وي جەلىسى جاڭالانىپ، ءورىس كەڭەيدى
− شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋىنە نازار (2)
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى يۇي جياڭيان
2023.05.26 14:47 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
كوكتەمنىڭ سوڭى، جازدىڭ باسى، تيانشان الابىنىڭ بارلىق جەرىنەن جالىندى تىرشىلىك لەبى ەستى. تارىم ويپاتىندا مۇناي - تابيعي گاز بارلاۋ - اشۋ ۇڭعىمالارى جەر شارىنىڭ تەرەڭ قاباتىنا قاراي ۇزدىكسىز ىلگەرىلەپ، ازيا رەكوردتارىن ارت - ارتىنان جاڭالادى؛ تيانشان تاۋىنىڭ قويناۋىندا دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇزىن جوعارى قارقىندى تاس جول تۋنەلى − تيانشان جەڭىس تۋنەلى جەدەل قازىلۋدا؛ جوڭعار ويپاتىندا زەردەلىلەنگەن كومىر كەندەرى جەدەل اشىلىپ، وسى زامانعى ونەركاسىپتىڭ ايبىندى كارتيناسى ايگىلەندى.
بايلىق ارتىقشىلىعى مەن وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىن تياناق ەتكەن شينجياڭ يدەيانى ازات ەتىپ، ورايدى مىقتى يگەرىپ، قايراتتانا العا ۇمتىلىپ، حالىقتىڭ قۇت - ىرىسىن ارتتىرۋ جولىندا جوعارى ساپالى دامۋدىڭ جاڭا تاراۋىن جازدى.
ساپاعا ۇمتىلىپ، ساپانى اناعۇرلىم كورنەكتى ەتتى
بۇكىل ەلدىڭ ەكونوميكاسى جوعارى قارقىنمەن ارتۋ كەزەڭىنەن جوعارى ساپالى دامۋ كەزەڭىنە بۇرىلىس جاسادى، ساننان ساپاعا قاراي شارىقتاۋدى قالاي جۇزەگە اسىرۋ − شينجياڭدى قامتىعان بۇكىل ەلدەگى ولكە، اۆتونوميالى رايون، قالالاردىڭ پارتكومدارى مەن ۇكىمەتتەرىنىڭ الدىنا قويىلعان ەڭ ۇلكەن داۋىرلىك تاقىرىپ.
ءداۋىر جاۋابىن ويداعىداي جازۋ ءۇشىن، شينجياڭ جوعارى دەڭگەيدە جوبالاۋعا، جۇيەلى جوسپارلاۋعا، ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتۋگە تاباندى بولدى. بيىل 3 - ايدان بەرى اۆتونوميالى رايون ءۇرىمجى − قارامايلى − سانجى، وڭتۇستىك شينجياڭ، شىعىس شينجياڭ، سولتۇستىك شينجياڭ اۋماقتارىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋ جۇمىس باسى ءماجىلىسىن ىركەس - تىركەس اشىپ، جاڭا جورىقتاعى جوعارى ساپالى دامۋ كەلەلى جاعدايى ءۇشىن ورنالاستىرۋ جاساپ، ىسكە كىرىستى.
”ءتورت اۋماقتىڭ جوعارى ساپالى دامۋ جۇمىس باسى ءماجىلىسى ماسەلەلەردى ءدال انىقتاپ، مازمۇنى ناقتى بولۋىن كوزدەپ، شارالاردى جىنتىكتەي تاڭدادى، بۇل بۇكىل شينجياڭدا جوعارىدان تومەنگە دەيىن جوعارى ساپالى دامۋدى بار كۇشپەن ىلگەرىلەتۋدەگى بەرىك بەكىمدى تولىق ايگىلەدى“. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيا مەكتەبى (اكىمشىلىك شۋەيۋانى) ەكونوميا وقىتۋىن زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ دوتسەنتى تان يۇڭشيان مىنانى ءبىلدىردى: جوعارى ساپالى دامۋ ءار جاقتاعى جوعارى ساپالى دامۋ ەسەپتەلەدى، سونداي - اق ءار جاقتىڭ جوعارى ساپالى ىلگەرىلەتۋىن دە قاجەت ەتەدى.
جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدە بۇكىل ەل ءبىر تۇتاس جۇيە. ”شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ ساپاسى وتە جاقسى، ءبىر قىدىرۋ ناقتى شارامەن ىلگەرىلەتۋ ارقىلى ساپاسى اناعۇرلىم كورنەكتى بولۋ ەرەكشەلىگى ايگىلەندى“. شينجياڭ داشۋەسى ەكونوميكا جانە باسقارۋ شۋەيۋانى، شينجياڭ ماكرولىق ەكونوميكانى جوعارى ساپالى دامىتۋدى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ پروفەسسورى حان لينجى مىنانى ءبىلدىردى: ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى كەنجە قالعان شينجياڭ ”كۇتە تۇرۋعا كەلمەيتىن“ كوكەي تەستىلىك سەزىممەن، ”باياۋلاتۋعا كەلمەيتىن“ داعدارىس سەزىممەن، ”بوس وتىرا المايتىن“ جاۋاپكەرشىلىك سەزىممەن بىلتىردان بەرى كەلەلى نىسانداردى ماۋسىم بويىنشا ىلگەرىلەتۋدەن بيىل اۋماقتار بويىنشا جوعارى ساپالى دامۋداعى قيىنشىلىقتار مەن ماسەلەلەردى شەشۋگە دەيىن شينجياڭنىڭ ىرىقتىلىقپەن ىسكەرلىك كورسەتۋىن جانە رەفورما جاساۋىن، جاڭالىق اشۋىن ايگىلەدى.
ماسەلەنى باعدار ەتۋدەن جازباي، تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى بارىنشا ورىستەتتى. شينجياڭ داعدىنى بۇزىپ، جوعارى ساپالى دامۋ جۇمىس باسى ءماجىلىسىن 4 اۋماققا ءبولىپ اشتى، مۇندا اۋماقتار دامۋىنىڭ ءىس جۇزىندىك جاعدايىمەن تىعىز بايلانىستىرا وتىرىپ وي جەلىسىن اشالاپ، بەتالىستى ايقىنداۋ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي تۇرلەرگە ايىرا جەتەكشىلىك ەتىپ، تالداۋ جاساۋ جانە تۇجىرىم جاساۋ ارقىلى قيىن ماسەلەلەردى شەشۋ، ۇقساماعان اۋماقتاردىڭ بايلىق قاسيەتىنە، كاسىپ سالاسى نەگىزىنە، وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىنا قاراي وتىرىپ، ۇقساماعان اۋماقتاردىڭ جوعارى ساپالى دامۋداعى وي جەلىسى مەن شارالارىن، ءادىس - امالدارىن، كەلەلى قىزمەتتەرىن جوسپارلاۋ ماقسات ەتىلگەن. جىل ورتاسىنا دەيىن شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ سەرپىمدىلىگى تۇتاس تۇلعالىق دامۋدىڭ جوعارى ساپالى العا باسۋىن ىلگەرىلەتۋمەن بىرگە، وراسان زور باۋراۋ قۋاتىن دا ايگىلەدى.
ورتاق تانىم ۇيىستىرىپ، سەنىمدى بەكەمدەدى. جوعارى ساپالى دامۋدىڭ داۋىرلىك جاۋابىن جازۋ جاڭا جورىعىندا شينجياڭ ءتىپتى دە قاسقايا قۋىپ جەتىپ، قايراتتانا العا ۇمتىلۋى كەرەك. ”ءبىز قامال الۋ ءتۇيىنىن ءداپ باسىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي ىستەپ، ارتىقشىلىقتى ساۋلەلەندىرىپ، ولقىلىقتاردى تولىقتاپ، شينجياڭنىڭ ءىس جۇزىندىك جاعدايىنا ۇيلەسەتىن جوعارى ساپالى دامۋ جولىمەن ءجۇرىپ، شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ كورنەكتى ساپاسىن ايگىلەيمىز“، - دەدى تان يۇڭشيان.
ارتىقشىلىقتى كۇشەيتىپ، ەرەكشەلىكتى اناعۇرلىم كورنەكتىلەندىردى
كاسىپ سالاسى − دامۋدىڭ نەگىزى جانە بەرىك تاعانى، كاسىپ سالاسى جاعىندا تىرەك بولماسا دامۋ قۇر قيالعا اينالادى.
”جوعارى ساپالى دامۋدى ناقتى تياناقتاندىرۋ، ەكونوميكالىق دامۋدىڭ نەگىزىن بەكەمدەۋ، بۇقارانىڭ تۇرمىسىن جاقسارتۋ ەڭ سوڭىندا كاسىپ سالاسىندا تياناقتانادى“. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيا مەكتەبى (اكىمشىلىك شۋەيۋانى) ەكونوميا وقىتۋىن زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ دوتسەنتى ۋ جۋان مىنانى ءبىلدىردى: شينجياڭ بايلىق قاسيەتىن تياناق ەتىپ، بايلىق باسىمدىعىن كاسىپ سالاسى باسىمدىعىنا جانە دامۋ باسىمدىعىنا اينالدىرىپ، باسىمدىققا يە كاسىپ سالالارىن زورايتىپ، كۇشەيتىپ، شينجياڭ ەرەكشەلىگىندەگى جوعارى ساپالى دامۋ جولىمەن ءجۇردى.
قازىر شينجياڭ ”8 ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرىن“ جەتىلدىرۋدى، زورايتۋدى ىلگەرىلەتۋدە، بۇل شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ ماڭىزدى تىرەگى. ”كاسىپ سالاسى شوعىرىنىڭ دامىپ زورايۋى وڭىرلىك ەكونوميكانىڭ دامۋ دەڭگەيىن بايقاۋداعى ماڭىزدى كورسەتكىش“. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيا مەكتەبى (اكىمشىلىك شۋەيۋانى) ەكونوميا وقىتۋىن زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ دوتسەنتى جياڭ شياۋفىڭ مىنانى ءبىلدىردى: كاسىپ سالاسى شوعىرىن زور كۇشپەن دامىتۋ − ءوڭىردىڭ باسەكەلىك قابىلەتىن جانە باياندى دامۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋدىڭ ماڭىزدى جولى.
ساپالى كومىر بايلىعىن سۇيەنىش ەتكەن اراتۇرىك ونەركاسىپ باقشا رايونى نوم كومىر حيميا ونەركاسىبى اينالمالى ەكونوميكا كاسىپ سالاسى اۋماعى كومىر حيميا ونەركاسىبىنىڭ جالپى كاسىپ تىزبەگىن تۇلعالاپ، باقشا رايونىنا ءتۇرلى كاسىپورىنداردان 58 كاسىپورىندى شوعىرلاندىرىپ، جوعارعى - تومەنگى بۋىندارى تۇلعالاندىرىلعان، سايكەستىرىلگەن دامۋ ارناسىن قالىپتاستىردى. ءبىر كەسەك كومىردىڭ ءوزىن ساپاسىنا قاراي ءبولىپ، سورتقا ايىرىپ پايدالانۋ ارقىلى مەتانول، سۇيىلتىلعان تابيعي گاز، پولي پروپيلەن، فورمالدەگيد، فەنول مايى، جەڭىل ماي، كۇكىرتتى ديمەتيل سياقتى نەشە ون ءتۇرلى ءونىم ءوندىردى، شىعارىلعان كومىرتەگى قوس توتىعىنىڭ ءوزىن جيناپ الىپ، جاقىن ماڭداعى مۇناي الابىنا اپارىپ شيكى مۇناي اشۋدىڭ ارەكەتتەندىرگىشى رەتىندە پايدالاندى. ەڭ سوڭىندا كومىردىڭ ءار كەسەگىنە دەيىن باقشا رايونىندا تولىق كادەگە جاراتىلىپ، بايلىقتان جوعارى ونىمدىلىكپەن پايدالانۋ جانە اينالمالى دامۋ جۇزەگە اسىپ، وڭىرلىك ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋگە پارمەندى قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى.
بايلىق باسىمدىعىنان سىرت، شينجياڭدا كورنەكتى وڭىرلىك ورىن باسىمدىعى دا بار.
بىلتىر باس شۋجي شي جينپيڭ شينجياڭدى كوزدەن كەشىرگەندە بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ەلىمىزدىڭ سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋ، باتىس بولىكتى قاۋىرت اشۋ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ سياقتىلارىنىڭ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەۋىنە ىلەسە، شينجياڭ سالىستىرمالى تۇردە تۇيىق ىشكى قۇرلىقتان سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ الدىڭعى شەبىنە اينالدى، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، شينجياڭنىڭ وڭىرلىك ەسىك اشۋ ستراتەگياسىن مەملەكەتتىڭ باتىسقا ەسىك اشۋىنىڭ جالپى تۇلعالىق ورنالاستىرۋىنا ەنگىزىپ، اشىق تيپتەگى ەكونوميكالىق تۇزىلىستە جاڭالىق اشىپ، سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ ءىرى ارناسىن جەدەل ورناتىپ، حالىقارا، ەل ءىشى سىندى ەكى بازاردان، ەكى ءتۇرلى بايلىقتان اناعۇرلىم ويداعىداي پايدالانىپ، جاڭا دامۋ ارناسىنا بەلسەنە قىزمەت ەتۋ جانە توعىسۋ كەرەك.
شينجياڭ قازىنا - ەكونوميكا داشۋەسىنىڭ پروفەسسورى رىن چۇنلو مىنانى ءبىلدىردى: شينجياڭ جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونى قۇرىلىسى سىندى كەلەلى تاريحي ورايدى مىقتاپ يگەرىپ، ستراتەگيالىق ورنىن ايقىنداپ، ازيا − ەۆروپا التىن ارناسىن جانە باتىسقا ەسىك اشۋدىڭ الدىڭعى شەبىن بەلسەنە تۇلعالاپ، بۇكىل ەلدىڭ جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋدىڭ ستراتەگيالىق تىرەگىن سومدادى.
شەكارا وتكەلى − سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ الدىڭعى شەبى. ”شينجياڭدا سىرتقا اشىلعان شەكارا وتكەلى كوپ، وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىنان تولىق پايدالانىپ، ازيا − ەۆروپا التىن ارناسىنىڭ ’التىندىق قۇنىن‘ ايگىلەۋىنە، ’التىندىق ءونىم‘ قالىپتاستىرۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك“. ۋ جۋان مىنانى ءبىلدىردى: شينجياڭ جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتىپ، سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ دارەجەسى مەن دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، اشىق ەكونوميكالىق تۇزىلىستە جاڭالىق اشۋى كەرەك.
شەكارا وتكەلى ساۋداسىندا جالاڭ ”ارنا ەكونوميكاسىنان“ ”شەكارا وتكەلى ەكونوميكاسىنا“، ”كاسىپ سالاسى ەكونوميكاسىنا“ قاراي بۇرىلىس جاساۋدى ىلگەرىلەتۋ − سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ماڭىزدى جولى. قازىر الاتاۋ ساعاسى، قورعاس سياقتى شەكارا وتكەلدەرى وتكەلدىڭ ”قاتتى“ ارناسى جانە ەسىك اشۋ ”جۇمساق“ تۇعىرى قۇرىلىسى ارقىلى ”ارنا ەكونوميكاسىنان“ ”وتىرىقتى ەكونوميكاعا“ قاراي بۇرىلىس جاساۋدى جەدەلدەتۋدە.
اۋىس - كۇيىستى كۇشەيتىپ، سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، سىرتقا ەسىك اشۋ جولىندا شينجياڭ ”دوستار شەڭبەرىن“ ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، ”دوستار شەڭبەرىن“ ۇزدىكسىز بەكەمدەدى.
2023 - جىل − ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسى العا قويىلعاندىعىنىڭ 10 جىلدىعى. 3 - ايدىڭ سوڭىندا اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ نەگىزگى باسشىلارى جۇڭگو شينجياڭ دوستىق اۋىس - كۇيىس ساپارلاۋ ۇيىرمەسىن باستاپ قازاقستاندا، وزبەكستاندا، قىرعىزستاندا ساپاردا بولىپ، سۇبەلى جەتىستىككە قول جەتكىزىپ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋعا جاندى داۋىرلىك تۇسىنىكتەمە جازدى.
5 - ايدىڭ 18 - ، 19 - كۇندەرى جۇڭگو − ورتا ازيا باسشىلار ماجىلىسىندە جۇڭگو ورتا ازياداعى 5 ەلمەن سەلبەستىك جونىندە ءبىر قاتار ورتاق تانىمعا كەلدى. ”وسى سەلبەستىك ورتاق تانىمدارى شينجياڭنىڭ دامۋىنا تىڭ وراي اكەلەرى داۋسىز“. شينجياڭ قوعامدىق عىلىمدار اكادەمياسى ورتا ازيانى زەرتتەۋ بولىمشەسىنىڭ باستىعى شى لان مىنانى ءبىلدىردى: نەگىزدىك قۇرىلعى، اۋىل شارۋاشىلىعى، ەنەرگيا سياقتى سالالاردا شينجياڭنىڭ ورتا ازيا ەلدەرىمەن سەلبەستىك ءورىسى كەڭەيە تۇسەدى.
رەفورمانى تەرەڭدەتىپ، قوزعاۋشى كۇشتى اناعۇرلىم كۇشەيتتى
دامۋ بارىسىنداعى قيىن ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ تەتىگى رەفورمادا.
بيىل اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ كوميتەتى «اۆتونوميالى رايوننىڭ ستراتەگيالىق سيپاتتى، جاڭالىق اشۋ سيپاتتى، جەتەكشىلىك سيپاتتى رەفورمانىڭ اتقارىلۋىن ىلگەرىلەتۋ جونىندەگى قىزمەت جوباسىن» باسىپ تاراتىپ، وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن ورناتۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ، سيفرلى ۇكىمەت قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ سياقتى 6 ۇلكەن ستراتەگيالىق رەفورمانى ورنالاستىردى، وسى رەفورمالاردىڭ بارىندە شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا تۇساۋ بولىپ وتىرعان كورنەكتى ماسەلەلەر مەن شەشۋشى تۇيىندەردەن باستاپ ىسكە كىرىسىپ، ەكونوميكالىق دامۋداعى قيىن تۇيىندەرگە، بۇقارا اڭىس ەتكەن كەسىرلى تۇيىندەرگە، بازاردىڭ جالىندى كۇشىنە ىقپال جاسايتىن بوگەتتى تۇيىندەرگە قاراي شوعىرلى كۇش سالىنادى.
”وسى 6 ءىرى ستراتەگيالىق رەفورما اناعۇرلىم تەرەڭ قاتپارلى ءتۇزىلىس - مەحانيزم كەدەرگىلەرىن تالقانداۋ، باسەكە باسىمدىعىن سومداۋ جونىنەن كەلەلى ماڭىز الادى“. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم ساياسات زەرتتەۋ كەڭسەسىنىڭ (رەفورما كەڭسەسى) قاتىستى جاۋاپتىسى مىنانى ءبىلدىردى: رەفورما شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋى ءۇشىن اناعۇرلىم كوپ جاڭا جالىندى كۇش قاۋلاتىپ، اناعۇرلىم كوپ جاڭا قوزعاۋشى قۋات تۋىنداتارى داۋسىز.
كوپتەگەن رەفورما سالالارىندا شينجياڭ شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋدى باستان - اياق بوساڭسىتپاي مىقتى يگەردى، 2022 - جىلى 11 - ايدا شينجياڭ «اۆتونوميالى رايوننىڭ شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋ، دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ 3 جىلدىق ارەكەتىن اتقارۋ جوباسىن (2022 − 2025 - جىل)» باسىپ تاراتىپ، شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋدىڭ ناقتى نىساناسىن جانە اتقارۋ جولىن العا قويدى.
مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار باتىلدىقپەن ىستەيتىن، حالىقتىق كاسىپورىندار باتىلدىقپەن ۇمتىلاتىن، شەتەل كاسىپورىندارى باتىلدىقپەن قارجى قوساتىن شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن، بيىل 2 - ايدىڭ اياق شەنىندە اۆتونوميالى رايون كاسىپورىنشىلار اڭگىمە ءماجىلىسىن وتكىزىپ، شينجياڭنىڭ جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋىنا، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋىنە قۋاتتى قوزعاۋشى كۇش جانە بازار جالىندى كۇشىن ۇستەدى.
شارۋشىلىق - ساۋدا ورتاسى ”جۇمساق كۇش“ بولعانىمەن، ەكونوميكالىق دامۋدىڭ ”قاتتى تىرەگى“ ەسەپتەلەدى.
قازىر بۇكىل ەلدەگى ولكە، اۆتونوميالى رايون، قالالاردىڭ ءبارى ەكونوميكاعا بارىن سالۋدا، دامۋعا بارىن سالۋدا. كاسىپورىنداردىڭ باتىلدىقپەن ىستەۋ - ىستەمەۋىندە شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسى شەشۋشى ءتۇيىن ەسەپتەلەدى؛ ەكونوميكاعا بارىن سالۋ، ءىس جۇزىندە، شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىنا بارىن سالۋ ەسەپتەلەدى. قاشقار ايماعى جوعارى ساپالى دامۋدىڭ جاڭا باسىمدىعىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن، شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋدى ”ماڭداي الدى ينجەنەريا“ جانە ”ءبىرىنشى باسشى ينجەنەرياسى“ رەتىندە يگەرىپ، كاسىپورىنداردىڭ بەرگەن باعاسىن ءبىرىنشى باعا، بازار تۇلعالارىنىڭ اسەرىن ءبىرىنشى اسەر رەتىندە قاراۋ ارقىلى شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن باعالاۋعا تاباندى بولدى.
سيفرلى ۇكىمەت قۇرىلىسى − شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋدىڭ ماڭىزدى تۇتقاسى. 2022 - جىلى 9 - ايدا شينجياڭ «اۆتونوميالى رايوننىڭ سيفرلى ۇكىمەت رەفورماسى قۇرىلىسى جوباسىن» باسىپ تاراتىپ، ”سيفرلاندىرىلعان، زەردەلىلەنگەن“ سيفرلى ۇكىمەت قۇرۋدى جەدەلدەتىپ، ۇكىمەت فۋنكتسياسىنا بۇرىلىس جاساۋدى جەبەپ، ۇكىمەتتىڭ قىزمەت وتەۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ، باسقارۋ جۇيەسى مەن باسقارۋ قابىلەتى دەڭگەيىن جوعارىلاتۋدى العا قويدى.
رەفورمانى تەرەڭدەتۋ، جاڭالىق اشۋ جولىمەن دەم بەرۋ ارقىلى دامۋدىڭ جاڭا باسىمدىعىن ۇزدىكسىز سومداعان قارامايلى قالاسى سيفرلى ۇكىمەت قۇرىلىسىن پارمەندى ىلگەرىلەتتى. بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا اتقارىلعان ”ءبىر جولدا ءبىتىرۋ“، ”نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ كەستەسى“ سياقتى رەفورمالار نەگىزىندە، قازىر تاعى ”ۇكىمەتتىك قىزمەت وتەۋ 15 مينۋتتىق شەڭبەرىن“ تۇلعالاۋدى ورتاعا قويىپ، ”انىقتاماسىز قالا“ قۇرىلىسىن جەدەلدەتىپ، اكىمشىلىك رۇقسات ەتۋ ىستەرىن ءتىزىم بويىنشا باسقارۋ ءتۇزىمىن جاپپاي اتقارىپ، وڭىرلىك شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسى بويىنشا ۇلگى قالانى بار كۇشپەن تۇلعالادى.
”جوعارى ساپالى دامۋدىڭ باسەكە الاڭىندا سيفرلى ۇكىمەت قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، سيفرلى كاسىپ سالاسىن دامىتۋ − شينجياڭنىڭ اينالما جولدا باسىپ وزۋدى جۇزەگە اسىرۋىنىڭ ماڭىزدى جولى“. تان يۇڭشيان مىنانى ءبىلدىردى: شينجياڭ ەل ىشىندەگى نەگىزگى تۇتىنۋ بازارىنان شالعاي، تاسىمال وزىندىك قۇنى جوعارى بولۋ وسالدىعى ورىن تەبۋدە، ال سيفرلى كاسىپ سالاسى ارالىق شەگىن بۇزىپ، وسالدىقتى تولىقتادى.
جاڭالىق اشۋ − دامۋعا جەتەكشىلىك ەتەتىن ءبىرىنشى قوزعاۋشى كۇش. ”عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدى، رەفورمادا جاڭالىق اشۋدى، تۇزىمدە جاڭالىق اشۋدى، شارادا جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتتى“... تان يۇڭشيان بىلاي دەدى: رەفورمانى تەرەڭدەتۋ ارقىلى شينجياڭ تىنباي جاڭالىق اشىپ، جوعارى ساپالى دامۋدىڭ ساپاسىن بارعان سايىن كورنەكتىلەندىردى. دارىندىلاردا قۋاتتى رايون ستراتەگياسىن اتقارعان شينجياڭ شارالارعا جاڭالىق ەنگىزىپ، 10 ميلليارد يۋاندىق دارىندىلار ءىسىن دامىتۋ قورىن قۇرىپ، ”5 + 2“ ءتۇيىندى دارىندىلار جوسپارىن باستاپ اتقارىپ، دارىندىلار بايلىعىن اشۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويىپ، جوعارى ساپالى دامۋعا دارىندىلار جاعىندا قۋاتتى قوزعاۋشى قۋات توپتادى.
سەنىمدى شوعىرلاندىرىپ، كورىنىستى ءتىپتى دە كورىكتەندىردى
كىم ءۇشىن داميمىز؟ كىمگە سۇيەنەمىز؟ جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدە جوعارى ساپالى دامۋدىڭ نەگىزگى ءمانىن تەرەڭ ءتۇسىنۋ كەرەك.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جوعارى ساپالى دامۋ جولىمەن جۇرۋدە حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىنا تاباندى بولۋ كەرەك. 3 - رەتكى ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى اڭگىمە ماجىلىسىندە باس شۋجي شي جينپيڭ حالىق تۇرمىسىنا تىعىز جاناسا وتىرىپ جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى.
”جوعارى ساپالى دامۋدىڭ وزەگى − ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋى، ايتسەدە ول ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىمەن بارابار ەمەس، ول ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ ءار جاعىندا ايگىلەنۋى كەرەك“. حان لينجى بىلاي دەدى: شينجياڭ جوعارى ساپالى دامۋدى حالىق تۇرمىسىنىڭ قۇت - ىرىسىن جاقسارتۋ جاعىندا تياناقتاندىرۋعا تاباندى بولىپ، دامۋ جەتىستىكتەرىنىڭ حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جەتكىزۋىن، جۇرت تىلەگىن ۇيىستىرۋىن ىلگەرىلەتتى.
ناقتاپ ايتقاندا، ەكونوميكا، وقۋ - اعارتۋ، جۇمىستاندىرۋ، ەمدەۋ، قاتىناس، قونىستانۋ، مادەنيەت، ەكولوگيا سياقتى ءار سالادا شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋ جەتىستىكتەرى تۇگەلدەي ايگىلەنىپ، حالىق بۇقاراسىن ناقتى، جان - جاقتى، ستەرەولدى تابىس سەزىمىنە كەنەلتتى.
شىعىس بولىكتەگى كاسىپ سالاسىن ويىستىرۋدى قابىلداعان شينجياڭ سوڭعى جىلداردا قابىلداپ جۇمىستاندىرۋ قابىلەتى كۇشتى ەڭبەككۇش شوعىرلانعان كاسىپورىنداردى ىركەس - تىركەس ەنگىزدى. ”ۇيدە ۇيقى كيىمىن كيىپ وتىرىپ - اق بايپاق توقىپ اقشا تابۋعا بولاتىنىن ويلاپ تا كورمەگەن ەدىم“. بيڭتۋان 3 - شىسى 42 - تۋانىنىڭ قىزمەتكەرى حى شياۋحۇڭ بىلاي دەدى: قازىرگى تۇرمىسىمىزعا ءدان ريزامىن، وتباسىما قارايلاسا الامىن، تۇراقتى كىرىسىم دە بار.
حى شياۋحۇڭ توقىعان بايپاقتارىنىڭ ءبارىن شينجياڭ تاڭجين توقىماشىلىق شەكتى سەرىكتەستىگىنە تاپسىرىپ بەرەدى، بۇل سەرىكتەستىك 2020 - جىلى تۇمسىق قالاسىنا ىرگە تەپكەن بايپاق كاسىبىندەگى باستاماشى كاسىپورىن ەسەپتەلەدى، ”باس شتاپ + وتباسىلىق شەبەرحانا + شارۋا وتباسىلارى“ سىندى ءوندىرىس ۇلگىسى ارقىلى جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەردىڭ جاقىن ماڭدا نەمەسە ۇيىندە جۇمىستانۋىن جۇزەگە اسىردى، قازىرگە دەيىن 800 ”وتباسىلىق شەبەرحانا“ بيڭتۋان 3 - شىسىنىڭ بارلىق تۋان - الاڭدارى مەن توڭىرەگىندەگى اقتاۋ اۋدانى، پوسكام اۋدانى سياقتى جەرلەردى قامتىپ وتىر. ”قازىر كۇنىنە 2 ميلليون جۇپ بايپاق وندىرەمىز“، - دەدى شينجياڭ تاڭجين توقىماشىلىق شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ القا باستىعى جاڭ ۋىنماۋ. ول سەرىكتەستىكتىڭ 3600دەن استام ادامدى جۇمىستاندىرعاندىعىن، جىل سوڭىنا دەيىن مەجەمەن 5000 ادامنان اساتىندىعىن ايتتى.
”قارتتار مەن بالالار“ حالىق تۇرمىسىنىڭ باس - اياعىنا قاتىستى، سوڭعى جىلدارى شينجياڭنىڭ جەر - جەرى اتقارۋ جوباسىن شىعارىپ، قىزمەت تاسىلىنە جاڭالىق ەنگىزىپ، كوڭىلگە جىلۋ سيلايتىن ناقتى شارالار ارقىلى ”كەشكى شاپاقتىڭ“ اناعۇرلىم قىزارا تۇسۋىنە، ”تاڭەرتەڭگى كۇننىڭ“ اناعۇرلىم ارايلى بولۋىنا مۇمكىندىك جاسادى. موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ موري قالاشىعى 2019 - جىلدىڭ وزىندە - اق زەردەلى زەينەتكەرلىك تۇعىرىن قۇرىپ، 60 جاستان اسقان بارلىق قارتتاردىڭ دەنساۋلىق ارحيۆىن ەنگىزىپ، ۇيىندە كۇتىمدەلەتىن قارتتارعا دالمە - ءدال قىزمەت وتەدى. موري قالاشىعى يىڭبين الەۋمەتتىك اۋماعى اقىل - پاراسات، سالاماتتىق، زەينەتكەرلىك قۇرىلىسىن الدىمەن تۇيىندە سىناق ەتتى، الەۋمەتتىك اۋماق اسحاناسى قارتتارعا اشىق ۇستالدى، 60 جاستان اسقان قارتتارعا ءار كۇندىك تاڭعى، تۇسكى، كەشكى اس تولىقتاما قاراجاتى بەرىلدى. قازىر كوپتەگەن قارتتار الەۋمەتتىك اۋماقتى ءوز ۇيلەرىندەي كورىپ، ءار كۇنى الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ قيمىل بولمەسىنە ەرتە كەلىپ، اڭگىمەلەسىپ، ويىن قويىپ، قارتا - دويبى ويناپ، شاتتىققا شومادى.
حالىق ءۇشىن دامۋ، دامۋدا حالىققا سۇيەنۋ، دامۋ جەتىستىكتەرىنەن حالىقتى تەڭ يگىلىكتەندىرۋ كەرەك. بۇكىل شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋ سەنىمىن بەكەمدەۋى تەڭ قادامدا ىلگەرىلەۋ اسەرىن قالىپتاستىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدىڭ جويقىن كۇشىن توپتارى داۋسىز. ”سەنىم التىننان دا ماڭىزدى، جوعارى ساپالى دامۋدىڭ كۇشتى سەنىمىن ۇيىستىرساق، شينجياڭنىڭ بولاشاقتىق دامۋ كورىنىسى، ءسوز جوق، اناعۇرلىم تاماشا بولادى“، - دەدى حان لينجى.
جوبا جاسالىپ بولدى، جورىق باستالىپ كەتتى. شينجياڭ ”حالىقتى وزەك ەتكەن“ جوعارى ساپالى دامۋعا تاباندى بولىپ، تاماشا ارماندى جاندى امالياتقا اينالدىرىپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ تابىس سەزىمىنىڭ اناعۇرلىم جەتكىلىكتى بولۋىنا، باقىت سەزىمىنىڭ اناعۇرلىم باياندى بولۋىنا، حاۋىپسىزدىك سەزىمىنىڭ اناعۇرلىم قامتاماسىز ەتىلۋىنە مۇمكىندىك جاساۋدا.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
تەلەفون: 65367915-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ باسپا ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەي كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2023 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى
