بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى وراي ەتىپ، ەكولوگيانى قورعاۋدى، قالپىنا كەلتىرۋدى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتتى

شينجياڭ ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋدى ويداعىداي يگەرىپ، تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋدى قورعادى

□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ساۋ حۋا

2023.07.19 16:16     كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى

  7 - ايدا قۇتىبي اۋدانى لاۋلۇڭحى مەملەكەت دارەجەلى الەۋمەتتىك يگىلىك ورمانىن باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتىندە بيىل كوكتەمدە تولىقتاپ ەگىلگەن سەكسەۋىل مايساسى دەن قويا باسقارۋ، قورعاۋدىڭ ارقاسىندا ءشول دالاعا تامىر تارتىپ، يەن دالادا قايسارلىقپەن ءوسىپ - ءونىپ، تىرشىلىك تىنىسىنا تولى كورىنىس قالىپتاستىردى.

  ”وسى اۋماقتاعى سەكسەۋىل تەكسەرۋ - زەرتتەۋ گرۋپپاسىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا تولىقتاپ ەگىلىپ، تولىقتاپ وسىرىلگەن. باسىم كوپ بولىگى قاتارعا قوسىلىپ كەتتى“، - دەدى قۇتىبي اۋداندىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم جالپىلىق اكىمشىلىك زاڭ اتقارۋ ۇلكەن اترەتىنىڭ باستىعى حان جيڭ.

  نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە ورىستەتىلگەننەن بەرى اۆتونوميالى رايوندىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، نازاردى ەكولوگيالىق ينجەنەريا قۇرىلىسىنا شوعىرلاندىرىپ، ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋدىڭ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەپ، ”ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋدە ورىن تەپكەن ماسەلەلەر مەن قارسى شارالاردى“ ارقاۋ ەتە وتىرىپ ىشكەرىلەي تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، 2 اي ۋاقىت جۇمساپ، اۋدان دارەجەلى 45 اكىمشىلىك ورىننىڭ ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋ جاعدايىنا جۇمىس باسىندا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزدى. تەكسەرۋ - زەرتتەۋدە 3S تەحنيكالىق تاسىلىنەن پايدالانىپ، جاساندى سەرىك كەسكىنىن ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋدىڭ ۆەكتورلىق ساندى مالىمەتتەرىمەن ۇشتاستىرىپ، 282 كۇماندى الامىش كەسكىندى تاڭداپ، شەت - شالعاي، جاپان ءتۇز، ءشول دالا، سورتاڭدىعى اۋىر بولۋ سياقتى جەر جاعدايى ءبىرشاما ناشار جەرلەردەگى ەگىستىكتەن قالپىنا كەلتىرىلگەن ورماندى ناق مايداندا تەكسەرۋ ارقىلى بۇكىل رايونىمىزدىڭ ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋ قىزمەتىنىڭ تياناقتانۋ جاعدايىن دالمە - ءدال يگەردى.

  بيىل كوكتەمدە تەكسەرۋ - زەرتتەۋ گرۋپپاسى قۇتىبي اۋدانى لاۋلۇڭحى مەملەكەت دارەجەلى الەۋمەتتىك يگىلىك ورمان باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتىندە تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە سەكسەۋىل مايساسىنىڭ ساقتالۋ مولشەرى ءبىرشاما تومەن، ورمان بولىگىنىڭ تۇياق كەستى بولۋ جاعدايى اۋىر ەكەنىن بايقايدى. وسى جەردى كوتەرمەگە الىپ ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋشى كاسىپورىن تيجاراتشىلارىنىڭ اڭىس ەتۋىنشە، دەرت - دەربەزدەر مەن زياندى جاندىكتەردىڭ مايسانىڭ وسۋىنە ىقپالى وتە زور بولعان، ونىڭ ۇستىنە كوكتەم باسىندا قار ەرۋدەن بۇرىن جابايى حايۋاناتتار ازىق - تۇلىكتىڭ تاپشىلىعىنان جاڭادان ەگىلگەن مايسانى كەمىرىپ، مايسا كەڭ كولەمدە ولگەن.

  كوتەرمەگە العان كاسىپورىندار اڭىس ەتكەن ماسەلەلەرگە قاراتا، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ گرۋپپاسى ويراندالعان قالامشالاردى ناق مايداندا ەگجەي - تەگجەيلى كورىپ، تولىقتاپ ەگۋ بارىسىن ۇعىسىپ، دەرت - دەربەز، زياندى جاندىك زيانىنىڭ تەرەڭ قاتپارلى سەبەبىنە تالداۋ جاساپ، ناقتى جەتەكشى پىكىردى ورتاعا قويدى: ءبىرىنشى، قالامشانىڭ ساپا وتكەلىن قاتاڭ يگەرىپ، ەگۋ بارىسىندا تەرەڭ - تايازدىعىنىڭ، ۇيلەسىمدى بولۋىن ورىنداۋ. ەكىنشى، باعىپ - باپتاۋدا تىشقاننان ساقتانۋ تورى، بيولوگيالىق تەحنيكا، ورمان ءوسىرۋ شاراسى سياقتى ورماندى قويان اپاتىنان ساقتاۋ جانە ونى جويۋ تاسىلدەرىن قولدانىپ، تاپتەشتەي باسقارىپ، ورماننىڭ قاتارعا قوسىلۋ مولشەرىن جوعارىلاتۋ. جەتەكشىلىك ەتۋ ارقىلى قۇتىبي اۋدانى كوپ ءتۇرلى شارالاردى قولدانىپ، تولىقتاپ ەكتى، رەتتەۋ - تۇزەتۋ ونىمدىلىگى كورنەكتى بولدى. سونىمەن بىرگە كورشىلەس اۋدان - قالالاردىڭ تابىستى تاجىريبەلەرىن بەلسەنە ۇيرەنىپ، ورمان ءوسىرۋ تاجىريبەسى مول كوتەرمەگە الۋشى كاسىپورىنداردى ەنگىزدى.

  ”2016 - جىلدان باستاپ شينجياڭدا سەكسەۋىل ەگىپ كەلەمىن، جانە ىشكى موڭعۇلعا ارناۋلى بارىپ ورمان ءوسىرۋ جونىندە تەكسەرۋ جۇرگىزدىم، ۇيرەندىم. سوڭعى جىلدارى شينجياڭنىڭ كليماتى مەن توپىراق شارت - جاعدايىنا ۇشتاستىرىپ، شينجياڭعا ۇيلەسەتىن ورمان ءوسىرۋ ۇلگىسىن قورىتىندىلاپ شىقتىم. قازىر شونجى مەن موريداعى كوتەرمەگە العان جەرلەردە ورمان وتىرعىزۋ ونىمدىلىگى تۇگەلدەي %75تەن جوعارى“. كوتەرمەگە العان كاسىپورىننىڭ جاۋاپتىسى ۋاڭ جى - ۋي ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋگە تولىق سەنىم ارتتى.

  6 - ايدىڭ 26 - كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسىنىڭ ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋدى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ گرۋپپاسى قۇتىبي اۋدانى لاۋلۇڭحى مەملەكەت دارەجەلى الەۋمەتتىك يگىلىك ورمانىن باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتىنە تاعى كەلدى، 2 ايدىڭ الدىندا تولىقتاپ ەگىلگەن سەكسەۋىل مايساسى ءشول دالاعا تامىر تارتىپتى.

  ”ءۇش ۇلەسى ەگۋدە، جەتى ۇلەسى باسقارىپ - باپتاۋدا“. قازىر ءدال شينجياڭنىڭ جاز ماۋسىمىنداعى جوعارى تەمپەراتۋرالى مەزگىلى، مايسانى كۇندەلىكتى باپتاۋ، سۋارۋ شەشۋشى ءتۇيىن. تەكسەرۋ - زەرتتەۋدە بايقالعان ماسەلەلەرگە ۇشتاستىرىپ، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ گرۋپپاسى جەر - جەردىڭ جەرگىلىكتى شارت - جاعدايىمەن، كليمات ورتاسىمەن ۇشتاستىرىپ، ۇيلەسىمدى تۇردە، لايىقتى مولشەردە، لايىقتى مەزگىلدە سۋارۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى. ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋ بويىنشا تەكسەرىپ وتكىزىپ الۋدا تولىمدى بولعان جەرلەرگە بەرىلەتىن كومەك قاراجاتتى تەز ارادا ”ءبىر كارتچكا“ ارقىلى وتباسىلارىنا دەيىن تياناقتاندىردى.

  شينجياڭ 2000 - جىلى ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋ ينجەنەرياسىن باستاعاننان بەرى، قۇمدى بوراندى، سورتاڭدانۋ قاتەرى اۋىر، ەكولوگيالىق ءوڭىر ورنى ماڭىزدى وڭىرلەردە ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، ورماندى قالپىنا كەلتىرۋ، تاقىر تاۋ، قاعىر جەرلەرگە ورمان ءوسىرۋ، قورشاپ جەتىلدىرۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى 19 ميلليون 114 مىڭ مۋ جەردەگى ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرىپ، ەكولوگيالىق ورتانى پارمەندى قورعادى جانە قالپىنا كەلتىردى. سونداي - اق ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋ ينجەنەرياسىنان بەلسەنە پايدالانىپ، تارىم ويپاتىن قورشاعان 12 ميلليون مۋلىق جەمىس ورمانى بەلدەۋىن قۇرىپ، جەمىس ورمانى شارۋاشىلىعىن كاسىپ سالالاندىرا دامىتىپ، ءبىر ميلليون 700 مىڭنان استام شارۋانى يگىلىكتەندىردى.

  اۆتونوميالى رايوندىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى وراي ەتىپ، ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋدىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، ءبىر جاعىنان، تولىقتاپ ەگۋ، تولىقتاپ ءوسىرۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋ كولەمىنىڭ ازايماۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتەدى؛ ءبىر جاعىنان، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىمەن ۇشتاستىرىپ، جەمىس ورمان شارۋاشىلىعىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، تاۋ - وزەندەردىڭ اناعۇرلىم جاسىل، ەكولوگيانىڭ اناعۇرلىم كوركەم، شارۋالاردىڭ اناعۇرلىم باي بولۋىنا مۇمكىندىك جاسايدى.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى