن. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل شەكارا قورعاۋشىلاردىڭ قاتارىنا جاڭادان قوسىلعان كالىمقاننىڭ جايلاۋى ەكەن، ءار جولى شەكارا شارلاپ وسى جەرگە جەتكەندە، ۇيگە كىرىپ، دامىلداپ الادى ەكەن. كالىمقان مەن جۇبايىنىڭ قايماقتى شايىنا قانىپ، بويىن جىلىتادى ەكەن. كەيدە ول وسى توڭىرەكتەگى شەكارا قورعاۋشى وتباسىلارىن جيىنعا شاقىرىپ، جەرگە توسەلگەن سىرماققا القا - قوتان وتىرىپ ولارمەن اڭگىمە دۇكەن قۇرىپ، شەكارا قورعاۋعا قاتىستى ساياساتتار مەن زاڭ - ەرەجەلەر تۋراسىندا تۇسىنىك جاسايدى ەكەن.
جاڭ شۋپيڭ: جايلاۋ − مالشىلاردىڭ جازعى قونىسى. وتكەن جىلدان باستاپ، مەملەكەت شەكارا قورعاۋعا بەرىلەتىن جاردەم اقشانى 260 يۋاننان 800 يۋانعا كوتەردى. قازىر قىس تاياپ قالعاندىقتان، مالشىلار ەتەككە كوشىپ كەتتى. سوندىقتان ولارمەن كەزدەسە المايمىز، ءبىراق ولاردىڭ تاس ۇيلەرى ءالى ورنىندا. جازدا جايلاۋ سالقىن، جازدىڭ راقاتى وسىندا، ساياحاتشىلاردىڭ اياعى ۇزىلمەيدى، - دەدى.
تاۋ باسىنان «ارانىڭ كونەگى» دەپ اتالاتىن، قۋراپ قالعان جابايى ساڭىراۋقۇلاقتاردى تەرىپ الۋعا بولادى. جاڭ شۋپيڭنىڭ ايتۋىنشا، بۇل قاندى توقتاتۋدىڭ تاپتىرماس ەمى ەكەن. كەيبىرەۋىمىزدىڭ ارشانى العاش كورۋىمىز، جاڭ شۋپيڭ ارشامەن ماسانى الاستاپ، حوش ءيىستى زات جاساۋعا بولاتىندىعىن دا ايتا كەتتى. تاۋ وسىمدىكتەرىنىڭ قىر - سىرىنا جاڭ شۋپيڭ بەس ساۋساعىنداي قانىق ەكەن.
جاڭ شۋپيڭ قول تەلەفونىنان ءۇنحات باعدارلاماسىن اشتى، وندا «وتانعا ۇلەس» اتتى بايلانىس توبى بار ەكەن، ونداعى 50 مۇشەنىڭ شەكارا قورعانىس بولىمشەسىندەگى بىرنەشە كوماندير - جاۋىنگەردەن باسقاسى تۇگەلدەي شەكارا قورعاۋشىلار ەكەن. ولار وسى توپتا ءبىر - بىرىمەن پىكىرلەسىپ، بايلانىس جاساپ وتىرادى ەكەن. ولار ءار جۇما كۇنى تۇستەن كەيىن شەكارا قورعاۋ ءىسى بويىنشا داعدىلى جيىن وتكىزەدى، ۇنەمى دەرلىك ادام تولىق كەلمەگەنمەن، جيىننىڭ مازمۇنى تەلەفون جانە ءۇنحات ارقىلى ءاربىر شەكارا قورعاۋشىعا تولىق جەتكىزىلەدى.
شەكارا قورعانىس بولىمشەسىنىڭ جاۋاپتىسى رەتىندە، جاڭ شۋپيڭنىڭ دا قىنجىلاتىن كەزى بار. ول قىزىنىڭ «اكە، قاشان قايتىپ كەلەسىز» دەگەن سۇراۋىنا جاۋاپ بەرۋدەن قاشقالاقتايدى ەكەن. قىزى 2 - جىلدىقتا وقىپ جۇرگەنىمەن، ءوزىنىڭ ءالى كۇنگە بىردە - ءبىر رەت اتا - انالار جيىنىنا قاتىسا الماعانىنا ىشتەي قاتتى قىنجىلادى.
ءىس جۇزىندە، ولار دا مالشىلار سياقتى شەكارانى ءوز جانۇياسىنا بالايدى ەكەن.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
