عىلمي تاربيە جاڭا ساباق ولشەمى جاريالانعان ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، كوپ جەر بەلسەنە ىزدەنىس جاسادى −
عىلمي تاربيەنىڭ قوسۋ امالىن جاقسى ىستەپ، عىلمي ادام تاربيەلەۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتايىق (ىشكەرىلەي وقۋ)
«حالىق گازەتىنىڭ» ءتىلشىسى ۋ دان
2023.07.14 16:04 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
وزەكتى مازمۇن
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: وقۋ - اعارتۋداعى ”قوس جەڭىلدەتۋ“ بارىسىندا عىلمي تاربيەنىڭ قوسۋ امالىن جاقسى ىستەپ، جاستار مەن ورەندەردىڭ اۋەسىن، ويلاۋ قابىلەتىن، ىزدەنۋ ىنتاسىن قوزعاپ، عالىمداردىڭ كومەسكى قاسيەتىن ازىرلەگەن، عىلمي زەرتتەۋ ىستەرىنە ءوزىن ارناۋدى قالايتىن جاستار مەن ورەندەر قاۋىمىن جەتىلدىرۋ كەرەك.
”تيانگۇڭ ساباقحاناسى“، ”عىلىم - تەحنيكا سارايىنداعى عىلىم ساباعى“ بالالاردىڭ جۇرەگىنە عىلىم ۇرىعىن سەپتى؛ باستاۋىش، ورتا مەكتەپتەردىڭ تىرەكتى وقىتۋشىلارى عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىنا توپ - توبىمەن كىرىپ ءبىلىم اسىرۋ كلاسىنا قاتىناسىپ، عىلمي تاربيە، وقىتۋ ورەسىن جوعارىلاتتى... قازىر عىلمي تاربيە نەگىزدىك وقۋ - اعارتۋدىڭ ءارقايسى ساتىسىنا ەنگىزىلىپ، وقۋشىلاردىڭ جان - جاقتى، اقاۋسىز دامۋىنا دەم بەرەتىن ”نەگىزدىك ساباققا“ اينالدى.
جاڭالىق جاراتۋ دارىندىلارىن ەرتە جەتىلدىرەتىن قۇنارلى توپىراقتى قالاي ازىرلەپ، قالا مەن اۋىلدىڭ عىلمي تاربيە پارقىن قالاي ازايتۋعابولادى؟ عىلمي تاربيەنىڭ جاڭا ساباق ولشەمى جاريالانعان ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى قانداي بەلسەندى ىزدەنىستەر بولدى؟ وسى جونىندە گازەتىمىزدىڭ ءتىلشىسى تىلشىلىك ىستەدى.
ويلاۋدى جەتىلدىرۋگە ءمان بەرۋ −
عىلمي جولمەن ساتىلى ساباق ورنالاستىرۋ
عىلمي تاربيە جۇيەسىن تۇتاستىرۋ
”كلاستا ەگىلگەن سامۇرىق گۇلى نە ءۇشىن دەرتتەنەدى؟ بەيجيڭ عىلىم - تەحنيكا داشۋەسىنە قاراستى باستاۋىش مەكتەپتىڭ 4 - جىلدىق 2 - كلاسىنىڭ ساباقحاناسىندا وقۋشىلار ورتاعا قويعان ماسەلەگە عىلىم وقىتۋشىسى فىڭ شينشين تىكەلەي جاۋاپ بەرمەدى.
”كۇن نۇرى جەتكىلىكتى تۇسپەدى مە؟“ ”تاعى دا كوبىرەك سۋارۋ كەرەك پە؟“ ”توپىراقتا جاۋىن قۇرتى بولدى ما ەكەن؟“ … مۇعالىمنىڭ جەتەكشىلىگىندە ساباقتاستار قىزۋ تالقى جۇرگىزدى. وسىدان كەيىن ساباقتاستار سامۇرىق گۇلىن سىرتقا شىعارىپ، سامۇرىق گۇلىنىڭ ءوسىپ - جەتىلۋ وزگەرىسىن ۇزدىكسىز باقىلاپ، وسىمدىكتەردىڭ وسۋىنە قاجەتتى ورتا شارت - جاعدايىن قاراستىرىپ، عىلمي زەرتتەۋ مەن ويلاۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋگە دايىندالدى.
”قىزىقتى عىلىم ساباعى ساباقحانادا عانا توقتاپ قالسا، جەتكىلىكسىز بولادى، وقۋشىلاردىڭ اۋەسىنە قاراي كەڭەيتۋ كەرەك“. فىڭ شينشين بىلاي دەدى: ”بالالاردىڭ اۋەستەنۋىنە، ويلاۋ قابىلەتىنە، ىزدەنۋ ىنتاسىنا دەم بەرۋ − شەشۋشى ءتۇيىن، بالالاردى ىسكە كىرىسىپ امالياتتان وتكىزۋگە كوبىرەك جەتەكتەپ، اماليات بارىسىندا عىلمي زەرتتەۋدىڭ بارىسىن، ءادىسىن سەزىنىپ، وي جۇگىرتۋگە باۋلۋعا باسا ءمان بەرىپ، عىلمي ساپانى جوعارىلاتۋ كەرەك“.
وقۋ - اعارتۋداعى ”قوس جەڭىلدەتۋ“ بارىسىندا عىلمي تاربيەنىڭ قوسۋ ءادىسىن ويداعىداي ىستەۋ قاراپايىم ماتەماتيكالىق ماسەلە ەمەس، قايتا وقۋ - اعارتۋ كوزقاراسىندا بۇرىلىس جاساپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋ بولىپ تابىلادى. 2022 - جىلى 3 - ايدا «مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ عىلمي ساباق ولشەمى (2022 - جىلعى نۇسقاسى)» (تومەندە قىسقاشا ”جاڭا ساباق ولشەمى“ دەلىنەدى) جاريالانىپ، عىلىم ساباعىنىڭ نىساناسى − وقۋشىلاردىڭ وزەكتى ساپاسىن جەتىلدىرۋ دەپ ايقىندالدى، بۇل باستىسى، عىلمي كوزقاراس، عىلمي وي، اماليات جانە پوزيتسيا جاۋاپكەرلىگى سىندى 4 جاقتى قامتيدى. سونىمەن بىرگە، جاڭا ساباق ولشەمى ساباق مازمۇنىن ىقشامداپ، 2017 - جىلعى ساباق ولشەمىمەن سالىستىرعاندا، وزەكتى ۇعىم 18 دەن 13 كە، ۇيرەنۋ مازمۇنى 75 تەن 54 كە، ۇيرەنۋ نىساناسى 207 دەن 161 گە ازايدى.
بەيجيڭ عىلىم - تەحنيكا داشۋەسىنە قاراستى باستاۋىش مەكتەپتىڭ مەڭگەرۋشىسى ليۋ جيانليڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: مەكتەپ وقۋ ساتىسىنىڭ پارقىن، وقۋشىلاردىڭ ەرەكشەلىگى مەن تاربيەلەۋ نىساناسىن تياناق ەتىپ، نەگىزدىك وقىتۋ تيبىندەگى، دامۋ تيبىندەگى، كورمەلىك تيپتەگى، جاڭالىق اشۋ تيبىندەگى عىلىم ساباعىن قالىپتاستىردى، ”4 ءتۇرلى ساباقتىڭ ءارقايسىسىنىڭ ءوز الدىنا باسا ءمان بەرەتىن تۇيىندەرى بار، مازمۇنى ءبىلىمدى تۇسىنۋدەن امالياتتا قولدانۋعا دەيىن تارتىپپەن جەتكىزىلەتىن، بۇراندا ءتارىزدى ساباق قۇرىلىمىن قالىپتاستىرىپ، وقۋشىلاردىڭ نەگىزدىك عىلىم قابىلەتىن جەتىلدىرۋىنە، تاماشا عىلمي پوزيتسيا قالىپتاستىرۋىنا كومەكتەسەدى“.
بەيجيڭ عىلىم – تەحنيكا داشۋەسى جاراتىلىستىق عىلىم نەگىزدىك تاجىريبە ورتالىعىنىڭ تاجىريبە عيماراتىنىڭ 101 – ماتەماتيكا تاجىريبەحاناسىندا عىلىم – تەحنيكا داشۋەسىنە قاراستى باستاۋىش مەكتەپتىڭ وقۋشىلارى وقىتۋشىنىڭ جەتەكشىلىگىندە دىبىسپەن مەڭگەرىلەتىن زەيىندىك جەلدەتكىش سياقتى تاجىريبە تۇرلەرىن باستان كەشىرىپ، ساباقتان كەيىنگى قىزمەت وتەۋ ۋاقىتىندا، عىلىم – تەحنيكا داشۋەسىنە قاراستى باستاۋىش مەكتەپ پەن بەيجيڭ عىلىم - تەحنيكا داشۋەسى بىرگە اشقان ”AI اقىلدىق ساباعى“ وقۋشىلار مەن اتا – انالاردىڭ قارسى الۋىنا يە بولدى.
تانىستىرۋعا قاراعاندا، بەيجيڭ عىلىم - تەحنيكا داشۋەسىنە قاراستى باستاۋىش مەكتەپ بەيجيڭ عىلىم - تەحنيكا داشۋەسىمەن تىعىز سەلبەسىپ، جوعارى، ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەر عىلمي تاربيەسىن ءبىر تۇلعالاندىرۋ ۇلگىسى جونىندە ىزدەنىس جاساعان. بەيجيڭ عىلىم - تەحنيكا داشۋەسىنىڭ وقىتۋشىلارى قاراستى باستاۋىش مەكتەپتە عىلىم تۇرىندەگى ساباقتاردى اشىپ، قاراستى باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ عىلىم ساباقحاناسى دا جوعارى مەكتەپ اۋلاسىنا كىرگەن، ەكى مەكتەپتىڭ وقىتۋشىلار توبى عىلمي وقىتۋ بايلىعىن بىرگە اشىپ، عىلمي وقىتۋ قۇرالدارىن جاساعان. ”ۇلكەن قول كىشكەنە قولدى جەتەكتەپ“، ساپالى وقۋ - اعارتۋ بايلىعىنان بىرگە يگىلىكتەنگەن.
پاندەردى توعىستى –
مەكتەپ ءىشى مەن سىرتى سەلبەسىپ ادام تاربيەلەدى
ءپان اتتاپ وقىتۋ ۇلگىسى قالىپتاستى
جۇڭگو كەڭىستىك بەكەتى مىڭتيان تاجىريبە كابيناسىنىڭ ۇزاق جورىق 5 - ءنومىرلى B تاسىمال راكەتاسىمەن كەڭىستىككە ءساتتى كوتەرىلۋىنە بايلانىستى، عارىش تاقىرىبى جونىندەگى عىلىم ساباعى گۋاڭشي عىلىم - تەحنيكا سارايىندا ءبىر ۋاقىتتا اشىلدى.
”عارىش ستانسياسىنىڭ ەلەكتر قۋاتى قايدان كەلگەن؟“ ”عارىشكەرلەر عارىشتا قالاي پىكىرلەسەدى؟“ ”كەڭىستىك بەكەتىندە سۋدى قانداي تازالاۋ كەرەك؟“ ناننيڭ قالاسى تيانتاۋ تاجىريبە مەكتەبىندەگى (تيانتاۋ مەكتەپ رايونىنداعى) وقۋشىلار كەسكىندى مۇقيات كورىپ، عىلمي بىلىمدەردىڭ تۇسىندىرمەسىن دەن قويا تىڭدادى ءارى ينجەنەرلەردىڭ باستاۋىندا عىلمي تاجىريبە جاسادى.
عىلىم - تەحنيكا سارايىنداعى عىلىم ساباعى − تيانتاۋ تاجىريبە مەكتەبىنىڭ ”عىلىم – تەحنيكا +“ وقىتۋ امالياتىن زەرتتەۋىنىڭ ىقشام كورىنىسى.
”گۋاڭشي جۋاڭزۋ اۆتونوميالى رايوندىق عىلىم - تەحنيكا قوعامىنىڭ قولداۋىندا ءبىز عىلىم - تەحنيكا سارايلارىمەن تىعىز سەلبەسىپ، عىلىم ساباقحاناسىندا، عىلىم وقىتۋشىلارىندا، ۇيرەنۋ تاسىلىندە شەكارا بولمايتىن وقۋ - اعارتۋ ۇلگىسىن قالىپتاستىردىق“. تيانتاۋ تاجىريبە مەكتەبى وقۋ - اعارتۋ توبىنىڭ باستىعى زوۋ نانيۇڭ بىلاي دەدى: مەكتەبىمىز ساراي مەن مەكتەپتىڭ سەلبەستىگى بارىسىندا ساپالى عىلمي تاربيە بايلىعىن كەڭەيتىپ، سەلبەسىپ ادام تاربيەلەۋ قابىلەتىن قالىپتاستىرىپ، عىلىم وقىتۋشىلاردىڭ سانى مەن ساپاسىنداعى جەتەرسىزدىك ماسەلەسىن باسەڭدەتتى.
جاڭا ساباق ولشەمىندە ساباق مازمۇنى جاعىندا زات پەن ەنەرگيا، قۇرىلىم مەن فۋنكتسيا، جۇيە مەن مودەل، ورنىقتىلىق پەن وزگەرىس سىندى 4 ءپان اتتاعان ۇعىم ورتاعا قويىلدى. مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ عىلمي ساباق ولشەمىنە وزگەرىس ەنگىزۋ گرۋپپاسىنىڭ باستىعى حۋ ۋەيپيڭ بىلاي دەپ قارادى: عىلىم ساباعى جالپىلىق ساباققا جاتادى، جاڭا ساباق ولشەمىندەگى كەلەلى جاڭالىقتاردىڭ ءبىرى ساباق قۇرىلىمى رەتتەلدى، پاندەردىڭ وزەكتى ۇعىمىن ۇيرەنۋ ارقىلى پاندەر اتتاعان وزەكتى ۇعىم جونىندەگى تۇسىنىكتى جۇزەگە اسىرۋ تالاپ ەتىلدى.
”ءبىز وقىتۋشىلاردى ءپان اتتاعان نەگىزگى تاقىرىپتىق وقىتۋدى ورىستەتىپ، ساباقتىڭ سەلبەسىپ ادام تاربيەلەۋ يقۋاتىن كۇشەيتۋگە شابىتتاندىردىق“. تيانتاۋ تاجىريبە مەكتەبى وقۋ - اعارتۋ توبى يىنشان مەكتەپ رايونى وقىتۋ ىستەرى باسقارماسى مەڭگەرۋشىسىنىڭ ورىنباسارى لي ۋەي بىلاي دەدى: ”ءتىل - ادەبيەت ساباعىندا وقىتۋشىلار «جان تيانيوۋ» دەگەن تەكسپەن ۇشتاستىرىپ تەمىر جول جوباسىنىڭ قاعيداسىن تۇسىندىرەدى؛ اسەمونەر ساباعىندا وقىتۋشىلار وقۋشىلاردى اتا مەكەنىندەگى كوپىردى سۋرەتكە الۋعا جەتەكتەيدى؛ عىلىم ساباعىندا وقىتۋشىلار ’كوپىر سالۋ‘ ارقىلى مەحانيكا بىلىمدەرىن تۇسىندىرەدى“.
قازىر تيانتاۋ تاجىريبە مەكتەبى ناننيڭ قالاسى تيانتاۋ تاجىريبە مەكتەبى وقۋ - اعارتۋ توبى عىلىم - تەحنيكا قوعامىن قۇردى، كەلەسى قادامدا توپ مەكتەبىندە دارەجەگە ءبولىپ عىلىم مەرەكەسىن نەمەسە عىلىم - تەحنيكا مەرەكەسىن وتكىزىپ، كۋرجەكتەر مەن ۇيىرمەلەردى ۇيىمداستىرىپ، عىلىم - تەحنيكا جارىسىن وتكىزۋ سياقتىلاردى بىرتىندەپ ىلگەرىلەتىپ، ءتىپتى دە كوپ عىلىم - تەحنيكا، وقۋ - اعارتۋ تاجىريبەلەرىن قاراستىرادى.
ابزالدىقتى كۇشەيتىپ، ولقىلىقتاردى تولىقتادى –
اۋىل - قىستاق وقۋشىلارىن امالياتتان وتكىزۋگە شابىتتاندىردى
وقىتۋشىلار قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتتى
”ەگەر اقىلدىق ورىندىق ارقىلى وتىرۋ ءپىشىنىن تۇزەي الساق، وندا ساباقتاستاردىڭ كوزىن ءتىپتى دە جاقسى قورعاۋعا بولادى“. شاڭحاي قالاسى ديانجياڭ اۋدانى شينمين باستاۋىش مەكتەبىندە 5 - جىلدىقتىڭ وقۋشىسى جىڭ ي - شۋان ءوز ويىن عىلىم وقىتۋشىسى چىن ليۋىنعا ايتتى.
وقۋشىلاردىڭ ويىن بىلگەننەن كەيىن، عىلىم مۇعالىمى جىڭ ي - شۋاندى دەرەۋ ىسكە كىرىسىپ سىناپ كورۋگە شابىتتاندىرىپ، ”شاعىن ويلانۋ“ بىرتىندەپ ”تاپقىرلىق تۋىندىسسىنا“ اينالدى. ەڭ سوڭىندا ”وقۋشىلاردىڭ زەردەلى ورىندىعى“ 38 - كەزەكتى چۇڭچيڭ قالالىق جاستار مەن ورەندەردىڭ عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ جارىسىندا قۇلتەمىر جاسامپازدىق نىسانى باستاۋىش مەكتەپ گرۋپپاسى 2 - دارەجەلى سيلىعىنا يە بولدى.
”اۋىل - قىستاق مەكتەبى بولا تۇرا وقىتۋشى - وقۋشىلار ورىستەتكەن عىلىم - تەحنيكا نىساندارى كوپ ءتۇرلى عىلىم - تەحنيكا باسەكەسى سيلىعىنا يە بولدى، شىنىمەن وڭاي ەمەس“. شينمين باستاۋىش مەكتەبى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى چىن جۇنچۋان بىلاي دەپ تانىستىردى: مەكتەپتىڭ عىلمي تاربيەنى ورىستەتكەنىنە 10 نەشە جىل بولدى، كوپتەگەن وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعى، تالپىنىسى تاسقىندادى.
عىلىم ساباعىن جاقسى وقىتۋدا جاقسى ورتا ماڭىزدى، جاقسى وقىتۋشى ءتىپتى دە ماڭىزدى. تانىستىرۋعا قاراعاندا، عىلىم وقىتۋشىلارى قوسىن قۇرىلىسىن نىعايتۋ ءۇشىن، شينمين باستاۋىش مەكتەبى كوپ ءتۇرلى شارانى قاتار قولدانىپ، تىرەكتى وقىتۋشىلاردى ”ۇيرەتۋ، كومەكتەسۋ، جەتەكتەۋگە“ شابىتتاندىرعان، سونداي - اق كاسىپتىك اتاق باعالاۋ، وزاتتاردى باعالاۋ جاعىندا ۇزدىك عىلىم وقىتۋشىلارىنا بەيىمدەلگەن.
بايلىق شەكتى بولسا، امالىن تاۋىپ جاڭا بايلىق قوسۋ كەرەك. شينمين باستاۋىش مەكتەبى اۋىل – قىستاققا ورنالاسقان، توڭىرەكتەگى ءجۇزىم، قاربىز، حولۇڭگو ەگىمشىلىك باقشاسى سياقتىلار ەرەكشە عىلىم ساباقحاناسىنا اينالدى. ”مەكتەپ وتباسى، الەۋمەتتىك اۋماق، عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىن قاتىناسۋعا بەلسەنە جەتەكتەپ، اۋىل بايلىعىنان تولىق پايدالانىپ، ساباقتان كەيىنگى باي مازمۇندى، الۋان ءتۇرلى قىزمەت وتەۋ قيمىلدارىن دەن قويا جوبالاپ ورىستەتتى“. چىن جۇنچۋان بىلاي دەپ تانىستىردى: قازىر مەكتەپتە عىلمي تەكسەرۋ اترەتى جانە عىلىم - تەحنيكالىق كۋرجەك بار، وقۋشىلاردىڭ عىلمي تاربيە امالياتى بارعان سايىن بايىپ كەلەدى.
(زىڭ ي - شۋان جازۋعا قاتىناستى)
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
تەلەفون: 65367915-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ باسپا ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەي كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2023 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى
