- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
اقپارات دەپ اعىزعان ماڭداي تەرىن...
− «10 ۇزدىك اقپاراتشىنىڭ» ءبىرى تالعاتبەك مۇقامەتوللا ۇلى جونىندە
2013.11.12 16:30 كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابى
«تۇيەنىڭ ارقالاعانى التىن، جەگەنى جانتاق» دەگەن ءسوز بۇگىنگى جۋرناليستەرگە ءدوپ ءتۇسىپ تۇرعانداي. شىنىمەن جۋرناليستىك قىزمەتتىڭ داڭقى الاتاۋداي بيىك بولعانىمەن، جاپا - ماشاقاتى دا ايتىپ تاۋىسقىسىز جاتقان جوق پا؟!
جان كەشتى سول جۋرناليست قاۋىمى ءار جىلعى 8 - قاراشا جۋرناليستەر كۇنى جاقىنداعان ساتتەردە، بيىلعى «10 ۇزدىك اقپاراتشى» كىم بولار ەكەن دەپ اجەپتاۋىر ەلەڭدەسىپ قالاتىن. سيلاناتىن ۋاقىتى بيىل بولعانىمەن، بۇل بىلتىرعى ءبىر جىلعى اقپاراتتىق قىزمەتتەگى ۇزدىكتەر بايگەگە تۇسەتىن جارىس. بۇگىندە شينجياڭ اقپاراتىنداعى توق قورجىننىڭ ءبىرى رەتىندەگى بۇل سيلىق ماڭدايى جارقىراپ جۇلدەلى كەلگەن جۇيرىكتەرىمىزدىڭ قانجىعاسىنا بايلانعان سايىن، قۋانىسىپ، بارەكەلدى ايتۋ، سول جۇيرىكتىڭ شاشباۋىن كوتەرىپ، جاقسىلىق - ەڭبەگىن جۋرناليست قاۋىمعا جەبەۋ بولسىن ءۇشىن وقىرمان الدىنا جايىپ، كوپشىلىكتەن ءشۇيىنشى سۇراۋ − قازاقشا «شينجياڭ گازەتىنىڭ» كادەۋلگى ادەتى. ەندەشە، 2012 - ۇلۋ جىلعى «10 ۇزدىك اقپاراتشىنىڭ» ءبىرى دەپ جازىلعان قولىنداعى سيلىق كۋالىگىنىڭ سياسى ءالى قۇرعاي قويماعان تالعاتبەك مۇقامەتوللا ۇلى تۋرالى از عانا اڭگىمە ايتپاقپىز.
«التاي گازەتى» مەكەمەسى پارتكومىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، مەكەمە باستىعى، ورىنباسار باس رەداكتور تالعاتبەك 1986 - جىلدان باستاپ اقپارات قىزمەتىنە ارالاستى. ودان كەيىنگى 10 نەشە جىلدا كوررەكتورلىق، اۋدارماشىلىق، تىلشىلىك، حابار - ماقالا رەداكسيالاۋ دەگەن سىقىلدى باسقىشتاردى ءبىر - بىرلەپ وتكەرگەسىن، 1998 - جىلى «التاي گازەتى» مەكەمەسىنىڭ ورىنباسار باس رەداكتورلىق قىزمەتىن ۇستىنە العان - دى.
ونى اقپارات ايدىنىندا 27 جىل بويى جەبەپ كەلگەن ىنتا مەن ىقىلاس، ماڭدايدان اققان تەر، تابانىنان تۇسكەن ءىز بەن قالامىنان تۋعان جازبالارى (اقپاراتتىق تۋىندىلارى)، ءبار - ءبارىن بىرەر اۋىز سوزبەن جەتكىزۋ قيىن. مەلجەمدى سيلىقتار ەنشىلەگەن باستى - باستى ەڭبەكتەرىن ايتار بولساق، 10 - كەزەكتى شينجياڭ اقپارات سيلىعىنىڭ 1 - دارەجەلى رەداكتور سيلىعىن؛ «ۇكىمەتپەن تىلەكتەس، حالىقپەن جۇرەكتەس» اتتى تۋىندىسى 12 - كەزەكتى شينجياڭ اقپارات سيلىعىنىڭ 2 - دارەجەسىن ەنشىلەدى. «ساحارا كوممۋنيستەرىنىڭ ماقتانىشى» دەگەن ادەبي حابارى از ۇلت پارتيا گازەتتەرىندەگى جاقسى تۋىندىلاردى باعالاۋدا 2 - دارەجەمەن ماراپاتتالدى؛ «جاسىل القاپ ارالى − چيانداۋحۋدان كورگەندەرىم» اتتى اقپاراتتىق تۋىندىسى جۇڭگو از ۇلت رايوندارىن زەرتتەۋ قوعامى جاعىنان وتكەن اقپارتتىق سارا تۋىندىلاردى باعالاۋدا 3 - دارەجەنى الدى. بۇدان باسقا ۇلكەندى - كىشىلى سيلىق گراموتالارى جۋرناليست ەڭبەگىن قاپىسىز ايگىلەگەنىمەن، ول سوندا دا بولدىم، تولدىم، جەتتىم، جەتىلدىم دەگەن جوق. ارتىنا قايىرىلىپ قاراسا، گازەتپەن بىرگە ەسەيدىم دەيتىن قىزمەتتەستەرىنە تاعى ۇقسامايتىن تۇستارى بار ەكەن. اقپاراتپەن اينالىسقان عۇمىردىڭ جارتىسىنا جۋىعى گازەتتىڭ باسشىلىق جۇمىسىنا جەگۋلى ءوتىپتى. جەكە دارا ءوز باسىنىڭ شىنىعۋى ەمەس، تۇتاس گازەتتىڭ، تۇتاس رەداكسيانىڭ تولىسىپ، كەمەلدەنۋى ءۇشىن ەڭبەكتەنگەن ەكەن. «جالپى جاعداي، شىندىق، ۋاقىت، ناقتى تۇرمىس − اقپاراتتىڭ جانى جانە نەگىزى. شىندىقتى ايتىپ، ونى قازاقشا دۇرىس ءارى تاماشا بەينەلەۋگە، جاندى كورسەتۋگە كوبىرەك تىرىسامىن. اقپارات ورنىنىڭ جاۋاپتىسى تۇرعىسىنان العاندا، ساپتاستارعا دۇرىس جەتەكشىلىك ەتىپ، كاسىپتىك جاقتان باستاۋ، جاس بۋىنداردى ەرەكشەلىگىنە قاراي كاسىپشەڭدىككە باۋلۋ ماڭىزدى مىندەت. قوسىن قۇرىلىسى كۇشەيسە، اقپاراتتىق جاقسى تۋىندى جاراتىپ، كاسىپتىك ءمورالدى نىعايتىپ، ەل اۋانىن يگەرىپ، پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ ءۇمىتىن اقتاۋعا بولادى. وسى تۇرعىدان باسشىلىق القانىڭ، اسىرەسە، جاۋاپتى ادامنىڭ رولى ماڭىزدى» دەپ جەلكەسىندەگى جۇكتىڭ جەڭىل ەمەسىن ءوزى دە ايتار ەدى. قازاقشا «التاي گازەتى» 1935 - جىلى، حانزۋ تىلىندەگىسى 1965 - جىلى دۇنيەگە كەلگەن. «التاي گازەتى» قازىر «دۇنيە ءجۇزىنىڭ التايدى تانۋىنداعى، التايدىڭ دۇنيە جۇزىنە بەتالۋىنداعى» تەرەزە ەسەپتى. «التاي گازەتى» تۇڭعىش سانى جارىق كورگەننەن بەرى العاباسار يدەيانى ۇگىتتەۋدى، وزىق مادەنيەتكە مۇراگەر بولۋدى ءوز مىندەتى ساناعان. 