شىعىس تيانشان جاسىل جەلەك جامىلدى، ەگىنشى - مالشىلار بايىدى
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ۋاڭ يۇڭفي
2021.11.27 11:37 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
11 - ايدىڭ 19 - كۇنى قۇمىل قالالىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى چىن بو بەينەجازباسى مەن سۋرەتتەرىن كورسەتىپ، تىلشىگە قارلىق مۇزدىعىن قورعاۋدا قول جەتكىزگەن ناقتى ونىمدىلىكتەردى كورسەتە ءجۇرىپ، ”كەزىندەگى تاقىرتوبە بۇل كۇندەرى جاسىل جەلەك جامىلدى“ دەگەن وبرازدى سوزبەن بەينەلەدى.
ءتىلشى ەكراننان كەزىندەگى قارلىق مۇزدىعىنىڭ توڭىرەگىندە جايلىمنىڭ الامىشتانىپ سارعايىپ جاتقاندىعىن، مالشىلاردىڭ اعاش ۇيلەرى تىم كونەتوز ەكەنىن كوردى؛ قازىر تۇتاس مۇزدىق جاسىل جەلەك جامىلىپ، ادامعا اسا جايلى اسەر بەرەدى.
مۇزدىقتىڭ قاتەردە قالۋى
”شىعىس تيانشان قۇمىل قالاسىنداعى 700 مىڭ ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ەكولوگيالىق قالتقىسى، شىعىس تيانشانداعى قارلىق مۇزدىعى قۇمىل قالاسىنىڭ ەڭ باستى ءوندىرىس، تۇرمىس سۋ قاينارى“، - دەدى چىن بو.
كەزىندە ءتارتىپسىز كەن اشۋ، مالدى شەكتەن اسىرا باعۋ قارلىق مۇزدىعىنا كوپ جاراقات سالدى. ”ەندى - ەندى كوكتەي باستاعان قاراعاي كوشەتىن سيىر مەن قوي كەمىرىپ كەتەدى، ءشوپ سۇيەمدەي عانا قىلتيىپ شىعاتىن“، - دەدى چىن بو.
رەيىمنياز سىمايىل اسىلىندە قۇمىل قالاسى يجوۋ رايونى تيانشان اۋىلى بانفاڭگوۋ قىستاعىنىڭ مالشىسى بولاتىن. ”قىستاعىمىزدىڭ جازعى جايلاۋى مۇزدىققا جاقىن، قۇمىلداعى ەڭ جاقسى جايلىم ەسەپتەلەدى، جاز بويى سيىر مەن قوي جايىلعان جايلىمنىڭ توپىراعى شىعىپ قالاتىن“، − دەدى ول.
قۇمىل سۋ يگىلىگى تاراۋىنىڭ باقىلاۋ - ولشەۋىنە نەگىزدەلگەندە، قارلىق مۇزدىعىنىڭ قار شەگى جىل سايىن شەگىنۋ كۇيىن ساقتاعان. ەندىگارى جونگە سالىنباسا، قۇمىل قالاسىنىڭ سۋدان پايدالانۋىندا داعدارىس تۋىلماق. 2019 - جىلى قۇمىل قالاسى شىعىس تيانشان ەكولوگياسىن قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ ينجەنەرياسىن باستاپ، قارلىق مۇزدىعىنىڭ وزەكتى رايونىنداعى 572 مىڭ مۋلىق جايلىمعا مال باعۋعا تيىم سالدى.
وسىدان باستاپ، قارلىق مۇزدىعىنىڭ توڭىرەگىندەگى جايلىمنىڭ بەت - بەينەسى شىت جاڭا تۇرگە ەندى.
ەكولوگيا جانداندى
مال باعۋعا تيىم سالىنعاننان كەيىن، رەيىمنياز تيانشان اۋىلى بانفاڭگوۋ ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىمدى باسقارۋ، قورعاۋ پۋنكتىنە كەلىپ قىزمەتكە تۇرىپ، باسقارۋ، قورعاۋ پۋنكتىنىڭ باستىعى بولدى، ول قارلىق مۇزدىعىنىڭ توڭىرەگىندەگى جايلىم ەكولوگياسىنىڭ قالپىنا كەلگەندىگىنىڭ كۋاگەرى.
”قازىر جابايى جانۋارلار وتە كوپ، ءبىز شارلاۋ جۇرگىزگەندە قابان، تاۋەشكى، قاسقىر، مارال، بارىس، ۇلار سياقتىلاردى ۇنەمى كەزدەستىرەمىز، بۇرىن جابايى جانۋارلار، نەگىزىنەن، كورىنبەيتىن“، − دەدى رەيىمنياز.
مۇزدىقتىڭ توڭىرەگىندە 11 باسقارۋ، قورعاۋ پۋنكتى، 80 باسقارۋشى، قورعاۋشى بار، ولار دا بۇرىن رەيىمنياز سياقتى مالشى بولاتىن. ”جانۋارلار كوبەيدى، حاۋىپسىزدىككە كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، ولار ەكىدەن، ۇشتەن بىرگە شارلاۋ جۇرگىزەدى، جالعىز سىرتقا شىعۋعا مۇلدە بولمايدى“، − دەدى يجوۋ رايوندىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسىنىڭ كادرى شاۋكەت تۇردى.
ءسوز ارەدىگىندە قول تەلەفونىن قولىنا العان شاۋكەت تۇردى: ”قاراڭىز، مىناۋ قارعالداق. بۇرىن باسى قىلتيا بەرە قوي جەپ كەتەتىن“، − دەدى. ءتىلشى ونىڭ قول تەلەفونىنداعى سۋرەتتەن تاس جارىعىندا وسكەن شوق - شوق قارعالداقتاردىڭ جاپ - جاسىل ساباعىنان تاسقىنداعان ومىرشەڭدىك كۇشتى كوردى.
قۇمىل قالاسىنداعى ورمان شارۋاشىلىعى، جايلىم تەحنيكا تاراۋىنىڭ باقىلاۋ - ولشەۋىنە نەگىزدەلگەندە، بيىل 10 - ايدىڭ اياعىنا دەيىن 2 جىلدان استام ۋاقىت ەكولوگيانى قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ ارقىلى جايلىمنىڭ جالپىلىق وسىمدىك جامىلعىسىمەن كومكەرىلۋ مولشەرى، ءشوپتىڭ ورتاشا بيىكتىگى، جاس ءشوپتىڭ كوكتەۋ مولشەرى جەكە - جەكە 2.5 پايىز، ％117.9 جانە ％182.9 جوعارىلاعان.
سۋ دەڭگەيى جوعارىلادى
ەكولوگيانى قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋدى اتقارۋ بارىسىندا، 43 كەن اۋماعى جابىلىپ، 41 ورىنداعى وزەن، كولدەگى ”4 بەتالدى“ ماسەلەسى رەتتەپ - جونگە سالىندى. ”كەندى اشپاۋعا بولادى، ءبىراق سۋ قاينارىن، ءسوز جوق، جاقسى قورعاۋ كەرەك، قۇمىل قالالىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى پارتيا 19 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى التىنشى جالپى ءماجىلىسىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، ەكولوگيانى قورعاۋشى مىندەت جاۋاپكەرشىلىگىن بەرىك، باتىل ويداعىداي اتقارىپ، شىعىس تيانشاننىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن جاقسى قورعاپ، استە قورشاعان ورتانى قۇربان ەتۋ ارقىلى ءبىر مەزەتتىك ەكونوميكالىق ارتۋدى قولعا كەلتىرۋگە ۇرىنبايدى“، − دەدى چىن بو باتىل بەينەمەن.
”بۇرىن قار وتە از بولاتىن، بيىل كورنەكتى كوبەيدى، قار جيەگى تومەن قاراي 10 نەشە مەتر كەڭەيدى“، − دەدى شاۋكەت تۇردى.
مال باعۋعا تيىم سالۋ ينجەنەرياسى اتقارىلعاننان باستاپ، شاۋكەت تۇردى جۇمىس باسىندا نىساننىڭ اتقارىلۋىنا جاۋاپتى بولىپ كەلەدى. دەمالىس كەزدەرىندە، ول كەيدە شىچىڭزى سۋ قويماسى مەن يۇيشۋگوۋ سۋ قويماسىنان وتەدى.
”بۇل 2 سۋ قويماسى يجوۋ رايونىنىڭ ءوندىرىس، تۇرمىس سۋ قاينارى، ال سۋ قويماسىنىڭ سۋى قارلىق مۇزدىعىنان كەلەدى. سۋ قويماسىنىڭ سۋ دەڭگەيى وسى 2 جىلدا بىرتىندەپ كوتەرىلىپ كەلەدى“، − دەدى شاۋكەت تۇردى.
قۇمىل قالاسىنىڭ تۇرعىنى جاڭ يوۋشىڭنىڭ ءۇيى قۇمىل قالالىق قامداۋ - ساتۋ كووپەراتيۆى شاعىن اۋماعىنداعى عيماراتتىڭ 5 - قاباتىندا تۇرادى، سۋمەن قامداۋدىڭ ارتقاندىعىن ول تىكەلەي سەزىندى. ”بۇرىن جازدا سۋدان پايدالانۋدىڭ قاۋىرت كەزىندە سۋ شۇمەگىن اشساق سۋ شۇر - شۇر ەتىپ، سۋ جىلىتقىشتى ىستەتە الماي قالاتىنبىز، قازىر مۇنداي جاعداي كورنەكتى ازايدى“.
قار - مۇزدىڭ ەرۋىنەن شىققان سۋدىڭ مولايۋى قۇمىل قالاسى تۇرعىندارىنىڭ جەر استى سۋىنا يەك سۇيەۋىن ازايتتى، قۇمىل قالاسىنداعى جەر استى سۋى دەڭگەيىنىڭ ءۇرتىس تومەندەۋ بەتالىسى ءونىمدى تەجەلدى. قۇمىل قالاسىنداعى سۋ يگىلىگى تاراۋىنىڭ ساناق ساندى مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، بيىل قۇمىل قالاسىنداعى جەر استى سۋىنىڭ دەڭگەيىندە 16 جىلدان بەرى العاش رەت قالپىنا كەلۋ سيپاتتى ارتۋ جۇزەگە اسىپ، ورتا ەسەپپەن 1.3 سانتيمەتر كوتەرىلىپ، ءىشىنارا وڭىرلەردە ەڭ جوعارى بولعاندا 1.15مەتر كوتەرىلگەن.
باقىتقا بەتتەدى
”پارتيا 19 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ التىنشى جالپى ءماجىلىسى حالىق ءۇشىن دامۋدى، دامۋدا حالىققا سۇيەنۋدى، دامۋدىڭ جەتىستىكتەرىن حالىقپەن بىرگە يگىلىكتەنۋدى ورتاعا قويدى. مالشىلاردىڭ تۇرمىس ماسەلەسىن ويداعىداي شەشۋ − ەكولوگيانى قورعاۋ مەن قالپىنا كەلتىرۋدىڭ وزەكتى ءمانى“، − دەدى چىن بو.
2019 - جىلدان باستاپ قۇمىل قالالىق قازىنا ءار جىلى 13 ميلليون يۋاننان استام قارجى شىعارىپ مالشىلارعا جاردەماقى بەرىپ كەلەدى، سونىمەن قوسا قونىس جاڭالاپ كوشىرىلگەن مالشىلارعا وتباسى بويىنشا ەگىستىك جەر ءبولىپ، شارت - جاعدايى بار مالشىلاردى جۇمىستاندىردى.
ۇساق مالدى ءىرى قاراعا اۋىستىرۋ، جايىلىستا باعۋدى قورادا باعۋعا اۋىستىرۋ، وتارعا بارۋدىڭ ورنىنا تاپسىرىپ باقتىرۋ، سورتىن اسىلداندىرۋ، سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە كوتەرتىپ باقتىرۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى قۇمىل قالاسى مال باعۋعا تيىم سالىنعان وڭىردەگى 100 مىڭ باسقا جۋىق مالدى لايىقتى ءبىر جاقتى ەتىپ، ”جايلىمعا مال باعۋعا تيىم سالعاندا باعۋعا تيىم سالماۋدى، مال باسىن ازايتقانمەن، كىرىستى ازايتپاۋدى“ جۇزەگە اسىردى.
رەيىمنياز يگىلىككە كەنەلگەن مالشىلاردىڭ تيپتىك ۋاكىلى، ول باسقارۋ، قورعاۋ پۋنكتىنە باستىق بولدى، ايەلى دە باسقارۋ، قورعاۋ پۋنكتىنىڭ ماڭىنداعى جەر سىلكىنىسىن باقىلاۋ - ولشەۋ تۇيىنىندە جۇمىستاندى، ەكەۋىنىڭ ەڭبەكاقىسىن قوسقاندا 7000 يۋانعا تايايدى.
”مەن تاعى 20 نەشە سيىر، 100 نەشە قوي باعىپ وتىرمىن. بۇرىن تاۋدا باققاندا سيىر مەن قويدىڭ قاتارعا قوسىلۋ مولشەرى تومەن، ءبىر جىلدا 10 مىڭ يۋانداي عانا كىرىس تاباتىنمىن؛ قازىر سيىر مەن قويدىڭ قاتارعا قوسىلۋ مولشەرى جوعارىلادى، قامسىزداندىرۋى دا بار، الاڭسىزبىن. ەڭبەكاقى كىرىسى، جەردى اينالىسقا سالۋ كىرىسى، باعىمشىلىق كىرىسى، جاردەماقى كىرىسى... بارلىعىن قوسقاندا، ءبىر جىلدا 100 مىڭ يۋانداي بولادى!“، − دەدى رەيىمنياز كۇلە سويلەپ.
رەيىمنياز سياقتى، كوشىپ كەلگەن مالشىلاردىڭ كەيبىرەۋى شاعىن ساۋدامەن اينالىستى، كەيبىرەۋى ۋاقىتتىق جۇمىس ىستەدى، كەيبىرەۋى جۇك اۆتوموبيلىنىڭ شوفەرىنە اينالدى، كەيبىرەۋى ورنالاستىرۋ بويىنشا جۇمىستاندى... ولاردىڭ ءارقايسىسى تۇرلىشە تاسىلمەن وزدەرى قالاعان باقىتتى تۇرمىستى جۇزەگە اسىردى.
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
