بەلسەنە اقىل – كەڭەس بەرىپ، جاسىل دامۋدى ىلگەرىلەتتى (رەفورمانى تاعى دا ىشكەرىلەي جۇرگىزۋ جاڭا جورىعى − ۋاكىلدەر مەن مۇشەلەردىڭ مىندەت وتەۋ حيكاياسى)

مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى، حۋايرۋ تاجىريبەحاناسى سانشي زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى سۇن يۇيحان ەرتەمەن كەڭسەدە ءبىر جاعىنان قاتىستى ماتەريالداردى تەكسەرىپ، ەندى ءبىر جاعىنان ءوزى تەكسەرىپ - زەرتتەگەن قاتىستى جاعدايلاردى رەتتەپ، بيىلعى ۇسىنىس جوبالاردى دايىنداۋمەن ابىگەر بولدى. ”وسى 2 جىلدا مەن سانشي، شانشي، ىشكى موڭعۇل 3 ولكە، اۆتونوميالى رايوندا ۇنەمى شاپقىلاپ، بۇل ارانىڭ ەنەرگياعا قاتىستى ءىرى كاسىپورىندارىن دەرلىك ارالاپ شىقتىم“ دەدى ول تىلشىگە.

ەنەرگيا عىلىم - تەحنيكاسى سالاسىنىڭ مامانى رەتىندە سۇن يۇيحان تاياۋ جىلداردان بەرى ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگى مەن ”قوس كومىرتەگى“ سالاسىنداعى تاقىرىپتارعا ۇزدىكسىز نازار اۋداردى. سوندىقتان سۇن يۇيحان حالىقارالىق الدىڭعى لەكتەگى قۇجاتتاردى كوپتەپ وقىپ، ۇزاق ۋاقىت ءبىرىنشى شەپتە تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، بەلسەنە اقىل - كەڭەس بەردى.

بىلتىر سۇن يۇيحان كومىر قاباتى گازىن اشىپ پايدالانۋدى كۇشەيتۋ جونىندەگى قاتىستى ۇسىنىس جوباسىن العا قويدى، ”كومىر قاباتىنداعى گازدىڭ جىلۋلىق ءمانى جوعارى، ونىڭ ۇستىنە تازا بولۋ ەرەكشەلىگىنە يە، مەيلى ەلەكتر تاراتۋدا بولسىن، الدە حيميا ونەركاسىپ ونىمدەرىن ءوندىرۋ سالاسىندا بولسىن، بولاشاعى زور“.

جەر - جەردەگى گاز الاپتارىن ارالاپ، قاتىستى كاسىپورىنداردىڭ جاۋاپتىلارىمەن اڭگىمەلەسكەننەن كەيىن سۇن يۇيحان كومىر قاباتى گازىنىڭ كومەسكى كۇشىنىڭ وتە زور ەكەنىن، ءبىراق اشۋ، بارلاۋ، قارجى قوسۋ جانە تەحنيكا سياقتى جاقتاردا ءالى دە كۇشەيتۋگە ءتيىستى جەرلەر بار ەكەنىن بايقايدى.

”قازۋ مەن ۇلگى الۋدى ءبىر تۇلعالاندىرۋ، سونىمەن بىرگە، تەرەڭ قويناۋ عىلىم - تەحنيكاسىن دامىتىپ، تەرەڭ قاباتتاعى كومىر گازىن اشۋدى كۇشەيتۋ كەرەك“. سۇن يۇيحاننىڭ ۇسىنىس جوباسىنا قاتىستى تاراۋلار ايرىقشا ءمان بەردى. جاۋاپ قايتارۋ بارىسىندا قاتىستى تاراۋلار كومىر قاباتى گاز بايلىعىن باسقارۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتتى ءارى قاتىستى ورىنداردى كومىر قازۋ، گاز قازۋدى ءبىر تۇلعالاندىرۋ جونىندە زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە ۇيىمداستىرىپ، كومىر مەن كومىر قاباتى گازىن بىرگە قازۋدىڭ ءونىمدى ۇلگىسى جونىندە ىزدەنىس جاسادى.

بيىل سۇن يۇيحان ۇسىنىس جوباسىندا ەنەرگيانىڭ كوپ نەگىزدەنۋىن ىلگەرىلەتۋگە، قايتا تۋىندايتىن ەنەرگيانى قابىلداۋدى كۇشەيتىپ، كوپ ەنەرگيادا ءوزارا تولىقتاۋدى، جاسىل دامۋدى جۇزەگە اسىرۋعا باسا ءمان بەردى. سۇن يۇيحان بىلاي دەپ قارادى: كومىر ەلەكترىنىڭ جوعارى شىڭىنداعى كومىر قىشقىل گازىن جيناپ جانە پايدالانىپ، جاسىل سۋتەگى مەن كومىر حيميا ونەركاسىبىن بايلانىستىرىپ، جاسىل مەتيل سپيرتى، جاسىل اممياك، كومىر سۋتەگى جانار زاتى سياقتىلاردى زور كۇشپەن دامىتۋ كەرەك. سونىمەن بىرگە، سۇن يۇيحان كومىردەن جوعارى ءونىمدى، تازا پايدالانۋدى ۇزدىكسىز جاقسى ىستەپ، تومەن كومىرتەكتى، جاسىل، جوعارى دەڭگەيدەگى ەنەرگيا حيميا ونەركاسىپ كاسىبىن دامىتۋدى ۇسىنىس ەتتى.

ءتىلشى ەستەلىگى

”ءبىلىمدى بەرىلە زەرتتەۋمەن بىرگە، تىڭعىلىقتى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ دە جۇرگىزۋ كەرەك“

سۇن يۇيحاننىڭ بويىندا عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ تيپتىك ەرەكشەلىگى بار. تىلشىمەن اڭگىمەلەسكەندە ول كاسىپتىك سالاداعى الدىڭعى لەكتىك اۋقىم مەن قاتىستى ساندى مالىمەتتەردى ايتىپ وتىردى، سونداي - اق ءتۇرلى جاڭا بىلىمدەرمەن ۇشتاستىرىپ، جۇيەلى وي جۇگىرتتى جانە ۇسىنىس بەردى. سونىمەن بىرگە، ول تاعى تىڭعىلىقتى تەكسەرۋ - زەرتتەۋگە باسا ءمان بەرىپ بىلاي دەدى: ”ءبىلىمدى بەرىلە زەرتتەۋمەن بىرگە، تىڭعىلىقتى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ دە جۇرگىزۋ كەرەك. نەگىزگى ساتىعا بارماساق، كاسىپورىندارعا بارماساق، تاعى قانداي ءىس جۇزىندىك ماسەلەلەردىڭ ورىن تەۋىپ وتىرعاندىعىن انىق بىلمەيمىز“. سۇن يۇيحان بىلاي دەپ قارادى: ماسەلەگە ىشكەرىلەي وي جۇگىرتكەننەن كەيىن ۇسىنىس قويعاندا عانا، وقتى نىساناعا اتىپ، ماسەلەنىڭ شەشىلۋىن شىنايى ىلگەرىلەتۋگە بولادى.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى