بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

شي جينپيڭ فرانسيا اقپارات قۇرالىندا اۆتورلى ماقالا جاريالادى

جۇڭگو مەن فرانسيانىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتۋ رۋحىنا مۇراگەرلىك ەتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىت دامۋىن بىرگە جەبەيىك

2024.05.06 16:29     كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

  «حالىق گازەتى»، 5 - ايدىڭ 5 - كۇنى، پاريج. 5 – ايدىڭ 5 – كۇنى، پاريجگە بارىپ فرانسيادا مەملەكەتتىك ساپاردا بولۋ قارساڭىندا، مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ فرانسيانىڭ «فيگارو گازەتىندە» «جۇڭگو مەن فرانسيانىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتۋ رۋحىنا مۇراگەرلىك ەتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىت دامۋىن بىرگە جەبەيىك» دەگەن تاقىرىپتا اۆتورلى ماقالا جاريالادى. ماقالانىڭ تولىق مازمۇنى تومەندەگىدەي:

  جۇڭگو مەن فرانسيانىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتۋ رۋحىنا مۇراگەرلىك ەتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىت دامۋىن بىرگە جەبەيىكñ

  جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتوراعاسى شي جينپيڭ

  ماكرون زۇڭتۇڭنىڭ ۇسىنىسىمەن، مەن فرانسيادا 3 - رەت مەملەكەتتىك ساپاردا بولعانىما وتە قۋانىشتىمىن.

  جۇڭگو حالقىنىڭ كوكەيىندە فرانسيا وزگەشە باۋراۋ قۋاتىنا يە. وسى مەكەندە دۇنيە جۇزىلىك ىقپالعا يە كوپتەگەن فيلوسوفتار، ادەبيەتشىلەر، كوركەمونەرشىلەر دۇنيەگە كەلىپ، بۇكىل ادامزاتقا يدەيالىق شابىت بەردى. 150 نەشە جىلدىڭ الدىندا فرانسيا قايراتكەرلەرى جۇڭگونىڭ فۋجيان كەمە ىستەرى مەن فۋجيان كەمە ىستەرى مەكتەبىن قۇرۋعا قاتىناسقان، فرانسيا جۇڭگونىڭ ۇكىمەت جاعىنان فرانسيادا وقىپ جاتقان وقۋشىلارىن ەڭ ەرتە قابىلداعان؛ 100 جىلدىڭ الدىندا جۇڭگو جاستارى فرانسياعا بارىپ ءبىلىم ىزدەگەن، مۇنىڭ ىشىندە كەيبىر جىگەرلى جاستار كەيىن جاڭا جۇڭگونىڭ قۇرىلۋى مەن دامۋىنا كورنەكتى ۇلەس قوسقان. فرانسيا باتىستاعى ءىرى ەلدەر اراسىندا جاڭا جۇڭگومەن الدىمەن رەسمي ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتتى.

  2024 - جىل − ەرەكشە مانگە يە ءتۇيىن. مەن وسى كەزدە فرانسياعا كەلىپ، جۇڭگودان ءۇش ينفورماتسيانى جەتكىزە كەلدىم.

  − جۇڭگو جاق فرانسيا جاقپەن ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتۋ رۋحىنا مۇراگەرلىك ەتىپ، جۇڭگو - فرانسيا قارىم - قاتىناسىنىڭ بۇرىنعىعا مۇراگەر بولىپ، كەيىنگىگە جول اشۋىن ىلگەرىلەتۋدى قالايدى.

  بيىل − جۇڭگو مەن فرانسيانىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقانىنىڭ 60 جىلدىعى. 60 جىلدىڭ الدىندا دەگولل گەنەرال ءداۋىردىڭ ستراتەگيالىق كوزقاراسىن شىعار ءتۇيىن ەتىپ، جاڭا جۇڭگومەن ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتۋدى ۇيعاردى. قىرعي قاباقتىق سوعىس بۇرىق ەتە تۇسكەن جاعدايدا، مۇنداي دەربەس، ءوز - وزىنە قوجا بولۋ شەشىمىن جاساۋ وڭاي - وسپاق ءىس ەمەس، فاكت تە مۇنىڭ دۇرىس جانە كورەگەندىككە باي ەكەنىن دالەلدەدى. جۇڭگو مەن فرانسيانىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتۋى شىعىس پەن باتىستى بايلانىستىراتىن كوپىر سالدى ءارى حالىقارالىق قارىم - قاتىناستىڭ پىكىرلەسۋ، سەلبەسۋ بەتالىسىنا قاراي بۇرىلىس جاساۋىن ىلگەرىلەتتى.

  60 جىلدان بەرى جۇڭگو - فرانسيا قارىم - قاتىناسى داۋىرگە تىعىز ىلەستى. جۇڭگونىڭ باتىس ەلدەرىمەن قارىم - قاتىناسىندا ەكى ەل الدىمەن جاپپاي ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس ورناتىپ، مەحانيزمدىك ستراتەگيالىق تىلدەسۋدى باستادى؛ اۆياتسيا، يادرو ەنەرگياسى، ءۇشىنشى جاق بازارى سياقتى سەلبەستىكتەردى الدىمەن ورىستەتتى؛ الدىمەن ءوزارا مادەنيەت ورتالىعىن قۇرىپ، ءوزارا مادەنيەت جىلىن وتكىزىپ، دۇنيە ءجۇزى وركەنيەتىنىڭ ءوزارا ۇلگى الۋى ءۇشىن جەتەكشىلىك رول اتقاردى. ەكى ەلدىڭ سەلبەستىگى كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ جونىندەگى «پاريج كەلىسىمىن»، ”كۇنميڭ - مونترەال دۇنيە جۇزىلىك ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى جۇلگەسىن“ جەبەپ، دۇنيە جۇزىلىك كليمات كۇن ءتارتىبىن پارمەندى ىلگەرىلەتتى.

  تاريح − ەڭ جاقسى ۇستاز. بۇگىنگى دۇنيە ءجۇزى تىم تىنىش ەمەس، تاعى دا قات - قابات حاۋىپ - قاتەرگە ءدوپ كەلىپ وتىر. جۇڭگو جاق فرانسيا جاقپەن بىرگە ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتۋ رۋحىن ساۋلەلەندىرىپ، جۇڭگو مەن فرانسيانىڭ جاپپاي ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىنىڭ ۇزدىكسىز دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ سەلبەستىكتى كۇشەيتۋىن جەبەۋگە تىڭ ۇلەس قوسۋدى قالايدى.

  − جۇڭگو جوعارى دەڭگەيدە ەسىك اشۋدى كەڭەيتىپ، فرانسيانى قامتىعان دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەرمەن سەلبەستىكتى تەرەڭدەتەدى.

  بيىل − جاڭا جۇڭگو قۇرىلعانىنىڭ 75 جىلدىعى. 75 جىلدان بەرى بۇكىل جۇڭگو حالقىنىڭ قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋىنە سۇيەنىپ، جۇڭگو بىرىنشىدەن كەدەي، ەكىنشىدەن اق بولۋدان دامىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ەكىنشى ۇلكەن ەكونوميكالىق تۇلعاعا اينالىپ، نەشە ءجۇز ميلليون اۋىل - قىستاقتاعى كەدەيلەر تۇگەلدەي كەدەيلىكتەن ارىلىپ، ادامزاتتىڭ دامۋ تاريحىنداعى كەرەمەتتەردى جاراتتى. 2023 - جىلى جۇڭگو ەكونوميكاسى %5.2 ارتتى، 2024 - جىلعى نىسانا %5 اينالاسىندا ارتتىرۋ، ونىڭ ۇستىنە دامۋ ساپاسىن اناعۇرلىم جوعارىلاتۋ. جۇڭگو دۇنيە ءجۇزىنىڭ ارتۋىنا ۇزدىكسىز قوزعاۋشى كۇش ازىرلەپ، دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەرگە وراي اكەلەدى.

  جۇڭگونىڭ دامۋىنداعى ماڭىزدى ءبىر تاجىريبە − سىرتقا ەسىك اشۋدا بۇلجىماي تاباندى بولۋ. ءبىز فرانسيانىڭ اناعۇرلىم كوپ جوعارى ساپالى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ، بەزەنۋ بۇيىمدارىنىڭ جۇڭگو بازارىنا كىرىپ، جۇڭگو حالقىنىڭ كۇن سايىن ارتىپ وتىرعان تاماشا تۇرمىس قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋىن قارسى الامىز. ءبىز فرانسيانى قامتىعان دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل كاسىپورىندارىنىڭ جۇڭگوعا كەلىپ قارجى قوسىپ، شارۋاشىلىقتى گۇلدەندىرۋىن قارسى الامىز، جاساۋ كاسىبىنىڭ بازارعا كىرۋىنە رۇقسات ەتۋدى جاپپاي ەركىنە قويا بەردىك، الداعى جەردە تەلەگراف، ەمدەۋ سياقتى قىزمەت وتەۋ كاسىبىنىڭ بازارعا كىرۋىنە رۇقسات ەتۋدى جەدەل كەڭەيتەمىز. ءبىز فرانسيا سياقتى كوپتەگەن ەلدەردىڭ جاي ازاماتتارىنا 15 كۇن ۆيزاسىز كىرۋ ساياساتىن قولدانىپ، شەتەلدىك ادامداردىڭ جۇڭگودا ساياحاتتاۋىنا، اقشا تولەۋىنە قولايلى جاڭا شارالاردى بەلگىلەدىك.