2008 - جىلدان باستاپ حانزۋشا «التاي گازەتى» «شينجياڭ ەكونوميكا گازەتىمەن» سەلبەسىپ جارىق كورەتىن بولعان. «گازەت ەڭ الدىمەن ۇلتتىكى، ونان سوڭ دۇنيەنىكى. وسى زامانعى مادەنيەت ارقىلى جۇرتتى باستاۋدا، الدىمەن ءوز ۇلتىڭنىڭ رۋحاني تىرەگى بولعان ءتىل - جازۋدى دۇرىس ارنادا قولدانىپ، جەرگىلىكتى ورىنداعى جاڭالىقتاردى دەر كەزىندە جاريالاۋ، جوعارىنىڭ ساياسات، زاڭ - جارلىعىن نەگىزگى ساتىعا دۇرىس جەتكىزە ءبىلۋ، داۋىرگە ىلەسىپ جاڭالىقتى جاقتايتىن جانە جالپىلاستىراتىن ءبىر توپ اقپارات قىزمەتكەرلەرىنىڭ قۇلشىنىسىندا اقپارات بەينەلەۋ فورماسىندا جاسامپازدىقپەن ۇزدىكسىز جاڭالىق جاراتۋ <التاي گازەتىنىڭ> ۇستانعان جولى» دەپ تۇيىندەيدى تاكەڭ. ەكى تىلدە شىعاتىن گازەتتىڭ بارلىق جۇمىسى ەكى گازەتكە ورتاق باسشىلاردىڭ بەرىك ىنتىماعى مەن بەلسەندى سەلبەستىگى ارقاسىندا ءساتتى جۇرىلەدى. ماسەلەن، بىرەر اقپارات ءجىپ ۇشىن مەيلى قايسى تىلدەگى ءتىلشى بايقاسا دا، جەدەل تىلدەسىپ، سوسىن ەكى تىلدە تەڭ ۋاقىتتا بىردەي حابارلاۋ بۇل كۇندە داعدىعا اينالعان. سوسىن دا تاكەڭنىڭ اقپاراتتىق جوبا - جوسپار، حابار - ماقالا قۇرىلىمى، حابارلاۋ بارىسى، سونداي - اق كۇندەلىكتى اكىمشىلىك قىزمەتكە ساي قويعان ۇسىنىس - پىكىرلەرى حانزۋشا گازەت بولسىن، الدە قازاقشا گازەت بولسىن ءاردايىم قولداۋ تاۋىپ، ىسكە اسىپ جاتاتىن. ءار مەزگىل، ءار كەزەكتەگى ۇگىت بەتالىسى، اقپاراتتىق قىزمەت تۇيىندەرى جونىندە الدىن الا ورنالاستىرۋ جاساۋ، تولىق جوبا - جوسپارمەن ساتى - ساتى بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋ دە سول ۇردىستە «التاي گازەتى» رەداكسياسىنىڭ قاتاڭ پرينسي−بىنە اينالعان. «ۇيىمنىڭ، وتە - موتە، گازەتتىڭ تابىسى مەنىڭ دە تابىسىم، گازەتتىڭ كەمشىلىك - كەمدىگى مەنىڭ قىزمەتىمنىڭ جەتەرسىزدىگى بولماق» دەيتىن يدەيا باسشىلىق القانىڭ وي بولەر ءبىرىنشى ماڭىزدى ءىسى بولسا كەرەك. دەمەك «التاي گازەتىنىڭ» قازاقشا باسىلىمى 15 جىلدا 7 رەت «قوس 10 ۇزدىك گازەت» قاتارىندا ماراپاتتالۋى شالقار تەڭىزىم دەپ ماڭداي تەرىن اعىزعان تالعاتبەك ەڭبەگىن دە ءبىر قىرىنان باعالاپ كورسەتكەندەي.
«التاي گازەتىنىڭ» جاقىنعى جىلدارداعى ءبىر ەلەۋلى جاڭالىعى − قول تەلەفون گازەتى. بۇل جاڭا زاماننىڭ تۋىندىسى بولعانىمەن، اقىلي قول تەلەفون ارقىلى قازاق تىلىندە تۇڭعىش رەت وقىرماندارمەن جۇزدەسكەن «التاي گازەتى» وسى زامانعى جاڭا اقپارات قۇرالدارى تولقىنىندا الدىڭعى لەكتەن بوي كورسەتىپ وتىر. وندا قازىر 6000نان استام ابونت بار. گازەت وسى زامانعى ۇردىسكە سايكەسۋ، تەز ينفورماتسيا جەتكىزۋ، سونداي - اق قازاق جازۋىن قول تەلەفونعا سايكەستىرۋ سىقىلدى دەڭگەيلەردە وزىندىك ءىز قالدىرىپ، تىڭ تالپىنىس بايقاتتى. قول تەلەفون گازەتى ارقىلى ينفورماتسيانى تەز جەتكىزۋ شەكتەمەگە ۇشىرامايدى، وقىرمانعا قاراجات اۋىرتپالىعى دا تۇسپەيدى. قىسقا - قىسقا حابار - وشارلار مەن اۋىل شارۋاشىلىعىنا، تۇرمىستىق بىلىمدەرگە قاتىستى ينفورماتسيالار بەلگىلى مولشەردە وقىرمان تاۋىپ، اقپاراتتىڭ بولاشاق كەڭىستىگىنە باعدار سىلتەيدى. وسىنداي - وسىنداي جاڭالىقتار كوڭىل توعايتىپ، ەڭسەنى كوتەرگەنىمەن، بۇگىنگى كۇنى جاڭا اقپارات قۇرالدارى جەدەل دامىعان، اقپارات تاراتۋ بۇرىن - سوڭدى جولىقپاعان تەزدىككە ۇلاسقان كەزەڭدە، اسىرەسە، قاعاز ونىمدەرىنە كەلگەن جويقىن تاسقىن الدىندا، ارقالار مىندەتىم ءالى كوپ دەپ بىلەتىن تالعاتبەك مۇقامەتوللا ۇلى ءۇشىن الدا اسار بەلەستەر دە از بولماس. بۇل جايلى ول: «گازەت ۇگىتى زاماننىڭ تالابىنا قاراي العا باسىپ وتىرادى، جاڭالىقتارى مەن جاسامپازدىعى ارقىلى ءوزىنىڭ رولىن ايگىلەي بەرەدى، سان جاعىنان ازايىپ، فورما جاعىنان جاڭالانىپ، باسقا ءبىر ءتۇرلى اقپاراتتىق قۇرال دانەكەرىنە اينالۋى دا مۇمكىن، ءبىراق تاريحي ورنى وگەيسىمەيدى. ال بولاشاقتا قانداي بولىپ شىعۋ گازەت يەسىنىڭ تالابىمەن بايلانىستى، ياعني پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ ۇندەۋى بەلگىلەيدى. ءبىز تەك مىندەتىمىزدىڭ اۋىرلاعانىن ۇمىتپاي، وقىرماننىڭ، نەگىزگى ساتىنىڭ قاجەتىنە قاراي ۇزدىك اقپاراتتىق تۋىندىلار ارقىلى دۇرىس جاماعات پىكىرىنە جەتەكشىلىك ەتۋگە تاباندى بولىپ، جوعارىنىڭ ءۇنىن <ۇشكە جاناسۋ> تالابى بويىنشا ءتۇرلى تارتىمدى فورمالارمەن جەتكىزە بەرەمىز. گاپ اقپارات قوسىنىنىڭ جالپىلىق ورەسىندە. اقپارات جەتكىزۋ قۇرال - جابدىقتارىنىڭ وزگەرىپ دامۋىنا ساي، يدەيالىق جاقتان بۇرىلىس جاساپ، وسى زامانعى اقپارات بەينەلەۋ قۇرال - جابدىقتارىنىڭ يگىلىگىن كورە الساق زاماننان الشاق قالمايتىن بولامىز»، - دەيدى.
قىسقا عانا تانىستىرۋ ارقىلى كەيىپكەرىمىزدىڭ تۇتاس بولمىسى جايلى كەڭىرەك مالىمەت بەرۋگە كەلمەس. ءبىز تەك اتالعان سيلىق ساتىنە وراي، اقپاراتتىق قىزمەتىنەن، ەل يگىلىگى، اقپارات مايدانى ءۇشىن ات سالعان كەزەڭدەرى جايلى عانا ءسوز قوزعاي الدىق. «شينجياڭ گازەتى» كۇناي قۋاتاي قىزى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
