”ونىمدىلىك“ سوزىنەن ۇكىمەت پەن بازاردىڭ قاتىناسىن اناعۇرلىم جاقسى ءبىر جاقتى ەتۋگە نازار سالعاندا
− شي جينپيڭنىڭ ەكونوميكا يدەياسىنىڭ جاندى امالياتىنا شولۋ (3)
□شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى
2021.12.08 16:24 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، قىم - قۋىت، كۇردەلى ىشكى، سىرتقى ورتادا شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋگە تاباندى بولىپ، ەكونوميكانى جونگە سالۋ تاسىلىنە جاڭالىق ەنگىزىپ، سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدا تاريحي سيپاتتى تابىستارعا قول جەتكىزىپ، تاريحي سيپاتتى وزگەرىس تۋىلىپ، جۇڭگوشا سوتسياليزمنەن كۇشتى تىرشىلىك تىنىسى، ومىرشەڭدىك قۋات قاۋلادى.
جاڭا داۋىردە جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ كەرەمەتتەر جاراتا الۋى، تۇپتەپ كەلگەندە، شي جينپيڭنىڭ ەكونوميكا يدەياسىنىڭ جەتەكشىلىگىنە بويسۇنۋدىڭ ارقاسى. وسى ءبىر جاڭا ءداۋىر سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعىءىلىمى نازاردى ”ونىمدىلىك“ سوزىنە شوعىرلاندىرىپ، ەكونوميكا زاڭدىلعى مەن ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق دامۋ ءىس جۇزىندىك جاعدايىن تياناق ەتىپ، ۇكىمەت پەن بازاردىڭ قارىم - قاتىناسىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، سوتسياليستىك ءتۇزىمنىڭ ابزالدىلىعىن تولىق ايگىلەپ، جۇڭگو اتتى الىپ كەمەنىڭ ۇزدىكسىز تولقىن جارا العا ىلگەرىلەۋىنە جەتەكشىلىك ەتتى.
ەكونوميكانى جونگە سالۋ ونىمدىلىگىن جۇزەگە اسىردى: سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعىنىڭ ءتۇزىلىس ابزالدىلىعىن تولىق ساۋلەلەندىردى
قىس باسىنداعى بەيجيڭ، تۇڭيۇڭ تەحنيكا توبى جۇڭگو توقىماشىلىق عىلىم اكادەمياسى جۇڭلي ماشينا جاساۋ سەرىكتەستىگىنىڭ سەحى قاربالاستاپ جاتتى، ماسكى جاساۋ ماشينالارى وسى ارادان بۇكىل دۇنيە جۇزىنە شىعارىلادى. بىلتىر ىندەت مەزگىلىندە جۇڭگونىڭ نەشە مىڭداعان كاسىپورنى دەرەۋ ءوندىرىستى كەڭەيتىپ، وزگە وندىرىسكە اۋىستى، بۇكىل دۇنيە ءجۇزى جۇڭگونىڭ جوعارى ءونىمدى ارەكەت قۋاتىنا كۋا بولدى.
داعدارىس − سىنتاس. ىندەتتىڭ سوققىسى الدىندا جۇڭگو ”ىندەتتى الدىمەن تەجەپ“، ”جۇمىستى، ءوندىرىستى الدىمەن قالپىنا كەلتىرىپ“، ”ەكونوميكانىڭ تەرىس ماننەن وڭ مانگە ارتۋىن الدىمەن جۇزەگە اسىردى“.
نە ءۇشىن جۇڭگو ەكونوميكاسى ۇزدىكسىز جاندانىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ”ورنىقتىرعىشى“ بولا الدى؟
دۇنيە ءجۇزىن تاڭداي قاقتىرعان جۇڭگو جىلدامدىعى، جۇڭگو ونىمدىلىگى جۇڭگونىڭ ەكونوميكانى جونگە سالۋ ”ونىمدىلىگىن“ ايگىلەدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”سوتسياليزم شارتىندا بازار شارۋاشىلىعىن دامىتۋ پارتيامىزدىڭ ۇلى باستاماسى. ەلىمىز ەكونوميكاسى دامۋىنىڭ وراسان زور تابىسقا جەتۋىندەگى شەشۋشى فاكتور، ءبىز بازار شارۋاشىلىعىنىڭ ارتىقشىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ قانا قويماي، سوتسياليستىك ءتۇزىمنىڭ ابزالدىلىعىن دا ساۋلەلەندىردىك“.
تاريحقا قايتا ۇڭىلسەك، جۇڭگو كوممۋنيستەرى جالپىلىق مەنشىك پەن بازار شارۋاشىلىعىن ءوزارا ۇشتاستىرۋدىڭ نەگىزىن قالاپ، جۇڭگوشا سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىن دامىتىپ، جۇڭگو حالقىن باستاپ دۇنيەنى جالت قاراتقان دامۋ كەرەمەتتەرىن جاراتقاندىعىن كورەمىز.
جاڭا داۋىرگە قادام تاستاعانىمىزدا ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى جاڭا جاعدايعا، جاڭا سىن - سايىسقا ءدوپ كەلدى. ەكونوميكانىڭ دامۋىنداعى ءتۇزىلىس، مەحانيزم كەدەرگىلەرىن قايتكەندە ىشكەرىلەي جويۋعا بولادى؟
نازاريا − امالياتتىڭ جەتەكشىسى، يدەيا − ارەكەتتىڭ باعدارناماسى. بۇل سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىن كەمەلدەندىرۋدە تاستاعان تاريحي سيپاتتى قادام −
2013 - جىلى اشىلعان پارتيا 18 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءۇشىنشى جالپى ءماجىلىسى تۋى ايقىن تۇردە بەتالىستى كورسەتىپ بەردى: بازاردىڭ بايلىقتى جايعاستىرۋدا شەشۋشى سيپاتتى رول اتقارۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ جانە ۇكىمەتتىڭ رولىن ءتىپتى دە جاقسى ساۋلەلەندىرۋ.
”نەگىزدىك سيپاتتى رول“ مەن ”شەشۋشى سيپاتتى رول“ ءبىر سوزبەن پارىقتالعانىمەن، الايدا بازارداعى رولى جاقتان شىت جاڭا ورنىن تۇراقتاندىرۋ بولدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ ونىڭ تەرەڭ ءمانىن بىلاي دەپ بايىمدادى: بازاردىڭ بايلىقتى جايعاستىرۋدا شەشۋشى سيپاتتى رول اتقارۋىنا مۇمكىندىك جاساۋدى العا قويۋ − پارتيامىزدىڭ جۇڭگوشا سوتسياليزم قۇرىلىس زاڭدىلىعى تانىمى جونىندەگى تىڭ سەرپىلىسى، ماركسيزمنىڭ جۇڭگوشالانۋىنداعى جاڭا جەتىستىك سانالىپ، سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى دامۋىنىڭ جاڭا كەزەڭگە وتكەندىگىنەن دەرەك بەرەدى.
”ۇكىمەت پەن بازاردىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتۋدى ەكونوميكالىق ءتۇزىلىس رەفورماسىنىڭ تەتىگى ەتۋ“؛
”بازاردىڭ رولى مەن ۇكىمەتتىڭ رولى ورگانيكالى بىرلىككە كەلگەن، ءوزارا تولىقتايتىن، ءوزارا سايكەسەتىن، ءوزارا جەبەيتىن ارنانى قۇلشىنا قالىپتاستىرىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ ءۇرتىس اقاۋسىز دامۋىن ىلگەرىلەتۋ“؛
...
نازاريادا جاڭالىق اشۋ اماليات بارىسىندا تولىسادى، اماليات بارىسىندا ىسپاتتالادى.
شي جينپيڭنىڭ ەكونوميكا يدەياسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە رەفورمانى تەرەڭدەتىپ، بازاردىڭ ومىرشەڭدىگىن قاۋلاتقان جاندى كورىنىس ۇزدىكسىز جارىققا شىعىپ، سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىن كەمەلدەندىرگەن رەفورما ونىمدىلىكتەرى ۇزدىكسىز ايگىلەنىپ، وندىرگىش كۇشتىڭ دامۋىن جەبەيتىن، قوعامدىق بايلىق جاراتاتىن قاينار بۇلاق تاسىدى.
2019 - جىلى پارتيا 19 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءتورتىنشى جالپى ءماجىلىسى بازاردىڭ بايلىقتى جايعاستىرۋداعى شەشۋشى سيپاتتى رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، ۇكىمەتتىڭ رولىن ءتىپتى جاقسى ساۋلەلەندىرۋدى ىشكەرىلەي ورتاعا قويدى...
مەملەكەتتىك مۇراجايدا مىناداي ءبىر ەرەكشە ساقتاۋلى بۇيىم بار − تيانجين بينحاي جاڭا رايونىنان كەلگەن 109 قىزىل تاڭبا. ۇكىمەت قۇرىلىمدارىن ىقشامداپ، ۇقىقتى تومەنگە بەرۋ رەفورماسىنان بەرى تيانجين بينحاي جاڭا رايونى 18 مەكەمە - ورىندا بىتىراعان 216 تەكسەرىپ بەكىتۋ جاۋاپكەرشىلىگىن ءبىر تاراۋعا جيىپ، ”تەكسەرىپ بەكىتۋدى ءبىر تاڭبامەن باسقارۋدى“ جۇزەگە اسىرىپ، بۇرىنعى 109 تاڭبانى وسىندا ساقتاپ قويدى.
”109“دان ”بىرگە“ وزگەردى، ۇكىمەتتىڭ ”ازايتۋ ءادىسى“ بازاردىڭ ومىرشەڭدىگىن ”كوبەيتۋ ادىسىنە“ اۋىسىپ، جۇڭگونىڭ ۇكىمەت پەن بازاردىڭ قاتىناسىن ونان ارى جونگە سالۋداعى، ەكونوميكانى جونگە سالۋدى كەمەلدەندىرۋدەگى جاندى كۋاسىنا اينالدى.
9 جىلدان بەرى جۇڭگونىڭ ەكونوميكانى جونگە سالۋ قۋاتى ۇزدىكسىز ارتىپ، جۇڭگو ەكونوميكاسى ءبىر - بىرلەگەن قارىشتاۋلاردى جۇزەگە اسىردى. بۇگىنگى كۇنى جۇڭگو ەكىنشى ۇلكەن ەكونوميكالىق تۇلعاعا اينالىپ، ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى ءونىم قۇنى 100 تريلليون يۋاندىق دەڭگەيگە كوتەرىلىپ، جان باسىندىق GDP 10 مىڭ دوللارلىق ۇلكەن وتكەلدەن ءوتىپ، ءتۇرلى بازار تۇلعالارى 150 ميلليوننان استى...
”ۇكىمەت پەن بازاردىڭ قاتىناسىن يگەرۋگە شەبەر مايتالمان“ ”ءونىمدى بازار“ مەن ”ىسكەر ۇكىمەتتىڭ“ ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ كۇش جۇمساۋىنا مۇمكىندىك جاساۋعا قۇلشىنىپ، بازار ومىرشەڭدىگىن، ءتۇزىم ومىرشەڭدىگىن جانە قوعامدىق جاسامپازدىقتى ۇزدىكسىز قاۋلاتتى.
رەفورما ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتى: رولىن تولىق ساۋلەلەندىرۋدى قاجەت ەتەتىن سالالاردا بازار رولى تولىق ساۋلەلەندىرىلدى
بىلتىر 10 - ايدا رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ الدىڭعى شەبى بولعان شىنجىن رەفورمانى جەدەلدەتۋ تەتىگىن تاعى باسىپ، كەشەندى رەفورما سىناق ءتۇيىنىن اتقاردى.
ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، شىنجىن كەشەندى رەفورما سىناق تۇيىنىندەگى العاشقى توپتاعى 40 ءتۇرلى ۇقىق بەرىلگەن ىستەر تىزىمدىگىندە 30ى رەسمي تياناقتانىپ، دامۋ ومىرشەڭدىگىن ءۇرتىس قاۋلاتتى. بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا شىنجىندا جاڭادان تىركەۋگە الىنعان كاسىپورىن 167 مىڭ 700گە جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％11 ارتتى.
رەفورما − ەكونوميكالىق دامۋدىڭ پارمەندى قوزعاۋشى كۇشى، ال، بازاردىڭ بايلىقتى جايعاستىرۋى ەڭ ءونىمدى فورما.
”رەفورمامەن مال - مۇلىك ۇقىعىن ءونىمدى جىگەرلەندىرۋدى، فاكتورلاردىڭ ەركىن اۋىسۋىن، باعا اسەرىنىڭ يكەمدىلىگىن، باسەكەنىڭ ءادىل دە ءتارتىپتى بولۋىن، كاسىپورىنداردىڭ ۇزدىكتەرىن تاڭداپ، جارامسىزىن قاتاردان قالدىرۋدى جۇزەگە اسىردى“؛
”ءتۇرلى بازار تۇلعالارىن ەكونوميكانى دامىتۋ، بايلىق جاراتۋ ءۇشىن ءتىپتى كوپ ومىرشەڭدىككە جانە ءتىپتى زور مۇمكىندىككە يە ەتىپ، بايلىقتى جايعاستىرۋ رولىن بارىنشا ارتتىرۋدى جانە ونىمدىلىگىن بارىنشا ساپالىلاندىرۋدى جۇزەگە اسىردى“؛
...
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى باس شۋجي شي جينپيڭ رەفورمانىڭ سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى جونىنەن كەلەلى ءمان الاتىندىعىن كوپ رەت سىندارلى بايىمداپ، جاڭا داۋىردەگى رەفورمانى ىلگەرىلەتۋ بەتالىسىن جانە كۇش سالۋ ءتۇيىنىن ايقىن كورسەتىپ بەردى.
بۇل رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدى باستاۋعا، ەكونوميكانى جونگە سالۋدىڭ ”ونىمدىلىگىن“ ونان ارى ارتتىرۋعا نازاريالىق قولداۋ جانە امالياتتىق بويسۇنۋ ولشەمىن ازىرلەپ بەردى.
رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ ءتۇيىنى − ەكونوميكالىق ءتۇزىلىس رەفورماسى، ەكونوميكالىق ءتۇزىلىس رەفورماسىنداعى وزەكتى ماسەلە − ۇكىمەت پەن بازاردىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتۋ.
9 جىلدان بەرى باس شۋجي شي جينپيڭ ورتالىقتىڭ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ جانە ورتالىقتىڭ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ كوميتەتىنىڭ ءماجىلىسىن ىلگەرىندى - كەيىندى 60 رەتتەن استام باسقارىپ اشىپ، ەكونوميكالىق ءتۇزىلىس رەفورماسى سالاسىنا ساياتىن ءبىرسىپىرا كەلەلى رەفورما ىستەرىن ءوزى تىكەلەي ورنالاستىرىپ، كەيبىر شەشۋشى سيپاتتى، نەگىزدىك سيپاتتى رەفورمالاردا كەلەلى جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزىپ، قوعامدىق وندىرگىش كۇشتەردى بارىنشا ازات ەتتى.
رەفورما ”تەرەڭ قويناۋعا“ قادام تاستادى، جولىققاننىڭ ءبارى قيىندىق، كوزدەگەنىمىز بازاردىڭ ومىرشەڭدىگىنە تۇساۋ بولىپ وتىرعان قۇرساۋلار بولدى، الا كەلگەنى جۇيەلىك قايتا سومداۋ، تۇتاس تۇلعالىق قايتا قۇرۋ بولدى.
3 جىلدىڭ الدىندا، جۇڭگو ورتاعا قويعان كەلەلى رەفورما شەتەل مەديالارىنىڭ ”بۇرىن بولماعان سەرپىن“ دەگەن باعاسىنا يە بولدى.
تەك ورتالىق پەن مەملەكەت ورگاندارىنىڭ وزىندە ءبىر ميلليون 800 مىڭنان استام ادامعا سايدى، رەفورمادان كەيىن مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ مينيستر دارەجەلى قۇرىلىمىنان 8ى، ورىنباسار مينيستر دارەجەلى قۇرىلىمىنان 7سى ازايتىلدى...
پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ قۇرىلىم رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ − رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدەگى ستراتەگيالىق شايقاس. ءار جاقتاعى ءتۇزىلىس رەفورماسى كەمەلدى سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىن ورناتۋ سىندى بەتالىسقا قاراي سايكەستى ىلگەرىلەتىلۋى قاجەت.
باس شۋجي شي جينپيڭ وسى كەلەلى رەفورمانىڭ تەرەڭ ءمانىن تاپتەشتەي ءتۇسىندىرىپ بىلاي دەدى:
”ميكرولىق باسقارىلاتىن ىستەر مەن ناقتى تەكسەرىپ بەكىتۋ جۇمىستارىن ازايتىپ، ۇكىمەتتىڭ بازار بايلىعىن تىكەلەي ورنالاستىرۋىن ەڭ زور دارەجەدە ازايتۋ، ۇكىمەتتىڭ بازار قيمىلىنا تىكەلەي ارالاسۋىن ەڭ زور دارەجەدە ازايتۋ كەرەك...“؛
”بازاردىڭ رولى مەن ۇكىمەتتىڭ رولىن ورگانيكالى بىرلىككە كەلتىرۋگە، ءوزارا تولىقتاۋعا، ءوزارا سايكەسۋگە، ءوزارا جەبەۋگە قۇلشىنىپ، ءتىپتى دە جوعارى ساپالى، ءتىپتى دە ءونىمدى، ءتىپتى دە ءادىل، ءتىپتى دە باياندى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك“.
جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ باستاۋىنداعى رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ مەملەكەتتى جونگە سالۋ جۇيەسىنىڭ قۋاتىن جاپپاي جوعارىلاتتى ءارى جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ونىمدىلىگىن اناعۇرلىم جوعارىلاتىپ، ايقىن رەفورما ونىمدىلىگىن الا كەلدى.
رەفورما تەك جۇرگىزىلە بەرەدى، اقىرلاسپايدى.
كەزەكتە، جۇڭگو ەكونوميكاسى جوعارى جىلدامدىقتا ارتۋ ساتىسىنان جوعارى ساپالى دامۋ ساتىسىنا ءوتتى. ەلىمىزدىڭ بازار جۇيەسى ءالى دە كەمەلدى ەمەس، بازاردىڭ جەتىلۋى ءالى دە تولىق ەمەس، ماڭىزدى فاكتورلاردىڭ اينالىسى ىركىلىسسىز بولماۋ، بايلىقتى جايعاستىرۋ ونىمدىلىگى جوعارى بولماۋ سياقتى ماسەلەلەر ءالى دە ءومىر سۇرۋدە.
”ماڭىزدى فاكتورلاردى بازارلاندىرا جايعاستىرۋدىڭ اناعۇرلىم كەمەلدى ءتۇزىلىس، مەحانيزمىن ورناتىپ، بۇكىل قوعامنىڭ جاسامپازدىق قۋاتى مەن بازاردىڭ ومىرشەڭدىك قۋاتىن اناعۇرلىم جانداندىرۋ كەرەك“، بىلتىر 5 - ايدا جاريالانعان «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ جاڭا داۋىردە سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىن جەدەل كەمەلدەندىرۋ جونىندەگى پىكىرىندە» وسىلاي دەپ ايقىن ورتاعا قويىلدى.
قايتكەندە بازاردىڭ كۇشىن اناعۇرلىم زور دارەجەدە ساۋلەلەندىرۋگە، ويداعىداي ساۋلەلەندىرۋگە بولاتىندىعى ءالى دە بولاشاقتاعى رەفورمانىڭ بەتالىسى، بۇل جوعارى دەڭگەيدەگى بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىن ورناتۋدىڭ قاجەتتى تالابى ءارى ەكونوميكانى جوعارى ساپالى دامىتۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ شەشۋشى شاراسى.
ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىردى: ءونىمدى بازار مەن ىسكەر ۇكىمەتتىڭ قۋاتتى بىرىككەن كۇشىن قالىپتاستىردى
2020 - جىلى 11 - ايدىڭ 23 - كۇنى، ەلىمىزدەگى ەڭ سوڭعى 9 كەدەي اۋدان كەدەيلىك تىزىمىنەن شەگىنىپ شىقتى. 8 جىل كۇرەس جۇرگىزۋ ارقىلى ەلىمىزدە 100 ميلليونعا جۋىق كەدەي حالىق كەدەيلىكتەن ارىلىپ، تاريحتان وشپەستەي ورىن العان تاعى ءبىر دۇنيە كەرەمەتىن جاراتتى − بۇل شي جينپيڭ ەكونوميكا يدەياسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە دامۋ ”ونىمدىلىگىن“ جۇزەگە اسىرۋدىڭ جاندى كۋاسى.
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە قول جەتكىزۋدە بازارعا عانا سۇيەنۋگە بولمايدى، پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ رولى توتەنشە ماڭىزدى.
دۇنيە جۇزىنە كوز جىبەرسەك، قايتكەندە ”كورىنبەيتىن قول“ مەن ”كورىنەتىن قولدىڭ“ سايكەسە كۇش سالۋىنا مۇمكىندىك جاساۋعا بولادى، بۇل ەكونوميكا ىلىمىندەگى دۇنيە جۇزىلىك قيىن ماسەلە دەپ اتالعان.
قيىن ماسەلە: بۇكىلدەي بازاردىڭ كۇش - قۋاتىنا سۇيەنۋدىڭ شەكتەمەلىلىگى مەن كەمشىلىگى بار − بازار بايلىقتى جايعاستىرۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتادى، الايدا بازاردىڭ باسقارا المايتىن نەمەسە ويداعىداي باسقارا المايتىن سالاسى بولادى، ءتىپتى، كادەگە جاراماي قالۋى مۇمكىن.
جۇڭگو جونىنەن ايتقاندا، ۇكىمەت پەن بازاردىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ءبىر جايلى ەتۋ بيلىك جۇرگىزۋ قابىلەتىن دە سىنايتىن شەشۋشى ماسەلەنىڭ ءبىرى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”ءبىز جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعى مەن سوتسياليستىك ءتۇزىم ۇلكەن العى شارتىندا بازار شارۋاشىلىعىن دامىتامىز، قاي كەزدە دە ’سوتسياليزم‘ سىندى انىقتاۋىشتى ۇمىتپاۋىمىز كەرەك“.
سوتسياليزم دۇنيەگە كەلگەن كۇننەن باستاپ ادامزاتتىڭ العا باسۋ ”شام - شىراعى“ بولدى. ەلىمىزدىڭ سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسى سوتسياليزم شارت - جاعدايىنداعى بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسى، ول باتىستىڭ كاپيتال جەتەكشىلىك ەتەتىن بازار شارۋاشىلىعى تۇزىلىسىنەن پارىقتى، سوتسياليستىك ءتۇزىمنىڭ ابزالدىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، ۇكىمەتتىڭ بەلسەندى رولىن ساۋلەلەندىرىپ، بازار باسقارا المايتىن نەمەسە ويداعىداي باسقارا المايتىن ىستەردى ويداعىداي باسقارۋدى تالاپ ەتەدى.
2021 - جىلدىڭ كۇزىندە، كەيبىر وڭىرلەردە ەلەكتر تيەگىن بەكىتپ، ەلەكتردى شەكتەپ بەرۋ بايقالدى. شەشۋشى ساتتە، مەملەكەت باتىلدىقپەن شارا قولدانىپ، كومىر ەلەكترىنىڭ توراپقا شىعۋ باعاسىن بازارلاندىرۋ رەفورماسىن تەرەڭدەتتى، كومىر بازارىن رەتتەۋ - تىزگىندەۋدى كۇشەيتتى ... كەشەندى شارا تاباندا ناتيجە بەردى، كومىر باعاسى لايىقتى دەڭگەيگە بەت الدى − بۇل ءونىمدى بازار مەن ىسكەر ۇكىمەتتىڭ ۇشتاسۋىنىڭ قۇدىرەتتى ونىمدىلىگىن تولىق ايگىلەدى.
كاپيتالدىڭ قالىپسىز ۇلعايۋى، مونوپوليالاۋ سياقتى زاڭعا قايشى، ەرەجەگە قايشى ارەكەتتەرگە مەڭزەس، قاتىستى تاراۋلار جەلىلەس باقىلاۋ - باسقارۋ شارالارىن شىعارىپ، ”تارتىپسىزدىككە“ باعىتتاپ، ”ارناعا ءتۇسىرۋدى“ باسا دارىپتەدى − بۇل ىسكەر ۇكىمەتتىڭ قاتىستى كاسىپتەردىڭ اقاۋسىز دامۋىن ىلگەرىلەتەتىن، قوعامنىڭ ادىلدىگىن، تۋراشىلدىعىن جەبەيتىن ناقتى شاراسى، قاجەتتى شاراسى.
سوڭعى جىلدارى ەلىمىز اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى ءونىمدى بازار قالىپتاستىرۋمەن بىرگە، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى ىسكەر ۇكىمەت قۇرۋعا دا ۇزدىكسىز ىزدەنىس جاسادى. بۇل ءارى بازاردىڭ جۇمىس جۇرگىزۋى ءۇشىن اناعۇرلىم قولايلى، ابزال ورتا ازىرلەدى، ءارى بازاردىڭ تارتىپسىزدىگىنەن، كادەگە جاراماي قالۋىنان دەر كەزىندە ساقتاندى.
امەريكانىڭ جۇڭگو ماسەلەلەرى مامانى روبەرت كۋن بىلاي دەپ قارادى: جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى شىندىقتى ءىس جۇزىنەن ىزدەيدى، اماليات بارىسىندا ۇزدىكسىز ىزدەنۋگە، تاجىريبە قورىتىندىلاۋعا شەبەر، وسىنىڭ ءبارى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ جۇڭگوعا باسشىلىق ەتىپ وراسان زور تابىستارعا قول جەتكىزۋىنىڭ ماڭىزدى سەبەبى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: رەفورما امالياتى ارقىلى ءبىز بازاردىڭ كوزسىزدىگىن جەڭبەۋىمىزگە استە بولمايتىندىعىن، جوسپارلى شارۋاشىلىقتىڭ كونە سۇردەگىنە تۇسۋىمىزگە دە بولمايتىندىعىن تانىپ جەتتىك. بازاردىڭ رولى مەن ۇكىمەتتىڭ رولىن اناعۇرلىم ويداعىداي ۇشتاستىرۋعا قۇلشىنۋ كەرەك، بۇل ەڭ جاقسى دەڭگەيگە جەتۋ بارىسى سانالادى.
تاريح تەگەرشىگى زىمىراي العا ىلگەرىلەۋدە، ءداۋىر اعىنى ايبىنمەن جوڭكىلۋدە.
جاڭا ءداۋىر سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءىلىمىنىڭ جاسامپاز نازارياسى مەن جاندى امالياتى سوتسياليستىك ءتۇزىمنىڭ وزگەشە ارتىقشىلىعى مەن قۇدىرەتتى ومىرشەڭدىگىن ايگىلەدى، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكانى جونگە سالۋ ونىمدىلىگىن جۇزەگە اسىرۋىنداعى ءتۇپ تياناعى، سونداي - اق ادامزات ماسەلەسىن شەشۋگە جۇڭگو اقىل - پاراساتى مەن جۇڭگو جوباسىن ارنادى.
سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى تۇزىلىسىنە ۇزدىكسىز ىزدەنىس جاساۋ جانە قامال الۋ سوتسياليزمنىڭ داۋىرلىك ءمانىن ۇزدىكسىز بايىتىپ، جۇڭگو اتتى الىپ كەمەنىڭ تولقىن جارا العا ىلگەرىلەۋىن، ەرلىكپەن العا باسۋىن جەبەيدى.
(تىلشىلەر جاۋ شياۋحۇي، ۋ يۇي، ياۋ جۇنفاڭ، ليۋ حۇي، سۇن في، ياۋ يۇيجيە) (شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 - ايدىڭ 6 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