  جۇڭگونىڭ سىرتقا ەسىك اشۋى كاسىپورىنداردى سىرتقا شىعىپ سەلبەستىك ورىستەتۋگە شابىتتاندىرۋدى دا قامتيدى. قازىر فرانسيا جاسىل جاڭالىق اشۋدى نەگىز ەتكەن ”قايتالاي ونەركاسىپتەندىرۋدى“ ىلگەرىلەتۋدە، جۇڭگو دا جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى جەدەل دامىتۋدا، ەكى جاقتىڭ جاڭالىق اشۋ سەلبەستىگىن تەرەڭدەتىپ، جاسىل دامۋدى بىرگە جەبەۋىنە بولادى. كەيبىر جۇڭگو كاسىپورىندارى فرانسيادا باتەريا زاۆودىن قۇردى. جۇڭگو ۇكىمەتى ءتىپتى دە كوپ جۇڭگو كاسىپورىندارىنىڭ فرانسياعا بارىپ قارجى قوسۋىن قولدايدى، سونداي - اق فرانسيانىڭ ولارعا ءادىل، ادىلەتتى ساۋدا ورتاسىن ازىرلەۋىن ءۇمىت ەتەدى.

  − جۇڭگو جاق فرانسيا جاقپەن قارىم - قاتىناستى، سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن ورنىقتىلىعىن قورعاۋدى قالايدى.

  بيىل − بەيبىت قاتار تۇرۋدىڭ بەس پرينسيپى جاريالانعانىنىڭ 70 جىلدىعى. 70 جىلدىڭ الدىندا جوۋ ىنلاي زۇڭلي ”ءبىر - ءبىرىنىڭ يەلىك ۇقىعى مەن تەرريتوريا تۇتاستىعىنا قۇرمەت ەتۋ، ءبىر - بىرىنە سۇعاناقتىق جاساماۋ، ءبىر - ءبىرىنىڭ ىشكى ىسىنە ارالاسپاۋ، تەڭدىك، ءوزارا تيىمدىلىك، بەيبىت قاتار تۇرۋ“ بەس پرينسيبىن تۇڭعىش رەت تولىق العا قويدى. 70 جىلدان بەرى بەيبىت قاتار تۇرۋدىڭ بەس پرينسيبىن دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەر جاپپاي قابىلداپ جانە مويىنداپ، وسىزامانعى حالىقارالىق قارىم - قاتىناستىڭ ماڭىزدى ولشەمىنە اينالدى.

  جۇڭگو − بەيبىت قاتار تۇرۋدىڭ بەس پرينسيبىن ادالدىقپەن امالياتتا ايگىلەۋشى. جاڭا جۇڭگو قۇرىلعان 70 نەشە جىلدان بەرى ىرىقتىلىقپەن سوعىس قوزعامادى، باسقا ەلدەردىڭ سۇيەمدەي جەرىن باسىپ العان ەمەس. جۇڭگو − ءارى دۇنيە جۇزىندەگى بەيبىت دامۋ جولىمەن جۇرۋدە تاباندى بولۋدى نەگىزگى زاڭعا ەنگىزگەن بىردەن - ءبىر مەملەكەت، يادرولىق ءىرى ەلدەردىڭ ىشىندەگى يادرولىق قارۋلاردى الدىمەن ىستەتپەۋگە ۋادە بەرگەن بىردەن - ءبىر مەملەكەت.

  تاياۋ جىلداردان بەرى مەن ىلگەرىندى - كەيىندى دۇنيە جۇزىلىك دامۋ باستاماسىن، دۇنيە جۇزىلىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىن، دۇنيە جۇزىلىك وركەنيەت باستاماسىن العا قويىپ، دۇنيە جۇزىلىك جونگە سالۋدى كەمەلدەندىرۋگە، ادامزاتتىڭ دامۋىنداعى قيىن ماسەلەلەردى شەشۋگە جۇڭگو جوباسىن ارناپ، دۇنيە جۇزىندەگى 100 دەن استام مەملەكەت پەن حالىقارالىق ۇيىمنىڭ قولداۋىنا يە بولدىم.

  جۇڭگو جاق ۋكراينا داعدارىسىنىڭ ەۆروپا حالقىنا جاساعان سوققىسىن تۇسىنەدى. جۇڭگو ۋكراينا داعدارىسىن تۋدىرۋشى دا، ىسكە قاتىستى جاق تا، قاتىناسۋشى جاق تا ەمەس، ءبىراق ءبىز داعدارىستى بەيبىت جولمەن شەشۋدى ىلگەرىلەتۋدە سىندارلى رول اتقارىپ كەلەمىز. مەن ءبىرقانشا ۇندەۋدى ارت – ارتىنان ورتاعا قويدىم، بۇل بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ەرەجەسىنىڭ ماقساتى مەن پرينسيپىنە بويسۇنىپ، ءار ەلدىڭ يەلىك ۇقىعى مەن تەرريتوريا تۇتاستىعىنا قۇرمەت ەتىپ، ءار جاقتىڭ كوڭىل ءبولىپ وتىرعان ۇيلەسىمدى حاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىنە ءمان بەرۋدى قامتيدى؛ يادرولىق قارۋلاردى ىستەتۋگە بولمايتىنىن، يادرولىق سوعىستى جۇرگىزۋگە بولمايتىنىن باسا دارىپتەدىم. جۇڭگو ۋكرايناعا كوپ توپتاعى ادامگەرشىلىك كومەك بەرىپ، كوپ رەت ەرەكشە ەلشى جىبەرىپ، قاتىستى ەلدەرگە جاراستىرۋ جۇرگىزدى. ۋكراينا داعدارىسى قانشالىق ۇزاققا جالعاسقان سايىن ەۆروپا مەن دۇنيە جۇزىنە زيانى دا سونشالىق زور بولادى. جۇڭگو جاق ەۆروپا قۇرلىعىنىڭ بەيبىتشىلىك پەن ورنىقتىلىققا ەرتەرەك قايتا ورالۋىن ءۇمىت ەتەدى، فرانسيانى قامتىعان حالىقارالىق قوعاممەن بىرگە داعدارىستى شەشۋدىڭ ۇيلەسىمدى جولىن تابۋدى قالايدى.

  پالەستينا - يزرايل قاقتىعىسى دا جۇرتتى ەلەڭدەتىپ وتىر. پالەستينا - يزرايل ماسەلەسىن شەشۋدىڭ ءتۇبىرلى شىعار جولى دەربەس پالەستينا مەملەكەتىن قۇرۋدا. تاريح پالەستينا مەن يزرايل جاعدايىنىڭ اۋمالى - توكپەلى بولۋىنداعى ءتۇبىرلى سەبەپ بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ قاۋلىسىنىڭ شىنايى اتقارىلماعانىنان، ”ەكى ەل جوباسىنىڭ“ نەگىزى ۇزدىكسىز ءشىرىپ، ورتا شىعىستىڭ بەيبىتشىلىك اياق الىسى دۇرىس ارنادان اۋىتقىپ كەتكەنىنەن ەكەنىن قايتا - قايتا دالەلدەدى. جۇڭگو مەن فرانسيا پالەستينا - يزرايل ماسەلەسىندە كوپتەگەن ورتاق تانىمعا كەلدى، سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، ورتا شىعىستىڭ بەيبىتشىلىگىن قالپىنا كەلتىرۋگە ۇلەس قوسۋى كەرەك.

  كۇڭزى بىلاي دەگەن: ”تاتۋلىق − مىقتىلىق، بەيتاراپ تۇرىپ، ەشكىمگە قول سۇقپاۋ دا − مىقتىلىق“. فرانسيا جازۋشىسى رومان رولان بىلاي دەيدى: ”دەربەس وي جۇگىرتۋدەن باس تارتۋ − بارلىق باقىتسىزدىقتىڭ وزەگى“. جۇڭگو مەن فرانسيا دەربەس، ءوز - وزىنە قوجا بولۋ رۋحى بار ەكى ءىرى ەل رەتىندە، تاريحتىڭ ۇزاق كوشىندە ءار رەت كەزدەسۋ بارىسىندا وراسان زور ەنەرگيا شىعارىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ العا باسۋ بەتالىسىنا ىقپال جاسايدى. جاڭا تاريحي توعىسۋ تۇيىنىندە تۇرىپ، قول ۇستاسا تاعى دا ساپارعا اتتانىپ، جۇڭگو - فرانسيا قارىم - قاتىناسىنىڭ تىڭ دا اناعۇرلىم زور تابىستارعا قول جەتكىزۋىن ىلگەرىلەتىپ، ەكى ەلدى جانە دۇنيە ءجۇزىن باقىتقا كەنەلتەيىك!

  كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى