- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
قايتا گۇلدەنۋ جورىعىنا اقيقات نۇرىمەن جەتەكشىلىك ەتتى
− جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 95 جىلدىعى بايلانىسىمەن
رىن جۇڭپيڭ
2016.07.04 10:29 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
(1) 1922 - جىلى كوكتەم مەرەكەسىندە، جياڭشيڭدەگى نانحۋ كولىندە ج ك پ - نىڭ 1 - قۇرىلتايى اشىلعان قىزىل قايىقتان كول بەتىندە پايدا بولعان مايدا تولقىندار وشە قويعان جوق. فرانسيادان جۇمىس ىستەي ءجۇرىپ وقۋدان ەندى عانا ورالعان جاس جىگىت اكەسىنە: مەن كوممۋنيزممەن اينالىسامىن، - دەدى. اكەسى: «بۇعانالارىڭ قاتپاعان جاس بالاسىڭدار، بۇل مىڭ جىلدا دا قولدارىڭنان كەلمەيدى» دەپ وت الىپ، قوپاعا ءتۇستى. بالاسى: «ميليتاريستەردە قارۋ بولسا، بىزدە اقيقات بار، حالىق بار» دەپ جاۋاپ قاتتى.
2016 - جىلى كوكتەمدە «ماركس − 90 - جىلداردىڭ تۋماسى» اتتى جولداما ۋيچاتتىڭ دوستار اۋماعىندا قىزىپ كەتتى. اۆتوردىڭ اندە سۋرەتتەپ جازعان «اقيقات ءۇشىن كۇرەسىپ، تاۋلاردى جاپىراقتاي جالعىز كەزەمىن» دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمى كوپتەگەن ادامنىڭ «سەنىم جولىندا العان بەتىمىزدەن قايتپايمىز» دەگەن سەزىم وتىن تۇتاندىردى.
بىرەۋى كوممۋنيست لي ليسان، ەندى بىرەۋى بەيجيڭ ۋنيۆەرسيتەتىنەن وقۋ تاۋىسقان 90 - جىلداردىڭ تۋماسى. «1890 - جىلداردىڭ تۋماسى» مەن «1990 - جىلداردىڭ تۋماسىنىڭ» اراسىندا ءبىر عاسىرعا جۋىق ۋاقىت جاتىر. نە ءۇشىن ەكەۋى دە ماركسيزمدى وبيەكتيۆ اقيقات رەتىندە تانىپ، ماركستى ءداۋىردىڭ اۋليەسى دەپ بىلەدى؟
95 جىلدا ماركسيزمدى نازاريالىق جەتەكشى ەتكەن ساياسي پارتيا نە ءۇشىن ەكونوميكاسى مەن مادەنيەتى توتەنشە مەشەۋ قالعان مەملەكەتتە ۇلتتى گۇلدەندىرۋ جولىن قاراستىرۋعا بەل بۋىپ، جۇڭگونى بۇرىن بولماعان دەڭگەيگە كوتەرىپ قانا قويماي، «دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى مەن ادامزات وركەنيەتىنىڭ العا باسۋىنا ماڭىزدى ۇلەس قوستى»؟ 95 جىلدا كوممۋنيزمدى كۇرەس نىساناسى ەتكەن ساياسي پارتيا توڭكەرىستە ساتسىزدىككە ۇشىراۋدىڭ تاقسىرەتىن تارتىپ، بىرىنشىدەن، كەدەي، ەكىنشىدەن، اق بولۋدىڭ تىعىرىعىنا تىرەلگەن ءارى 10 جىلدىق ىشكى بىلىقپالىقتىڭ بۇرالاڭ جولىنا دا تۇسكەن ەدى، سويتە تۇرا قانداي ءبىر كۇش ونىڭ اپات ىشىندە ورنىنان تۇرىپ، قيىنشىلىق قىسپاعىندا قايتا باس كوتەرىپ، ەڭ سوڭىندا 5000 جىلدىق تاريحى بار ەجەلگى ەلدى باستاپ دۇنيە ساحناسىنىڭ قاق ورتاسىنا قايتا اكەلۋگە دەم بەردى.
21 - عاسىردىڭ ەكىنشى 10 جىلىندا حالىقارالىق فينانس داعدارىسى جونىندە تولعانعان باتىس «ماركستى قايتا بايقاۋ» كەرەكتىگىن تاڭىرقاي ايتىپ جاتقان، سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعىنا تاباندى بولعان جۇڭگو قيىن جاعديدا دۇنيە جۇزىندەگى 2 - ۇلكەن ەكونوميكالىق تۇلعاعا اينالعان ساتتە، وسىنداي 2 ءىرى «دۇنيە جۇزىلىك تاريحي وقيعا» الدىندا باتىس پەن شىعىس مىنا ماسەلە ۇستىندە وي جۇگىرتتى: جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى سىندى دۇنيە جۇزىندەگى ءبىرىنشى ۇلكەن پارتيانىڭ 95 جىلدىق وزگەشە بارىسىنا قالاي قاراۋ كەرەك، قايتكەندە تاباندى كوممۋنيستەردى قايتالاي تانىپ، ماركسيزمشىلەردىڭ مۇراتى مەن كۇشى جونىندە قايتالاي ويلانۋعا بولادى؟
(2) ءبىر جارىم عاسىردان استام ۋاقىتتىڭ الدىندا موسەل وزەنىنىڭ جاعاسىنداعى ماركس ءوزىن ارناعان «سىنشىل يدەيالاردىڭ» دۇنيە ءجۇزىن اقيقات نۇرىنا شومدىرىپ، ادامزات تاعدىرىن وزگەرتەتىن ۇلى كۇش قالىپتاستىراتىنىن ويلاماعان ەدى.
ادامزات ءۇشىن ايتقاندا، ادامزات قوعامىنىڭ دامۋ زاڭدىلىعىنان اسىپ تۇسەتىن ماڭىزدى جانە جاپالى نازاريالىق ماسەلە جوق؛ وسى زامانعى ادامزات ءۇشىن ايتقاندا، كاپيتاليستىك قوعامنىڭ ارەكەت زاڭدىلىعىنان اسىپ تۇسەتىن ەڭ كەلەلى جانە جاپالى نازاريالىق ماسەلە جوق.
ماركستىڭ قوسقان ۇلەسى مىنە وسىندا. 1883 - جىلى ناۋرىزدا ماركستى جەرلەۋ سالتىندا، ادال دوسى ەنگەلس وعان بىلاي دەپ باعا بەردى: «دارۆيننىڭ ورگانيكالىق دۇنيەنىڭ دامۋ زاڭدىلىعىن تاپقانى سياقتى، ماركس ادامزات تاريحىنىڭ دامۋ زاڭدىلىعىن تاپتى»، «ماركس وسى زامانعى كاپيتاليستىك ءوندىرىس ءتاسىلى مەن ول تۋدىرعان بۋرجۋازيالىق قوعامنىڭ ەرەكشە ارەكەت زاڭدىلىعىن دا تاپتى».
جاڭا قۇرلىقتىڭ تابىلۋى، كانالدىڭ اشىلۋى، زۋلاعان پويەز بەن كەمەلەر، سونداي - اق ەۆروپانىڭ ۇلى توڭكەرىس داۋىرىندەگى زاۆودتار: قىپ - قىزىل دومنا پەش وتتارى، گۇرىلدەگەن ماشينا، تەرگە مالشىنعان جۇمىسشىلار، ەزۋ مەن قاناۋ، «كوممۋنيزم، ءسوز جوق، جۇزەگە اسادى»... التىنداي جارقىراعان جازۋلاردان تالاي بۋىن وقىرماندار «دۇنيە ءتۇزىمىنىڭ» قالىپتاسۋى مەن شايقالۋىن ءوز كوزدەرىمەن كوردى، اسىرەسە، باتىستان شىعىسقا دەيىن بۇكىل دۇنيە ءجۇزىنىڭ «اقيقات ءۇشىن كۇرەسۋدەي» توڭكەرىستىك سەزىمدى وياتتى. ەجەلگى جۇڭگودا، «ومىردەگى ەڭ بيىك مۇرات اقيقاتقا ۇمتىلۋ» دەگەنگە سەنگەن لي داجاۋ «قازان» توڭكەرىسىنەن ماركسيزمنىڭ «دۇنيە ءجۇزىن وزگەرتەتىن كۇش ءىلىمى» ەكەنىن تانىدى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ وسى اتويشىسى «كوممۋنيزمنىڭ جۇڭگودا، ءسوز جوق، شۇعىلالى جەڭىسكە جەتەتىنىنە» اقتىق دەمىنە دەيىن سەندى.
بۇگىندە ماركسيزمنىڭ ءمانىن ءبىر جارىم عاسىردان استام ۋاقىتتان بەرگى دۇنيە تاريحى دالەلدەپ وتىر. «ەكى ۇلكەن بايقاۋ» ادامزاتتىڭ وزىندىك دامۋ زاڭدىلىعىن بىلۋىنە مۇمكىندىك جاساپ قانا قويماي، ونىڭ ۇستىنە «رەال تاريحتى»، ياعني كاپيتاليزمنىڭ «دامۋ زاڭدىلىعىن» دا بىلۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، سول ارقىلى ادامزات وركەنيەتىنىڭ جاڭا فورماسىن قۇرۋىنا ۇلى قوعامدىق مۇرات ازىرلەپ، رەال دامۋ جولىن اشىپ كورسەتتى. ماركسيزمنىڭ اقيقاتتىلىعى ءارى ماركسيزمنىڭ نازاريالىق كۇشى ءدال وسى جەرىندە.
لەنين بىلاي دەگەن ەدى: «ماركستىڭ بارلىق تالانتى − ونىڭ ادامزاتتىڭ ۇزدىك يدەيالارى العا قويعان ءار ءتۇرلى ماسەلەلەرگە جاۋاپ بەرگەندىگىندە». ماركسيزم تابيعات دۇنيەسىنىڭ، ادامزات قوعامىنىڭ، ادامزات ويىنىڭ دامۋىنىڭ ورتاق زاڭدىلىعىن تەرەڭ اشىپ كورسەتىپ، ادامزات قوعامىنىڭ دامۋى مەن العا باسۋىنا باعىت - باعدار كورسەتتى؛ ماركسيزم حالىقتى ازات ەتۋ، حالىقتىڭ مۇددەسىن قورعاۋ تۇرعىسىنان جازباي، ادامنىڭ ەركىندىگى مەن جاپپاي دامۋىن جانە جالپى ادامزاتتىڭ ازاتتىعىن جۇزەگە اسىرۋدى مىندەت ەتىپ، ادامزاتتىڭ كەمەلدى قوعام جونىندەگى اسىل ارمانىن بەينەلەدى؛ ماركسيزم زاتتاردىڭ ءمانىن، ىشكى بايلانىسىن جانە دامۋ زاڭدىلىعىن اشىپ كورسەتتى، ول − «ۇلى تانىم قۇرالى»، ادامداردىڭ دۇنيەنى باقىلاۋداعى، ماسەلەلەردى تالداۋداعى پارمەندى يدەيالىق قارۋى؛ ماركسيزم ايقىن پراكتيكالىق قاسيەتكە يە، ول عىلمي جولمەن «دۇنيەنى تۇسىندىرۋگە» كۇش سالىپ قانا قويماي، بەلسەندى تۇردە «دۇنيەنى وزگەرتۋگە» كۇش سالدى.
ماركسيزم نەگىزگى يدەولوگياعا اينالماعان كاپيتاليستىك ەلدەردە دە ماركس «مىڭ جىلدا ءبىر تۋاتىن ويشىل» دەپ باعالانادى. ا ق ش - تىق وقىمىستى حيربلوننا «ادامزات قوعامىنىڭ دامۋ بولاشاعى جونىندە ىزدەنىس جاسايتىندار، ءسوز جوق، ماركستەن ءتالىم الۋى كەرەك، ادامزات قوعامى كۇنى بۇگىنگە دەيىن ماركس پايىمداعان دامۋ زاڭدىلىعىمەن ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى» دەپ ءسۇيىنىش بىلدىرەدى. ادامزات قوعامىندا اۋىر داعدارىس نەمەسە كەلەلى بۇرىلىس بولعان شەشۋشى ساتتەردە، ماركستى «ورتاعا الىپ شىعامىز». باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماركسيزم اقيقات پەن ادامگەرشىلىكتىڭ ەڭ بيىگىنەن ورىن العان، سول سەبەپتى دە قۇدىرەتتى ومىرشەڭدىك كۇشكە يە دەپ باسا دارىپتەۋىنىڭ سەبەبى وسىندا.
«رەال ادامنىڭ جانە تاريحتىڭ دامۋىنا قاتىستى عىلىمداردىڭ» ءبىرى تۇرعىسىنان، ماركسيزم بىزگە دۇنيەگە نازار سالۋدىڭ، بولاشاقتى اشۋدىڭ ءارى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىن ءتۇسىنۋدىڭ، ونىڭ جولىن، مۇراتىن ءتۇسىنۋدىڭ كىلتىن تاۋىپ بەردى. «الەكساندر ۇلى جەڭىسىنىڭ توركىنىنەن، ادامدار ۇنەمى ارستوتيلدى كورگەندەي بولادى»، ماركستىك عىلىم يدەياسىنىڭ قۇدىرەتتى كۇشى، شىعىستاعى بايىرعى ەلدەردىڭ شۇعىلالى عاسىرلىق تاعدىرىندا تەرەڭ بەينەلەنگەن.
(3) كوپ جىلداردان بەرى تالاي ادام مىنا ءبىر ماسەلەنىڭ بايىبىنا بارا الماي كەلدى: 20 - عاسىردا جۇڭگو دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ماڭىزدى ساياسي تۇزىمدەردى، مادەنيەت يدەيالارىن سىناق رەتىندە پايدالانىپ كوردى، ءبىراق ودان ريزا بولارلىقتاي ناتيجە تاپپادى، تەك جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ عانا تابىسقا قول جەتكىزۋىندەگى سەبەپ نەدە؟
95 جىلدىڭ الدىندا جاڭادان دۇنيەگە كەلگەن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى جۇڭگوداعى كەزىندەگى 300 نەشە پارتيانىڭ ءبىرى عانا بولاتىن، ال قازىر دۇنيە جۇزىندەگى 88 ميلليوننان استام پارتيا مۇشەشى بار بيلىك باسىنداعى ەڭ ۇلكەن پارتياعا اينالدى. ا ق ش، ۇلى بريتانيا، گەرمانيا، جاپونيا سياقتى ەلدەردە كوپتەگەن ادام ماركستىك بيلىك باسىنداعى پارتياعا كوز تىگىپ وتىر، «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ءىلىمى» شەتەلدەردىڭ جۇڭگونى زەرتتەۋدەگى «كورنەكتى ىلىمىنە» اينالدى، وسى تۋرالى اي سايىن كوپتەگەن ماقالالار، تۋىندىلار جارىققا شىعادى، ءبار - ءبارى «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى نە ءۇشىن» دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەگەندەي. بەرىلگەن جاۋاپتاردىڭ ىشىندە ەڭ جاناسىمدى جاۋاپ: جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ماركسيزم سىندى اقيقاتتى تاپقان.
ماركسيزمنىڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى جونىندەگى ءمانى تۋرالى سوڭعى عاسىردان بەرى كوپتەگەن ادامدار تۇجىرىم جانە پايىمداۋ جاسادى. «تەك وسى ارەكەت قىبلاناماسى، تەك وسى تۇرعى مەن ءتاسىل عانا توڭكەرىستىك عىلىم، توڭكەرىس وبيەكتتەرىن تانۋىمىزعا، توڭكەرىستە تابىسقا جەتۋىمىزگە جەتەكشىلىك ەتەتىن بىردەن − ءبىر دۇرىس باعىت». مىنە بۇل ماۋ زىدۇڭ جولداستىڭ توڭكەرىستە جەڭىسكە جەتۋ مەن جەڭىلىسكە ۇشىراۋ تۋرالى 78 جىلدىڭ الدىندا جاساعان تەرەڭ تۇجىرىمى. «ماركسيزم ءبىر جارىم عاسىردىڭ الدىندا دۇنيەگە كەلگەنىمەن، تاريح پەن اماليات ونىڭ عىلمي نازاريا ەكەندىگىن دالەلدەپ بەردى». مىنە بۇل شي جينپيڭ جولداستىڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 95 جىلدىق كۇرەس بارىسىن تياناق ەتىپ شىعارعان تاريحي قورىتىندىسى.
95 جىلدان بەرى كوممۋنيستەر عىلمي نازاريانىڭ قۇدىرەتىنە سۇيەنىپ، سەنىم تۋى استىندا، وزگەدەن بولەك «جۇڭگو جولىن» اشتى. جاڭا دەموكراتيالىق توڭكەرىستى، سوتسياليستىك توڭكەرىستى ورىنداپ، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ ۇلى رەفورماسىن جۇرگىزدى... ماركسيزمدى جەتەكشى ەتىپ، كوممۋنيستەر جۇڭگو تاريحىنداعى ەڭ كولەمدى، ەڭ ماعىنالى قوعامدىق وزگەرىس سانالاتىن رەفورمانى جەبەپ، جۇڭگو حالقى مەن جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ بولاشاق تاعدىرىن تۇبىرىنەن وزگەرتتى، تاياۋ زاماننان بەرگى جۇڭگونىڭ ىشكى الاساپىراندىق، سىرتقى شاپقىنشىلىق، كەدەيلىك، دارمەنسىزدىك تاعدىرىن كەلمەسكە كەتىردى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇزدىكسىز دامىپ، كەمەلدەنىپ، ۇلى كوركەيىپ - گۇلدەنۋدەي تاريحي جورىعىنا قادام باستىردى، 5000 نەشە جىلدىق مادەنيەت تاريحى بار جۇڭگو شىت جاڭا بەينەگە ەنىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى كوركەيۋى بۇرىندى - سوڭدى بولماعان نۇرلى بولاشاققا يە بولدى.
عىلمي نازاريا قۇدىرەتىنە سۇيەنىپ، كوممۋنيستەر 95 جىلدان بەرى، اقيقات جولىندا ادامزات ءتۇزىمىنىڭ وركەنيەت جاڭا قالىبىن كەمەلدەندىردى. جوقشىلىقتىڭ تاۋقىمەتىن ابدەن تارتقان ەل، بۇگىنگى كۇنى قۇدىرەتتەنۋ جولىنا ءتۇستى؛ سان قيلى تاۋقىمەتتى باستان كەشىرگەن ۇلت، ۇلى كوركەيۋدىڭ شۇلەن شۇعىلاسىنا بولەندى؛ وزگەلەردىڭ ەزگىسىندە قۇل بولىپ وتكەن حالىقتىڭ، دوڭگەلەك داۋلەتتى ورەگە جەتۋ ارمانى ورىندالدى. كەزىندە توماعا - تۇيىق، وقشاۋ كۇيدە قالعان سوتسياليستىك جۇڭگو شىت جاڭا كۇيگە ءوتتى، ارىنداعان ايباتىمەن دۇنيە ءجۇزىن جالت قاراتاتىن ءتۇزىم ۇلگىسىن جارىققا شىعارىپ، ماركستىڭ نازارىنداعى پرولەتارياتتان «ەكى ەلى ايرىلمايتىندار» قاتارىندا، «زاماننىڭ شىت جاڭا تاڭى» قۇرمەت اتاعىنا يە بولىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىن «جۇڭگونىڭ تاعدىرىن وزگەرتكەن بيلىك باسىنداعى پارتياعا» اينالدىرىپ قانا قالماستان، «ادامزات دامۋ ءتۇيىنىنىڭ شىعىسقا قاراي ويىسۋىن» جەبەدى.
تاياۋ زامانعى جۇڭگودا «دۇنيە جۇزىنە نازار اۋدارعان تۇڭعىش ادام» ۋي يۋان كەزىندە «ءالميساقتان بەرى ادىلدىك جولىن ۇستانعاندار الۋەتتەنگەن دە، ۇستانباعامدار كەرى كەتكەن» دەدى. قالايشا تۋرا جول بولادى؟ ادىلەتتىلىك جولى دەگەننىڭ ءوزى ومىردەگى تۋرا جول. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى جونىنەن العاندا، ومىردەگى تۋرا جول − ماركسيزم تۇسىندىرگەن اقيقات.
(4) ماركسيزم ادامزات قوعامىن اقيقاتقا باستاپ اپاراتىن جولدى اشقانىمەن، اقيقاتتىڭ تۇبىنە جەتكەن جوق.
1991 - جىلى ماسكەۋدەگى كرەمل سارايىنىڭ اسپانىندا 60 نەشە جىل جەلبىرەگەن سوۆەت وداعىنىڭ وراق پەن بالعانىڭ، التىن جيەكتى جۇلدىزدىڭ ورنەگى تۇسىرىلگەن مەملەكەت تۋى باياۋ ءتۇسىرىلىپ، دۇنيە جۇزىندەگى تۇڭعىش رەت قۇرىلعان سوتسياليستىك مەملەكەتتىڭ شاڭىراعى ورتاسىنا ءتۇستى. ىلە - شالا بەرلين داۋالى قۇلاپ، شىعىس ەۆروپاداعى سوتسياليستىك ەلدەر ىركەس - تىركەس تۋ اۋىستىردى.
ماركس كوممۋنيزمنىڭ ناقتى بەينەسىن سالعانى جوق. ول اۋەلى، مەن «شاعىن اسحانانىڭ بولاشاقتاعى تاعام كەستەسىن» جاساۋعا لايىقتى ەمەسپىن دەپ قاراعان. «گەرمانيانىڭ يدەولوگياسى» اتتى ەڭبەگىندە: ءبىز ءۇشىن العاندا كوممۋنيزم ەشقانداي قاتەلىك ءومىر سۇرمەيتىن كۇي ەسەپتەلمەيدى. بىلايشا ايتقاندا، ول يكەمدەلە بەرەتىن مۇرات ەمەس، - دەيدى.
ءمالىم ماننەن العاندا، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 95 جىلدىق تاريحىندا كەز بولعان ساتسىزدىكتەرى قول جەتكىزگەن اتاق - ابىرويىنان، بولەنگەن داڭقىنان كەم ەمەس. ءبىراق، ەڭ قاتال جازعىرۋشىنىڭ ءوزى «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ءوز قاتەلىگىن تۇزەتۋ جانە جاڭالىق اشۋ جاعىنداعى وزگەشە قابىلەتىن» ەرىكسىز مويىندايدى. جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ قىمباتتى جەرى ولار ماركسيزمدى قاتىپ - سەمگەن دوگمالىق دۇنيەگە بالامايدى. قايتا «يدەيانى ازات ەتۋگە، شىندىقتى ءىس جۇزىنەن ىزدەۋگە، داۋىرمەن تەڭ ىلگەرىلەۋگە» تاباندى بولدى. ولار جونىنەن العاندا، الۋان ءتۇرلى قايشىلىق قاتار ءومىر سۇرەتىن ءارى ءبىر - بىرىنە وزگەرىپ وتىراتىن كۇردەلى دۇنيەنى دوگماتيزمدىق نازاريامەن يگەرۋگە كەلمەيدى؛ تىم تەز وزگەرەتىن دامۋ مەن قۇرىلىس بارىسىندا تۇراقتى كۇيدەگى وي جەلىسىمەن جەتەكشىلىك ەتۋگە كەلمەيدى؛ ءبىر ميللياردتان استام حالىق وسى بارىستاعى جاڭالىق اشۋ ارەكەتىنە ات سالىساتىندىقتان، وزگەرمەيتىن فورمامەن شەشىم جاساۋعا بولمايدى. قانداي جاقسى نازاريانىڭ ءوزىن رەالدىققا ساي تىنباي جاڭارتىپ وتىرۋ كەرەك.
جاڭا دەموكراتيالىق توڭكەرىستەن تارتىپ سوتسياليستىك توڭكەرىسكە، سوتسياليستىك قۇرىلىسقا دەيىن، جوسپارلى شارۋاشىلىق تۇزىلىسىنەن سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى تۇزىلىسىنە دەيىن، توماعا - تۇيىق، جارتىلاي توماعا - تۇيىق كۇيدەن شارتاراپقا ەسىك اشقانعا دەيىن... جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ماركسيزمدى ءداۋىردىڭ، امالياتتىڭ، عىلىمنىڭ دامۋىنا ساي تىنباي دامىپ وتىراتىن اشىق نازاريالىق جۇيە دەپ ەسەپتەيدى. 95 جىلدىق جاپالى كۇرەس ماركسيزمنىڭ جۇڭگولانۋىن باستى تاقىرىپ، جۇڭگونىڭ ءىس جۇزىندىك ماسەلەلەرىن شەشۋدى نەگىزگى جەلى ەتكەن پارتيامىز اماليات نەگىزىندەگى نازاريالىق جاسامپازدىقتى تىنباي العا ىلگەرىلەتىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى 2 رەت تاريحي سيپاتتى قارىشتاپ دامۋدى جۇزەگە اسىرىپ، ماۋ زىدۇڭ يدەياسى مەن جۇڭگوشا سوتسياليستىك نازاريالىق جۇيەسى سىندى 2 ۇلكەن نازاريالىق كەسەك تابىسقا قول جەتكىزدى.
پارتيامىز «پرولەتاريات تابى توڭكەرىس قوزعالىسىنىڭ سەركەسى بولۋى كەرەك» دەگەندى العا قويعاننان تارتىپ «ماۋ زىدۇڭ يدەياسى» سىندى جەتەكشى يدەيانى حاتقا تۇسىرگەنگە دەيىن؛ «سولشىلدىق» قاتەلىكتى تۇزەتكەننەن تارتىپ رەفورما جاساپ، ەسىك اشقانعا، سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىنىڭ رەفورما نىساناسىن تۇراقتاندىرعانعا دەيىن... «پارتيامىزدىڭ ءتۇبىرلى ءىرى زاڭى» بولعان پارتيا ۋستاۆىنا 16 رەت وزگەرىس ەنگىزىلدى. 95 جىلدىق ىستىق - سۋىقتى باستان كەشكەن پارتيامىز ساتسىزدىكتەرگە، قاتەلىكتەرگە بەتپە - بەت كەلىپ، تاجىريبە - ساباقتاردى قورىتىندىلاپ وتىرۋمەن بىرگە، ءوزىن تەرىستەۋدەن، ءوزىن جاڭارتۋدان، ءوزىن جەڭۋدەن تايسالعان ەمەس.
«ماركسيزمنىڭ جالپى دۇنيەگە كوزقاراسى ءشاريعات ەمەس مەتود بولعاندىقتان» كەيبىرەۋلەر «ماركسيزمنىڭ تۋىن كوتەرۋ» وڭاي بولعانىمەن «ماركسيزمگە سەنۋ» قيىن دەسەدى. وسى تۇرعىدان العاندا سوۆەت وداعىنىڭ ىدىراۋى مەن شىعىس ەۆروپاداعى شۇعىل وزگەرىس ماركسيزمنىڭ ساتسىزدىگى ەمەس، قايتا دوگماتيزم مەن قاتىپ - سەمگەن ءتۇزىلىستىڭ ساتسىزدىگى؛ ەندى ءبىر ەسەپتەن العاندا، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ تابىسقا جەتۋى ماركسيزمنىڭ «جاندى رۋحىنىڭ» بايتاق جۇڭگو دالاسىندا تامىر تارتىپ، تاسقىنداعان ومىرشەڭدىك كۇشكە يە جۇڭگولانعان ماركسيزمگە اينالۋىنان بولىپ وتىر.
ماركس «ادام اياعىن باسۋدى ۇيرەنۋى ءۇشىن كۇرەسۋدى ۇيرەنۋى ءتيىس، ونىڭ ۇستىنە تەك كۇرەسكەندە عانا اياعىن باسۋدى ۇيرەنە الادى» دەپ ازىلدەيدى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 95 جىلدىق كۇرەس بارىسى شىن مانىندەگى ماركسيزمدىك ساياسي پارتيانىڭ، ءسوز جوق، «اقيقاتقا تاباندى بولۋعا، قاتەلىكتى تۇزەتۋگە قاي - قاشان دا ساقاداي ساي تۇرۋى» كەرەك ەكەندىگىن تولىق ايگىلەدى.
(5) ۋاقىت اقيقاتتىڭ ادال تىڭدارمانى، ازان - قازان ۋ - شۋ اتاۋلىنىڭ ءبار - ءبارى زامان شاڭنىڭ استىندا قالادى، ءارقانداي تەرەڭ تۇسىنىك، دۇرىس تانىم اتاۋلى تاريحتىڭ ارداسىنان وزىندىك ورىن الادى.
ەگەر جۇڭگو ماركسيزمدى تاڭداپ عاسىرلىق قورلىق - زورلىق كورگەن تاۋقىمەتتى تاعدىردان قۇتىلىپ، اقيقاتتىڭ ۇلى كۇشىن ايگىلەدى دەسەك؛ وندا «ماركستى قايتا بايقاۋ» جۇڭگو كوممۋنيستەرى تىنباي ىزدەنگەن مۇرات جولىنىڭ «ءالى دە بۇگىنگى دۇنيەنىڭ اقيقاتى» ەكەندىگىن ايگىلەيدى.
وتكەن عاسىردىڭ سوڭىندا قۇرىلىمشىلدىقپەن اتاق شىعارعان فرانسيانىڭ فيلوسوفى دەريدا «ماركستىڭ ارۋاعى» اتتى كىتاپتى باسپادان شىعاردى. كۇللى باتىس الەمىن ءدۇر سىلكىندىرگەن وسى كىتابىندا دەريدا: ماركس بولماسا بولمايدى، ماركس بولماسا، ماركستى ەستەن شىعارساق، ماركستەن مۇرا قالماسا بولاشاق بۇلدىر. ادامدار ماركسيزمنىڭ مۇراسىن، ءسوز جوق، قابىل الۋى كەرەك، - دەپ جار سالادى.
قولايلى قاتىناس، ۇشقان قۇستاي دامىعان ساۋدا مەن بار جەرگە جالپىلاسقان ينتەرنەت بۇگىنگى كۇندە ادامزات قوعامىنىڭ ءاربىر سەكۋندى ماركس ايتقان «دۇنيە ءجۇزى تاريحىنداعى» الەمدىك كەزەڭگە ۇقسايدى، ادامدار بۇگىنگى زاماننىڭ «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسىنداعى» بولجاۋعا وسىنشالىق ۇقساپ كەتكەنىن كەنەت بايقادى. 2008 - جىلى فينانس داعدارىسى بەينە تەڭىز شۋىلى ىسپەتتى ۆلل - ستريت كوشەسىنەن كۇللى الەمگە قاراي ەتەك العاندا، نيۋ - يوركتىڭ برادۆاي داڭعىلىنداعى كىتاپحانانىڭ الدىندا ادامدار وشىرەتكە تۇرىپ «كاپيتالدى» ساتىپ الۋعا كىرىستى. سول كەزدەگى جارناماعا «ماركستىڭ ايتقانى تۇگەل راستالدى» دەپ جازىلدى.
اقيقاتىندا، فينانس داعدارىسى جونىندەگى الۋان - الۋان تۇسىنىكتەردىڭ ءبار - ءبارى دە «كاپيتالداعى» بايىمدالعان نەگىزدىك قاعيدادان اسىپ كەتە العانى جوق. كاپيتاليستىك قوعامنىڭ وقىمىستىلارى «جاھاندانۋ»، «ينفورماتسيالانۋ» نەمەسە «پوست يندۋستريال ءداۋىرى»، «پوست مودەرنيزم» تەكتەس تىڭ سوزدەردى قانشالىقتى ەسكە تۇسىرسە دە «كاپيتالدا» كورسەتىلگەن كاپيتاليزمنىڭ نەگىزگى قايشىلىعىنىڭ وزگەرۋى مەن قاقتىعىستىڭ تابيعي ناتيجەسى جويىلمايدى. «ديپلوماتيالىق ساياسات» جۋرنالىنداعى ماركستىڭ سىزبا سۋرەتىن باسقان مۇقابالىق ماقالادا: ول بۇگىنگى كاپيتاليزم قوعامىنىڭ جاھاندانۋى مەن ونىڭ زاردابى بولعان وسى جولعى فينانس داۋىلىنىڭ تۋىلۋىن 100 نەشە جىلدىڭ الدىندا - اق اينا - قاتەسىز بولجادى. ونان دا ماڭىزدىسى، ول بۇنى شەشۋدىڭ «شيپالى رەتسەبىن» دە قالدىرىپ كەتتى، - دەلىنگەن. بۇل ماقالانىڭ تاقىرىبى − «شىت جاڭا ماركس» دەپ قويىلعان.
باتىس الەمى «قايتا بايقاعان» ماركس كاپيتاليزم دۇنيەسىنە قيىنشىلىقتىڭ قىسپاعىنان قۇتقارار «شيپالى رەتسەپتى» قالدىرىپ كەتتى. ءبىر جاعىنان، كوپتەگەن باتىس ەلدەرى ەكونوميكانى رەتتەۋ - مەڭگەرۋدى كۇشەيتىپ، بۇكىلدەي ەركىن باسەكەنىڭ ورنىنا ۇكىمەت پەن بازاردىڭ «قوس دوڭعالاقتى دامۋىن» قويدى؛ ەندى ءبىر جاعىنان، ءتىپتى دە كوپ ەلدەردىڭ قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ جاعىندا زاڭ شىعارۋدى كەمەلدەندىرىپ، ەڭ تومەنگى ەڭبەكاقى، ەڭبەك ۋاقىتى، يگىلىك قوسىمشا قاراجاتى سياقتىلار جونىنەن ناقتى بەلگىلەمەلەر جاساۋى ماركسيزمنىڭ امالياتتا ايگىلەنۋى، سونداي - اق تالاسسىز سىپاتتالۋى ەمەس پە.
انە سوندىقتان دا جۇڭگو كوممۋنيستەرى وزدەرى ارداق تۇتقان اقيقاتقا كامىل سەنەدى. بۇگىنگى ادامدار مەيلى «ماركس الەمىنە اياق باسسا» دا، الدە «ماركس الەمىنە قايتا ورالسا» دا كاپيتاليزمنىڭ كۇنى تۇسكەن «ماركستىڭ وي - ساناسىنان»، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى امالياتتا ايگىلەگەن «ماركستىڭ قادامىنان» نە ءۇشىن «ادامزات قوعامى دامۋىنىڭ ادامنىڭ ەركىنە سايكەس وزگەرمەيتىن تابيعي تاريحي بارىس» بولاتىنىنا تۇجىرىم جاساۋىنا، نە ءۇشىن «كوممۋنيزمنىڭ ادامزات قوعامىنىڭ بولاشاقتىق دامۋىنىڭ نەگىزگى بەتالىسى» بولاتىنىنا وي جۇگىرتۋىنە بولادى.
(6) ا ق ش وقىمىستىسى كۋن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ تاريحى «بەينە روللەر كواستەردىڭ ءجۇرىسى سياقتى ءورلى - قىرلى بولدى»، «ونى ادامزات تاريحىنداعى ەڭ ۇلى حيكايا دەۋگە لايىق» دەپ قارايدى. ەندەشە، بۇگىنگى بىزدەر وسى «ۇلى حيكايانى» قالاي ارى قاراي جازۋىمىز كەرەك؟
ماركسيزم − عىلىم، ءبىراق ول زامانىمىزداعى ءارقانداي ماسەلەنىڭ دايىن جاۋابىمەن قامداۋى مۇمكىن ەمەس. ماركس جاھاندانۋ ءۇردىسىن بولجاعانىمەن، ءبىر ۇشاقتى 10 نەشە مەملەكەتتىڭ سەلبەسىپ وندىرەتىنىن ويلاۋى مۇمكىن ەمەس؛ ول قوعامدىق ارەكەتتىڭ زاڭدىلىعىن تۇسىندىرگەنىمەن، وسىنشالىق كوپ ادامنىڭ كوزگە كورىنبەيتىن توراپ الەمىندە وسىنشالىق تىعىز بايلانىس ورناتارىن ويلاۋى مۇمكىن ەمەس؛ وسى زامانعى عىلىم - تەحنيكانىڭ اياق الىسىنا نازار اۋدارعانىمەن، ادامزاتتىڭ كۇن جۇيەسىنەن دە الىستارعا ساپار شەگەرىن ويلاۋى مۇمكىن ەمەس.
95 جىلدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى سىندى «توقىرامايتىن، توقتالمايتىن ماركسيزمشى» ماركسيزمنىڭ «جۇڭگو ۇلگىسىن» جاراتىپ، وسى نازاريانىڭ باستان − اياق تاسقىنداعان ومىرشەڭدىك كۇشكە يە بولۋىنا مۇمكىندىك جاسادى. زامانىمىزداعى كوممۋنيستەر نازاريا جونىندەگى اناعۇرلىم زور باتىلدىقتارىمەن ماركسيزمنىڭ يدەياسى مەن تاسىلىنەن قالاي پايدالانىپ، ءداۋىر العا قويعان تاقىرىپقا قالاي جاۋاپ بەرۋگە، ونى قالاي شەشۋگە وي جۇگىرتۋى ءتيىس. ويتكەنى ماركسيزم سيپاتى جاعىنان العاندا قاي - قاشان دا ءداۋىرى وتپەيتىن نازاريا، ماركسيزمنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشى مەن قۇدىرەتى اماليات نەگىزىندەگى جاسامپاز دامۋدان كەلگەن.
2012 - جىلى 17 - قاراشادا پارتيانىڭ 18 - قۇرىلتايى جابىلىپ كوپ وتپەي ورتالىق كوميتەتتىڭ ساياسي بيۋروسى 1 - رەت كوللەكتيۆ ۇيرەنۋ جاسادى. ۇيرەنۋدىڭ تاقىرىبى «جۇڭگوشا سوتسياليزمگە تاباندى بولۋ جانە ونى دامىتۋ» دەپ بەلگىلەندى. وسىدان كەيىن تاريحي ماتەرياليزم، ديالەكتيكالىق ماتەرياليزم، ساياسي ەكونوميكا سياقتىلار كوللەكتيۆ ۇيرەنۋدىڭ مازمۇنىنا اينالدى.
مىنە بۇل زامانىمىزداعى كوممۋنيستەردىڭ ماركسيزمدى «داۋىرگە ساي پايدالانۋى» ەدى. ەگەر قوعامدىق نەگىزدىك قايشىلىققا تالداۋ جاساۋ ءتاسىلىن، حالىق جۇرتشىلىعى تاريحتى جاراتادى دەيتىن كوزقاراستى، زاتتاردىڭ قايشىلىقتى قوزعالىس جاساۋىنىڭ نەگىزدىك قاعيداسىن، ديالەكتيكالىق ماتەرياليزمنىڭ ءتۇبىرلى ءادىسىن يگەرمەسە «حالىقتى وزەك ەتەتىن دامۋ يدەياسىن» تۇسىنبەيدى، «حالىققا سۇيەنە وتىرىپ رەفورمانى العا ىلگەرىلەتۋدى» بىلمەيدى، العا باسۋ بارىسىنداعى كەز بولعان سىن - سايىستارعا توتەپ بەرە المايدى، دامۋ بارىسىندا توپتالعان قايشىلىقتاردى شەشە المايدى، قورىتا كەلگەندە، كۇردەلى جاعدايدى يگەرە المايدى، كۇردەلى ماسەلەلەردى ءبىر جايلى ەتە المايدى. پارتيانىڭ 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، ەل باسقارۋ، بيلىك جۇرگىزۋ جاعىنداعى كەسەك جوبا جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنە ساياتىن جۇڭگو ارمانىن كۇرەس نىساناسى ەتىپ، «بەستى ءبىر تۇلعالاندىرۋ» تۇلعالىق ورنالاستىرۋىن، «ءتورتتى جاپپاي ورىنداۋ» ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋىن، تىڭ دامۋ يدەياسىن عىلمي جەتەكشى ەتتى... پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ەل باسقارۋ، بيلىك جۇرگىزۋ جاعىنداعى سونى يدەياسى، تىڭ ويى، جاڭا ستراتەگياسى باستان - اياق دامۋ بارىسىنداعى ماركسيزم ارقىلى تىڭ امالياتقا جەتەكشىلىك ەتىپ كەلەدى.
جۇڭگو سىندى حالقى كوپ ەلدىڭ قۇدىرەتتەنىپ، گۇلدەنىپ - كوركەيۋى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ دۇنيەگە قوسقان «كەرەمەت ۇلەسى»، شەتەل بايقاۋشىلارى كەزىندە وسىلاي باعا بەرگەن. بىلايشا ايتقاندا، حالقى قازىرگى وركەندەگەن ەلدەر حالقىنان دا كوپ ءبىر ەلدى وسىزامانداندىرۋ قانشاما ۇلكەن سايىس دەسەڭىزشى!؟ توڭكەرىستىك جىلداردا، اقيقاتتىڭ كۇشىنە سۇيەنىپ، «ۇشقىننان جالىن قاۋلاتۋعا» بولاتىنىنا سەنەمىز؛ الەمدەندىرۋ داۋىرىندە، اقيقاتتىڭ كۇشىنە سۇيەنىپ، «ادامزات تاريحىنداعى مادەنيەتى زاۋالعا بەت العاننان كەيىن قايتا كوركەيگەن بىردەن - ءبىر مۇعجيزانى جاراتۋعا» بولاتىنىنا دا سەنەمىز.
(7) 1852 - جىلى «كاپيتالدى» بەرىلە زەرتتەپ جازعان ماركىس «نيۋ - يورك ارداگەرلەر تالقى مىنبەرى گازەتىنەن» ارناۋلى باعانا اشتى، ونىڭ مۇنداعى 10 نەشە ماقالاسىندا جۇڭگو تىلگە تيەك ەتىلدى. ول گەگەلدىڭ «ەكى ۇيەكتىڭ جالعاسۋ» زاڭدىلىعى بولجامىنان پايدالاندى: ەگەر دۇنيە تاريحىنىڭ ءبىر ۇيەگى باتىس ەلدەرى بولسا، ەندى ءبىر ۇيەگى جۇڭگو بولادى، باتىس دۇنيەسىنىڭ، اۋەلى، ادامزات دۇنيەسىنىڭ بولاشاقتاعى تاعدىرى نەگىزىنەن جۇڭگونىڭ تاعدىرىنا بايلانىستى بولىپ قالادى.
جۇڭگولانعان ماركسيزم دۇنيەنى جادىنان شىعارمايتىن كوز ايا جانە مۇرات ازىرلەۋ كەرەك. دۇنيە ساحناسىنىڭ ورتالىعىنداعى جۇڭگونىڭ ەرەكشە ساياسي پارتيا يدەياسىمەن، جونگە سالۋ ۇلگىسىمەن جانە دۇنيە تانىمىمەن ادامزات مادەنيەتىنىڭ يدەيا قامباسىن بايىتۋ جاۋاپكەرشىلىگى بار.
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ىزدەنىسى ساياسي پارتيا قيمىلىنىڭ تاريحي شەكتەمەلىلىگىن تالقانداپ، دۇنيە جۇزىنە داۋىرمەن قوسا ىلگەرىلەيتىن ساياسي پارتيانىڭ قاسيەتىن كورسەتتى. شەتەلدىك وقىمىستىلاردان «ادامزات تاريحىندا ەشقانداي ءبىر ەل جۇڭگو سياقتى مەملەكەتتى وسىنشا ءساتتى جونگە سالىپ كورگەن ەمەس، ايتسە دە ونداعى دارىندىلار قايتا - قايتا ويلانىپ - تولعانۋدا» دەپ قايران قالعاندار بولدى. ماركسيزمنىڭ قۇن كوزقاراسى مەن مەتودولوگياسىن شىنايى تۇسىنگەندە عانا، مۇنداي «ويلانىپ - تولعانۋدى» تۇسىنۋگە بولادى. 67 جىل بيلىك جۇرگىزىپ، ەلدى كوركەيتكەن پارتيامىزدىڭ ءوندىرىس قاتىناسىن رەفورمالاۋ، وندىرگىش كۇشتى ازات ەتۋ جانە دامىتۋ ءۇشىن جۇرگىزگەن ساياساتتىق رەتتەۋ تەبىنى تاياۋ زامانداعى ءارقانداي ءبىر ەلدەن اسىپ تۇسەدى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى «وزىنە - ءوزى سەنۋ، سانالى بولۋ، ءوزىن تەكسەرۋ» سىندى ساياسي قاسيەتتى قاستەرلەيدى، وزىنە دەگەن «نارازىلىق» ارقىلى، قوندىرمانىڭ ەكونوميكالىق بازيسكە سايكەسۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتەدى.
باتىس دەموكراتياسىنىڭ وزگەشەلىگىمەن جانە كەمىستىكتەرىمەن سالىسىترعاندا، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ىزدەنىسى ادىلدىك پەن ونىمدىلىككە قاتار ءمان بەرەتىن جونگە سالۋ ۇلگىسىن ازىرلەدى. بيىل ماۋسىم ايىندا تۇتاس دۇنيە ءجۇزى ۇلى بريتانىڭ جالپى حالىقتىق داۋىسقا سالۋ ارقىلى «ەۆروپا وداعىنان شەگىنۋىنە» قاداعالاي نازار اۋداردى. دەگەنمەن «ەۆروپادا وداعىنان شەگىنۋدى دارىپتەۋشىلەر» جەڭىسكە جەتكەننەن كەيىن، جاعدايدا وزگەرىس بولدى، 3 ميلليوننان ارتىق اعىلشىن بۇعان بولا «وكىندى». مىنە بۇل باتىس ەلدەرى دەموكراتياسىنىڭ جايسىزدىعى. 2014 - جىلى ۇلى بريتانيانىڭ «ەكونوميستەر» جۋرنالىنىڭ ءبىر ماقالاسىندا، «باتىس ەلدەرى دەموكراتياسىنان نەندەي ماسەلە تۋىلعانى» قۋزاستىرىلىپ، «دەموكراتيا تۇزىمىنە سايكەس ۇكىمەتتىڭ اۋىر قارىز ارقالاۋى، ىشكى ىستەردى ءبىر جايلى ەتۋ ونىمدىلىگىنىڭ تومەن بولۋى، وزگە ەلدەردىڭ ىشكى ىسىنە باسى ارتىق ارالاسۋ سياقتى ماسەلەلەردىڭ دە ۇنەمى كەزىككەنىنە» تالداۋ جاسالدى. جۇڭگو ماركسيزم قاعيداسىن تىرەك ەتكەن ساياسي تۇزىممەن، حالىقتىڭ مۇددەسىنە ايرىقشا جاۋاپتى بولاتىن جاۋاپكەرشىلىكپەن، مىعىم اتتانىسقا كەلتىرۋ قابىلەتىمەن، ۇيىمداستىرۋ قابىلەتىمەن دۇنيە جۇزىنە «جۇڭگو تەمپەراتۋراسىن» سەزىندىرىپ، «جۇڭگونىڭ اسەرىن» قالىپتاستىردى.
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ىزدەنىسى بۇگىنگى دۇنيەنىڭ جاعدايىنا سايكەسىپ، مىندەت پەن مۇددە جونىندەگى جاڭاشا كوزقاراستا «ادامزاتتىڭ ورتا تاعدىر قاۋىمداستىعىن» قۇرۋدى ىلگەرىلەتتى. ماركس: ادام ءمورالىنىڭ، ادام قيمىلىنىڭ، ادام يگىلىگىنىڭ، ادام ءمانىنىڭ «شىنايى قاۋىمداستىعىن» قۇرۋ كەرەك. ول ادامنىڭ ماتەريالدىق ءومىرى مەن رۋحاني ءومىرىنىڭ تياناعى، - دەپ العا قويعان بولاتىن. زامانىمىزداعى جۇڭگو كوممۋنيستەرى وزگەگە زيان جەتكىزەتىن، ءبىر جاعى زيان تارتسا، ءبىر جاعى پايداعا كەنەلەتىن قاتىپ - سەمگەن وي جەلىسىنە، يمپەرياليزمنىڭ، زورەكەرلىكتىڭ وكتەمدىك لوگيكاسىنا قارسى تۇرىپ، ماركسيزمنىڭ وسى ۇلى ويىن ىلگەرىلەتىپ، بولاشاق جونىندەگى قيال كەڭىستىگىن اشتى.
جۇڭگو دۇنيە ءجۇزى حالقىنىڭ بەستەن ءبىرىن يەلەيتىن حالىقتى باقىتقا جەتكىزىپ، حالىقارالىق قوعام جاعىنان «ادامزات تاريحىندا بۇرىن بولىپ كورمەگەن ۇلى ناتيجەگە قول جەتكىزدى» دەپ القاۋعا بولەنىپ جاتقان كەزدە؛ جۇڭگونىڭ دۇنيە ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋىنا ۇلەس قوسۋ مولشەرى %30كە تاياپ، «سوتسياليزم كاپيتاليزممەن ۇزەڭگى سوعىستىرا الاتىن باسىمدىققا يە بولعان» كەزدە؛ «تاريحتىڭ اياقتاۋ تەورياسىن» العا قويعان فۋشان تەبىرەنە «جۇڭگونىڭ ساياسي ءتۇزىلىسىنىڭ باسىمدىعى كورنەكتىلەندى»، «ادامزاتتىڭ يدەيا قويماسى جۇڭگوعا ءبىر كىسىلىك ورىن قالدىردى» دەگەن كەزدە دىڭ شياۋپيڭنىڭ تۇجىرىمىنىڭ ويىمىزعا ورالا كەتەتىنى داۋسىز −
جۇڭگو قۇلاماسا دۇنيە ءجۇزى حالقىنىڭ بەستەن ءبىرىن يەلەيتىن حالىق سوتسياليزمگە تاباندى بولادى؛ جۇڭگونىڭ سوتسياليزمى قۇلاماسا سوتسياليزم دۇنيەدە باستان - اياق تابان تىرەپ تۇرا الادى.
(8) ۇلى بريتانيانىڭ استاناسى لوندوننىڭ سولتۇستىگىندەگى حەيگەد قابىرىندا ماركس، سپەنسەر، فارادەي، ەليوت قاتارلى جۇزگە تارتا اتاعى جەر جارعان تۇلعالار جەرلەنگەن. دەسەدە ماركستىڭ قابىر باسىنا باراتىنداردىڭ اياعىنىڭ جىل بويى ۇزىلمەيتىنى جۇرتتىڭ نازارىن بارىنشا اۋدارادى. ويتكەنى «ادامزاتتىڭ يدەيا تاريحىندا ەشقانداي ءبىر نازاريا ماركسيزم سياقتى ادامزات وركەنيەتىنىڭ العا باسۋىنا مۇنداي كەڭ ءارى زور ىقپال جاساپ كورگەنى جوق».
95 جىلدىڭ الدىندا ەسكى داۋىردە جۇڭگو كوممۋنيستىڭ پارتياسىنىڭ كوش باسشىسى لي داجاۋ «التىن ءداۋىر الدىمىزدا كۇتىپ تۇر» دەگەن بولاتىن.
بۇگىنگى تاڭدا، ۇلى گۇلدەنۋ ساپارىندا باس شۋجي شي جينپيڭ «جۇڭگوشا سوتسياليزمگە تاباندى بولۋ جانە ونى دامىتۋ − ۇلى ءىس. زامانىمىزداعى كوممۋنيستەردىڭ مىندەتى − وسى ۇلى ءىستى جالعاستىرۋ» دەپ باسا دارىپتەدى.
ماركسيزمنىڭ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ، ۇلى نازاريانىڭ جانە ۇلى ساياسي پارتيانىڭ ادامداردىڭ بوستاندىعى جولىندا جاپپاي دامۋ كۇرەسىندە ۇلى داستاندار جازاتىنى داۋسىز.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 29 - ماۋسىمدا بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى (پراكتيكانت)
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
